Thông Luận

Nga tấn công phương Tây bằng "Doppelganger"

Ngày 13/06/2023, Paris cáo buộc Moskva mở chiến dịch "Doppelganger" mạo danh Bộ ngoại giao Pháp loan tin giả, lập những trang mạng giả, nhái những website của bốn tờ báo lớn của Pháp nhằm mục đích tuyên truyền hướng dẫn công luận về chiến tranh Ukraine. Truyền thông Đức cũng là nạn nhân của "Doppelganger"

Nhiều trang giả báo Pháp và tạp chí Châu Âu được lan truyền trên mạng xã hội Nga. © Captures d'écran/ Montage RFI

Trung Quốc đã có "hàng giả, hàng nhái" thì Nga có những "trang mạng giả", "nhái" những website của truyền thông quốc tế, để bôi nhọ Ukraine, thổi phồng thành tích của quân đội Nga, làm nhụt trí đối phương, để quảng bá tính chính đáng từ việc Moskva mở "chiến dịch đặc biệt" tại Ukraine. Bốn tờ báo Pháp, Le Parisien, Le Figaro, Le Monde và 20 Minutes cũng như chính trang chủ của Bộ ngoại giao Pháp là những mục tiêu của chiến dịch quy mô mang tên "Doppelganger".

Vậy Nga mở chiến dịch tấn công nước Pháp trên mạng bằng cách nào ?

Theo Bộ ngoại giao Pháp, Nga mở những trang web giả, giống gần như hai giọt nước so với các trang chủ của những mục tiêu mà Moskva nhắm tới. Phải tinh ý lắm thì mới thấy được tên miền có một chút khác biệt. Trên những trang "nhái" này, đăng toàn những "bài báo giả", đôi khi bằng một thứ ngôn ngữ "thô thiển" nhưng miễn làm sao để chúng được phổ biến trên các mạng xã hội.

Thí dụ với "Doppelganger", các "hướng dẫn viên" công luận của Nga đã "thổi" những thông tin cần thiết để người đọc sơ ý hiểu rằng vụ thảm sát tại Bucha, ngoại thành thủ đô Kiev hồi tháng 3/2022 là một "màn dàn dựng" để gieo tiếng ác cho quân Nga. Cũng có lúc "Doppelganger" là công cụ để bôi nhọ tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky với những độc giả Pháp ngữ…

Không chỉ tấn công vào các tờ báo của Pháp, của Đức, "Doppelganger" còn mạnh dạn mạo danh website của Bộ ngoại giao Pháp. Trang giả này hôm 29/05/2023 đưa tin chính phủ Pháp thu thuế để tài trợ chiến tranh Ukraine. Đương nhiên đó là tin "bịa đặt".  

Hiếm khi nào Paris mạnh mẽ tố cáo một thành viên thường trực Liên Hiệp Quốc thao túng thông tin. Trong thông cáo hôm 13/06/2023, ngoại trưởng Catherine Colonna tuyên bố Paris "đã có bằng chứng về một chiến dịch thao túng thông tin trên mạng ở quy mô lớn nhắm vào nước Pháp". Chiến dịch đó có liên quan đến "nhiều thực thể của/hoặc có liên hệ với nhà nước Nga". Lãnh đạo ngoại giao Pháp quy trách nhiệm cho các "sứ quán, các trung tâm văn hóa Nga" đã "tham gia tích cực" vào các chiến dịch bóp méo thông tin này.  Một quan chức Châu Âu được báo La Croix trích dẫn giải thích Vladimir Putin chờ đợi công luận tại các nước phương Tây "mệt mỏi". Moskva muốn "khuấy lên căng thẳng" tại các nước đang yểm trợ Ukraine.

78 người chết trong vụ đắm tàu nghiêm trọng nhất tại Hy Lạp từ 2016

Ít nhất 78 người thiệt mạng, chỉ có 104 người được đưa vào bờ sau vụ đắm tàu ngoài khơi bán đảo Peloponnese, Hy Lạp trong đêm 13 rạng sáng 14/06/2023. Nạn nhân là người nhập cư nhiều ngày lênh đênh, vượt Địa Trung Hải trên một chiếc tàu đánh cá cũ kỹ. Tàu bị hỏng máy, lái tàu bỏ chạy thoát thân để tàu chìm với trên dưới 750 thuyền nhân.

Từ Athens, thông tín viên RFI Eric de Lavarène cập nhật thông tin về công cuộc điều tra vụ đắm tàu thảm khốc nhất tại Hy Lạp từ 2016 tới nay :

"Tàu cá được cho là đã khởi hành từ Ai Cập, không có hành khách. Tàu cập cảng Tobrouk, miền đông Libya. Tại đây hàng trăm người nhập cư lên tàu. Đa số các thuyền nhân là người Syria, Ai Cập hay Pakistan. Mọi người cho rằng có tất cả 750 người tị nạn, trong đó có ít nhất là một trăm phụ nữ và trẻ em. Các thuyền nhân ở cả dưới hầm khi tàu bị đắm.

Những người sống sót cho biết họ đã bắt được liên lạc với những đường dây buôn người qua mạng xã hội, phải trả từ 4 đến 6 ngàn euro với hứa hẹn được ở trong các ca-bin trên tàu, cho đến khi phát hiện rằng họ sẽ phải vượt biển trên một chiếc tàu cá cũ kỹ. Nhưng đã quá trễ. Sau bốn ngày lênh đênh trên biển, họ không còn lương thực và nước uống.

Thuyền trưởng bỏ tàu ngay khi đầu máy bị hỏng nhưng trước khi tàu bị đắm. Từ thứ Ba vừa qua, lực lượng biên phòng Frontex của Châu Âu đã phát hiện con tàu, nhưng nhân viên Châu Âu khẳng định là các thuyền viên từ chối được giúp đỡ. Theo các tổ chức phi chính phủ, với con tàu rệu rã như vậy, nhẽ ra phải can thiệp ngay để tránh xảy ra thảm họa".

Hàn Quốc đưa AI vào chương trình giảng dậy 

"Dậy trẻ từ thuở còn thơ…" : Trong tuần, Bộ giáo dục Hàn Quốc thông báo kế hoạch đưa bộ môn AI vào giáo khoa nhà trường, ngay từ tiểu học đến hết trung học cấp ba. Chương trình sẽ bắt đầu được áp dụng từ mùa khai giảng 2025. Từ nay đến đó là thời gian cần thiết để đào tạo cho các giáo viên. Thông tín viên RFI từ Seoul, Célio Fioretti cho biết :

"Ngành giáo dục của Hàn Quốc phải bắt nhịp cùng thế kỷ 21". Bộ trưởng giáo dục Lee Ju-ho đã tuyên bố như trên. Vào lúc mà chính phủ cắt giảm số giáo viên do tình trạng dân số giảm sụt, nhân viên trong ngành giáo dục Hàn Quốc tự hỏi thông báo này có lợi ích gì hay không.

Phát ngôn viên phong trào công đoàn các giáo viên Hàn Quốc Hyung Min-lee giải thích : "Chúng tôi không phủ nhận chỗ đứng của kỹ thuật số trong các chương trình giảng dậy. Đây là một sự lựa chọn tất nhiên thôi. Từ khi đại dịch y tế bùng phát, các trường học đã được trang bị rất nhiều các công cụ và thiết bị kỹ thuật số nhưng điều thú vị ở đây đối với học trò, là các em phải được thầy cô giáo hướng dẫn. Chúng tôi không phản đối việc sử dụng sách vở trong lĩnh vực này, nhưng xem đây là tương lai của ngành giáo dục thì đó quả là một vấn đề".

Ông Hyung giải thích thêm : "Hơn nữa, một trong những thách thức của AI là những thông tin rất nhậy cảm về các học sinh có thể bị thất thoát, rơi vào tay những công ty phát triển trí thông minh nhân tạo. Ở đây đặt ra vấn đề bảo mật thông tin cá nhân cho các em học trò. Đây cũng là một mối quan tâm của chúng tôi. Nếu thực sự Bộ giáo dục muốn tiến hành cải tổ thì cần nhắc lại trường học, không chỉ là nơi để truyền đạt kiến thức, mà nhà trường còn có trách nhiệm với xã hội, các thầy cô giáo có trách nhiệm đối với các em nhỏ".

Phải đợi đến năm 2025 dự án này mới được triển khai. Hàn Quốc sẽ là quốc gia đầu tiên đưa trí thông minh nhân tạo vào chương trình giáo dục".

Trung Quốc và tham vọng "vô địch" về AI

Trung Quốc cũng có tham vọng rất lớn về trí thông minh nhân tạo nhưng không phải là để đào tạo những công dân của thế kỷ 21. Bắc Kinh chỉ muốn giành phần thắng trong cuộc chạy đua với Hoa Kỳ như giải thích của thông tín viên Stéphane Lagarde :

"Trung Quốc nuôi tham vọng từ nay đến năm 2030, dẫn đầu thế giới về trí thông minh nhân tạo. Đây là một trận chiến mà Bắc Kinh đã huy động hàng tỷ nhân dân tệ với hy vọng thu hẹp khoảng cách với Hoa Kỳ. Lĩnh vực này được chính quyền ủng hộ mạnh mẽ.

14 tỉnh thành đã đóng góp rất nhiều để phát triển gần 80 mô hình AI ở quy mô lớn về một công cụ còn hiện đại hơn ChatGPT. Để đạt được mục tiêu này nhiều địa phương đã cung cấp máy tính cực mạnh. Từ ba năm nay, Bắc Kinh, Thượng Hải hay những tỉnh Quảng Đông, Chiết Giang đã trang bị nhiều máy chủ sử dụng AI.

Ở một cấp thấp hơn, thí dụ ở các bệnh viện, công nghệ AI cũng đã rất phổ biến. Thế rồi nhiều viện bảo tàng quốc gia dùng AI để hướng dẫn khách tham quan. Ngoài ra AI cũng được dùng để trình bày những bài hát. Ở đây đặt ra vấn đề bản quyền và nhất là về tầm mức ảnh hưởng của trí thông minh nhân tạo đối với xã hội.

Theo cơ quan tư vấn McKinsey, lĩnh vực trí thông minh nhân tạo có thể cho phép đem lại thêm 560 tỷ euro cho GDP của Trung Quốc hàng năm".

Tiền bạc trên lộ trình rước đuốc Olympic Paris 2024

Hơn 400 ngày trước Thế Vận Hội Paris 2024, có thêm thông tin về lộ trình rước đuốc Olympic. Từ ngày 16/04/2024, Ngọn lửa thiêng rời núi Olympe - Hy Lạp, đáp thuyền buồm vượt Địa Trung Hải, cập bến cảng Le Vieux Port thành phố Marseille bắt đầu hành trình gần 100 ngày trước điểm đến sau cùng đúng ngày khai mạc Olympic Paris 26/07/2024.

10.000 người lớn trẻ em, học sinh, các vận động viên trong các câu lạc bộ thể thao… sẽ thay nhau rước đuốc trên hành trình 12.000 cây số đi qua 64 vùng lãnh thổ của nước Pháp kể cả tại các vùng lãnh thổ hải ngoại như đảo Martinique (Biển Carribean và Đại Tây Dương) hay La Réunion (Ấn Độ Dương)… Đến đúng ngày Quốc Khánh 14 tháng 7, ngọn lửa Olympic sẽ về đến Paris, chuẩn bị cho lễ khai mạc 12 ngày sau đó. Ban tổ chức hứa hẹn 90% dân Pháp có thể dự lễ rước đuốc không quá xa nơi cư ngụ và đây phải là một ngày lễ hội của quần chúng. Trên thực tế, để được được đón đuốc Olympic, các chính quyền cấp thành phố, cấp tỉnh, cấp vùng phải chi rất nhiều tiền cho ban tổ chức.

Tuy rằng lộ trình rước đuốc chính thức sau cùng chưa được công bố, nhưng chắc chắn là tỉnh Creuse miền trung và tây nam nước Pháp sẽ không tham gia sự kiện. Lý do "chi phí quá tốn kém". Trả lời RFI, Jean Claude Leblois đặc trách về ngân sách vùng Haute Vienne giải thích :

"Đây quả là một thất vọng, tôi vẫn không hiểu nổi tại sao người ta biến ngọn đuốc Olympic thành một món hàng để mua bán. Tôi không chấp nhận trả 180.000 euro chưa kể tiền thuế, mà lại không có các hoạt động văn nghệ giải trí đi kèm, để được rước đuốc trên đoạn đường dài 25 cây số. Bỏ ra ngần ấy tiền cho một sự kiện mà chúng tôi không kiểm soát được bất kỳ điều gì hết. Tôi muốn là Thế Vận Hội phải chuyển tải được những giá trị khác, lớn lao hơn, đuốc Olympic phải được đi qua tất cả mọi nơi một cách miễn phí".

Nhà sử học chuyên nghiên cứu về thể thao Patrick Clastrer cũng xem việc bắt các chính quyền địa phương tham gia đến 1/3 các chi phí tốn kém của lễ rước đuốc là "bất công" bởi đã có Nhà nước, Ủy ban Olympic Paris 2024 (COJO) và các nhà tài trợ tư nhân :

"Vâng tôi khá ngạc nhiên bởi vì Tony Estanguet, chủ tịch ủy ban Olympic Paris, từng hứa hẹn không nhân danh sự kiện thể thao này để kiếm lời. Dù vậy đây là cách bắt người dân phải đóng góp, trong lúc mà Nhà nước đã đài thọ các phí tổn và miễn thuế cho các nhà tài trợ, các đối tác của sự kiện thể thao Olympic Paris 2024".

Trái hẳn với vùng Haute Vienne, vùng Charente miền Tây nước Pháp sẵn sàng tăng gấp đôi ngân sách thể thao trong hai năm liên tiếp để được trông thấy ngọn lửa Olympic đi qua. Céclia Hélkion phó chủ tịch vùng cho biết bà có tính toán kỹ hết tất cả :

"Chúng tôi có tính toán cả. Trung bình mỗi đầu người trong vùng phải chi ra 50 xu để được đón ngọn đuốc Olympic. Sự kiện này sẽ thu hút công chúng, và sẽ có những tác động tích cực về kinh tế. Muốn có một chính sách phát triển đồng bộ thì đây là cơ hội tốt đối với địa phương của chúng tôi".

Tương tự như vùng Charente, thị trưởng Montpellier, tỉnh L’Hérault, làm tất cả để được tham gia vào sự kiện rước đuốc cho dù thành phố của ông không trực tiếp là nơi ngọn lửa Olympic đi qua. Michaël Delafosse hào hứng trước viễn cảnh hình ảnh của vùng với những cánh đồng trồng nho nổi tiếng của miền nam nước Pháp đến được gần với khán giả ở khắp mọi nơi trên thế giới !

Thanh Hà