Thông Luận

Khí hậu : Hơn 500 thanh thiếu niên chiếm lĩnh hội trường Liên Hiệp Quốc (RFI, 21/09/2019)

Hôm 21/09/2019, Hội Nghị Khí Hậu cho giới trẻ đã chính thức khai mạc. Tại hội trường Liên Hiệp Quốc, thay vào chỗ của các nhà ngoại giao như thường lệ, là hơn 500 thanh thiếu niên đến từ 140 quốc gia.

Hội nghị Khí hậu của giới trẻ : Thanh thiếu niên đến từ 140 quốc gia tại Hội trường Liên Hiệp Quốc. Ảnh ngày 21/09/2019. Stephanie Keith/Getty

Cuộc họp mở ra sau cuộc tuần hành của 300.000 người tại Manhattan hôm thứ Sáu 20/09/2019. Trong suốt cuộc họp ngày hôm qua, giới trẻ đưa ra các giải pháp và yêu cầu các nhà lãnh đạo có những biện pháp kềm hãm hiện tượng biến đổi khí hậu.

Từ New York, thông tín viên Carrie Nooten tường thuật bầu không khí cuộc họp.

"Cuối cùng thì không có cái bắt tay biểu tượng giữa tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres với thiếu nữ người Thụy Điển. Greta Thunberg đã khiêm tốn nhường lời cho các đại diện của ba Châu lục khác. Về phần mình, tổng thư ký đã báo trước ông đến đây là để lắng nghe hơn là phát biểu. Ông cảm ơn Greta và giới trẻ nói chung đã tạo ra sự thay đổi xung quanh vấn đề khí hậu từ hai năm nay.

Ông nói : "Động lực thay đổi này có được phần lớn nhờ vào sáng kiến của các em cũng như là sự can đảm cho phép các em khởi xướng phong trào này và làm cho nó lớn mạnh hơn, cũng như là cho phép các em một mình đứng trước Nghị Viện nước các em, cũng như là nhờ vào hàng triệu người trên các đường phố toàn cầu, khi đòi hỏi một cách rõ ràng rằng các nhà lãnh đạo phải thay đổi, và nhất là họ phải có trách nhiệm"

Hội trường chật kín người, nhiều thanh thiếu niên đã không thể vào được hội trường. Người ta hiếm khi nào thấy các hành lang của Liên Hiệp Quốc sinh động như thế cũng như là các giải pháp đề ra cụ thể như vậy. Năm chủ doanh nghiệp trẻ tuổi giải thích các dự án về cách thức "mở công ty khởi nghiệp" như cô Monika Seyfried, người Ba Lan về dự án "Grow your own Cloud". Cô muốn biến đổi cách thức lưu trữ dữ liệu kỹ thuật số.

Nhưng cũng có những trao đổi gay gắt như phát biểu của một thiếu nữ, cảnh báo các nhà lãnh đạo rằng ngày càng có nhiều người trẻ tuổi không muốn có con chừng nào các điều luật để chống biến đổi khí hậu vẫn chưa có hiệu quả".

Cũng trong ngày hôm qua, hàng ngàn tình nguyện viên tại 163 nước đã phát động phong trào quét sạch rác thải nhân Ngày Thế Giới Làm Sạch Hành Tinh. Chương trình được khởi động một ngày sau các cuộc biểu tình rầm rộ vì khí hậu quy tụ hơn 4 triệu người trên khắp toàn cầu.

Minh Anh

****************

Hành động vì khí hậu : Doanh nghiệp bắt tay với giới trẻ (RFI, 21/09/2019)

Thứ Sáu 20/09/2019 là ngày khởi đầu của tuần lễ quốc tế vì khí hậu kéo dài cho đến ngày 27/09. Bên cạnh các cuộc tuần hành, phong trào bãi khóa, đình công của giới trẻ cũng như của nhiều doanh nghiệp trên toàn thế giới, từ Mỹ, Pháp, Úc cho đến Thái Lan, Kazakhstan …, Liên Hiệp Quốc sẽ tổ chức Hội nghị đặc biệt bàn về khí hậu.

Cô Greta Thunberg cùng các thanh niên biểu tình vì khí hậu trên đường phố New York. Ảnh ngày 20/09/2019. Reuters/Shannon Stapleton

Gương mặt tiêu biểu của phong trào đấu tranh của giới trẻ bảo vệ khí hậu là thiếu nữ Greta Thunberg : lời kêu gọi đấu tranh của cô gái trẻ người Thụy Điển đã được hưởng ứng mạnh mẽ chưa từng có : tổng cộng có 4.500 sự kiện được tổ chức tại 140 quốc gia, riêng tại Pháp có 150 cuộc tuần hành, biểu tình. Con số này tại Thụy Điển, quê hương của Greta Thunberg, là 130.

Thông điệp nhắn gửi đến các nguyên thủ quốc gia và người đứng đầu chính phủ các nước có thể được tóm tắt qua câu nói của cố thủ tướng Anh Winston Churchill : "Không phải là quý vị làm hết sức mình mà là phải làm những gì cần thiết".

Greta Thunberg - người khơi nguồn phong trào đấu tranh của giới trẻ

Phong trào khởi nguồn từ Stockholm, khi Greta Thunberg bắt đầu biểu tình trước trụ sở Quốc hội Thụy Điển và động viên giới trẻ bãi khóa vào ngày thứ Sáu hàng tuần để đấu tranh bảo vệ khí hậu. Giờ đây, không chỉ người dân của đất nước Bắc Âu mà cả thế giới dõi theo chuyến đi của cô sang Mỹ nhân dịp dự thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hiệp Quốc vào đầu tuần tới.

Từ Stockholm, thông tín viên RFI Frédéric Faux tường thuật lại hành trình đầy ấn tượng trong một năm qua của Greta Thunberg :

"Greta Thunberg đối thoại với cựu tổng thống Mỹ Barack Obama, được tổ chức phí chính phủ Amnesty International vinh danh, được ca tụng trong các talk show…

Từ khi tạm nghỉ học một năm, rời Thụy Điển, vượt Đại Tây Dương bằng thuyền buồm để tới Mỹ, chưa bao giờ cô gái trẻ, người thúc đẩy phong trào đấu tranh vì khí hậu, lại xuất hiện trên các phương tiện truyền thông nhiều đến như vậy, cả ở đất nước cô và trên thế giới.

Phong trào bãi khóa mà Greta Thunberg phát động cách nay một năm vẫn diễn ra mạnh mẽ tại Thụy Điển, nơi có ít nhất 130 cuộc tuần hành biểu tình được tổ chức trong ngày thứ Sáu 20/09. Greta Thunberg còn tiếp tục giương biểu ngữ trên đường phố, ở bất cứ nơi nào cô đến. Bây giờ cô không chỉ có một mình. Trang mạng về phong trào đấu tranh của cô, "Thứ Sáu cho tương lai", cho thấy hàng trăm, hàng ngàn cuộc biểu tình được tổ chức trên toàn thế giới, cho tới tận Alaska, hay Kazakhstan. Sự nổi tiếng của Greta Thunberg giúp cô trở thành hiện thân cho Thụy Điển, thậm chí còn hơn cả cầu thủ Zlatan Ibrahimovic, người đã từng giữ vị trí này trước cô.

Chỉ cần gõ tên của họ trên một công cụ tìm kiếm là ta sẽ thấy ngay điều đó : có 40 triệu kết quả cho cựu tiền đạo đội bóng Paris Saint Germain, và gần gấp đôi con số trên cho Greta Thunberg".

Inga Zasowska, thiếu nữ "Greta Thunberg của Ba Lan"

Thiếu nữ Greta Thunberg đã trở thành hình tượng của giới trẻ khắp nơi trên thế giới. Còn tại Ba Lan, một trong những quốc gia ô nhiễm nhất Châu Âu, cũng có một biểu tượng tranh đấu mới cho môi trường, khí hậu. Đó là cô bé mới 13 tuổi, tên là Inga Zasowska.

Mới có cuộc gặp gỡ với thiếu nữ Inga Zasowska, thông tín viên RFI Thomas Giraudeau, giới thiệu :

"Trong tháng Bảy, cứ vào thứ Sáu hàng tuần, Inga Zasowska lại ngồi suốt nhiều giờ đồng hồ trước trụ sở Nghị Viện Ba Lan, nhưng khi tiếp chúng tôi tại nhà ở ngoại ô Warszawa, cô bé 13 tuổi lại rất dè dặt. Đặt tấm biển "Không nghỉ hè để bảo vệ khí hậu" bên cạnh, Inga Zasowska nói : "Chính phủ Ba Lan không làm gì hết, vẫn cho sử dụng nhiều than đá, và không có chương trình phát triển các nguồn năng lượng có thể tái tạo. Ở trường học, chúng cháu hầu như không học chút nào về sự phát triển bền vững. Vì thế mà cháu đã quyết định hành động".

Inga Zasowska chưa thể sánh bằng hình mẫu của cô bé, thiếu nữ Thụy Điển Greta Thunberg, người đưa ra ý tưởng bãi khóa vì khí hậu. Tuy nhiên, ở tuổi 13, Inga Zasowska người Ba Lan cũng đã tạo đà cho phong trào đấu tranh trong suốt mùa hè. Cô bé cho biết : "Tiếp theo cháu, đã có nhiều bạn trẻ tại các thành phố khác của Ba Lan tổ chức những hoạt động đấu tranh trong kỳ nghỉ hè. Còn về hoạt động đấu tranh của cháu trước trụ sở Quốc hội, có những người không biết, nhưng cũng có những người tham gia cùng cháu ngay từ ngày đầu tiên. Nhưng chỉ có một vài chính trị gia đến, họ là những người thuộc phe đối lập, chứ không có ai thuộc đảng cầm quyền".

Có lẽ Inga Zasowska phần nào chịu ảnh hưởng từ mẹ cô bé, vốn cũng là một nhà tranh đấu vì khí hậu. Nhưng giống như Greta Thunberg, Inga Zasowska cũng bị cho là còn quá nhỏ để đưa ra bài học cho người khác. Nhưng những lời chỉ trích không làm cô bé nản lòng. Thứ Sáu 20/09, Inga Zasowska lại cùng với các bạn tham gia cuộc tuần hành của giới trẻ để bảo vệ khí hậu".

Khi doanh nghiệp bắt tay với giới trẻ …

Ngày thứ Sáu 20/09/2019, giống như những ngày thứ Sáu trong các tuần trước, giới trẻ nhiều nước lại tuần hành vì khí hậu. Nhưng đây là lần đầu tiên các tập đoàn, doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực quyết định cùng tham gia với giới trẻ và hướng tới cùng một mục tiêu : kêu gọi chính phủ các nước, các cơ quan, tổ chức kinh tế, doanh nghiệp… hành động tích cực hơn nữa để chống biến đổi khí hậu. Nhà báo Anieshka Koumor giải thích :

"Ngay từ cuối tháng Tám, các doanh nghiệp Patagonia hay Ben & Jerry's đã thông báo gia nhập phong trào đấu tranh cùng giới trẻ. Mục đích của họ là bãi công một ngày làm việc bình thường để đòi chính phủ các nước hành động nhiều hơn và hiệu quả hơn nhằm bảo vệ hành tinh. Ban đầu, phong trào gồm 20 doanh nghiệp, nhất là các hãng của Úc, sau đó đã nhanh chóng quy tụ thêm được nhiều công ty khác.

Hiện giờ, tất cả có hơn 200 doanh nghiệp tham gia. Các công ty này có ý thức bảo vệ sinh thái và hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau như công nghệ, các nhà cung cấp năng lượng xanh, các nhãn hiệu thời trang và nhiều ngân hàng.

Các doanh nghiệp này từ lâu nay đã tham gia phong trào đấu tranh chống biến đổi khí hậu, chẳng hạn Patagonia đã quyết định đóng cửa 107 cửa hàng trên thế giới. Trong thông cáo, công ty có trụ sở tại California, Hoa Kỳ, khuyến khích nhân viên tham gia các ngày bãi công vì khí hậu nhằm chấm dứt việc sử dụng ồ ạt các loại nhiên liệu hóa thạch. Theo tổng giám đốc Ryan Gellert của tập đoàn, thì đó là hoạt động mang tính công dân và một thách thức cho tất cả mọi người".

Phong trào Chữ thập đỏ - Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế cảnh báo

Giới khoa học lo ngại nếu không hành động thì từ nay cho tới cuối thế kỷ, nhiệt độ Trái đất có nguy cơ tăng thêm 7 độ C, hiện giờ các chỉ số đã ở mức báo động đỏ, khí gây hiệu ứng nhà kính tăng nhanh, còn hệ đa dạng sinh thái đang mất đi với tốc độ nhanh chóng mặt.

Còn báo cáo được Phong trào Chữ thập đỏ - Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế công bố ngày 19/09/2019, chỉ vài ngày trước khi Liên Hiệp Quốc tổ chức thượng đỉnh đặc biệt về khí hậu tại New York vào ngày 23/09/2019 có tiêu đề "Nếu không hành động để bảo vệ khí hậu thì sẽ phải trả giá".

Nếu không làm gì để hạn chế tình trạng Trái đất bị hâm nóng hoặc để có các biện pháp thích nghi với tình hình mới, thì từ nay đến năm 2030, thế giới sẽ phải tốn ít nhất 20 tỉ đô la mỗi năm để cứu trợ những người phải gánh chịu hậu quả của tình trạng biến đổi khí hậu. Nhà báo Christine Siebert trích lược một vài nét trong báo cáo :

"Mưa bão, lốc xoáy, nắng nóng, hạn hán, hỏa hoạn và ngập lụt… Trái đất nóng dần lên gây ra những hậu quả khủng khiếp, nhất là đối với người dân của các nước dễ bị tác động. Nếu không có các hành động để làm thay đổi tình hình, thì số người bị ảnh hưởng có thể tăng chóng mặt từ nay đến năm 2050. Hiện nay có 108 triệu người cần sự trợ giúp của các tổ chức nhân đạo quốc tế. Trong khoảng 30 năm nữa, con số này sẽ có thể lên tới 200 triệu người.

Nhưng chúng ta vẫn có thể hành động, và đây là một trong những điểm chính được nêu lên trong bản báo cáo : Cần đầu tư vào các biện pháp để thích nghi với việc khí hậu bị biến đổi, chẳng hạn chúng ta cần có những tòa nhà vững chãi hơn, những con đê, trạm bơm… để các nguy cơ biến đổi khí hậu không biến thành thảm họa. Và cần phải cải thiện các hệ thống cảnh báo, củng cố, tăng cường các hoạt động can thiệp khẩn cấp.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng nếu chúng ta quyết tâm hành động một cách thiết thực, thì số người cần đến hoạt động trợ giúp nhân đạo của quốc tế sẽ có thể giảm mạnh xuống còn 10 triệu người vào năm 2050".

Báo cáo của GIEC về thực trạng các đại dương và các vùng băng đá trên Trái đất

Ngày thứ Hai 23/09, tại thượng đỉnh Liên Hiệp Quốc, Nhóm chuyên gia liên chính phủ về biến đổi khí hậu GIEC sẽ giới thiệu tóm tắt báo cáo về thực trạng các đại dương và các vùng băng đá trên Trái đất. Theo các thành viên GIEC, bài giới thiệu trước 195 nước thành viên sẽ gây hiệu ứng "như tiếng sét đánh bên tai". Nhà báo Agnès Rougier giải thích thêm :

"Cho tới nay, các đại dương vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ : Từ giữa thế kỷ XIX đến nay, các đại dương đã hấp thụ hơn 90% hơi nóng tạo thành từ các khí gây hiệu ứng nhà kính do con người xả ra. Không có đại dương, hành tinh đã bị hâm nóng thêm 10 độ.

Nhưng tác dụng nói trên của đại dương sẽ không thể duy trì được mãi. Trước tiên, cần nói là nhiệt độ thấp tạo điều kiện thuận lợi để các khí gây hiệu ứng nhà kính được hòa tan trong nước, tuy nhiên, nhiệt độ trung bình ở đại dương đã tăng thêm một nửa độ.

Điểm thứ hai là nước biển ngày càng bị axit hóa. Kết quả là san hô biến mất dần và các vi sinh vật, vốn hấp thụ khí các bon trong không khí rồi tạo thành vỏ của chúng sẽ không tiếp tục làm như vậy được nữa.

Liên quan đến băng đá trên Trái đất, phần băng vĩnh cửu, vùng đất đóng băng ở Siberia, đang tan chảy, làm lan tỏa méthane, một loại khí gây hiệu ứng nhà kính có khả năng khiến Trái đất bị hâm nóng nhiều gấp 25 lần so với khí CO2. Về sông băng bắc cực, việc tan chảy là không thể khắc phục được nữa.

Tất cả những thay đổi nói trên đều có tác hại đối với khí hậu, các loài cá, và 27% dân cư thế giới sống dọc bờ biển phải chịu tác động trực tiếp".

Thùy Dương

*****************

Giới trẻ tiếp tục gây áp lực trước thượng đỉnh về Khí hậu ở New York (RFI, 21/09/2019)

Một ngày trước khi mở ra cuộc họp thượng đỉnh vì Khí hậu, tại New York, một cuộc họp khác cũng được khai mạc hôm 21/09/2019 : Cuộc họp vì Khí hậu của giới trẻ, quy tụ hơn 600 thanh thiếu niên trên thế giới để thảo luận, trao đổi và thách thức các thế hệ đi trước.

Thanh niên đấu tranh cho khí hậu trên đường phố New York. Ảnh 20/09/2019. Reuters/Shannon Stapleton

Theo tường thuật của thông tín viên đài RFI, Carrie Nooten tại New York, hôm qua hơn 300.000 người đã tuần hành và cản trở hoạt động của sàn giao dịch Wall Street.

"Không còn chút nghi ngờ gì cả. Cuộc tuần hành ôn hòa hôm qua do nữ sinh Greta Thunberg, người Thụy Điển khởi xướng, có lẽ đã ghi đậm trong ký ức. Các thanh thiếu niên đã có một động thái ra mắt tuyệt vời khi tuần hành và chen chân vào bàn cờ thế giới. Điều này sẽ mang lại nhiều tiếng vang hơn cho cuộc họp mở ra sáng nay. Có một điều chắc chắn là những người lớn đến gặp họ sẽ có cái nhìn khác về giới trẻ và sẽ tiếp họ nghiêm túc hơn.

Sự kiện rất được trông đợi sáng nay, chính là cái bắt tay giữa Greta Thunberg và tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, Antonio Guterres. Lãnh đạo tổ chức quốc tế này đã chọn vấn đề khí hậu là một trong những mục tiêu chính của Liên Hiệp Quốc và cách nay vài ngày, ông cho biết là chúng ta đang bị thua trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Cũng chính ông Guterres là người đã thúc đẩy cuộc họp này bên lề cuộc họp thường niên lãnh đạo các nước trên thế giới.

Ngoài tính chất biểu tượng, chính những ý tưởng cụ thể sẽ được trao đổi tại các cuộc thảo luận nhóm. Người ta sẽ nói về các giải pháp công nghệ, về những khám phá thiên nhiên. Và nhất là, giới trẻ từ nhiều nước khác nhau sẽ có thể tiếp xúc và cùng nhau nghiên cứu – những gì có thể xúc tiến mọi việc, khi tự cho rằng thế hệ này có khả năng làm việc từ xa. Cuối cùng, những người trẻ tham gia sẽ phải gặp gỡ một vài nguyên thủ và chất vấn họ về trách nhiệm của các nhà lãnh đạo".

Hàng triệu người tuần hành vì Khí hậu

Theo AFP, từ Sydney cho đến San Francisco, đi qua cả Berlin, Paris, hay Luân Đôn, hơn bốn triệu thanh thiếu niên đã đông đảo tuần hành vì Khí hậu. Các nhà tổ chức cho biết giới trẻ tại hơn 160 quốc gia đã bãi khóa và xuống đường nhằm gây áp lực với thế hệ đàn anh, nhất là lãnh đạo các quốc gia, yêu cầu họ phải đề ra các biện pháp mạnh mẽ để hạn chế mức tăng nhiệt độ do chính các hoạt động của con người gây ra.

Minh Anh