Thông Luận

Phát ngôn viên quân đội Israel thành ngôi sao trên mạng xã hội Lebanon

Hội chợ xe hơi quốc tế khai mạc tại Paris, tưởng niệm hai nhà giáo Pháp bị kẻ cuồng tín Hồi giáo sát hại, dự luật ngân sách 2025, chiến dịch nam Lebanon của quân đội Israel là những chủ đề chính của báo Pháp hôm nay 14/10/2024.

Một căn cứ của Lực lượng Giữ gìn Hòa bình Liên Hiệp Quốc tại Lebanon (FINUL) gần biên giới với Israel. Ảnh chụp ngày 07/04/2023. AP - Hassan Ammar

Căng thẳng giữa lực lượng mũ xanh và Israel

Các báo đều chú ý đến tình hình khá căng giữa Israel và Finul (Unifil theo tiếng Anh), lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc gồm 9.500 người thuộc nhiều quốc tịch đóng tại Lebanon. Les Echos tóm tắt : Hôm qua Chủ nhật, Jerusalem yêu cầu tổng thư ký Liên Hiệp Quốc di chuyển lực lượng mũ xanh xa khỏi vùng chiến sự giữa Tsahal và Hezbollah. Finul yêu cầu "giải thích" sau khi hai xe tăng Israel tiến vào một doanh trại, tuy không bắn vào ai.

Thủ tướng Benjamin Netanyahou tố cáo : "Việc từ chối rút các quân nhân Finul đi khiến họ trở thành con tin của Hezbollah". Theo ông, sự hiện diện đơn thuần của họ trong khu vực "gây nguy hiểm cho sinh mạng lính Israel vì Hezbollah dùng lực lượng mũ xanh làm bia đỡ đạn". Jerusalem khẳng định nhắm vào các thành viên Hezbollah nhưng Finul lại triển khai quá gần phe dân quân Hồi giáo này. La Croix dẫn lời phát ngôn viên Finul nói rằng họ nhất quyết không rời vị trí, Libération cho biết đã có những trận đánh xáp lá cà giữa quân đội Israel với Hezbollah, và lần đầu tiên bắt được một tay súng Hezbollah trong địa đạo.

Cảnh báo trước khi oanh kích còn là chiến tranh tâm lý

Le Figaro nói về Avichay Adraee, phát ngôn viên tiếng Ả Rập của quân đội Israel có đến 4 triệu người Lebanon theo dõi trên các mạng xã hội Facebook, X và TikTok. Từ đầu chiến dịch trên bộ, các thông báo của Avichay giúp thường dân chạy khỏi những địa điểm sắp bị oanh tạc, đồng thời là một phần trong chiến tranh tâm lý của Nhà nước Do Thái.

Bài viết nêu ra trường hợp Marcel Riachy, lính cứu hỏa ở Zahlé, đang trên đường đến giúp người bị thương sau vụ oanh kích ở một làng Shia phía nam Bekaa, thì Avichay gọi vào điện thoại vệ tinh của người chỉ huy cho biết một hỏa tiễn thứ hai sắp rơi xuống. Cuộc gọi này đã cứu mạng anh.

Cuối tuần qua, những trận đánh diễn ra tại nhiều làng. Trên mạng X, Avichay Adraee kêu gọi cư dân miền nam Lebanon tránh di chuyển về hướng nam vì đó là vùng chiến sự nguy hiểm, đưa ra danh sách khoảng hai chục địa điểm phải sơ tán ngay lập tức. Những thông tin của ông thường xuyên được báo chí đưa lại hay các nhóm WhatsApp chia sẻ.

Phát ngôn viên quân đội Israel, ngôi sao mạng xã hội

Một dân biểu công giáo Lebanon nói, Avichay được chú ý lắng nghe không khác khi thủ lãnh Nasrallah phát biểu trên truyền hình. Một người Beirut theo Sunni cho rằng Mossad biết đến từng chi tiết xung quanh nơi sắp sửa đánh bom. Tại làng công giáo Ain Ebel, xã trưởng hôm 01/10 nhận được cuộc gọi yêu cầu sơ tán ngay 2.000 dân. Amnesty International tố cáo những mệnh lệnh đôi khi sai lầm và quá sát thời điểm tấn công, có trường hợp chỉ 30 phút và vào ban đêm.

Tuy bị coi là quạ báo hung tin, quân nhân này luôn cố gắng thuyết phục về tính chính danh của chiến dịch Israel. Với những người phải di tản, Avichay Adraee nói rằng chính Hezbollah đã đưa họ vào tình cảnh này ; với người công giáo, ông bảo đảm chiến tranh không nhắm vào họ. Và đối với toàn dân Lebanon, phát ngôn viên này đặt câu hỏi "Người Lebanon muốn một đất nước như thế nào ? Vương quốc Hồi giáo của Hamas thuộc về Iran, hay một Nhà nước Lebanon tự do độc lập ?". Mỗi ngày Avichai Adraee đều đăng lên những hình ảnh là bằng chứng các kho vũ khí và địa đạo của Hezbollah tại những làng mà phong trào Shia chiếm lĩnh.

Người phát ngôn gốc Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ của quân đội Israel nay trở thành khuôn mặt quen thuộc trong thế giới Ả Rập. Le Figaro nhận xét, phong cách của Avichay giống như một KOL (nhân vật có ảnh hưởng lớn) hơn là một phát ngôn viên chính thức. Quân nhân này rất dí dỏm và thông hiểu văn hóa Lebanon, thường dẫn ra các nhà văn, bài hát được người bản địa yêu chuộng. Từ đầu chiến dịch Mũi tên phương bắc, Hezbollah đã kêu gọi không đưa lại những thông tin của Avichay, "độc dược si-on-nít".

Sân bay Kiev trở thành "phi trường ma" vì chiến tranh  

Với chiến tranh Trung Đông, cuộc chiến ở Ukraine chừng như ít được chú ý hơn. Le Monde đến thăm phi trường Kiev, hơn hai năm qua đã trở thành một sân bay ma. Hàng không Ukraine ngưng hoạt động kể từ khi Nga xâm lược vào tháng 2/2022. Không còn chiếc máy bay nào trên bầu trời, trừ phi cơ quân sự.

Ấn tượng đầu tiên là sự im lặng. Không một tiếng động nào phát ra từ quầy đăng ký, những hành lang dẫn đến lối lên máy bay, dãy cửa hàng miễn thuế... Phi trường Kiev-Boryspil, lớn nhất Ukraine, từ hai năm rưỡi qua trở nên trống rỗng. Tổng giám đốc Oleksiy Dubrevskyy cho biết đôi khi có cảm giác như trong một cuốn phim giả tưởng của Stephen King. Trong số 13 phi trường của Ukraine, đã có 10 bị hư hại nặng hoặc bị phá hủy như ở Zaporijia, Kherson, Mykolaiv, Hostomel ; chỉ có ba phi trường Lviv, Odessa và Kiev-Boryspil thiệt hại nhẹ.

Hồi năm 2021, có 16,2 triệu hành khách di chuyển bằng máy bay trong nội địa, và riêng Kiev-Boryspil đã chiếm 9,5 triệu. Hàng không là lãnh vực duy nhất không hoạt động, 32 tháng từ sau cuộc xâm lăng, trong khi tất cả các lãnh vực khác vẫn cầm cự được. Giám đốc chủ trương không sa thải để duy trì đội ngũ có năng lực chuyên môn cao, hiện có 3.300 người so với 4.015 trước đây vì một số đã di tản hay từ nhiệm. Được trả 2/3 lương bằng quỹ của sân bay, họ tiếp tục bảo quản phi trường rộng đến 1.000 hecta với trên 220 cơ sở. Kiev-Boryspil bị lỗ 14 tỉ hryvnias kể từ tháng 2/2022 và không hề được Nhà nước tài trợ, hiện quỹ sắp cạn kiệt. Hãng hàng không lớn nhất nước là Ukraine International Airlines đang trong thủ tục phá sản kể từ tháng 11/2023.

Bầu trời Ukraine là một vùng đen trên bản đồ Châu Âu trong khi lưu lượng thế giới tăng vọt. Để cứu vãn lãnh vực hàng không, từ tháng 3 Kiev đã thương lượng với Châu Âu à Hoa Kỳ nhằm tái lập các chuyến bay quốc tế, và Israel thường xuyên được nêu ra làm ví dụ khi vẫn khai thác hiệu quả các phi trường dù bị đe dọa không kích. Nhu cầu của 6,5 triệu người Ukraine ở nước ngoài về thăm người thân cũng rất đáng kể. Tuy nhiên ý tưởng mở lại các chuyến bay dân sự rất khó thuyết phục. Người ta vẫn chưa thể quên vụ chuyến bay MH17 của Malaysia Airlines bị hỏa tiễn từ Donetsk bắn rơi hôm 17/07/2014 khiến 298 người thiệt mạng.

EU cần ưu tiên cứu vãn kỹ nghệ xe hơi

Về kinh tế, trong bài xã luận kêu gọi "Ưu tiên cho xe hơi", Les Echos nhấn mạnh tuy mọi công nghiệp đều quan trọng nhưng kỹ nghệ xe hơi nằm trong số những ngành quan trọng nhất cần phải cứu vãn. Đặc biệt là tại Châu Âu, nơi đã phát minh ra xe hơi, và đây là động lực của nền kinh tế châu lục. Lãnh vực xe hơi Châu Âu tạo ra nhiều triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp, hàng mấy chục tỉ doanh số, đầu tư cho nghiên cứu, công nghiệp và thương mại, là đầu kéo cho sáng tạo và xuất khẩu. Với vai trò trung tâm này, kỹ nghệ xe hơi xứng đáng được quan tâm.

Nhưng thay vào đó, Liên Hiệp Châu Âu (EU) năm 2018 lại tùy tiện nhân danh sinh thái để áp đặt cho mọi hãng sản xuất xe ở cựu lục địa phải chuyển từ xe chạy xăng sang xe chạy điện, theo lịch trình bắt buộc, mà không có bất kỳ nghiên cứu nào về tác động. Thay cho một tầm nhìn chiến lược là một quan điểm duy ý chí, và giờ đây phải trả giá. Vào lúc tại Paris Hội chợ xe hơi quốc tế khai mạc với công chúng đầy háo hức, kỹ nghệ này đối mặt với khủng hoảng vừa kinh tế vừa về cơ cấu. Sản xuất và bán xe tại Châu Âu giảm 25% so với thời kỳ trước Covid, và cạnh tranh của Trung Quốc chưa bao giờ đe dọa mạnh mẽ đến thế.

Vẫn còn chưa quá trễ để quay lại cuộc đua, nhưng các biện pháp bảo vệ trước Bắc Kinh chỉ giúp tranh thủ một ít thời gian, và không nên lãng phí. Cần phải có kế hoạch tái thúc đẩy quy mô ở tầm vóc châu lục, trợ giúp cho đầu tư và người mua xe để xúc tiến cả cung lẫn cầu. Đặt ra khu vực miễn thuế và giảm chi phí để tăng sức cạnh tranh, xem lại lịch trình chuyển đổi sang xe điện... Les Echos cho rằng không nên ngần ngại nghiên cứu mọi hướng, nhưng phải nhanh chóng và kiên quyết vượt qua những chia rẽ. Cứu vãn kỹ nghệ xe hơi Châu Âu phải là ưu tiên của các nhà lãnh đạo.

Buộc chuyển nhanh sang xe điện, Châu Âu tự tiêu diệt mình

Tương tự, xã luận của Le Figaro phê phán chủ trương "tự hủy diệt" : Giữa sự chuyển đổi bắt buộc sang xe điện và "đợt thủy triều" Trung Quốc, kỹ nghệ xe hơi rơi vào vòng xoáy nguy hiểm. Trong khi những người yêu mến xe hơi chen chúc khám phá những sáng tạo công nghệ, thưởng thức những mẫu xe mới nhất tại hội chợ, thì phía sau ánh sáng rực rỡ là không khí ủ ê. Như một biểu tượng, tập đoàn nổi tiếng VW lần đầu tiên trong lịch sử phải đóng cửa các nhà máy tại Đức. Cảnh bấn loạn cũng tương tự đối với các hãng cạnh tranh và nhà cung cấp trang thiết bị, đang chuẩn bị tái cấu trúc và sa thải. Sự sống còn của kỹ nghệ xe hơi đang bị đe dọa.

Vì đâu nên nỗi ? Phải chăng ngành chủ lực này là bức biếm họa cho cơn sốt quy chuẩn áp đặt lên nền kinh tế ? Nhân danh vấn đề sinh thái, Châu Âu buộc một trong những lãnh vực hàng đầu của mình đang nuôi sống 14 triệu con người phải thực hiện một sự chuyển đổi thô bạo nhất trong lịch sử kỹ nghệ, với việc cấm dùng xe động cơ nhiệt vào năm 2035. Xe hơi điện quá mắc tiền, cơ sở hạ tầng không đủ, khách hàng không mấy nhiệt tình chăng ? Bruxelles không quan tâm, những hãng nào không theo kịp tiến độ bắt buộc sẽ phải trả nhiều tỉ euro tiền phạt từ năm tới, dưới cái nhìn giễu cợt của Trung Quốc. Với giáo điều mù quáng, Liên Hiệp Châu Âu tự hủy diệt mình.

Đức đạt kỷ lục về đánh thuế lên chó

Về thuế khóa, nếu Pháp đang nổi lên những cuộc tranh cãi liên quan đến chủ trương tăng thuế, thì Les Echos có một gợi ý cho ông thủ tướng Michel Barnier : "Tại Đức, thuế đánh vào chó đã đạt mức kỷ lục". Năm ngoái Nhà nước thu được đến 421 triệu euro, tăng 40% so với cách đây 10 năm. Dân số chó ở Đức là 10,5 triệu, so với Pháp chỉ 7,6 triệu.

Sở hữu một chú chó phải đóng thuế 120 euro một năm ở Berlin, 102 euro ở Frankfurt, còn nếu có một chó cưng thứ hai, người chủ ở Berlin đóng 180 euro. Thuế đánh từ khi chó được ba tháng tuổi. Hồ sơ ghi cụ thể tuổi của chó, giới tính, màu lông, mã số thuế và địa chỉ người chủ. Tại Nuremberg, phải đóng đến 1.056 euro một năm nếu sở hữu một con chó dữ, có thể giảm còn 264 euro nếu con vật vượt qua được trắc nghiệm về cá tính.

Ở Frankfurt, tiền thuế là 900 euro cho mỗi con chó thuộc giống Rottweiler, Bouledogue Mỹ hay Pitbull. Tại nhiều thành phố, chó dẫn đường cho người mù, chó cứu hộ được miễn thuế, cũng như trường hợp chủ chó thất nghiệp hay thu nhập thấp. Ngoài thuế còn có bảo hiểm, nhưng khoảng 1/4 chủ chó ở Đức không mua. Pháp đã từng đánh thuế lên chó, vào thời hoàng đế Napoléon III năm 1855 để chống nạn chó dại, nhưng sắc thuế này đã bị bãi bỏ năm 1971.

Chính quyền song song của phe ly khai Karen tại Miến Điện

Liên quan đến Đông Nam Á, La Croix cho biết tại bang Karen của Miến Điện, sau một loạt chiến thắng trong năm qua, phe ly khai Karen đã chiếm được 80% lãnh thổ bang này, và thành lập một chính quyền song hành với đầy đủ các cơ quan như tòa án, cảnh sát, trường học và lực lượng giáo viên. Tuy nhiên một thẩm phán cho biết, thường phải xử án trong đồn cảnh sát vì ở đây ai cũng có súng, và có những bị cáo không chấp nhận bản án dành cho mình. Không khí thù hận bao trùm, với những vụ thanh toán lẫn nhau hay trả thù những người từng cộng tác với tập đoàn quân sự. Trong những nhà tù sơ sài, những tù nhân sống như súc vật trong những cũi gỗ hay vòng rào kẽm gai.

Nhìn chung trên toàn quốc, từ nhiều tháng qua tập đoàn quân sự liên tục gặp thất bại trước liên minh vũ trang của nhiều sắc tộc (Liên minh Dân chủ Quốc gia Miến Điện – MNDAA). Giờ đây chính quyền chỉ kiểm soát được phân nửa lãnh thổ. Tháng 9 vừa qua, MNDAA chiếm được Lashio, thành phố chiến lược ở phía bắc bang Shan gần biên giới Trung Quốc. Nhóm sắc tộc vũ trang tại đây vốn có quan hệ chặt với Bắc Kinh, sẽ khai thác các mỏ đồng, bạc và thiếc để bán cho Trung Quốc. Bắc Kinh chơi trò hai mặt : vẫn là đối tác kinh tế hàng đầu của tập đoàn quân sự.

Thụy My