Thông Luận

Tổng thống Donald Trump không phải lúc nào cũng trích dẫn số liệu thống kê chính xác để củng cố lập luận của mình khi ông chỉ trích Trung Quốc về thương mại.

Tổng thống Donald Trump phát biểu tại bữa ăn tối tháng Ba hàng năm của Ủy ban Đảng Cộng hòa Toàn quốc ở Washington, ngày 20 tháng 3, 2018.

Ông Trump đưa ra những phát biểu khó tin về nhiều chủ đề trong tuần qua, trong đó có thương mại. Ông bóp méo những phát biểu của ứng cử viên tổng thống đối thủ từ năm 2016 Hillary Clinton, thổi phồng kỳ vọng về một cuộc cải tổ trong dịch vụ y tế dành cho các cựu chiến binh và giành quá nhiều công trạng cho chính quyền của ông trong việc đánh bại Nhà nước Hồi giáo. Dưới đây là một số phát biểu của ông trong tuần này và kiểm chứng.

Donald Trump : "Năm ngoái chúng ta mất 500 tỉ đôla thương mại với Trung Quốc. Chúng ta không thể để chuyện đó xảy ra" - phát biểu tại Nhà Trắng ngày thứ Sáu.

Sự thật : Chuyện đó không xảy ra. Năm ngoái, người Mỹ mua khoảng 506 tỉ đôla hàng hóa từ Trung Quốc. Đó không phải là tiền bị "mất đi" mà là những thứ mà người Mỹ muốn mua. Và đó chỉ là một phần của con tính. Trung Quốc mua hơn 130 tỉ đôla hàng hóa từ Mỹ. Vì vậy thâm hụt thương mại thực tế về hàng hóa là 375 tỉ đôla.

Nếu tính thêm thương mại về dịch vụ nữa thì thâm hụt thương mại thực tế của Mỹ với Trung Quốc là 337 tỉ đôla.

***

Donald Trump : "Về khủng bố, ở Iraq và Syria, chúng ta đã chiếm lại gần 100 phần trăm, trong một khoảng thời gian rất ngắn, lãnh địa mà chúng đã chiếm. Và tất cả chuyện này đều xảy ra kể từ cuộc bầu cử của chúng ta. Chúng ta đã chiếm lại gần 100 phần trăm". - bữa tối của Ủy ban Đảng Cộng hòa Toàn quốc tối ngày thứ Ba. Phát biểu ngày thứ Sáu : "Chúng ta đã giành lại gần khoảng 100 phần trăm lãnh địa từ ISIS".

Sự thật : Tiến bộ chống lại nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) không phải "tất cả đều xảy ra" kể từ cuộc bầu cử. Chính quyền Obama đã nói IS đã mất hơn 40 phần trăm lãnh địa của mình vào thời điểm ông rời nhiệm sở.

IS bị đẩy tới chỗ lụn bại ở Mosul, thành trì chính của họ ở Iraq, trước khi ông Trump nhậm chức. Năm 2016, lực lượng quân đội Iraq, được hậu thuẫn bởi liên minh do Mỹ dẫn đầu, đã phát động các trận chiến thành công để đánh bật IS khỏi Fallujah, Ramadi, đông Mosul và một số thị trấn nhỏ dọc theo Sông Tigris. Họ cũng thành lập các trung tâm hậu cần cho chiến dịch này bắt đầu vào tháng 2 năm 2017 để chiếm lại tây Mosul.

Đúng là những tiến bộ kể từ khi đó đã triệt hạ IS như một lực lượng chiếm đóng lãnh địa. Những tiến bộ này xuất hiện trên nhiều mặt trận từ nhiều kẻ thù của IS, bao gồm các lực lượng Iraq được Mỹ hậu thuẫn và binh lính của Tổng thống Syria Bashar Assad được Nga hậu thuẫn. Tuyên bố nói rằng "chúng ta đã chiếm lại gần 100 phần trăm" chỉ có thể vững chắc về mặt lập luận nếu "chúng ta" có nghĩa là nhiều nhóm khác nhau, thường là thù địch với nhau, đang chiến đấu chống lại IS.

***

Donald Trump (nói về bà Clinton) : "Tôi sẽ nói rằng phát biểu gần đây của bà ta về phụ nữ - rằng họ phải được chồng, con trai, và những sếp nam của họ ưng thuận thì mới bỏ phiếu cho Trump. Đó không phải là một phát biểu hay. Không hay" - bữa tối của Ủy ban Đảng Cộng hòa Toàn quốc tối ngày thứ Ba.

Sự thật : Bà Clinton không nói như vậy. Trong bài phát biểu vào tháng này tại Ấn Độ, bà nêu lên giả thuyết rằng một đại bộ phận không quá lớn những phụ nữ da trắng bỏ phiếu cho ông Trump vì "áp lực liên tục phải bỏ phiếu như chồng, ông sếp, con trai của họ, bất cứ ai, tin rằng họ nên làm như vậy". Bà không nói phụ nữ cảm thấy họ cần phải có sự chấp thuận của đàn ông để bỏ phiếu cho ông Trump - mà đúng hơn là họ đối mặt với áp lực từ những người này để ngả về ông Trump thay vì bà.

***

Donald Trump : "Phe Cộng hòa cũng đã bãi bỏ một trong những khoản thuế tàn nhẫn và bất công nhất của đất nước từ trước tới giờ : quy định bảo hiểm cá nhân Obamacare [ai không có bảo hiểm y tế phải đóng tiền phạt]. Và quy định này đã biến mất mãi mãi. Thế mới tuyệt chứ. Bạn phải trả rất nhiều tiền để không phải trả và không được chăm sóc y tế. Vì vậy, bạn trả tiền để không được chăm sóc y tế. Ý tôi là, chuyện này không tốt lắm. Nhưng chúng ta đã bãi bỏ nó". - bữa tối của Ủy ban Đảng Cộng hòa Toàn quốc tối ngày thứ Ba.

Sự thật : Quy định này chưa biến mất. Các khoản tiền phạt đối với những người không mua bảo hiểm y tế vẫn có hiệu lực trong năm nay. Chúng biến mất vào năm sau theo luật bãi bỏ mà ông Trump đã ký.

***

Donald Trump (nói về chiến dịch quảng cáo chống lạm dụng chất gây nghiện opioid) : "Đó là điều ít tốn kém nhất mà chúng ta có thể làm, bạn hù cho họ sợ để không tàn đời như những người xuất hiện trong quảng cáo. Và chúng tôi sẽ làm cho những quảng cáo này nhìn rất ghê". - phát biểu tại bang New Hampshire ngày thứ Hai.

Sự thật : Hình thức quảng cáo "hù cho sợ" này không những tốn kém mà còn đặc biệt không hữu hiệu khi nó được thử nghiệm và nghiên cứu lần gần đây nhất. Song có một số bằng chứng cho thấy các thông điệp chống ma túy tập trung vào nhu cầu độc lập của thanh thiếu niên có thể khiến họ ngại sử dụng ma túy.

Từ năm 1998 đến năm 2004, chính phủ Mỹ chi gần 1 tỉ đôla vào một chiến dịch toàn quốc nhằm thuyết phục những người trẻ tuổi tránh các loại ma túy bất hợp pháp, đặc biệt là cần sa. Một nghiên cứu nối tiếp vào năm 2008 do Viện Y tế Quốc gia tài trợ nhận thấy chiến dịch này "không có tác động tích cực đối với hành vi của thanh thiếu niên" và thật ra có thể đã khiến một số người dùng thử ma túy - một hiệu ứng "boomerang" không mong đợi.

***

Donald Trump : "Sự lựa chọn đang tới. Các cựu chiến binh có thể, thay vì chờ đợi hàng tuần, hàng tuần và hàng tuần, họ thực sự có thể đi khám bác sĩ và được chăm sóc, và chúng tôi chi trả. Và đó sẽ là một sự cải thiện to lớn" - bữa tối của Ủy ban Đảng Cộng hòa Toàn quốc tối ngày thứ Ba.

Sự thật : Một kế hoạch dài hạn tương tự như mô tả của ông Trump dường như sẽ không sớm xuất hiện. Nó đang bị đình trệ trong Quốc hội và những sự chậm trễ trong chương trình này tới giờ có nghĩa là nó sẽ không được thi hành đầy đủ cho đến năm 2019 hoặc trễ hơn.

Một chương trình lựa chọn đã được áp dụng sau khi một vụ bê bối về thời gian chờ đợi hồi năm 2014 được phát giác tại một bệnh viện ở thành phố Phoenix của Bộ Sự vụ Cựu chiến binh (VA) và các nơi khác trong cả nước. Chương trình này cho phép các cựu chiến binh đến khám với các bác sĩ tư nếu họ phải chờ đợi lâu cho cuộc hẹn tại bệnh viện VA. Theo Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ, cánh điều tra của Quốc hội Mỹ, những người sử dụng chương trình này phải chờ đợi có thể lâu đến 81 ngày. Mùa hè năm ngoái, một sự thiếu hụt ngân sách bất ngờ trong chương trình này đã buộc VA phải hạn chế giới thiệu bệnh nhân cho bác sĩ bên ngoài, càng khiến việc chăm sóc y tế cho các cựu chiến binh thêm chậm trễ.

Bộ trưởng VA David Shulkin tháng trước nói rằng thời gian đợi hẹn khám bệnh tại các bệnh viện VA "thường ít hơn 40 phần trăm" so với các bệnh viện tư.

Ông hy vọng một cuộc cải tổ lâu dài sẽ được Quốc hội Mỹ thông qua trong tháng 12, nhưng các đề xuất đã bị đình trệ do những bất đồng về chi phí và mức độ tiếp cận bác sĩ tư của các cựu chiến binh.