Thông Luận

Cuba : Tân chủ tịch Diaz-Canel hứa tiếp tục con đường của Castro (RFI, 20/04/2018)

Cuba đã thức giấc vào hôm 20/04/2018 với một tân chủ tịch "trẻ", sinh trưởng sau cách mạng, và được Quốc Hội bầu lên với 603 trên tổng số 604 phiếu. Thế nhưng đánh giá chung là tình hình Cuba sẽ không có gì thay đổi.

Tân chủ tịch nước Miguel Diaz-Canel (T) tại Quốc hội Cuba, La Havana, ngày 19/04/2018 ©Marcelino VAZQUEZ/ACN/AFP

Phát biểu với tư cách tân chủ tịch Cuba, ông Miguel Diaz-Canel vào hôm qua đã hứa không đi lệch con đường của người tiền nhiệm, sẽ tiếp tục cuộc cách mạng Cuba và tiến trình cải cách kinh tế của Raul Castro.

Thông tín viên RFI, Romain Lemaresquier, tại La Havana, phân tích :

Trừ phi có sự cố đặc biệt, quả là không nên chờ đợi một cuộc cách mạng mới tại Cuba. Trong phát biểu đầu tiên với tư cách là tân chủ tịch Cuba ngày hôm qua, ông Miguel Diaz-Canel đã lập lại rằng sẽ không có chuyện đi chệch các nguyên tắc của cách mạng. Một phát biểu không khác diễn văn của các đảng viên Đảng cộng sản, không muốn nói đến việc chuyển giao quyền lực hay thời kỳ chuyển tiếp.

Tiến trình kết thúc hôm qua rốt cuộc sẽ tiếp diễn : Miguel Diaz-Canel như thế sẽ tiếp tục công cuộc cải cách mà người đỡ đầu cho ông đã bắt đầu từ nhiều năm qua.

Bên cạnh đó, ngày thứ Năm hôm qua còn chứng kiến một số đề cử có thể sẽ ghi dấu ấn trong lịch sử Cuba, như việc đề cử ông Salvador Antonio Valdez vào chức vụ phó chủ tịch thứ nhất của Hội Đồng Nhà nước. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Cuba mà một người Cuba gốc Châu Phi được đề bạt vào chức vụ này. Trong 5 chức phó chủ tịch khác thì có 3 phụ nữ, trong đó có hai người cũng gốc Châu Phi. Đó cũng là điều chưa từng thấy.

Tuy nhiên, thành phần chính phủ mới chưa được thông báo. Ê kíp lãnh đạo cho biết là cần thời gian và sẽ thông báo vào tháng 7 tên tuổi của những người sẽ cùng làm việc với ông Miguel Diaz-Canel trong nhiệm kỳ 5 năm của ông".

Mai Vân

*****************

Tân chủ tịch Cuba 'ra đời sau Cách mạng' (BBC, 19/04/2018)

Ông Miguel Díaz-Canel đã trở thành tân Chủ tịch Hội đồng nhà nước Cuba, thay ông Raul Castro.

Đây là lần đầu tiên từ cách mạng 1959 khi Cuba có lãnh đạo không thuộc gia đình Castro.

Miguel Díaz-Canel là người thân cận của Raul Castro

Ông Díaz-Canel đã là phó chủ tịch từ năm năm qua, và là người thân cận của Raul Castro.

Quốc hội Cuba hôm 19/4 chính thức bầu ông Díaz-Canel, Ủy viên Bộ Chính trị Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Cuba, làm Chủ tịch Hội đồng nhà nước.

Dư luận cho rằng ông Raul Castro vẫn sẽ còn ảnh hưởng chính trị vì ông vẫn là lãnh đạo Đảng cộng sản cho tới năm 2021.

Hai anh em Fidel và Raul Castro đã lần lượt nắm quyền lãnh đạo Cuba từ 1959.

Fidel Castro nghỉ hưu năm 2008 và qua đời năm 2016.

Sinh năm 1960, ông Díaz-Canel tham gia Đoàn Thanh niên Cộng sản Cuba năm 1987, và trở thành bí thư tỉnh ủy vào năm 1994.

Năm 2003, ông được bầu vào Bộ Chính trị, trở thành bộ trưởng giáo dục đại học năm 2009 và giữ chức phó thủ tướng năm 2012.

Năm 2013, ông được bầu làm Phó Chủ tịch Thứ nhất Hội đồng nhà nước.

Trong diễn văn nhậm chức chủ tịch, ông Díaz-Canel nói "không có chỗ ở Cuba cho những ai định khôi phục chủ nghĩa tư bản".

Trong giai đoạn Raul Castro nắm quyền chủ tịch, ông đã thực thi một số cải tổ như hứa giao một triệu hecta đất cho nông dân.

Năm 2010, Raul Castro cho phép người Cuba được lập doanh nghiệp tư nhân nhỏ.

Một năm sau, Cuba cho phép người dân được mua và bán nhà.

Cuba và Mỹ khôi phục quan hệ ngoại giao vào năm 2015.

Tuy nhiên, năm ngoái, tân tổng thống Mỹ Donald Trump đã tái áp đặt môt số hạn chế đi lại và thương mại, mặc dù không cắt bỏ hoàn toàn quan hệ.

**********************

Cuba đề cử người kế nhiệm Chủ tịch Castro (BBC, 19/04/2018)

Quốc hội Cuba chọn ông Miguel Díaz-Canel, cánh tay phải của ông Raúl Castro, làm ứng cử viên duy nhất cho chức Chủ tịch nước, chấm dứt 'gia đình trị'.

Ông Raúl Castro (trái) sẽ duy trì ảnh hưởng mạnh mẽ trong chế độ cộng sản ngay cả sau khi ông Miguel Díaz-Canel lên nắm quyền

Nhà lãnh đạo Cuba kế cận sẽ kế thừa một đất nước trong tình trạng kinh tế đình trệ và dân số trẻ tuổi nóng lòng mong mỏi sự thay đổi, theo phóng viên Will Grant của BBC tại Cuba.

Ngoài ra, ông Miguel Díaz-Canel sẽ có một nhiệm vụ khó khăn khi lãnh đạo đất nước mà không có quá khứ cách mạng như ông Raul và ông Fidel.

Quốc hội đã bỏ phiếu và kết quả sẽ được công bố vào thứ Năm 19/4, khi ông Castro dự kiến sẽ chính thức trao chức vụ cho cho ông Díaz-Canel.

Ông Castro tiếp nhận chức Chủ tịch nước từ anh trai Fidel năm 2006 do ông Fidel có vấn đề về sức khỏe.

Mối quan hệ được cải thiện giữa Mỹ và Cuba, bắt đầu dưới thời Barack Obama, phần nào bị đảo lộn kể từ khi ông Trump lên nắm quyền.

Ông Castro được cho là sẽ duy trì ảnh hưởng mạnh mẽ trong chế độ cộng sản ngay cả sau khi ông thôi chức.

Tuy nhiên, ông Castro sẽ tiếp tục giữ chức vụ lãnh đạo Đảng cộng sản cho tới đại hội lần tiếp theo vào năm 2021.

Ông Miguel Díaz-Canel là ai ?

Ông Miguel Díaz-Canel, 57 tuổi, có một hồ sơ tương đối 'thấp' khi ông được bổ nhiệm làm phó chủ tịch Hội đồng nhà nước Cuba vào năm 2013. Tuy nhiên ông đã trở thành đồng minh quan trọng của ông Castro.

Ông Díaz-Canel được cho là dễ tiếp cận hơn là anh em nhà ông Castro

Trong năm năm qua, ông Miguel Díaz-Canel đã được chuẩn bị chu đáo cho chức vụ chủ tịch nước và sự chuyển giao quyền lực.

Trước khi được bổ nhiệm chức phó chủ tịch thứ nhất, ông đã có một sự nghiệp chính trị dài.

Ông sinh tháng 4/1960, khoảng hơn một năm sau khi Fidel Castro lần đầu tiên tuyên thệ nhậm chức thủ tướng.

Ông học chuyên ngành kỹ thuật điện và bắt đầu sự nghiệp chính trị trong độ tuổi 20 với vai trò là thành viên của Liên đoàn Cộng sản Trẻ ở Santa Clara.

Ông vừa giảng dạy kỹ thuật tại trường đại học địa phương vừa làm bí thư thứ hai Liên đoàn Cộng sản Trẻ ở tuổi 33.

Raúl Castro ca ngợi "sự vững chắc về ý thức hệ" của ông Miguel Díaz-Canel.

Sau 48 năm cầm quyền với bàn tay sắt của Fidel Castro, và 12 năm với chính sách đổi mới dè dặt của Raul Castro, Cuba bước vào một thời kỳ mới : giai đoạn chuyển giao quyền lực giữa gia đình Castro và một thế hệ sinh sau cách mạng 1959. Tuy nhiên, người dân Cuba được cảnh báo : thay đổi thế hệ lãnh đạo không có nghĩa là sang trang lịch sử.

Phó chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel và vợ đi bỏ phiếu bầu Quốc hội ở Santa Clara, ngày 11/03/2018. ReutersAlejandro Ernesto/Pool/File Photo

Trừ trường hợp bất ngờ, đương kim phó chủ tịch Cuba Miguel Diaz Canel sẽ được nghị viện "đảng cử dân bầu" hồi tháng Ba đưa lên thay thế Raul Castro. Lần đầu tiên từ năm 1959, chủ tịch nước Cuba sẽ không phải là người trong gia tộc Castro.

Tiến trình chuyển giao quyền lực được chuẩn bị và tiến hành trong bối cảnh phức tạp : Cuba tiếp tục phải nhập khẩu 80% nhu cầu lương thực, cấm vận của Hoa Kỳ chưa được giải tỏa, theo lệnh của Donald Trump, trong khi bản thân đồng minh Venezuela, nguồn viện trợ năng lượng cho Cuba bị khủng hoảng chính trị và cạn kiệt tài chính.

Theo AFP, nhiệm vụ của chính phủ mới rất nặng nề, một phần cũng vì chính sách đổi mới, được gọi là "cập nhật hóa kinh tế" chỉ mới thực hiện được 20%, sau 5 năm thi hành, theo lời than phiền của chủ tịch mãn nhiệm.

Chế độ Castro không Castro

Ngoại trưởng Cuba, Bruno Rodriguez, gần đây, cảnh báo : Sẽ có một phần đổi mới nhưng cũng có một phần tiếp nối bởi vì Raul Castro sẽ tiếp tục "đồng hành với người kế nhiệm"trong vai trò lãnh đạo đảng cộng sản Cuba.

Bỏ ghế chủ tịch Hội đồng Nhà nước nhưng Raul Castro, ở tuổi 86, tiếp tục làm tổng bí thư Đảng cho đến kỳ Đại hội tới vào năm 2021. Chuyên gia chính trị Cuba Esteban Morales phỏng đoán : Raul sẽ tập trung vào vấn đề ý thức hệ với sức lực còn lại, để cho Miguel Diaz Canel nhiệm vụ nặng nề và khó khăn phải cần có người bên đảng cầm quyền chống lưng.

Theo AFP từ La Havana, chuyện chuyển tiếp được người dân đảo quốc chú ý bàn luận. Tuy nhiên, dù thuộc xu hướng ủng hộ hay chống chế độ Castro, không ai chờ đợi có thay đổi sâu rộng trong một tiến trình chính trị mà người dân chỉ có quyền đứng nhìn.

Cuộc bầu cử quốc hội vào tháng Ba vừa qua cũng thế. Tuy là các dân biểu mới có nhiệm vụ bầu chủ tịch nước mới, nhưng 605 ứng cử viên "tranh" 605 ghế, đều do đảng đề cử, thì còn có ý nghĩa gì ?

Một thanh niên 24 tuổi thất nghiệp, thế hệ tương lai của Cuba, nói với AFP : "Họ đổi chính phủ nhưng không có gì thay đổi, luôn luôn có một Castro cho dù tên khác". Một người hồi hưu đồng quan điểm : "Họ nói Raul nhường chỗ cho một người trẻ, nhưng ông ta vẫn ngồi đấy, như Fidel".

Bản thân chính quyền Cuba cũng không xem sự kiện chuyển tiếp thế hệ lãnh đạo là một sự kiện quan trọng, một cuộc "cách mạng trong một cuộc cách mạng" : Không thông báo chương trình làm việc của nghị viện mới, không lễ nghi trọng thể. Giấy phép tác nghiệp cấp cho phóng viên quốc tế bị hạn chế trong bốn ngày.

Tú Anh

Cuba : Miguel Diaz-Canel, người thay thế chủ tịch Raul Castro, là ai ?

Từ ngày 19/04/2018, Cuba bước sang một thời kỳ mới, "sẽ không còn do gia đình Castro điều hành" là hàng tựa trên Le Monde cùng với bài tổng kết 10 năm lãnh đạo của chủ tịch kiêm tổng bí thư đảng cộng sản Cuba Raul Castro. "Cuba sẵn sàng chuyển đổi trong thời hậu Castro" với sự kiện chuyển giao quyền lực sau 6 thập kỷ dưới triều đại nhà Castro, là nhận định của Le Figaro.

Chủ tịch Cuba Raul Castro và Phó Chủ tịch Ciba Miguel Diaz-Canel. ilmondo

Chủ tịch Raul Castro nghỉ hưu ở tuổi 86 nhường lại vị trí lãnh đạo cho ông Miguel Diaz-Canel, 57 tuổi, "người được Raul đỡ đầu trên chính trường" theo nhận định của Le Monde và là "một người trung thành với chế độ" theo Le Figaro. Cả hai nhật báo đều phác họa chân dung của tân lãnh đạo Cuba, một người ít cười, ít nói, kiên nhẫn leo từng bậc trong nấc thang danh vọng dưới sự bảo trợ của ông Raul Castro.

Sinh ngày 20/04/1960 tại Placetas, tỉnh Villa Clara, ông Diaz-Canel tốt nghiệp kỹ sư điện tại đại học trung ương Las Villas năm 1985 và bắt đầu sự nghiệp trong Lực lượng vũ trang cách mạng Cuba. Sau khi xuất ngũ, ông quay lại giảng dạy tại đại học trước khi đi công tác hai năm ở Nicaragua (1987-1989). Trở về Cuba, ông dần thăng tiến trong bộ máy lãnh đạo : trước tiên là trở thành một nhà lãnh đạo của Liên minh Thanh niên cộng sản, tiếp theo là vào Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Cuba năm 1991. Ở mọi chức vụ, ông luôn thể hiện là một lãnh đạo trẻ điềm tĩnh, hiện đại và được lòng dân. Ông di chuyển bằng xe đạp khi xăng dầu khan hiếm, mặc quần bò, tự nhận là fan của ban nhạc Anh Beatles và thành lập trung tâm văn hóa Santa Clara…

Tướng Raul Castro chú ý đến nhân vật mới nổi, và chỉ định Diaz-Canel vào vị trí Bí thư thứ nhất của đảng cộng sản ở Holguin năm 2003 và gia nhập Bộ chính Trị đầy quyền lực của Đảng cộng sản Cuba. Sáu năm sau, năm 2009, vẫn dưới sự bảo trợ của Raul Castro, ông Diaz-Canel trở thành bộ trưởng Bộ đại học, tiếp theo là phó thủ tướng phụ trách đào tạo, khoa học, văn hóa và thể thao. Đến năm 2013, ông vượt qua một cây đại thụ bảo thủ khác của thế hệ trước để trở thành phó chủ tịch Hội đồng Nhà nước và đạt đến đỉnh cao là trở thành người kế nhiệm chức chủ tịch Cuba.

Thách thức cải cách Cuba đối với tân chủ tịch Diaz-Canel

Le Monde trích nhận định của nhà sử học Cuba Rafael Rojas cho rằng để đạt đến đỉnh cao này, "Diaz-Canel chỉ nợ mỗi Raul Castro". Với Le Figaro, dù không thuộc thế hệ cách mạng, nhưng ông Diaz-Canel luôn chứng tỏ lòng trung thành với chế độ và "chưa bao giờ đi chệch đường lối của Đảng", theo nhận định của nhà báo Nora Gamez Torres làm việc tại tờ Miami Herald.

Tuy nhiên, tính chính đáng của vị tân chủ tịch có thể bị tác động vì ông Diaz-Canel sinh ra sau cuộc cách mạng. Ngoài ra, ông cũng không xuất thân từ nhà binh dù từng phục vụ trong quân đội, trong khi Lực lượng Vũ trang lại có quyền lực rất lớn về chính trị và kinh tế tại Cuba.

Tân chủ tịch Cuba sẽ phải giải quyết tình hình khá nhạy cảm. Nền kinh tế bị đình đốn, giới trẻ bỏ xứ ra nước ngoài, trong khi Venezuela, quốc gia vẫn tài trợ cho chế độ, thì bị khủng hoảng và sẽ không thể tiếp tục giúp đỡ Cuba. Để thúc đẩy nền kinh tế, La Havana đã đón tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng và khen ngợi "sự phát triển kinh tế ấn tượng"của Việt Nam.

Những thách thức đang đợi tân chủ tịch Cuba là chấm dứt hệ thống hai đồng tiền peso lưu thông song song trên thị trường khiến nền kinh tế mất cân đối, tái khởi động nền kinh tế Cuba, thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp và công nghiệp đường bị lơ là từ nhiều năm qua… Thời gian sẽ trả lời liệu người kế nhiệm có vượt qua được cái bóng của người đã đưa ông vào guồng máy hay không.

Trục Ankara-Moskva vẫn liên kết chặt chẽ trong hồ sơ Syria

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ trận oanh kích của Mỹ-Anh-Pháp nhắm vào các khu vực được cho là có liên quan đến nghiên cứu và tàng trữ chất độc của Syria. Tuy nhiên, sự kiện này "không chia rẽ" Ankara và đồng minh Nga mà ngược lại, "Trục Ankara-Moskva kháng cự các trận oanh kích", như nhận định trên hàng tựa của Le Monde.

Trong buổi họp báo chung ngày 16/04 với tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg, ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu khẳng định : "Chúng tôi (Nga và Thổ Nhĩ Kỳ) có thể nghĩ khác nhau, nhưng quan hệ của chúng tôi với Nga quá mạnh nên tổng thống Pháp khó lòng phá vỡ được".

Đây cũng là quan điểm của phát ngôn viên điện Kremlin khi cho rằng giữa hai nước luôn có những điểm bất đồng nhưng điều này chẳng có gì là bí mật với mọi người và cũng không ngăn cản hai bên tiếp tục đối thoại.

Thực vậy, việc Ankara phản đối chế độ Damascus cũng không cản trở Thổ Nhĩ Kỳ hợp tác chặt chẽ với Nga và Iran trong khuôn khổ vòng đàm phán Astana về hòa bình tại Syria, qua đó Thổ Nhĩ Kỳ đã có thể lập được 9 trạm quan sát giữa các lực lượng đối lập và quân của chế độ Damascus tại vùng Idlib, khu đồn trú cuối cùng của quân nổi dậy còn nằm ngoài tầm kiểm soát của Damascus.

Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ còn giữ quan hệ chặt chẽ với Nga thông qua nhiều hợp đồng lớn : xây đường ống dẫn dầu và một nhà máy điện hạt nhân ở Mersin cũng như một dự án mua hệ thống lá chắn tên lửa S-400 gây nhiều tranh cãi vì Thổ Nhĩ Kỳ là một thành viên quan trọng của NATO.

Syria : Bằng chứng về những tội ác của chế độ Damascus

Nhật báo công giáo La Croix dành trọn trang nhất và 8 trang "Điều tra" để đăng hình ảnh một số nhân chứng và các bằng chứng về tội ác của chế độ Bachar al-Assad, được các nhà điều tra thu thập ở Châu Âu và tại Syria qua lời kể của người dân hay qua tài liệu từ một số quan tòa ở các tòa án Châu Âu.

Bài xã luận của La Croix cho biết ở mỗi cấp độ, mỗi người đưa ra hành động cáo buộc chế độ Syria : hành động tra tấn, các vụ mất tích, giết người. Thêm vào đó là những bằng chứng do các tổ chức phi chính phủ thu thập được. Khối lượng hình ảnh, video, chứng cứ rất lớn, vì vậy cần thời gian và kiên nhẫn để có thể kiểm chứng, chắp nối để có thể nhận dạng thủ phạm, vạch rõ trách nhiệm và "Ai biết được đấy, một ngày nào đó, Bachar có thể bị xét xử ?"

Trả lời phỏng vấn La Croix, ông Mazen Darwish, giám đốc Trung tâm vì Truyền thông và tự do ngôn luận Syria, nhận định "những hành động tàn bạo của Daesh đã làm lãng quên hàng loạt tội ác của Bachar al-Assad". Tham gia biểu tình ôn hòa năm 2011, ông bị cầm tù trong vòng ba năm và đang sống tại Đức, nơi tổ chức của ông hỗ trợ các nạn nhân trong cuộc chiến pháp lý chống chế độ Damascus.

Sau lằn ranh đỏ Syria, tổng thống Pháp đối mặt với lằn ranh đỏ trong nước

Sinh viên bãi khóa, chiếm trường ở một số trường đại học, những người bảo vệ khu đất ở Notre-Dame-des-Landes (thường được gọi là "zadiste") khỏi dự án xây dựng sân bay mới… tổng thống Pháp đang phải đối mặt với "lằn ranh đỏ" nội địa của "những người gây rối chuyên nghiệp".

Dù dự án xây sân bay mới đã được hủy, vài trăm "người vô chính phủ", cụm từ được Le Figaro sử dụng trong bài xã luận, vẫn tiếp tục chiếm đóng khu đất rộng lớn, trong khi "người dân xung quanh bực tức vì lượng người đấu tranh đổ xô đến đây", trong đó có "nhiều người cải trang thành nông dân địa phương", theo cáo buộc của bài xã luận. Chiến dịch giải tán của cảnh sát dường như chưa đủ mạnh để phong tỏa khu vực.

Còn tại Tolbiac, một cơ sở của trường đại học Paris I, bị sinh viên bãi khóa chiếm đóng từ nhiều ngày nay. Cơ sở vật chất bị phá hỏng gây thiệt hại lên đến vài trăm nghìn euro. Bài xã luận đặt câu hỏi : Tổng thống Pháp biện hộ cho "một thế giới chuyển động" để làm gì nếu như Nhà nước phải lùi bước trước vài bộ phận cánh tả ?

Miến Điện : Tòa án Hình sự quốc tế xem xét điều tra hồ sơ người Rohingya

Biện lý của Tòa án Hình sự quốc tế (CPI) đề nghị các thẩm phán xem xét khả năng tài phán về việc di chuyển cưỡng bức đối với 700.000 người Rohingya Miến Điện tại Bangladesh, liên quan đến hai tội : di chuyển và giam hãm tại trại tập trung ở nước ngoài.

Theo quy định, có ba khả năng để đưa một vụ việc ra Tòa án Hình sự quốc tế : thông qua một quốc gia thành viên, theo quyết định của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, tự thụ lý hồ sơ.

Trong hồ sơ người Rohingya, Miến Điện không phải là thành viên của Quy chế Roma việc thành lập Tòa án Hình sự quốc tế, nhưng Bangladesh là một thành viên của định chế này. Về phương án quyết định của Hội Đồng Bảo An, Nga và Trung Quốc sẽ dùng quyền phủ quyết vì hai nước công khai ủng hộ chính quyền Miến Điện. Nếu các thẩm phán của CPI hợp thức hóa yêu cầu của biện lý thì biện lý có thể tự thụ lý hồ sơ và mở điều tra, hoặc cũng có thể theo yêu cầu điều tra từ phía Bangladesh về những tội ác vi phạm trên lãnh thổ nước này.

Chính phủ Miến Điện bày tỏ "quan ngại" trong bản thông cáo ngày 13/04. Với luật sư Alicia de la Cour giảng dạy tại đại học Luân Đôn, phản ứng của Naypyidaw không có gì ngạc nhiên : "Từ lâu, bà Aung Sang Suu Kyi phủ nhận mọi trấn áp nhắm vào người Rohingya. Hiện nay, người ta còn thậm chí có thể nói bà là đồng phạm với giới quân sự và như vậy, đồng phạm trong cuộc diệt chủng.

Bà Aung Sang Suu Kyi là người duy nhất tại Miến Điện có thể làm thay đổi tâm tính vì người dân yêu bà và nghe bà. Dĩ nhiên bà không có quyền lực chính trị để làm thay đổi mọi việc nhưng bà có quyền lực tinh thần. Cuối cùng, bà đã tham gia vào việc đối xử mất nhân tính với người Rohingya khi không phát biểu gì hết".

Thu Hằng