Thông Luận

Nghi vấn về quan hệ giữa ông chủ Telegram và Nga

Ba tuần sau khi quân đội Ukraine tiến vào Kursk, tổng thống Zelensky nhấn mạnh việc tạo lợi thế trong đàm phán, để có được một nền hòa bình công chính cho Ukraine. Bên cạnh đó, báo chí Pháp ngày 29/08/2024 đặt nghi vấn về quan hệ giữa ông chủ Telegram và Kremlin.

Những tờ giấy xếp hình máy bay tượng trưng cho logo của Telegram được người biểu tình Nga đặt trước đại sứ quán Pháp ở Moskva để phản đối việc bắt giữ tổng giám đốc Pavel Durov, ngày 25/08/2024. Reuters - Yulia Morozova

Zelensky : Tấn công vào Kursk nhằm tạo thế thượng phong

Về chiến dịch của Kiev trên đất Nga, Le Monde cho biết trong một cuộc xuất hiện hiếm hoi trước báo chí, tổng thống Ukraine khẳng định cuộc tiến công vào Kursk là một "kế hoạch đi đến chiến thắng", nhằm thúc đẩy Moskva phải thương lượng. Ba tuần sau khi quân đội Ukraine tấn công vào đất Nga hôm 06/08, lần đầu tiên ông Volodymyr Zelensky lý giải về chiến dịch này với các nhà báo, tại một địa điểm được giữ bí mật ở Kiev.

Tổng thống Zelensky nhấn mạnh việc tạo lợi thế trong đàm phán, để có được một nền hòa bình công chính cho Ukraine. Ông cũng sẽ trình bày "kế hoạch dẫn đến chiến thắng" này vào tháng 9 với tổng thống Joe Biden, cũng như hai ứng cử viên tổng thống Mỹ Kamala Harris và Donald Trump. Zelensky nói "Tất nhiên chiến tranh chấm dứt bằng đối thoại, nhưng cần thiết phải ở thế thượng phong trước khi đối thoại".

Bên cạnh tổng thống còn có sự hiện diện của nhiều viên chức cao cấp Ukraine như chánh văn phòng Andriy Yermak, bộ trưởng quốc phòng Rustem Umerov, công tố viên trưởng Andriy Kostin. Tổng tham mưu trưởng quân đội Oleksandr Syrsky cũng tham gia qua video. Theo ông Yermak, Ukraine mong muốn hội nghị hòa bình lần hai sẽ diễn ra tại một trong những "nước phương Nam" cho đến nay vẫn trung lập. Các tuyên bố trên được đưa ra vào lúc phát ngôn viên tổng thống Nga nói rằng Vladimir Putin đã "mất kiên nhẫn". Nhưng tổng thống Ukraine phản bác rằng Putin "dường như muốn chấm dứt chiến tranh về ngoại giao, nhưng phải cho ông ta 30% lãnh thổ của chúng tôi".

Tướng Oleksandr Syrsky khẳng định lực lượng Ukraine hiện kiểm soát trên 100 thành phố, làng mạc với 1.294 kilomet vuông, bắt 594 tù binh Nga. Ông cũng nhìn nhận tình hình phức tạp hơn trước, vì Moskva gởi đến 30.000 quân tăng viện, hầu hết từ miền nam Ukraine. Sau hơn một năm đầy khó khăn, chiến dịch tấn công sang đất Nga đã nâng cao tinh thần quân dân cả nước, đồng thời xóa đi "lằn ranh đỏ" mà phương Tây tự đặt ra sau khi Ukraine chiếm hẳn được một thị trấn 5.000 dân của Nga là Sudzha. Tuy nhiên đến nay Kiev vẫn bị từ chối cho dùng hỏa tiễn tầm xa để đánh vào các mục tiêu quân sự trên lãnh thổ Nga.

Bí ẩn trong quan hệ giữa Pavel Durov và Moskva

Liên quan đến Pavel Durov, ông chủ bí ẩn của ứng dụng Telegram, Le Figaro nhận xét việc bắt giữ nhân vật này gây thêm căng thẳng giữa Pháp và Nga, với những tác động cả về tư pháp, kinh tế lẫn địa chính trị trong bối cảnh chiến tranh Nga-Ukraine. Ý định thực sự của Pavel Durov là gì khi đi từ Baku của Azerbaijan sang Paris ? Đó là một trong những ẩn số chưa có lời giải. Theo nhiều nguồn tin, ông ta đã được báo trước là cảnh sát Pháp đang chờ sẵn.

Kremlin tố cáo Pháp "toan tính phá hoại tự do ngôn luận", trong khi tại Nga báo chí đối lập bị đóng cửa, YouTube hoạt động rất chậm, Facebook và Instagram bị chặn. Trước đó Durov từng tố cáo mạng VKontakte (Facebook Nga) do hai anh em ông lập ra đã bị an ninh Nga đòi cung cấp dữ liệu cá nhân của những "cộng đồng" mà nhờ đó người Ukraine tổ chức được những cuộc biểu tình ở Maidan. Sau khi Durov bị bắt ở phi trường Bourget, một nhóm người Nga đã đến trước đại sứ quán Pháp tại Moskva để phản đối, theo lời kêu gọi của một đảng do phó chủ tịch Duma (Quốc hội Nga) Vladislav Davankov lãnh đạo.

Chuyên gia Ivan Filippov nhận thấy giới blogger quân sự Nga đang hoảng loạn, vì nếu tình báo phương Tây thâm nhập được sẽ là thảm họa cho họ. Theo trang Meduza, đa số các đơn vị quân đội Nga đều trao đổi về nhu cầu kinh tế qua Telegram, và đôi khi còn được các cấp cao nhất dùng để tạo ra những chu trình thám sát-tấn công đột xuất. Nhiều tổ chức phi chính phủ chống nạn ấu dâm, như National Centre for Missing and Exploited Children (NCMEC), Internet Watch Foundation (IWF) cho biết Telegram luôn từ chối hợp tác. Pháp có các công cụ chuyên trách là cơ quan chống bạo lực đối với vị thành niên (Ofmin) và bộ phận tư pháp chống tội phạm có tổ chức (Junalco) đã nắm được hồ sơ này.

Bản thân Durov tỏ ra nhập nhằng trong quan hệ với Moskva. Hồi tháng 4/2014 khi bán lại cổ phần Vkontakte, ông chủ trẻ khẳng định sẽ không bao giờ quay lại Nga, thậm chí còn ra tuyên bố mang tên "Bảy lý do để không quay lại Nga". Nhưng từ 2015 đến 2021, Pavel Durov đã hơn 50 trở về quê hương, trong những dịp quan trọng cho công ty. Theo tin đồn thì Durov đã xích lại rất gần với Moskva, có thể là thỏa thuận về tham gia cổ phần. Tối qua Pavel Durov bị khởi tố và cho tại ngoại với 5 triệu euro tiền thế chân và phải trình diện cảnh sát một tuần hai lần, đồng thời cấm rời khỏi lãnh thổ Pháp.

Châu Âu siết gọng kềm xung quanh Telegram

La Croix đánh giá "Gọng kềm Châu Âu đang siết lại xung quanh Telegram". Nếu được coi là một "nền tảng rất quan trọng", ứng dụng này sẽ phải tuân theo những quy định mới. Ủy Ban Châu Âu khẳng định "không bao giờ bình luận về một quyết định theo luật hình sự quốc gia của một Nhà nước thành viên", vụ Pavel Durov "100% thuộc thẩm quyền của Pháp". Tuy nhiên Bruxelles cho biết sẵn sàng hợp tác với Paris nếu cần.

Từ năm năm qua, chủ tịch Ursula von der Leyen vẫn coi chuyển đổi kỹ thuật số là một trong những ưu tiên, song song với việc lập ra hệ thống pháp lý nhằm kết thúc tình trạng "Viễn Tây trên mạng". Trong đó có Digital Services Act (DSA, luật về dịch vụ số) mà các nền tảng phải tuân thủ kể từ 17/02/2024. Văn bản không dự trù việc truy tố hình sự, nhưng là tiêu chí để chống các nội dung bất hợp pháp.

Hiện thời Telegram không bị DSA coi là "nền tảng rất quan trọng" - được định nghĩa là có trên 45 triệu người sử dụng hàng tháng tại Liên Hiệp Châu Âu (EU). Telegram khai là chỉ có 41 triệu, dưới ngưỡng này, nhưng chuyên gia Thomas Regnier cho biết EU nghi ngờ con số trên. Dân biểu Châu Âu Stéphanie Yon-Courtin (nhóm Renew Europe) chuyên về kỹ thuật số cho rằng hết sức cần kiểm tra lại, tối thiểu là đưa ra tranh luận tại Nghị Viện Châu Âu. Bởi vì trẻ em có thể tải Telegram miễn phí trên điện thoại thông minh, gõ từ khóa "ma túy", "cần sa", "tình dục" để tìm ra những kênh liên quan.

Theo Les Echos, giữa một chế độ Trung Quốc kiểm duyệt thường xuyên mọi công dân và Hoa Kỳ dựa vào tu chính án thứ nhất cho phép nói về tất cả mọi thứ, Châu Âu có thể trung dung. Một con đường thứ ba giúp giữ thăng bằng giữa tự do và tôn trọng cuộc sống riêng tư, đồng thời kiểm soát các tập đoàn kỹ thuật số - quyền hành lớn cần phải có trách nhiệm cao.

Israel : Ảo tưởng đánh mất của một quân đội "high-tech"

Cũng liên quan đến kỹ thuật số, Les Echos nhận xét vụ thảm sát của Hamas hôm 07/10/2023 đã đánh tan ảo tưởng một quân đội Israel "gọn nhẹ và thông minh", trông cậy phần lớn vào công nghệ cao. Hôm đó 3.000 kẻ khủng bố chỉ cần xe tải nhẹ, xe hơi, xe gắn máy để phá vỡ hàng rào điện tử, gây ra cuộc tàn sát khủng khiếp nhất kể từ sau vụ Shoah (diệt chủng người Do Thái).

Hàng rào này trang bị công nghệ tân tiến nhất với đủ loại cảm biến, mạng lưới camera giám sát, chưa kể hệ thống đặt ngầm dưới đất. Israel đầu tư đến 1 tỉ đô la vào đây. Hoàn toàn tin cậy vào hàng rào điện tử "không thể xâm nhập", quân đội đã giảm số lượng tuần tra dọc biên giới giữa Israel và Dải Gaza. Thế nhưng hôm đó nếu chỉ cần những ống dòm đơn giản là có thể phát hiện bọn khủng bố. Tsahal bỗng chốc nhận ra tầm quan trọng của yếu tố con người trong chiến tranh.

Vụ thảm sát lớn nhất lịch sử Burkina Faso

Nhìn sang Burkina Faso ở Châu Phi, sinh mạng con người có vẻ không hơn con sâu cái kiến, theo như mô tả của Le Monde. Mấy trăm thường dân đã bị quân thánh chiến thảm sát tại Barsalogho ở miền bắc hôm 24/08. Đây là vụ tàn sát kinh khủng nhất trong lịch sử nước này. Những người đào huyệt toàn là phụ nữ, vì hầu như tất cả đàn ông trong làng đều đã bị giết hay bị thương. Một người đã bị mất tám thành viên trong gia đình vì vụ này kể lại sáng sớm hôm đó, quân thánh chiến đã xả súng vào mấy trăm người đang đào hào bảo vệ xung quanh làng, theo lệnh của tập đoàn quân sự.

Theo Hiệp hội Công lý cho Barsalogho được thành lập sau đó, số nạn nhân thiệt mạng ít nhất 400 người. Chỉ riêng trong video do bọn sát nhân quay lại mà Le Monde tham khảo được, đã có hơn 110 xác chết. Các hung thủ bắn vô tội vạ vào những thân người đẫm máu bên cạnh mớ cuốc xẻng, một số người toan chạy trốn bị bắn thẳng. Những thường dân này bị nhà cầm quyền ép buộc đi đào hào, được cho là để chận quân thánh chiến, nếu không đi thì bị đánh đập, dù hai tháng trước đã có một vụ tàn sát vì đào hào ở một địa phương khác.

Trung Quốc bán phá giá, kỹ nghệ hóa chất Châu Âu bị đe dọa

Trên lãnh vực kinh tế, Le Monde báo động "Kỹ nghệ hóa chất Châu Âu đang chịu áp lực nặng nề của Trung Quốc". Ủy ban Châu Âu liên tục mở điều tra bán phá giá kể từ 2020. Mới đây WeylChem Lamotte, nhà sản xuất duy nhất ở Châu Âu chất glyoxylic acid cần thiết cho thuốc kháng sinh, đã nộp đơn kiện vì các nhà xuất khẩu Trung Quốc bán dưới giá thành. Hồi tháng 4, EU đã áp thuế chống phá giá từ 6,6 đến 24,2% lên polyethylene terephthalate dùng sản xuất chai nhựa hay lon nhôm.

Bên cạnh đó còn nhiều loại hóa chất khác đang bị cạnh tranh dữ dội vì các công ty Trung Quốc được Nhà nước tài trợ đã sản xuất quá thừa, thị phần của EU từ 23% xuống còn 14%. Marco Mensink, tổng giám đốc Cefic ở Bruxelles cho rằng EU cần phải hành động nhiều hơn nữa để tránh bị lệ thuộc. Chẳng hạn cần ít nhất 90 loại hóa chất để làm ra chất bán dẫn, Châu Âu nên bớt ngây thơ và chú trọng hơn về chiến lược.

Thế vận hội người khuyết tật 2024 : Lễ khai mạc giàu ý nghĩa

Chiến tranh Ukraine và Trung Đông, tổng giám đốc Telegram bị khởi tố là những chủ đề tiếp tục được chú ý. Bên cạnh đó là thời sự nước Pháp : chính phủ mới vẫn chưa có, tái thiết đô thị trong bối cảnh khủng hoảng nhà ở. Hoặc về giáo dục, mùa tựu trường này học sinh của khoảng 200 trường trung học sẽ phải gởi lại điện thoại di động hay máy tính bảng trước khi vào lớp – một biện pháp do phụ huynh đề nghị và có thể được mở rộng vào năm 2025.

Các báo dành nhiều trang cho Thế vận hội người khuyết tật Paris 2024, mà lễ khai mạc tưng bừng đầy ý nghĩa tối qua nhận được nhiều lời khen ngợi. Le Figaro miêu tả chi tiết một "lễ khai mạc tuyệt vời" do chuyên gia Thụy Điển Alexander Ekman phụ trách, trên quảng trường Concorde lịch sử giữa thủ đô Paris. Libération coi sự kiện này là "liều cuối cùng của ma thuật". Sống lại tinh thần tập thể giữa những khác biệt sau hai tuần lễ ảo tưởng chính trị, đó là những gì mà người ta chờ đợi, đồng thời giúp xã hội chú ý nhiều hơn đến người khuyết tật. Đoàn kết, tương trợ, lạc quan, tin tưởng, vui tươi… Những từ ngữ đã đi cùng người Pháp trong suốt thời gian Thế vận hội Paris vừa qua, đang vô cùng thiếu thốn trước những sóng gió trên chính trường sau đó.

Thụy My