 | Tổng quan: | 3636773 |
Kế hoạch của tổng thống Pháp bài trừ các nhóm "Hồi giáo ly khai" coi chừng là con dao hai lưỡi. Paris-Moskva lo ngại tham vọng của Ankara, nhưng mục tiêu thật sự của lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ là gì tại Thượng Karabak ? Đây là những chủ đề được bình luận nhiều nhất trên báo Pháp hôm nay.
Đụng độ giữa lực lượng ly khai được Armenia ủng hộ và quân đội Azerbaijan tại vùng Thượng Karabakh. Ảnh tuyền đầu mặt trận chụp ngày 28/092020. © Bộ Quốc Phòng Azerbaijan/Handout via Reuters
Y tế, sức khỏe vẫn ngự trị trên trang nhất báo chí Pháp cho dù thời sự quốc tế có nóng bỏng tới đâu. Vào thời điểm đại dịch Covid bùng lại, tăng tốc lây lan, các biện pháp phòng chống lây lan từ mùa hè đến nay theo mô hình "truy nguồn và theo dõi" không đạt hiệu năng như mong muốn. Le Figaro đặt câu hỏi "phải chăng số phận của Paris và một số thành phố lớn đã được định đoạt ?". Thứ Hai tuần sau, chính phủ sẽ thông báo một loạt biện pháp phong tỏa. Trong khi đó, tại Tây Ban Nha, 5 triệu dân ở thủ đô Madrid bắt đầu bị cách ly trở lại cùng với hàng chục thành phố có dân số hơn 100.000, và có tỉ lệ ca lây nhiễm cao.
La Croix hôm nay lo ngại : phong trào thể thao tại Pháp suy yếu, vì các phòng tập đóng cửa. Không phải chỉ có những vùng "đỏ" bị tác hại, mà trên toàn quốc nhiều liên đoàn thể thao thể dục mất hàng loạt hội viên.
Sau Syria, Lybia, vấn đề di dân và thăm dò dầu khí ở Địa Trung Hải, vùng Thượng Karabakh trở thành vấn đề mới gây căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Châu Âu. Với trợ giúp của các cơ quan tình báo, tổng thống Pháp biết rõ Ankara huy động hàng ngàn chiến binh từ Syria qua Libya hỗ trợ cho chính quyền Tripoli. Ông còn thận trọng chưa bình luận về hoạt động quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tại vùng Thượng Karabakh, nhưng trong cuộc điện đàm với đồng nhiệm Nga Putin tối thứ Tư, hai bên "đồng ý hợp tác gây áp lực để đi đến ngưng bắn" và cũng theo Putin, Moskva sẵn sàng làm trung gian hòa giải.
Tuy nhiên, thái độ của Nga làm cho Le Monde phải đặt nghi vấn : Moskva có thực tâm hay không ? Tại sao tình báo Nga không nắm được tình hình ở khu vực then chốt chiến lược này ? Hay là Nga "dung thứ" cho Azerbaijan khai chiến ? Về phần Thổ Nhĩ Kỳ, phải chăng tổng thống Erdogan vì lòng tự cao tự đại mà có hành động xem thường quyền lợi của Nga ?
Đồng minh của Ankara, chế độ Azerbaijan, với tài nguyên dầu khí dồi dào, trong vòng 10 năm từ 2009-2018 đã chi ra 20 tỷ đô la tăng cường quân bị, so với 4 tỷ của Armenia. Trong tham vọng phục hận, tái chiếm những vùng đất bị mất từ sau Thế chiến thứ nhất, tổng thống Aliev đặt điều kiện hòa bình : "Armenia phải triệt thoái quân đội khỏi vùng tranh chấp, trao trả lãnh thổ của Azerbaijan cho Azerbaijan". Ngược lại, đối với Armenia, Thượng Karabakh là lãnh thổ "thiêng liêng".
Tuy nhiên, mục tiêu chiến lược thật sự của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ là gì ? Theo phân tích của Le Figaro, Ankara dùng quân sự để "đẩy Nga" ra khỏi khu vực.
Nhật báo thiên hữu tìm cách trả lời câu hỏi này. Trong sơ đồ củng cố một chế độ dân tộc chủ nghĩa, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ xem Azerbaijan, nơi cư dân nói một thứ tiếng bà con với tiếng Thổ là quốc gia bạn hữu. Bên kia biên giới là "kẻ thù chung". Sự can thiệp của Ankara vào cuộc chiến, ngoài lý do chính trị, chinh phục cử tri đang mất dần tin tưởng vào đảng cầm quyền AKP, còn nhằm mục tiêu kinh tế. Khi tuyên bố sẵn sàng giúp Baku tái chiếm lãnh thổ, Thổ Nhĩ Kỳ nhìn vào ống dẫn dầu nối liền Azerbaijan, Gruzia đến thành phố Ceyhan của Thổ. Đây là "vấn đề sinh tử", theo tuyên bố của một quan chức cao cấp trong bộ Năng lượng với phóng viên.
Mục tiêu sâu xa hơn nữa, theo chuyên gia Richard Giragosian, thuộc Viện nghiên cứu Khu vực RSC, ở thủ đô Erevan, đó là sau Syria, Libya và gần đây nhất là Địa Trung Hải, tổng thống Erdogan xem vùng Kavkaz là cơ hội để Thổ Nhĩ Kỳ nới rộng ảnh hưởng. Quyết tâm của Thổ còn cho thấy cuộc đọ sức giữa Ankara và Moskva trên các chiến trường khác, từ Syria cho đến Libya, nơi nào có Nga, nơi đó có Thổ. Cũng theo chuyên gia Richard Giragosian, đối tượng của Ankara không phải là Armenia. Erdogan muốn lợi dụng chiến tranh ở Thượng Karabakh để giành lại vai trò "cố vấn quân sự và nguồn cung cấp vũ khí" số một cho Baku. Nói cách khác, đây là cuộc tranh giành thế lực giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga.
Tổ chức Đài Quan Sát Nhân Quyền Syria OSDH xác nhận Thổ Nhĩ Kỳ đã chuyển "300 chiến binh Syria đánh thuê" từ Libya sang tăng cường cho Azerbaijan trong vùng chiến sự.
Vô hình chung, trang tranh luận của Le Figaro dành hai bài, hai tác giả khác nhau, một nhà báo và một chuyên gia, đồng cảnh báo : không thể đối thoại với Putin. Tổng thống Pháp là nhà lãnh đạo Châu Âu cuối cùng trong số những người ước mơ hòa hợp với nước Nga của Putin trước khi bỏ cuộc, nhận định của nhà báo nữ Laure Mandeville. Vì sao ? Chuyên gia chính trị quốc tế Latvia Andris Spruds giải thích : Châu Âu đừng ngây thơ nữa, bởi vì Nga là một "mãnh thú xã hội" khác biệt. Trên mọi hồ sơ, phải mạnh mới đối thoại với Putin được.
Hồ sơ này được xem là rất tế nhị cho xã hội Pháp. "Chủ thuyết ly khai" người ta nói gì thế ? tựa của La Croix. Nhật báo công giáo cảnh báo coi chừng gây bất bình cho các cộng đồng tôn giáo, kể cả Hồi giáo, chỉ muốn gìn giữ bản sắc mà không hề có ý "ly khai" chế độ Cộng hòa.
Cùng chiều hướng, Libération thiên tả cảnh báo : Macron trong chiếc bẫy "chủ thuyết ly khai". Vừa chống Hồi giáo cực đoan, vừa không công kích cộng đồng tín đồ đạo Hồi, tổng thống đi trên một sợi dây mong manh.
Trái lại, Le Figaro dường như đại diện cho tiếng nói từ lâu mong chờ Nhà nước có biện pháp "cắt khối u ung thư" đe dọa xã hội Pháp. Theo nhật báo thiên hữu, thứ Sáu (hôm nay) sau 7 tháng cam kết, tổng thống Macron trình bày chi tiết chiến lược và phương châm "Nền Cộng hòa ra tay" để chống Hồi giáo chính trị và Hồi giáo cực đoan. Nhưng muốn hiệu quả thì phải "nói mạnh, đánh đúng". Nhưng thế nào là mạnh và đúng ? Ở điểm này, báo thiên hữu đồng thuận với hai đồng nghiệp thiên tả và công giáo : tổng thống làm người đi dây.
Nói mạnh, tức là phải tố cáo không khoan nhượng nguy cơ đe dọa của Hồi giáo chính trị. Tổng thống đã tham khảo ý kiến của các cộng đồng tôn giáo khác để tránh cho họ bị thiệt hại dây chuyền. Phải quân bình : sau diễn văn phải có hành động và kết quả. Đừng để dân chúng có cảm nghĩ chính phủ nói nhiều làm ít. Nhưng cũng theo Le Figaro, nhiệm vụ khó khăn nhất là làm sao đánh đúng mục tiêu : đóng cửa cơ sở giảng đạo, trường giáo lý, cơ sở thương mại, kiểm soát nguồn tài chính từ bên ngoài của Hồi giáo cực đoan.
Ấn Độ của thủ tướng Modi và nước Mỹ của tổng thống Donald Trump đang đi vào một vòng xoáy nguy hiểm, tuy với những mức độ khác nhau. Le Monde chia sẻ với độc giả mối lo âu này.
Phải nói là Le Monde không nhẹ tay chút nào với các nhà độc tài hoặc các thế lực muốn đánh phá nền dân chủ.
Nền dân chủ Ấn bị trôi dạt. Từ New Delhi, thông tín viên Sophie Landrin nhập đề bằng câu chế giễu bộ trưởng bộ Quân lực Pháp : Đến thủ đô Ấn Độ ngày 10/09/2020 để dự lễ chuyển giao các chiến đấu cơ Rafale đầu tiên cho Ấn Độ, Florence Marly, trong diễn văn khen ngợi Ấn Độ là "nền dân chủ lớn nhất thế giới". Lời khen quá đáng và chối bỏ sự thật : Ấn Độ tuy đông dân hạng nhì thế giới, tuy có bầu cử tự do, nhưng không phải là một nền dân chủ. Theo nhà báo Pháp, dân chủ gì mà chính phủ thủ tướng Modi "hình sự hóa" các tiếng nói đối lập, các cuộc biểu tình phản kháng ?
Ngay một nữ diễn viên điện ảnh có tên tuổi cũng bị cảnh sát sách nhiễu suốt 5 tiếng đồng hồ, vì đứng chung với một nhóm sinh viên biểu tình và không tuyên bố gì. Một số đoạn nói chuyện riêng tư cũng bị cảnh sát công bố lên mạng cho báo chí thân chính phủ tham gia đánh hội đồng.
Danh sách đàn áp rất dài, nhiều máu đổ, nhiều người đi tù và nhiều người chết, xin để cho độc giả tìm đọc thêm trên báo chí.
Tổng thống siêu cường Hoa kỳ, sau cuộc tranh luận thô bạo với đối thủ Joe Biden được bình luận như thế nào ? Alain Frachon tóm lược trong năm chữ : "Donald Trump chống dân chủ". Nhà phân tích Pháp chia sẻ mối âu lo của một nữ đồng nghiệp và bạn Mỹ : Tôi lo lắm, không biết các định chế chính trị có cầm cự được hay không ? Không một ngày nào mà tổng thống lại không có một hành động gây lo ngại.
Liệu Donald Trump sẽ tiếp tục thêm bốn năm ? Theo Le Monde, chủ nhân Nhà Trắng không tìm cách chinh phục cử tri ngoài thành phần ủng hộ vô điều kiện. Ông không cần được đa số phiếu mà chỉ cố làm sao để thắng ở một vài bang lưỡng lự, nếu nghiêng một chút về đảng Cộng hòa, sẽ cho ông đa số đại cử tri.
Covid thì Covid, kinh tế vẫn phải tiếp tục sinh hoạt, Les Echos thông báo một số tin khích lệ.
Đó là hệ thống viễn thông thế hệ 5 hay 5G ở Pháp trở thành sự thật. Chiến dịch đấu giá sẽ đem lại cho ngân sách Nhà nước 2,8 tỷ euro. Kể từ cuối năm nay, các công ty trúng thầu có thể làm quảng cáo tìm khách hàng.
Trang ý kiến, nhà báo Bruno Trévidic, chuyên gia về giao thông hàng không của nhật báo kinh tế dự báo : Cho dù đại dịch làm khốn đốn, một tương lai tươi sáng đang chờ hàng không dân dụng. Trước hết là kinh nghiệm trong quá khứ, trải qua bao nhiêu khủng hoảng từ "sốc" dầu hỏa, chiến tranh vùng Vịnh, khủng bố tòa tháp đôi… đến đại dịch SARS, hành khách sử dụng máy bay vẫn tăng : từ một tỷ người đầu thập niên 2000 lên 4,5 tỷ trong năm 2019 và dự trù lên đến 8,2 tỷ, vào năm 2037.
Thêm vào đó, mọi thông số đều thuận lợi : dân số thành thị, dân số địa cầu ngày càng đông. Thứ hai là dân trung lưu ngày càng nhiều và hàng không là phương tiện để thăm viếng gia đình.
Tú Anh
