Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Rex Tillerson bị sa thải : Thỏa thuận hạt nhân Iran như "đèn treo trước gió" (RFI, 15/03/2018)

Ngày 13/03/2018, thông qua mạng xã hội Twitter, tổng thống Donald Trump thông báo sa thải ngoại trưởng Rex Tillerson. Theo quan sát của giới chuyên gia, đây là có thể là một tín hiệu "khai tử" thỏa thuận hạt nhân Iran, đồng thời gia tăng áp lực với các đồng minh Châu Âu, những nước muốn bảo vệ thỏa thuận lịch sử này.

rex1

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson bị tổng thống Donald Trump thông báo sa thải vào ngày 13/03/2018 qua mạng Twitter. Reuters/Jonathan Ernst/Pool

Để biện minh cho quyết định bãi nhiệm ông Rex Tillerson, tổng thống Mỹ đã nêu rõ điểm bất đồng giữa ông và ngoại trưởng Mỹ như sau : "Khi quý vị nhìn vào thỏa thuận hạt nhân Iran, tôi nghĩ đây là một thỏa thuận tồi tệ, một thỏa thuận sơ sài". Theo Donald Trrump, Hoa Kỳ phải làm việc với các đồng minh và các đối tác "nhằm chặn đường Iran đi tới vũ khí nguyên tử" và "chống việc Iran ủng hộ quân khủng bố".

Một ngày sau khi có thông báo bổ nhiệm ông Mike Pompeo, giám đốc CIA và được cho là có tư tưởng "diều hâu", thay Rex Tillerson làm ngoại trưởng, chính quyền Tehran đã chính thức phản ứng, lên án Hoa Kỳ muốn "khai tử" thỏa thuận hạt nhân, theo như tường thuật của thông tín viên RFI, Siavosh Ghazi tại Tehran :

"Đối với thứ trưởng ngoại giao Iran, ông Abbas Araghchi, Hoa Kỳ quyết tâm ra khỏi thỏa thuận hạt nhân và những thay đổi bên trong Bộ ngoại giao đã được thực hiện cho mục đích này. Đây là phản ứng chính thức đầu tiên từ phía Iran về sự ra đi bất ngờ của Rex Tillerson, và nhất là vì Mike Pompeo, người thay thế ông Tillerson, được xem là nhân vật cứng rắn chống lại Iran.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, dọa rút ra khỏi thỏa thuận quốc tế về hạt nhân Iran vào tháng Năm, và cho biết hồ sơ Iran là một trong số những bất đồng giữa ông và ngoại trưởng Rex Tillerson. Thứ trưởng ngoại giao Iran Abbas Araghchi tuyên bố : Nếu Hoa Kỳ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân, chúng tôi cũng sẽ từ bỏ. Ông còn cho biết thêm là đã báo trước với các nước Châu Âu rằng Tehran sẽ từ bỏ thỏa thuận hạt nhân nếu Hoa Kỳ rút ra khỏi văn bản này để rồi đưa ra các trừng phạt mới nhắm vào Iran.

Được Iran với các cường quốc gồm Trung Quốc, Nga, Anh, Pháp, Đức và Hoa Kỳ ký kết vào tháng 07/2015, thỏa thuận này quy định nghiêm ngặt các hoạt động hạt nhân của Tehran để bảo đảm chương trình này là vì mục đích hòa bình, đổi lại, Tehran được quốc tế dỡ bỏ một phần các trừng phạt. Tổng thống Trump đặc biệt chỉ trích tính chất tạm thời của những ràng buộc áp đặt đối với Iran, nhất là việc cho phép nước này tiến hành làm giầu uranium đến tận năm 2026, cũng như chương trình tên lửa đạn đạo của Tehran".

Quyết định sa thải Rex Tillerson khiến một số chuyên gia tại Mỹ được AFP trích dẫn, quan ngại. Họ cho rằng đó là một điềm xấu đối với sự tồn tại của thỏa thuận hạt nhân với Iran, đồng thời cảnh báo về những hậu quả tai hại cho an ninh quốc gia Hoa Kỳ.

Mặt khác, theo AFP, đây còn là một lời cảnh báo mà ông Donald Trump gởi đến các đồng minh Châu Âu, vốn dĩ không tin rằng tổng thống Mỹ sẽ từ bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran sau ngày 12/05/2018.

Trong khi chờ đợi Thượng Viện Mỹ thông qua việc bổ nhiệm tân ngoại trưởng, ông Brian Hook, giám đốc phụ trách các vấn đề chiến lược của Rex Tillerson hôm nay 15/03 đến Berlin để thảo luận với các quan chức Pháp, Anh, Đức về việc thêm một số điều khoản vào thỏa thuận ban đầu đã được ký.

Châu Âu dường như chấp thuận bổ sung các điều khoản như hạn chế chương trình tên lửa đạn đạo và bỏ điều khoản giới hạn thời gian, với điều kiện là nội dung chính của thỏa thuận không bị ảnh hưởng.

Vấn đề là Hoa Kỳ và Iran có đồng ý với những bổ sung đó hay không ? Một điều chắc chắn là tổng thống Donald Trump không chấp nhận những "thay đổi bề ngoài" và muốn viết lại gần như toàn bộ văn bản này. Nếu vậy thì hiệp định hạt nhân Iran coi như đã bị "kết án tử hình".

********************

Trump định đánh thuế lên 60 tỉ đôla hàng Trung Quốc (VOA, 14/03/2018)

Tổng thng M Donald Trump đang tìm cách áp thuế lên ti 60 t đôla giá tr hàng nhp khu ca Trung Quc và s nhm vào các ngành công ngh và vin thông, Reuters dn li mt ngun tin đã tho lun vn đ vi Nhà Trng cho biết.

my1

Trung Quốc có thng dư thương mi tr giá 375 t đôla vi M và khi c vn kinh tế hàng đu ca Ch tch Tp Cn Bình đến thăm Washington hi gn đây, chính quyn M đã buc ông phi tìm cách gim con s đó.

Một ngun th hai trc tiếp nm rõ quan đim ca chính quyn cho biết mc thuế này có th s được ban hành "trong tương lai gn" và dù mc tiêu là lĩnh vc công ngh và tài sn trí tu, chúng có th rng hơn và danh sách cui cùng có th lên ti 100 sn phm, theo Reuters.

Nhà Trắng t chi bình lun v quy mô hoc thi đim ca bt kỳ hành đng nào.

Washington đang nhắm mc tiêu các công ty công ngh cao ca Trung Quc đ trng pht h vì buc các công ty ca M phi tiết l các bí mt công ngh đ đi li họ được phép hot đng trong nước.

Trung Quốc có thng dư thương mi tr giá 375 t đôla vi M và khi c vn kinh tế hàng đu ca Ch tch Tp Cn Bình đến thăm Washington hi gn đây, chính quyn M đã buc ông phi tìm cách gim con s đó.

Ông Trump lên nắm quyn nh ch trương bo h mu dch và hành đng đu tiên ca ông trên cương v Tng thng là rút M ra khi tha thun Quan h Đi tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) gm 12 quc gia Thái Bình Dương.

Ông ta đã bắt đu đàm phán đ tái thương thuyết Hip định Thương mi t do Bc M (NAFTA) và gn đây nht đã áp đt thuế nhp khu thép và nhôm.

Dù thuế nhp khu đi vi thép và nhôm, được ông Trump công b vào tun trước, được coi là không đáng k trong khi lượng nhp khu và xut khu, nhng hành đng nhắm mc tiêu trc tiếp vào Trung Quc có nguy cơ b Bc Kinh đáp tr trc tiếp và mnh tay.

********************

Người được Trump đề cử làm giám đốc CIA sẽ đối mặt với ‘nhiều chất vấn’ (VOA, 14/03/2018)

Hai thượng ngh sĩ Hoa Kỳ hàng đu cho biết người được Tng thng Donald Trump la chn làm tân giám đc ca CIA s phi gii thích nhiu điu v công tác ca bà ti cơ quan này, khi thượng vin xem xét đ chun thun bà vào tháng 4.

my2

Gina Haspel, người có th tr thành n giám đc CIA đu tiên, là mt đip viên chuyên nghip tng điu hành mt nhà tù ca CIA Thái Lan, nơi mà nghi phm khng b tri qua nhng kĩ thut thm vn khc nghit.

Thành viên cao cấp nht ca phe Dân ch trong y ban Tình báo Thượng vin M hôm th Ba nói các thượng ngh sĩ "có rt nhiu câu hi" v bà Gina Haspel, ng viên ca Tng thng Trump đ lãnh đo Cơ quan Tình báo Trung ương.

"Họ xng đáng được gii đáp nhng thc mc trong mt phiên điu trn m", Thượng ngh sĩ Mark Warner nói vi các phóng viên. Ông nói ông cũng có nhiu câu hi nhưng không nói rõ ông lo ngi v vn đ gì.

Bà Haspel, người có th tr thành n giám đc CIA đu tiên, là mt đip viên chuyên nghip tng điu hành mt nhà tù ca CIA Thái Lan, nơi mà nghi phm khng b tri qua nhng kĩ thut thm vn khc nghit mà tng thng ng h.

Ông Trump trước đó trong ngày th Ba tweet ông đã chn bà đ thay thế ông Mike Pompeo, người s thay thế ông Rex Tillerson làm bộ trưởng ngoi giao.

Thượng ngh sĩ John McCain, Ch tch y ban Quân v Thượng vin, nói bà Gina Haspel cn phi gii thích v "bn cht và mc đ" ca s can d ca bà trong chương trình thm vn ca CIA.

Thượng ngh sĩ Đng Cng hòa này gọi việc tra tn nhng người b M câu lưu là "mt trong nhng chương đen ti nht trong lch s nước M" và ông nói Thượng vin phi săm soi s can d ca bà trong "chương trình đáng h thn này".

Bà Haspel có nhiều kinh nghim nước ngoài và gn đây nht bà giữ chc phó giám đc CIA. Trong vai trò này, bà chưa tng được Thượng vin chun thun.

************************

Ngoại trưởng Mỹ Tillerson bị sa thải ảnh hưởng đến Việt Nam ra sao ? (VOA, 14/03/2018)

Các chuyên gia nhận đnh rng vic sa thi Ngoi trưởng M Rex Tillerson, người thường lên tiếng mnh m v s bá quyn ca Trung Quc Bin Đông, s to ra nhiu thách thc cho Vit Nam, buc Hà Ni phi thích ng kp thi trong tình hình mi.

my3

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và Giám đốc Cơ quan tình báo Trung ươ ng (CIA) Mike Pompeo .

Giáo sư Tương Lai, từng là thành viên nhóm c vn cho các cu th tướng Vit Nam, cho VOA biết rng ông Tillerson tng phn đi gay gt vic Trung Quc bi đp và quân s hóa các hòn đo trên Bin Đông, nơi Vit Nam và Trung Quc có tranh chp ch quyn, và chính ông là người khiến Bc Kinh lo ngi :

"Có lẽ người mà Trung Quc ngi, Ngoi trưởng ca Trung Quc ngi chính là ông Tillerson. Nhưng bây gi vic Tng thng Trump sa thi ông Tillerson khiến cho Vit Nam phi nhìn nhn rõ hơn v thế ca Vit Nam, đ gi mt thái độ t lp, t cường, không ph thuc vào bên ngoài".

Từ California, tiến sĩ Lê Minh Nguyên, người theo dõi sát chính sách Châu Á – Thái Bình Dương ca Hoa Kỳ, nhn đnh vi VOA rng vic ra đi ca ông Tillerson có nh hưởng nht đnh đến Vit Nam :

"Cho đến nay chính sách của Hoa Kỳ đi vi Trung Quc chưa rõ ràng và dt khoát. Ông Tillerson là người theo trường phái đương đu vi Trung Quc, mà ông ra đi thì đương nhiên có nh hưởng đến chính sách ca M nói chung Châu Á – Thái Bình Dương, và Vit Nam nói riêng.

"Việt Nam theo chính sách ngoại giao đa phương hóa đa dng hóa và đi dây thăng bng mm – nghiêng v bên nào mnh đ tn ti. Nếu Hoa Kỳ có du hiu yếu đi thì Vit Nam s da vào Trung Quc nhiu hơn. Da vào Trung Quc nhiu hơn là mt điu bt hnh cho dân tộc mình".

Hôm 13/3, Tổng thng Hoa Kỳ Donald Trump tuyên b sa thi Ngoi trưởng Rex Tillerson và đ c ông Mike Pompeo, Giám đc Cơ quan tình báo Trung ương (CIA) vào v trí này.

my4

Ông Mike Pompeo, Giám đốc CIA.

Tiến sĩ Lê Minh Nguyên cho biết thêm :

"Liệu lp trường ca ông Mike Pompeo như thế nào thì chúng ta chưa rõ. Nhưng qua li ông tng thng Trump nói là có lập trường ging như tng thng hơn là ông Tillerson - đt ra nhng li ích trước mt hơn là li ích lâu dài. Liu chính sách sp ti có còn gi được s cng rn vi Trung Quc hay không ? Nếu Hoa Kỳ tiếp tc mm du vi Trung Quc thì s nh hưởng trc tiếp đến Vit Nam".

Tại bui điu trn trước y ban Đi ngoi Thượng vin vào tháng 1 năm ngoái, ông Rex Tillerson đã gửi đi mt tín hiu cng rn vi Bc Kinh : "Chúng ta s phi gi ti Trung Quc mt tín hiu rõ ràng rng trước hết, vic xây đo phi dng li, và th nhì là vic quý v tiếp cn các đo đó s không được cho phép".

Giáo sư Tương Lai nói rng ông Tillerson, người có thâm niên trong ngành khai thác du khí, hiu rõ cái giá tr và li ích trên Bin Đông. Vi vic ông Tillerson ra đi, giáo sư Tương Lai nghĩ rng Vit Nam cn tìm người bn đng minh, hiu được v thế của Vit Nam, đ chng li áp lc ca Trung Quc.

"Dù ngoại trưởng nào sp nhm chc ti M, Vit Nam vn phi có mt thái đ tranh th, làm thế nào đ có được thin chí giúp đ, h tr cho Vit Nam trong vic chng li s bành trướng ca Trung Quc".

my5

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson, Ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Việt Nam 11/2017.

Cũng có ý kiến cho rng vic Tng thng Trump b nhim ông Pompeo vào v trí Ngoi trưởng M đã dy lên lo ngi rng chính quyn Tng thng Trump có th đưa ra cách tiếp cn "diu hâu hơn" đi vi Bc Kinh, mi quan h vn luôn sóng gió vi các tranh chấp thương mi và an ninh.

Tuy nhiên, theo tiến sĩ Lê Minh Nguyên, chính sách ngoi giao ca M dưới chính quyn Tng thng Trump dường như chu nhiu nh hưởng bi nhng người cân thn vi tng thng, vì vy Vit Nam nên tìm hiu tng bước đi thích hợp. Trong trường hp Washington vn theo chiến lược mm vi Bc Kinh thì Hà Ni nên tăng cường quan h vi Nht Bn hay n Đ.

"Trong hơn mt năm qua, chính sách ngoi giao ca Hoa Kỳ hình như hình thành t nhng người chung quanh ông, trong gia đình ông. Việt Nam mun đnh hình chính sách như thế nào thì không th ch da vào ngoi trưởng hay b ngoi giao Hoa Kỳ vì nơi đó không có thc quyn".

Hôm 14/3, ông Feng Zhang, một chuyên gia trong chính sách đi ngoi Trung Quốc thuộc Đi hc Quc gia Úc, nói vi t Business Insider rng "Trung Quc không ưa ông Tillerson".

Ông Jia Qingguo, một chuyên gia v ngoi giao ca Trung Quc ti Đi hc Bc Kinh, nói vi Reuters rng "Trung Quc có th nhn thy kết qu tích cc t s thay đổi nhân s này".

Trong khi đó, hôm 14/3, Người phát ngôn B Ngoi giao Trung Quc Lc Khng nói rng Trung Quc hy vng s thay đi nhân s ca M s không nh hưởng đến s phát trin các mi quan h và các lĩnh vc hp tác quan trng.

Vào tháng 1 năm nay, Ngoại trưởng M Tillerson cho biết ông d đnh s ti nhim đến hết năm 2018, dù có nhng đn đoán cho rng ông có th s sm ra đi do mi quan h không my suôn s vi Tng thng Donald Trump.

Published in Quốc tế