 | Tổng quan: | 3067152 |
Vậy chúng ta cần biết điều gì về XBB.1.5 ?
Một biến thể phụ mới của Covid đang gây lo ngại ở Mỹ - nơi nó đang lây lan nhanh chóng.
XBB.1.5 là gì và triệu chứng ?
Đây là một nhánh khác của biến thể Omicron Covid đang thống trị toàn cầu, theo sau các biến thể alpha, beta, gamma và delta trước đó.
Omicron đã vượt trội so với tất cả các phiên bản trước đây của virus corona kể từ khi nó xuất hiện vào cuối năm 2021 và đã tạo ra nhiều biến thể phụ thậm chí còn dễ lây lan hơn so với phiên bản gốc.
Các triệu chứng của XBB.1.5 được cho là tương tự như các chủng Omicron trước đó, nhưng vẫn còn quá sớm để khẳng định điều này. Hầu hết mọi người trải qua các triệu chứng giống như cảm lạnh.
XBB.1.5 dễ lây hơn hay nguy hiểm hơn các biến thể trước đó ?
Bản thân XBB.1.5 phát triển từ XBB, lần đầu tiên được xác định ở Ấn Độ vào tháng 8/2022, nhưng chưa được các cơ quan y tế phân loại là "biến thể đáng lo ngại".
XBB có một đột biến giúp nó đánh bại hệ thống phòng thủ miễn dịch của cơ thể, nhưng chính khả năng này cũng làm giảm khả năng lây nhiễm ở tế bào người.
Giáo sư Wendy Barclay từ Imperial College London cho biết XBB.1.5 có một biến thể là F486P. Biến thể này khôi phục khả năng liên kết với các tế bào trong khi tiếp tục né tránh hệ thống miễn dịch. Việc này khiến nó lây lan nhanh dễ dàng.
Bà nói rằng những thay đổi mang tính tiến hóa này giống như 'bước đệm' , khi virus tiến hóa để tìm những cách mới nhằm qua mặt cơ chế tự bảo vệ của cơ thể.
Các nhà khoa học từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khẳng định hôm thứ Tư 04/01 rằng XBB.1.5 có "lợi thế tăng trưởng" hơn tất cả các biến thể phụ khác được thấy cho đến nay.
Tuy nhiên họ cho rằng không có dấu hiệu nào cho thấy nó nghiêm trọng hay nguy hại hơn các biến thể Omicron trước đó.
WHO cho biết sẽ theo dõi chặt chẽ các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, số liệu từ bệnh viện và tỷ lệ lây nhiễm để tìm hiểu thêm và tác động của biến thể này trên người bệnh.
XBB.1.5 lây lan ở đâu ?
Hơn 40% các ca Covid ở Mỹ ước tính là do biến thể XBB.1.5, khiến nó trở thành chủng thống trị ở nước này.
Vào đầu tháng 12, biến thể này chiếm chỉ 4% số ca nhiễm. Hiện nó đã nhanh chóng vượt mặt các biến thể Omicron khác.
Các ca nhập viện do Covid tăng trong các tuần gần đây trên khắp nước Mỹ.
Các ca mắc Covid, nhập viện và tử vong đều gia tăng ở Mỹ trong những tuần gần đây
Các nhà khoa học lo ngại về XBB.1.5 ?
Giáo sư Barclay cho hay bà không đặc biệt lo ngại đối với bộ phận dân số đã tiêm vaccine.
Nhưng bà lo ngại về ảnh hưởng của nó đối với đối tượng dễ bị tổn thương, bao gồm những người bị suy giảm miễn dịch, những người nhận được ít lợi ích hơn từ vaccine.
Giáo sư Hunter nói rằng ông không thấy bằng chứng XBB.1.5 độc hại hơn, nghĩa là nó không có nhiều khả năng "đưa bạn vào bệnh viện hoặc giết bạn" hơn các biến thể Omicron hiện có.
Ông nói thêm : "Thật trớ trêu khi mọi người đang tập trung vào các biến thể có thể xuất hiện từ Trung Quốc, nhưng XBB.1.5 lại đến từ Mỹ".
Giáo sư David Heymann từ London School of Hygiene and Tropical Medicine thừa nhận rằng vẫn còn rất nhiều điều phải tìm hiểu về biến thể mới nhất này.
Nhưng ông nói rằng nó không có khả năng gây ra vấn đề lớn ở những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao và có nhiều ca lây nhiễm trước đó.
Mối quan ngại của ông là các quốc gia như Trung Quốc, nơi có lượng tiêm vaccine thấp và khả năng miễn dịch tự nhiên ít do bị phong tỏa kéo dài.
Giáo sư Heymann nói : "Trung Quốc cần chia sẻ thông tin lâm sàng về những người bị nhiễm bệnh để xem biến thể này hoạt động như thế nào trong quần thể không có miễn dịch.
Fergus Walsh
Nguồn : BBC, 05/01/2023
Virus corona : Thêm nhiều nước có ca nhiễm bệnh và tử vong (RFI, 04/03/2020)
Trong khi số người tử vong và số ca nhiễm vì virus corona vẫn không ngừng tăng ở những ổ dịch lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ý, Iran, Nhật, Pháp, Đức…, một số quốc gia khác hôm qua 03/03/2020 ghi nhận những ca nhiễm và chết người đầu tiên.
Nhân viên y tế kiểm tra khách ra khỏi khu khách sạn H10 Costa Adeje Palace, Tenerife, Tây Ban Nha, ngày 28/02/2020 Reuters/Borja Suarez
Tại Tây Ban Nha, nhà chức trách vùng Valence tối hôm qua khẳng định một người đàn ông chết hôm 13/02 là do virus corona. Xét nghiệm tử thi cho thấy nạn nhân dương tính với virus.
Nhìn sang Châu Mỹ Latinh, Argentina hôm qua ghi nhận ca đầu tiên nhiễm virus. Nạn nhân là một người đàn ông 43 tuổi mới về nước hôm 01/03 từ chuyến du lịch ở Châu Âu về và đang được cách ly tại một bệnh viện tư ở Buenos Aires. Người đàn ông này đã đi qua nhiều nước Châu Âu nhưng lưu lại chủ yếu ở Ý, ổ dịch lớn nhất Châu Âu.
Về Hoa Kỳ, Washington là bang bị ảnh hưởng nặng nhất, tối hôm qua chính quyền xác nhận có 27 ca dương tính với corona và 9 người chết. Đây là bang duy nhất của Mỹ có người qua đời vì dịch Covid-19.
Tại Ý, ổ dịch lớn nhất Châu Âu, trong 24 giờ qua, chính quyền ghi nhận có thêm 27 người chết và hơn 500 người nhiễm virus, nâng tổng số ca tử vong lên thành 79 người và hơn 2.500 ca nhiễm. Theo Reuters, 160 người đầu tiên nhiễm virus corona đã được chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, virus đã lây lan ra 19/20 vùng. Để tránh nguy cơ lây nhiễm, trận bán kết lượt về Giải vô địch bóng đá Ý giữa đội Juventus Turin và AC Milan dự kiến diễn ra vào hôm 04/03 bị hoãn vô thời hạn.
Còn chính phủ Iran hôm qua thông báo có thêm 11 người chết và 835 ca nhiễm mới. Theo AFP, đây là mức lây lan trong ngày nhanh nhất, tính theo số liệu chính thức của chính quyền Tehran kể từ ngày 19/02.
Thùy Dương
********************
Virus corona : Quy mô ổ dịch Iran to lớn mức nào ? (RFI, 04/03/2020)
Ngày 03/03/2020, chính quyền Iran chính thức xác nhận nước này có thêm 835 ca nhiễm virus corona (Covid-19), nâng tổng số trường hợp bị nhiễm bệnh lên thành 2.336 người. Song song với số ca nhiễm mới, các trường hợp tử vong cũng tăng mạnh, từ 66 lên 77 người chết trong vòng 24 tiếng đồng hồ.
Iran - dịch Covid-19 : Khử trùng trước lăng mộ giáo sĩ Reza tại Mashhadj, nơi thu hút hàng năm hơn 20 triệu người đến viếng. Ảnh 27/02/2020. WANA via Reuters
Tính đến hôm qua, Iran như vậy đã bám chắc vị trí không ai mong muốn là ổ dịch lớn thứ tư của thế giới, chỉ thua ba nước : Trung Quốc, ổ phát tán dịch bệnh ra toàn thế giới, đứng đầu danh sách đen của các nước bị dịch nặng nhất, kế đến là Hàn Quốc, đứng thứ hai và Ý thứ ba.
Chức sắc cao cấp bị nhiễm bệnh, thậm chí tử vong !
Mức tăng của các ca lây nhiễm hơn 800 người trong vòng một ngày ghi nhận vào hôm 03/03 phải nói là rất lớn, trong lúc số 11 trường hợp tử vong cũng rất cao. Cho dù vậy, câu hỏi mà giới quan sát vẫn đặt ra là quy mô thực thụ của dịch Covid-19 tại Iran ra sao, đặc biệt trong bối cảnh tỷ lệ tử vong, tức là số người chết so với số người nhiễm virus corona cao bất thường.
Giống như tại Trung Quốc, khi có thông tin về việc dịch Covid-19 xuất hiện tại Iran, giới lãnh đạo tối cao của nước này đã vội khẳng định đó chỉ là một "âm mưu của kẻ thù" nhằm phá hoại lễ kỷ niệm cuộc Cách Mạng Hồi giáo 1979, rơi vào ngày 11/02, cũng như làm người dân sợ không dám tham gia cuộc bầu cử Quốc hội ngày 21/02.
Thế nhưng thực tế đã buộc giới lãnh đạo Iran phải công nhận là dịch bệnh đang lây lan, nhất là khi nhiều chức sắc cao cấp hay nhân vật quyền thế trong chế độ lần lượt mắc bệnh, trong đó có cả phó tổng thống Iran, thứ trưởng bộ y tế, người phụ trách chống dịch, và gần đây nhất là người đứng đầu cơ quan y tế khẩn cấp Iran ! Bên cạnh đó, theo đài CNN, Quốc hội nước này cũng xác nhận là có đến 23 dân biểu bị nhiễm bệnh, con số này chắc chắn sẽ còn lên cao.
Trong số chức sắc bị nhiễm virus corona, thậm chí có người đã chết như ông Mohammad Mirmohammadi, một thành viên của Hội đồng cố vấn cho lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei, hay Hadi Khosrowshahi, một cựu đại sứ, hoặc là nghị sĩ Mohammad Ali Ramazani Dastak.
Trong những ngày gần đây, chính quyền Iran đã thay đổi thái độ, thông tin thường xuyên hơn và nhiều hơn về diễn biến của dịch Covid-19 tại nước này. Tuy nhiên, chế độ vẫn bị tố cáo là cố gắng giảm thiểu quy mô dịch bệnh.
Hơn chục ngàn người đã bị nhiễm virus ?
Hãng tin Pháp AFP ngày 29/02 vừa qua, đã nêu bật sự chênh lệch to lớn giữa số liệu do chính quyền Iran cung cấp với những con số do các nguồn không phải là chính phủ đưa ra.
Theo chính quyền Tehran, thì tính đến hôm đó, theo số liệu chính thức thì Iran có 43 ca tử vong được xác nhận và 593 người lây nhiễm. Tuy nhiên, theo ban tiếng Iran của đài BBC Anh Quốc, trong thực tế, số trường hợp tử vong vì dịch Covid-19 tính đến cuối tuần qua lên đến hơn 200 ca, một con số mà bộ trưởng y tế Iran đã phản bác ngay vào hôm thứ Bảy 29/02
Một nguồn tin khác là tổ chức đối lập lưu vong, "Những Mujahedin của Iran" (People's Mujahedin of Iran), bị chính quyền Iran liệt vào diện tổ chức khủng bố, cũng cho rằng đã có hơn 300 người chết tại Iran vì dịch Covid-19, trong lúc số trường hợp bị nhiễm lên đến 15.000 người.
Những tuyên bố về tính chất nghiêm trọng của tình hình dịch bệnh tại Iran như đã được giới khoa học công nhận.
Theo AFP, trong một bản nghiên cứu công bố hôm 25/02 trên trang tin về y học MedRxiv, 6 nhà dịch tễ học tại Canada đã dựa trên một mô hình toán học để cho rằng có thể đã có hơn 18.000 người bị lây nhiễm virus trên lãnh thổ Iran.
Tính toán của họ, chưa được các đồng nghiệp khác xác nhận, đã đưa ra số liệu trên dựa trên các ca được Iran loan báo, cũng như các ca lây nhiễm ở những người ngoại quốc đã từng đến Iran trong thời gian có dịch.
Trả lời hãng tin Pháp AFP, ông Isaac Bogoch, chuyên gia nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại đại học Toronto, đồng tác giả bài nghiên cứu đã được công bố, giải thích : "Khi một quốc gia bắt đầu xuất khẩu các ca nhiễm sang những nơi khác, rất có khả năng là tình trạng lây nhiễm trong nước đó rất quan trọng".
Chủ trương che giấu thông tin
Báo Le Monde trong số ghi ngày hôm nay, 04/03/2020, đã tiếp tục tìm hiểu thực hư trong các số liệu về dịch Covid-19 mà chính quyền Iran loan báo, và đã nêu bật lời chứng của giới chuyên môn ngay tại Iran cho rằng chính quyền đã nói dối.
Theo Le Monde, Bộ Y tế Iran hôm thứ Hai 02/03 đã xác nhận 523 trường hợp lây nhiễm và 12 trường hợp tử vong mới, đưa tổng số người chết kể từ khi dịch bắt đầu lên thành 66. Một bác sĩ làm việc ở miền bắc Iran đã không ngần ngại phản bác : "Số liệu của họ là sai. Tôi không một chút nghi ngờ về điều đó. Chúng tôi hiện có những bệnh nhân bị nhiễm bệnh trong bệnh viện của chúng tôi, những người này không hề được thống kê trong các số liệu chính thức".
Ông Gholam-Ali Jafarzadeh Imenabadi, dân biểu thành phố Rasht, thủ phủ tỉnh Gilan, ở miền bắc Iran sát biển Caspi, đã khẳng định rằng tình hình tại đấy đặc biệt nghiêm trọng. Đối với ông, số liệu chính quyền đưa ra là "một trò đùa", vì ở tỉnh ông, các bệnh viện và trạm xá đều "đầy những bệnh nhân khả nghi".
Một bác sĩ ở miền nam Iran cũng cho biết là toàn bộ đất nước Iran đã bị dịch bệnh. Tại bệnh viện của ông, tất cả các ca phẫu thuật bị cho là không khẩn cấp đều đã bị hủy bỏ.
Giải thích về nguyên nhân khiến cho dịch bệnh hoành hành dữ dội tại Iran, giới y khoa nước này đã nêu lên trước tiên chủ trương che giấu thông tin của chính quyền vào lúc đầu, không cho làm bất kỳ cái gì để ngăn ngừa dịch bệnh lây lan.
Phát biểu với Le Monde, một sinh viên y khoa nội trú ở thủ đô Tehran đã tố cáo : "Khi phủ nhận trong hơn mười ngày rằng dịch Covid-19 đã xuất hiện, chính quyền đã biến nhân viên y tế thành phương tiện truyền bệnh… Chúng tôi bị bệnh nhân lây bệnh, sau đó chúng tôi trở về với gia đình, với bạn bè và như vậy đã có thể lây nhiễm cho hàng chục người khác".
Các bác sĩ Iran cũng cho rằng tình hình nghiêm trọng hiện nay còn là hậu quả của việc chính quyền từ chối cách ly thánh địa Qom, tâm chấn của dịch Covid-19 tại Iran. Chính ở thành phố thánh này mà các trường hợp nhiễm virus corona đầu tiên đã xuất hiện. Qom lại là một địa điểm hành hương, luôn thu hút đông đảo tín đồ thuộc hệ phái Hồi giáo Shia ở Iran và nước ngoài.
Các giáo sĩ và các thành phần bảo thủ rất có thế lực đã thành công trong việc không cho đóng cửa các lăng mộ ở Qom và cách ly thành phố này.
Trước sự hoành hành càng lúc càng dữ dội của dịch Covid-19, chính quyền Iran đã bắt đầu đưa ra biện pháp ngăn ngừa đà lây lan của dịch bệnh : Hủy bỏ buổi cầu nguyện lớn ngày thứ Sáu tại nhiều thành phố, đóng cửa trường học, đóng cửa Quốc hội cho đến khi có lệnh mới, hạn chế đi lại.
Thế nhưng câu hỏi được nêu lên là phải chăng đã quá muộn ?
Mai Vân
