Thông Luận

Khủng hoảng Áo Vàng tại Pháp : "Bế tắc"

Bạo lực trong cuộc xuống đường của phe Áo Vàng (Gilets Jaunes) tại Pháp hôm thứ Bảy 16/03/2019 là chủ đề chính được báo chí Paris đem ra mổ xẻ.

Một sạp báo trên đại lộ Champs-Elysées bị đốt cháy trong cuộc xuống đường của phe Áo Vàng ngày 16/03/2019. Reuters

Hình ảnh một sạp báo bốc cháy trên đại lộ Champs-Elysées, khói đen ngút trời chiếm gần một nửa trang nhất báo Le Figaro. Libération đăng ảnh một nhóm người bịt mặt với y phục đen đập phá rào cản an ninh bao quanh Khải Hoàn Môn.

Tờ báo cánh tả Libération chơi chữ : "Gilets Jaunes trở lại điểm khởi đầu của bạo lực". Lực lượng an ninh mệt mỏi" sau 18 tuần lễ liên tiếp phải chống chọi với những màn đập phá, cướp bóc cửa hàng, và bạo lực nhắm vào cảnh sát, vào những biểu tượng của nền Cộng Hòa, những biểu tượng của nước Pháp. Cuộc đối đầu "rơi vào bế tắc", chính phủ không kiểm soát nổi tình hình". Các cuộc tham khảo ý kiến ở quy mô toàn quốc, những nhượng bộ về thuế xăng dầu, những hứa hẹn tăng mãi lực cho người dân của tổng thống Macron vẫn không hóa giải được "Cơn phẫn nộ" của một phần công luận Pháp như xã luận của tờ báo cho thấy.

Báo La Croix cũng nói đến sự bất lực của chính quyền hay đúng hơn là một thách thức chờ đợi hành pháp trước một "phong trào với những đòi hỏi rất tản mạn và một hình thức đấu tranh đứt quãng" chỉ bùng lên vào mỗi thứ Bảy hàng tuần. Nhưng hiện tượng đó đã kéo dài từ hơn bốn tháng qua.

Một sự bất lực ?

Trước cảnh tượng các vụ đập phá tàn bạo "chưa từng thấy" tờ báo kinh tế Les Echos cho rằng áp lực "ngày càng lớn" đang chờ đợi tổng thống Macron. Không thể để những hình ảnh con lộ đẹp nhất Paris bị đốt phá từ tuần này sang tuần khác tràn ngập trên các phương tiện truyền thông.

Chính phủ đã giải quyết khủng hoảng bằng con đường đối thoại qua các cuộc thảo luận trên toàn quốc nhưng đồng thời, theo Les Echos, cũng đến lúc tổng thống Emmanuel Macron và thủ tướng Edouard Philippe cần "đưa ra những biện pháp mạnh" để ngăn chặn bạo lực, để vô hiệu hóa các băng đảng trà trộn vào hàng ngũ người biểu tình Áo Vàng đập phá, cướp bóc.

Le Figaro bồi thêm : "Hành pháp lúng túng tìm cách đối phó" với một tình huống mới. Hồi thứ 18 của phong trào phản kháng Áo Vàng rơi đúng vào thời điểm khép lại chiến dịch tranh luận trên toàn quốc. Phe Áo Vàng báo trước "dốc toàn lực" vào cuộc xuống đường Thứ Bảy 16/03/2019, đe dọa "Một ngày Thứ Bảy Đen", tiếc rằng chính phủ để lộ nhiều sơ hở.

Về mặt hình thức, tổng thống đi trượt tuyết ở một nơi rất xa Paris trong hai ngày nghỉ cuối tuần. Bộ Nội vụ thì "không lường trước được" những gì sẽ xảy ra và "bất lực ngăn cản những kẻ quậy phá" hành động.

Thứ Bảy vừa rồi theo Le Figaro là một ngày nhân viên an ninh bị dồn vào chân tường, gặp khó khăn về đủ mọi phương diện. Tờ báo kết luận điều này làm lộ rõ "những thiếu sót về mặt chiến thuật" của bên hành pháp. Đã đến lúc chính phủ cần xét lại chính sách an ninh nội địa.

Áo Vàng đồng lõa với các băng đảng hung hăng

Nhưng chỉ trích chính quyền không có nghĩa là Le Figaro khoan nhượng hơn với phe Áo Vàng. Xã luận của tờ báo nhấn mạnh : "Nước Pháp không lâm vào cảnh đói kém, không là một chế độ độc tài. Không thể tha thứ cho những hành động bạo lực. Những người Áo Vàng mà nghĩ rằng cần phải đập phá thì chính phủ mới lắng nghe đã thực sự đi lầm đường". Bởi "bạo lực đang làm mất đi tính chính đáng của những đòi hỏi rất chính đáng của một thành phần trong xã hội". Đó là những đòi hỏi được tăng mãi lực, được sống trong những điều kiện tử tế hơn.

Sai lầm thứ hai của những người Gilets Jaunes là vô hình chung họ "đã tạo cơ hội cho những kẻ đập phá thuộc cánh cực tả luôn sẵn sàng tấn công vào những biểu tượng của giới tư bản" ra tay.

Trở lại với Les Echos, xã luận của tờ báo mang tựa đề "Kẻ thù của nhân dân" bất bình trước cảnh tượng vài trăm người quậy phá, đập tan nát các cửa hàng sang trọng ở Champs Elysées, đốt phá nhà hàng nổi tiếng Fouquet's. Tác giả bài xã luận viết "khi một nhóm người đằng đằng sát khí tự cho mình là tầng lớp tiêu biểu của nhân dân, đó là điểm khởi đầu của bạo ngược. Cái đám đập phá đó không đại diện cho một ai cả, mà họ là đối thủ của dân, là kẻ thù của dân chủ".

Giáo hoàng Francis và Tập Cận Bình

Vài ngày trước chuyến công du Ý của chủ tịch Trung Quốc, báo công giáo La Croix chú ý đến quan hệ giữa Tòa Thánh Vatican và Bắc Kinh. Ngày 21/03/2019, ông Tập Cận Bình chính thức viếng thăm nước Ý. Đây là cơ hội để Trung Quốc và Vatican xích lại gần nhau hơn nữa sau khi đã ký hiệp định tạm thời về việc bổ nhiệm giám mục hồi tháng 09/2018.

Theo hồng y Pietro Parolin người được coi là nhân vật số 2 của Tòa Thánh, Vatican đang đẩy mạnh quyết tâm hợp tác với "nhân dân và chính quyền Trung Quốc". Theo ghi nhận của phóng viên báo La Croix từ Roma, cho dù ông Tập Cận Bình và giáo hoàng Francis sẽ không dự trù gặp nhau lần này nhưng "chưa bao giờ" hai nhân vật ấy lại "gần nhau" đến như vậy.

Cuối tháng 2/2019 báo Ý Corriere della Sera tiết lộ Bắc Kinh kín đáo ngỏ ý muốn tổ chức một buổi làm việc giữa ông Tập Cận Bình với Giáo hoàng và dường như Vatican không bác bỏ kịch bản này, nhưng rồi chính Trung Quốc đã thoái lui vì "thời gian không cho phép".

Tuy nhiên, vẫn theo La Croix, dường như Trung Quốc đã muốn tránh để cuộc hội kiến giữa lãnh đạo Bắc Kinh và Tòa Thánh Vatican làm lu mờ thỏa thuận về Con Đường Tơ Lụa thế kỷ 21 sẽ chính thức được ký kết với Roma nhân chuyến công du Ý của ông Tập lần này. Hơn nữa Bắc Kinh cũng muốn tránh mọi cử chỉ có thể làm phía Mỹ bực mình trong bối cảnh Bắc Kinh đang hy vọng giải quyết xung khắc thương mại với Washington.

Dù vậy tờ báo công giáo của Pháp không loại trừ khả năng sẽ có những "thay đổi vào giờ chót" và nhất là tại Roma một số nguồn tin thông thạo bắt đầu nói đến "một chặng dừng tại Trung Quốc của giáo hoàng vào mùa thu năm nay, nhân chuyến tông du Nhật Bản".

New Zealand chấn động vì vụ thảm sát Christchurch

Ba ngày sau loạt xả súng tại Christchurch báo chí Paris dành nhiều bài viết về New Zealand. La Croix trên trang nhất đăng ảnh hai phụ nữ ôm nhau khóc, một người da trắng và một người đội khăn quàng theo truyền thống Hồi giáo. Ở bên trên là hàng tựa "New Zealand, cả một xã hội bị chấn động" bởi đây là một quốc gia yên bình, với 5 triệu dân, nhiều tôn giáo và cộng đồng sắc tộc khác nhau nhưng họ luôn chung sống một cách hòa bình và luôn thuận thảo với nhau.

New Zealand nổi tiếng là một mảnh đất lành với người nhập cư. Phóng sự trên tờ Libération cho thấy, cả một đất nước, bất luận tuổi tác hay màu da đều dốc lòng hỗ trợ thân nhân những người đã bị cướp đi mạng sống hôm 15/03/2019. Nhiều người nói với đặc phái viên của tờ báo rằng họ có mặt tại Christchurch và thậm chí còn mang cả con em mình đến gần đền thờ Hồi giáo nơi hung thủ đã ra tay, để "cảm nhận được tình người bao la, cho phép vượt lên trên mọi thử thách, để cảm nhận được thế nào là một cuộc chung sống hài hòa" giữa các cộng đồng với những nét văn hóa khác nhau. Le Figaro nói đến một đất nước New Zealand sau bàng hoàng bắt đầu "băng bó vết thương". Còn Le Monde phác họa lại "hành trình" đưa hung thủ, một công dân Úc đến tận Christchurch.

Năm năm Ukraine mất Crimea

Đúng 5 năm sau ngày Moskva thôn tính bán đảo Crimea của Ukraine, tổng thống Nga Vladimir Putin chiều nay khánh thành một nhà máy điện tại Crimea. Tại thủ đô nước Nga, nhiều sinh hoạt văn hóa dự trù diễn ra mừng sự kiện này. Có điều, Le Figaro ghi nhận 5 năm sau khi đem được Crimea về với "đất mẹ", Vladimir Putin đã "đánh mất hào quang trong lòng người dân Crimea".

Từ mùa xuân 2014 tới nay "là những chuỗi dài thất vọng" đối với dân cư Crimea. Ngành khai thác than đá sau nhiều năm thoi thóp đã bị khai tử năm 2015. Một thợ mỏ đã bị mất việc nói với thông tín viên Pháp, khi được trở về với nước Nga, ông "không ngờ nên nông nỗi này". Căng-tin nhà máy nơi ông làm việc, xưa kia là nơi tổ chức liên hoan cho công nhân, nay đã hoang tàn, đổ nát. Năm 2018 khi tổng thống Putin khánh thành cây cầu dài 18 cây số, nối liền bán đảo Crimea với nước Nga rộng lớn, tốn kém 3 tỉ euro, nhiều người dân ở đây đã chán ngán cho rằng, "nhẽ ra Kremlin nên dành số tiền đó để giúp họ thì hơn".

Không chỉ có dân ở Crimea, ngay cả ở những vùng lân cận, công luận Nga cũng hoàn toàn thất vọng. Năm năm trước đây, có đến 88% những người được hỏi tán thành tổng thống Putin giành lại được bán đảo Crimea, tỉ lệ đó giờ đây chỉ còn 64%. Tệ hơn nữa "không mấy ai tin vào kết quả các cuộc thăm dò dư luận đó" như ghi nhận của Le Figaro.

Vậy điều gì đã làm sứt mẻ uy tín của chủ nhân điện Kremlin ? Nhật báo Pháp đưa ra một vài yếu tố để trả lời cho câu hỏi trên : Mùa hè năm ngoái, ông Putin quyết định đẩy lùi tuổi về hưu, thuế địa phương không ngừng gia tăng trong thời gian gần đây khiến công luận ở hai đầu cây cầu Kertch cùng chán ngán. Một người về hưu cho biết 1/3 thu nhập của bà là để đóng thuế.

Bên cạnh tâm trạng chán trường đó là những lời đồn thổi : "Putin dành hết ngân sách của Nhà nước để can thiệp vào Syria, vào miền đông Ukraine và giờ đây là vào Venezuela, không còn tiền đâu để lo cho dân". Miễn bình luận về tính thực hư của những lời đồn này, chỉ biết là 55 % người Nga đang nghĩ rằng đời sống cơ cực của họ, những khó khăn của đất nước là "do lỗi Vladimir Putin gây ra".

Thanh Hà

Khủng hoảng Áo Vàng : Tổng thống Pháp trả lời phẫn nộ của dân

Khủng hoảng Áo Vàng vẫn là chủ đề thời sự phủ kín các trang báo Pháp ra đầu tuần, đặc biệt tối nay (10/12) tổng thống Pháp sẽ có bài phát biểu quan trọng trên truyền hình. Trước bài diễn văn đang được dư luận mong đợi này, các báo đều đưa ra những dự đoán hay những câu hỏi cho nội dung về những biện pháp mà tổng thống sẽ thông báo.

"Hồi IV" của phong trào Áo Vàng ngày 08/12/2018 tại Paris. CHARLY TRIBALLEAU / AFP

Cái tên Macron xuất hiện ở hầu khắp trang nhất các báo. Le Figaro chạy tựa lớn : "Macron tìm câu chữ để thoát khỏi khủng hoảng". Les Echos thì dự đoán qua tựa trang nhất : "Áo Vàng : Những gì Macron chuẩn bị ra khỏi khủng hoảng". Còn nhật báo công giáo La Croix thì nhận định : "Đến lúc phải có câu trả lời".

Le Figaro đặt câu hỏi "Macron sẽ thay đổi hướng (chính sách) ?". Sau "Hồi 4" của những người Áo Vàng hôm thứ Bảy (08/12), trước khi lên truyền hình, tổng thống Pháp dành cả ngày hôm nay cho cuộc thảo luận về chính sách xã hội. Các lãnh đạo công đoàn, giới chủ, các hiệp hội dân biểu, chủ tịch hai viện Quốc hội, các tổ chức đối tác xã hội khác nhau đều được mời tham gia đóng góp sáng kiến giúp tháo ngòi nổ khủng hoảng nghiêm trọng mà nước Pháp đang trải qua.

Xã luận Le Figaro khẳng định, các biện pháp cấp bách đang được mong đợi, nhất là các biện pháp cho người về hưu và tầng lớp trung lưu đang gặp khó khăn rất nhiều trong cuộc sống. "Emmanuel Macron biết trước là các quyết định của ông sẽ chỉ chấp nhận được nếu chi phí cho nó phải được lấy từ tiết kiệm chi tiêu của chính phủ chứ không phải lấy từ nguồn thu thuế mà nước Pháp vốn đang giữ kỷ lục".

Vẫn theo Le Figaro, căn bệnh không phải chỉ ở thuế má. "Nước Pháp cần có một mô hình xã hội được thay đổi hoàn toàn. Việc cấp bách là hoàn thiện một khế ước xã hội mới để tái lập lòng tin chứ không phải chỉ có ký rồi là xong".

Xã luận tờ báo kêu gọi : "Sau ba tuần đối thoại giữa những người điếc và dân Pháp, tổng thống phải đề nghị được lối thoát cho cuộc xung đột ở tầm cao, nhưng lại phải tỏ ra khiêm tốn và thực tế".

Trong thời điểm mấu chốt này, nhật báo Libération gặp gỡ những người đã mất hết lòng tin, không còn trông chờ gì vào ông Macron nữa. Trong phóng sự dài của Libération mang tiêu đề "Áo Vàng : Quá muộn, lẽ ra phải nói từ trước", phóng viên của tờ báo đã gặp gỡ tìm hiểu ý kiến của một số người Áo Vàng về những gì họ mong chờ ở ông Macron trong thông báo trên truyền hình tối nay. Tờ báo khẳng định luôn "phát biểu của tổng thống không được mấy người biểu tình quan tâm. Họ không hy vọng sẽ có những biện pháp ngoạn mục nào và quả quyết muốn tiếp tục phong trào đấu tranh".

Nhượng bộ nhưng còn các cải cách ?

Về phát biểu tối nay, xã luận Libération nhận thấy những lời nói tràng giang đại hải đầy cảm xúc và cam kết ở ông Macron người ta đã được nghe nhiều lần.

Nhưng chắc chắn tối nay, tờ báo nhấn mạnh, tổng thống "sẽ chơi ván bài khó nhất trong cuộc đời chính trị ngắn ngủi của mình". Tổng thống không được phép sai sót chí ít nếu ông muốn "làm dịu sự phản kháng đang xé nát nước Pháp".

Trong khi đó xã luận La Croix chạy tựa ngắn gọn "nhượng bộ và giữ vững". Tờ báo ghi nhận, "hiếm khi nào tiếng nói tổng thống lại được mong đợi như vậy… Emmanuel Macron sẽ phải chứng tỏ ông biết nỗi phẫn nộ ở Pháp bắt nguồn từ đâu suốt cả tháng qua". Làn sóng phản kháng không chỉ bó hẹp trong áp lực thuế má mà bắt nguồn từ cung cách lãnh đạo của tổng thống. La Croix kêu gọi : "Trước người dân Pháp, Emmanuel Macron phải nhượng bộ và giữ vững : Tin vào những thay đổi cần thiết và kiên quyết trong các dự án cải cách".

Ngôn từ thì đơn giản vậy nhưng phía sau là một bài toán nan giải cho tổng thống Pháp. Thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng lần này chỉ là bước đầu.

Chuyển qua nhật báo Le Monde. Áo Vàng cũng là chủ đề nổi bật của tờ báo nhưng do ra sớm từ thứ Bảy (08/12), Le Monde không cập nhất được thời sự mới, tuy nhiên tờ báo cũng có nhiều bài viết giúp độc giả tìm hiểu thêm về "căn nguyên của một cuộc khủng hoảng xã hội chưa từng có", tựa trang nhất tờ báo.

Mỹ : Điều tra Nga can thiệp bầu cử Mỹ khiến Donald Trump khó xử

Riêng về đề tài quốc tế, Le Monde nhìn qua nước Mỹ với bài viết về cuộc điều tra của tư pháp Hoa Kỳ về nghi vấn Nga can thiệp bầu cử Mỹ đang bắt đầu hé lộ những thông tin mà theo Le Monde cho rằng đang khiến tổng thống Donald Trump khó xử.

Theo Le Monde, thẩm phán Robert Muller người lãnh đạo cuộc điều tra nghi án Nga can dự bầu cử Mỹ, hôm thứ Sáu 07/12, lần đầu đã chuyển cho tư pháp các tài liệu khẳng định có mối liên hệ chặt chẽ giữa chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ 2016 với chính quyền Nga. Những tài liệu này có nhiều khả tín bởi các chi tiết được tập hợp từ lời khai của ông Michael Cohen, cựu luật sư riêng của ông Donald Trump.

Từ đầu vụ việc, khởi phát chỉ 6 tháng sau khi Donald Trump đắc cử tổng thống, Nhà Trắng liên tục phủ nhận cuộc điều tra của thẩm phán Muller, nhưng những tài liệu mới được chuyển cho tư pháp lần này dường như đang khiến ông Trump lúng túng. Theo Le Monde, tổng thống Mỹ hứa công bố một "báo cáo phản biện" để chống lại tài liệu của Robert Muller. Có điều đến lúc này không ai biết khi nào tài liệu được công bố và dưới hình thức nào. Ông Trump chỉ quả quyết rằng "87 trang đã được viết".

Hoa Vi, tâm điểm của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung

Chuyển qua với một thời sự quốc tế khác đang được báo chí quốc tế quan tâm đó là vụ bắt giữ tổng giám đốc tài chính của tập đoàn Hoa Vi tại Canada theo yêu cầu của Mỹ. Trang kinh tế Le Figaro có bài "Hoa Vi, người khổng lồ ở trung tâm công nghiệp viễn thông".

Le Figaro nhận thấy, "tập đoàn Trung Quốc Hoa Vi giờ đang trong tâm điểm của cuộc đọ sức giữa Bắc Kinh và Washington". Cái tên Hoa Vi dường như đang khiến Donald Trump phấn chấn. Tổng thống Mỹ đặt tập đoàn này như là trọng tâm của cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Ông coi Hoa Vi là gián điệp kinh tế, chính trị và quân sự phục vụ cho Bắc Kinh.

Vẫn theo tờ báo Pháp, xung khắc giữa Washington và Hoa Vi đã bắt đầu nảy sinh từ năm 2014. Wshington đã từng cấm tập đoàn Trung Quốc này tham gia đấu thầu của Mỹ cũng chỉ vì nghi vấn làm gián điệp. Căng thẳng tăng dần, cho đến tháng 02/2018 khi 6 cơ quan tình báo Mỹ, trong đó có FBI, CIA rồi NSA, khuyến cáo công dân Mỹ không nên sử dụng thiết bị viễn thông Trung Quốc và đỉnh điểm là vụ bắt giữ bà Mạnh Vãn Chu vừa rồi.

Nhưng giờ đây Hoa Vi, công ty được thành lập năm 1987, được coi là "vật thể lạ" trong bầu trời viễn thông thế giới. Ba chục năm sau, Hoa Vi đã lớn mạnh thành một tập đoàn có 180 nghìn nhân nhân viên trải khắp thế giới và có doanh số hơn 92 tỷ đô la. Hoa Vi nhanh chóng vượt qua những người khổng lồ Mỹ, trở thành tập đoàn viễn thông lớn thứ 2 thế giới. Hoa Vi bị cáo giác có liên hệ chặt chẽ với quân đội Trung Quốc nhưng điểm lớn vẫn là tham vọng thống trị thị trường viễn thông toàn cầu của Hoa Vi. Đó chính là mối lo ngại lớn nhất của Mỹ và một số đồng minh.

Mỏ quặng quý trong điện thoại di động

Phần cuối của mục điểm báo hôm nay xin được đến với bài viết trên nhật báo kinh tế Les Echos mang tiêu đề : "Đổ xô đi tìm vàng từ điện thoại thông minh".

Chiếc điện thoại thông minh, vật dụng đại trà trong cuộc sống hàng ngày có chứa các kim loại quý hiếm như vàng, bạc, platine và cả rất nhiều kim loại, đất hiếm khác, những nguyên liệu vẫn được cho là chiến lược của kỷ nguyên công nghệ hiện đại.

Điện thoại di động cũ, máy tính, iPad hỏng giờ nhiều người không gọi đó là rác thải nữa mà là các "mỏ quặng trong đô thị". Các thiết bị này chứa đủ các kim loại từ vàng, bạc, platine, kẽm, chì cobalt, lithium, nikel, đất hiếm…

Người ta đã nhìn thấy nguồn mỏ quặng kim loại quý hiếm và sạch trong các điện thoại di động. Theo Les Echos, từ năm 2016, người ta ước tính các loại kim loại có trong các thiết bị điện tử gia dụng các loại trên thế giới có giá trị tới 55 tỷ euro, riêng các loại điện thoại di động chiếm 9,4 tỷ. Nhìn thấy nguồn lợi này nhiều nước Châu Âu, trong đó đặc biệt Pháp đã tính đến việc thành lập hẳn một ngành công nghiệp chiết xuất thu hồi kim loại từ các vật dụng bỏ đi nói trên.

Les Echos cho biết : Tại Bỉ, gần Anvers có hẳn một khu lò luyện kim loại cũ rộng 127 ha giờ được làm thành nơi thu hồi các loại máy tính, điện thoại di động cũ hỏng từ khắp nơi trên thế giới để chiết xuất kim loại. Tổ hợp này sử dụng 1.650 nhân viên mỗi năm xử lý 500 nghìn tấn rác thải như vậy.

Một người quản lý của tổ hợp này cho Les Echos hay, 35 nghìn điện thoại di động người ta có thể thu hồi được 1 kg vàng. Giá trị kim loại của một thiết bị điện tử có giá khoảng từ 80 xu đến 1 euro. Điều này cho thấy nguồn lợi kinh tế của núi rác thải công nghệ hiện đại lớn đến mức nào.

Anh Vũ