Thông Luận

Trung Quốc khôn khéo tạo dựng mạng lưới ảnh hưởng ở Châu Âu

Trong bài viết mang tựa đề "Bắc Kinh âm thầm dệt mạng lưới ở Bruxelles", Le Monde cho biết Trung Quốc lâu nay chủ trương quan hệ song phương, nay đã ý thức được lợi ích của việc tập trung gây ảnh hưởng ngay tại trái tim Châu Âu – một phương tiện để chống lại các ý định trừng phạt bán phá giá của Liên hiệp.

Piraeus, cảng lớn của Hy Lạp, cửa ngõ vào Châu Âu đã bị Trung Quốc mua lại.© Charlotte Stievenard

Bắc Kinh ngày càng đầu tư vào các hoạt động lobby, cho dù trong danh sách chính thức chỉ có khoảng hơn một chục nhà vận động hành lang cho Trung Quốc đăng ký.

Le Monde dẫn ra một ví dụ là hiệp hội China-EU do ông Luigi Gambardella làm chủ tịch, cho rằng mình chỉ đưa ra những "sáng kiến thiện chí", và giấu biệt nguồn tài trợ. Tuy chưa bao giờ đặt chân đến Hoa lục trước đó, doanh nhân người Ý này từ năm 2014 đã ra vào Trung Quốc khoảng 15 lần. Ông ta điều hành quỹ Madariaga, gắn kết với Collège de l’Europe, trường đào tạo các viên chức cao cấp Châu Âu.

Nguyên phó tổng giám đốc phụ trách thương mại của Ủy ban Châu Âu, ông Pierre Defraigne đặt nghi vấn về tài trợ của Trung Quốc cho quỹ này. Theo ông, "Trung Quốc tìm cách cạnh tranh với ảnh hưởng Hoa Kỳ ở Bruxelles". Khó khăn của Bắc Kinh là "người Mỹ bảo vệ cho một quan điểm, trong lúc người Trung Quốc bảo vệ các lợi ích cụ thể của mình và bị tai tiếng về nhân quyền". Ông Defraigne nhận định, Bắc Kinh nắm rất rõ cơ chế hoạt động của bộ máy lãnh đạo Châu Âu.

Trung Quốc biết cách cao giọng khi quyền lợi bị đụng chạm. Bà Dương Yến Di (Yang Yanyi), nguyên đại sứ Trung Quốc tại Liên Hiệp Châu Âu (EU) hiện diện trong tất cả các hoạt động ngoại giao quan trọng tại Bruxelles, trong các bài diễn văn lịch sự nhưng cứng rắn, đều nhấn mạnh đến sự quan trọng của quan hệ UE-Bắc Kinh, và những thay đổi tại Hoa lục. Người kế nhiệm, ông Trương Minh (Zhang Ming), đã đi thăm những nhân vật có tiếng nói tại trụ sở Ủy ban Châu Âu, và ba ủy viên người Hy Lạp, Ba Lan, Hungary đã đến dự cuộc tiếp tân do ông ta tổ chức cuối 2017.

Ông Franck Proust, trưởng phái đoàn Les Républicains tại Strasbourg nhận xét : "Người Trung Quốc hiện diện khắp nơi, trong các hành lang Nghị viện Châu Âu". Ông Proust nằm trong số những đại biểu đòi hỏi EU chấm dứt tỏ ra ngây thơ trước Bắc Kinh : "Tôi không bài Hoa, nhưng nhận thấy rằng các quan chức EU không ý thức được tham vọng của Trung Quốc, với Con đường tơ lụa mới".

Chiến lược của Bắc Kinh là gì ? Đó là "chia rẽ và vô hiệu hóa", một nhà ngoại giao ở Bruxelles khẳng định. Nhà ngoại giao này muốn giấu tên, vì ai cũng ngại lớn tiếng chỉ trích người khổng lồ Châu Á, ngay cả ở Bruxelles. Ông thổ lộ : "Trung Quốc làm ăn với tất cả mọi người, và ở đây là các văn phòng luật sư. Thế nên khi một doanh nghiệp muốn khiếu nại một nhà nhập khẩu Trung Quốc với Ủy ban Châu Âu, rất khó tìm ra được một luật sư chịu bảo vệ mình".

Các nước vùng Balkan và một số nước EU trở nên lệ thuộc nặng nề vào đầu tư trực tiếp của Trung Quốc do khủng hoảng (Hy Lạp, Bungaria, Bồ Đào Nha, Romania…), khiến Ủy ban Châu Âu trở nên cảnh giác hơn. Từ 2013, nhiều vụ liên tiếp mang tính cảnh báo : Đức phản đối đánh thuế chống phá giá lên hàng Trung Quốc, tập đoàn hàng hải Trung Quốc Cosco mua lại cảng Pirée của Hy Lạp, tuyến đường cao tốc Beograd-Budapest nhận tài trợ 3 tỉ euro của Bắc Kinh mà không thông qua thủ tục gọi thầu thường lệ của EU…

Tuy EU không có lợi ích gì khi tiến hành chiến tranh thương mại, nhưng nay Bruxelles phản ứng mạnh hơn : từ chối hiệp định đầu tư nếu Bắc Kinh không mở cửa thêm thị trường, từ chối công nhận quy chế "kinh tế thị trường" cho Trung Quốc tại Tổ chức Thương mại Thế giới. Nhưng Bắc Kinh tấn công vào các mắt xích yếu của EU bằng việc đe dọa cắt đầu tư. Và cuộc thảo luận sắp tới tại Hội đồng Châu Âu về việc gia tăng giám sát đầu tư nước ngoài, hứa hẹn sẽ rất gay gắt.

Vạn Lý Hỏa Thành, vũ khí lợi hại của Bắc Kinh

Cũng liên quan đến Trung Quốc, trong bài xã luận mang tựa đề "Vũ khí", Libération nhận định Bắc Kinh chỉ mở cửa về kinh tế, nhưng tại đất nước có đến 750 triệu cư dân mạng, tự do ngôn luận không hề hiện hữu, và những trao đổi bị giám sát nghiêm ngặt.

Bức tường lửa được mệnh danh là "Vạn Lý Hỏa Thành", theo tờ báo là hết sức đáng ngại. Trước hết, đó là vũ khí kinh tế, giúp các tập đoàn quốc doanh độc chiếm thị trường Hoa lục khổng lồ. Đó còn là vũ khí chiến lược, để các tập đoàn internet Trung Quốc cạnh tranh trực diện với GAFA của Mỹ. Cuối cùng, là vũ khí chính trị : tường lửa là công cụ đại quy mô để giám sát, của một chính quyền đặt trọng tâm vào việc kiểm soát công luận, kiểm duyệt các nội dung trên mạng.

Pháp đặt điều kiện cho đầu tư Trung Quốc

Nhân chuyến viếng thăm Trung Quốc của tổng thống Pháp Emmanuel Macron, nhật báo kinh tế Les Echos chạy tựa "Nguyên tử : Paris và Bắc Kinh thắt chặt liên minh". Tờ báo cánh tả Libération kể ra "Baidu, Alibaba, Tencent, Xiaomi…Ai lo sợ trước các tập đoàn lớn Trung Quốc ?"

Về thời sự nước Pháp, Le Figaro chú ý đến phương pháp của bộ trưởng giáo dục Blanquet để đổi mới nhà trường, qua việc lập ra một hội đồng khoa học hôm nay. Trên lãnh vực xã hội, Le Monde chạy tựa trang nhất "Việc làm : Các công ty vội vã tranh thủ quy định mới để sa thải".

Riêng La Croix nhìn sang Syria, với những nhân chứng đầu tiên tố cáo hệ thống nhà tù khủng khiếp của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo trong ba năm qua.

Về chuyến công du Bắc Kinh của tổng thống Pháp, Les Echos cho biết ông Emmanuel Macron muốn thu hút đầu tư của Trung Quốc nhưng đặt điều kiện phải để cho các doanh nghiệp Pháp vào thị trường Hoa lục. Tuy nhiên Pháp cũng dự kiến tăng cường kiểm soát đầu tư nước ngoài trong những lãnh vực chiến lược.

Sau thời gian dài mở toang cánh cửa cho Trung Quốc, Châu Ấu chỉ mới tỉnh thức từ vài tháng nay, và tổng thống Pháp nhấn mạnh đây là vấn đề "chủ quyền". Bộ trưởng kinh tế Bruno Le Maire cho biết ông đã từ chối nhiều dự án đầu tư của Trung Quốc vào các lãnh vực nhạy cảm.

Mỹ đứng bên lề hòa giải liên Triều

Cũng về Châu Á, trong bài xã luận "Một sự tạm lắng đáng hoan nghênh ở Triều Tiên", Le Monde nhận xét sau nhiều tháng leo thang căng thẳng, với những khiêu khích giữa tổng thống Mỹ Donald Trump và Kim Jong Un, rốt cuộc yên tĩnh đã trở lại trên bán đảo Triều Tiên.

Tuy hôm 3/1 trong bài diễn văn đầu năm, lãnh đạo Bắc Triều Tiên tiếp tục đe dọa như thường lệ về "nút bấm nguyên tử", nhưng vẫn chìa tay ra cho Hàn Quốc với đề nghị tham gia Thế vận hội mùa đông. Seoul ngay lập tức nắm lấy cơ hội : ngày 9/1, đoàn đại biểu hai miền đã gặp gỡ tại Bàn Môn Điếm.

Sự hòa dịu này phần lớn là nhờ quyết tâm của tổng thống Moon Jae In, muốn hòa bình với Bắc Triều Tiên bằng mọi giá. Hoa Kỳ và đồng minh Nhật Bản cũng như cánh hữu Hàn Quốc lo ngại ông Moon nhượng bộ quá nhiều, tố cáo Bình Nhưỡng muốn chia rẽ Washington và Seoul. Tuy nhiên từ nhiều tháng qua, tổng thống Mỹ Donald Trump không ngớt đổ dầu vào lửa, và đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc cố gắng ngăn trở nỗ lực đối thoại liên Triều, đặt điều kiện phải giải trừ hạt nhân – một đòi hỏi ảo tưởng.

Hai nước Triều Tiên đã đối thoại với nhau mà không cần đến Hoa Kỳ. Theo Le Monde, trong tình hình căng thẳng hiện nay, sự hòa dịu tuy còn mong manh nhưng rất đáng được cổ vũ.

Tự thiêu đòi tự do ở Ba Lan

Nhìn sang Châu Âu, Le Monde viết về "Một con người bình thường muốn thức tỉnh Ba Lan". Tại Warsawa, một người đàn ông 54 tuổi đã tự thiêu hồi tháng 10 để đòi hỏi quyền tự do cho công dân, phản đối xu hướng bảo thủ của chính quyền hiện nay.

Ông Piotr Szczesny đã tự biến mình làm ngọn đuốc hôm 19/10 trước Cung Văn hóa, biểu tượng của thời kỳ cộng sản. Trước đó ông cho phát bản nhạc Tôi yêu tự do nổi tiếng trong thời kỳ công đoàn đoàn kết của thập niên 80. Vụ tự thiêu này gây bối rối cho chính quyền, và truyền thông Ba Lan không muốn đưa tin, đối lập thì ngại nói đến, sợ tạo ra một tiền lệ.

Y tế Anh báo động vì thiếu tiền và thiếu lao động do Brexit

Cũng tại Châu Âu, Le Monde cho biết các bệnh viện Anh phải hủy lịch tất cả các cuộc giải phẫu không khẩn cấp, vì ngân sách bị thắt chặt và thiếu lao động do Brexit.

Bệnh nhân chen chúc trong các hành lang, y bác sĩ bị quá tải, một bà cụ tử vong sau bốn tiếng đồng hồ chờ đợi xe cấp cứu… Ban giám đốc NHS, cơ quan y tế đầy quyền lực của Anh quốc đành phải quyết định như trên. Chỉ riêng từ Noel đến Tết dương lịch Từ 2010, có 16.900 người phải đợi hơn nửa tiếng đồng hồ trong xe cấp cứu trước khi được nhập viện.

Khác với Pháp, ngân sách y tế của Anh không từ khoản trích lương, mà từ tiền thuế. Chi tiêu y tế mỗi năm tăng 1,2 điểm, và nếu không được rót thêm 22 đến 34 tỉ euro mỗi năm, ngành sẽ bị khủng hoảng, số bệnh nhân chờ được phẫu thuật có thể lên đến 5 triệu người. Trong bối cảnh dân số bị lão hóa, nhiều người già phải lưu lại bệnh viện vì về nhà không ai chăm sóc.

Bên cạnh tình trạng thiếu ngân sách, việc Anh ra khỏi EU khiến y bác sĩ, hộ lý càng thêm thiếu thốn : 14% y tá ở Luân Đôn là từ EU. Trước cuộc trưng cầu dân ý, phe ủng hộ Brexit từng tuyên truyền dối trá là ra khỏi EU sẽ tiết kiệm được 350 triệu bảng Anh mỗi tuần để dành cho NHS, luận điệu này đã góp phần không nhỏ cho chiến thắng của phe này.

Tổng thống Donald Trump lười lao động ?

Tại Hoa Kỳ, thông tín viên Le Monde ở Washington thông tin về "Những lỗ hổng trong lịch làm việc của ông Trump gây bối rối". Sau cuốn sách gây sốc "Lửa và Cuồng nộ", ê-kíp của tổng thống Mỹ đang ở thế thủ.

Trang web Axios hôm Chủ nhật 7/1 cho biết ông Donald Trump đến Nhà Trắng làm việc bắt đầu từ 11 giờ, để nghe giám đốc CIA Mike Pompeo báo cáo ngắn gọn, rồi rút lui vào phòng riêng, và khoảng 18 giờ ông đã ra về. Khoảng thời gian được gọi là "Executive time" phù hợp với việc sử dụng tài khoản Twitter của tổng thống, cũng như tiết lộ trong cuốn "Fire and Fury", là ông coi tivi rất nhiều. Phát ngôn viên của ông Donald Trump, bà Sarah Sanders khẳng định "tổng thống là một trong những người làm việc cật lực nhất mà tôi chưa bao giờ thấy",nhưng không cải chính về những thông tin trên.

Tuy không ngớt chỉ trích người tiền nhiệm Barack Obama chơi gôn vào cuối tuần, bản thân ông Trump lại thường xuyên rời Washington mỗi weekend : mùa đông là Florida và mùa hè đến New Jersey, bất chấp chi phí bảo vệ an ninh rất tốn kém mà người dân đóng thuế phải gánh chịu.

Thụy My