Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Leigh Sales là ngôi sao truyền thông ca Úc, người hướng dn chương trình "Tường trình gi 7:30" (7:30 Report ), kể t năm 2011. Đây là chương trình tin tc và thi s có uy tín và giá tr nht ca Úc mi đêm t th Hai đến th Năm trong tun. Nhng vn đ thi s nóng bng nht, quan trng nht, nh hưởng đến các chính sách hàng đầu ca nước Úc hoc thế gii, được trình bày đây. Người hướng dn chương trình trc tiếp, và cũng có lúc gián tiếp qua các nhân s khác, thc hin phng vn th tướng, b trưởng cho đến nhng nhân vt trách nhim hàng đu liên quan đến các vn đ thi s này.

chanthuong1

Ngoại trưởng Hoa Kỳ, Hillary Clinton, trong một bui hi thoi được điu khin bi Leigh Sales, 29 tháng Giêng, 2013. (Hình : B Ngoi giao Hoa Kỳ)

Trước tui 40, Sales t nhn rng cô có mcuộc đi cc kỳ may mn [1]. Một mái m gia đình, mt tui thơ truyt vi, nhng bn bè lý tưởng, mt hôn nhân hnh phúc, mt công vic tt nht, mt ngôi nhà xinh xn, mt bé trai mnh kho, và hiếm khi nào trong cuc đi mình mà Sales gp phi mt ngày vi sc kho him nghèo. Nói chung Sales có một cuc đi suông s, không h có bi kch hay chn thương.

tui 40, Sales đã nhn được nhiu gii thưởng cao quý nht v truyn thông ti Úc. Theo gót chân người tin nhiKerry O’Brien hướng dn chương trình 7 :30 Report, Sales vn tiếp tc giành được s tín nhim ca không ch khán thính gi, mà còn là các lãnh đo chính tr ca mi xu hướng, và c tm quc tế. Vào đu năm 2013, Sales đã thc hin cuc hi thoại vi Ngoi trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton trước khi chm dt vai trò này, kết hp gia hi lun kiu tòa th chính có truyn thng lâu đi, nhưng được ph biến toàn cu và do đó khán thính gi khp nơi có th cùng tham d và đt câu hi [2].

Tài nghệ của Sales, ca O’Brien, cũng như ca các nhà truyn thông to thế đng vng vàng cho mình mt cách chuyên nghip, thành tho, và sc bén, là kh năng đt câu hi. Cái gì cũng đt vn đ, cũng đt câu hi, bi triết lý đơn gin là rng sau mi câu tr li, dù hoàn hảo my, vn là nhng gì chưa hoàn thin, là dang d. Vì thế cho nên mi vn đ cn được đào sâu và m rng như không có phm vi gii hn. Tp t nh, nó là li suy nghĩ, dn dn tr thành thói quen, như mt phn ca bn cht, đi sâu vào tim thc của h, như thc ăn, hơi th. Thot đu, kh năng còn thô sơ nên chc chn lúc còn tr Sales và O’Brien đu làm cho nhng người chung quanh khó chu và k c bc mình. Nhưng min sao người cha, hoc m, hoc c hai, đu hiu nhng mm tài năng hiếm có này để nuôi dưỡng, khuyến khích và nâng đ, thì đó là ngun lc tinh thn cn thiết nht đ bo bc s phát trin toàn din ca nhng thiên tài xut chúng trong mi lĩnh vc.

Sales có những đc tính, và đc tính, khác thường. Mt, làm vic chăm ch, c gng hết sức, và không chp nhn đng hng hai. Hai, trước mi cuc phng vn, cô chun b k càng, chu đáo, lường trước được tình hung và người được phng vn s din biến ra sao, và câu hi kế tiếp nên là gì, chun b trước rt lâu và ngay c khi ch còn na tiếng trước phng vn, cô vn rà li d kin và các vn đ liên h đ s chun b được hoàn ho như ý mun. Ba, cô có mt b óc rt k lut và t chc, chun b đi phó vi mi tình hung có th có, ging như phong cách t chc ca quân đi. Lý do là vì nh hưởng ca b, ông Dale Sales, mt viên chc cao cp trong quân đi Úc (có l là cp bc Thượng Tá - regimental sergeant major), người đã tác đng mnh m lên tinh thn quyết tâm và cnh tranh ca Sales ngay t nh.

Đối vi Sales, nhng trãi nghim thành công, suông sẻ và mi s như nm trong tm tay ca mình làm cho cô hoàn toàn t tin, mnh m và lc quan. Nhưng đùng mt cái, bao nhiêu biến c đau thương dn dp xy ra cho Sales vào năm 2014, lúc cô tròn 40 tui, đã thay đi hn quan nim sng ca cô.

Biến cố đu tiên xy ra vào tháng Hai năm 2014. Nó đã chm dt thi kỳ vàng son, may mn ca cuc đi ca cô. Mt đêm vào tháng Hai, không có bng chng c th nào mà ch là cm nhn mt cách huyn bí, cô nói chng mình lúc đó là Phil Willis ch cô đến bnh viện, và gi người bn là Sharon đến chăm nom giùm cho đa con trai đu Daniel ca Sales lúc đó ch hai tui. Ban đu nng đ đau ch có ba trên mười, nhưng ri bt thình lình gia tăng lên 10. Nhp tim ca em bé trong bng Sales ngng đp. Bác sĩ gây mê lin có mặt và bác sĩ phu thut lin thc hin ca m đ cu em bé. Lúc đó ni đau quá sc chu đng nên Sales không cn biết sng hay chết, min sao chm dt cơn đau là được ri.

May mắn thay Sales và người con trai James sng sót, mc du trường hp y khoa ca Sales rt him nghèo : v t cung, phn trên bên trái, được gii y khoa nhìn nhn là "thm ha" có th tướt đi mng sng. Sales không th tưởng tượng ni sau cuc gii phu này cuc đi ca mình s ra sao. Bé James ca cô có h gì không ? Bé trai hai tui Daniel ai sẽ trông lo nếu có mnh h gì vi cô ? Bao nhiêu câu hi chy trong đu cô và mt b óc t chc sn có như trước gi đây tìm cách đi phó vi s mt dn kim soát ca cuc đi.

Sau đó, Sales khám phá rằng hai con trai ca mình đu có căn bnh hiểm nghèo cần nhp vin thường xuyên. James b viêm màng não, trong khi Daniel b rung ry chân tay mà vn cn tiếp tc cha tr. Trong lúc các vn đ này xy ra thì cuc hôn nhân ca Sales vi Phil Willis, mt thy giáo môn Toán, đ v. Gn 20 năm sng đa s hnh phúc vi nhau, năm 2016 h đã ly thân. Trong vòng hai năm, Sales đã phi trãi qua nhng biến c gây chn thương như thế, trong khi mi ngày cô phi đè nén mi cm xúc ca mình có đ thc hin các chương trình thi s giá tr mà khán thính gi và mi giới kỳ vng cô. Nó đã ám nh Sales đến đ cô cm thy như gp phi tin xu hàng ngày, như các chương trình cô thc hin cho 7:30 Report. Cô chia s rng cô cm thy như b tông bi xe bus, b kéo lê lết, đ sau đó b tông bi xe bus khác, ri xe khác. Từ đó cô cm thy như không còn gì là an toàn na. Mi s, mi trt t trước đây trong cuc sng ca cô, như b đo ln. Cô c hi chuyn gì s xy ra kế tiếp, điu gì sai trái s xy ra na, mà có th còn ti t hơn na !

Thắc mc này đã làm cho Sales bt đầu mun tìm hiu v chn thương (trauma). Cô phng vn các chuyên gia v chn thương trong cuc sng. Cô đc các tài liu nghiên cu, phân tích d kin và tìm hiu xem xác sut mt trong mt triu cơ hi chn thương s xy ra cho mt người ra sao. Không có nhiều kinh nghim, cô ch có hp đ ngh truyn thông ca mình. Đi vi cô, công vic chuyên môn thì d, trong khi đi sng thì khó khăn.

Sau các trãi nghiệm đau thương trên và t đi tìm hiu v cách đi phó vi chn thương ca nhng người khác, Sales đã phỏng vn nhiu người và đã viết thành tác phm "Bt Kỳ Ngày Thường" (Any Ordinary Day). Thot đu Sales ch mun tìm hiu và không có ý đnh viết thành sách. Sales mun nhìn thng vào vn đ và tìm hiu xem cô có th hc được gì t nhng người đã trãi qua bi kịch trong cuc sng, điu gì giúp h vc dy, và gii chuyên môn nhn đnh ra sao v điu này [3]. T nhng cm nhn và lo lng qua kinh nghim ca mình, cô mun đi tìm hiu có phi mt s nim tin như "nhng điu tt s xy ra vi nhng người tt", hay "những điu ti t đã đến vi tôi ri, bây gi phi là lúc nhng điu tt s din ra", hay "mi th bây gi ch có th tr nên tt hơn" v.v… có phi như thế không ! Theo Sales thì không hn như thế, và đó là s tht mà nhiu người cm thy khó chp nhn.

Trước khi thc hin, Sales không h nghĩ đến mt hin tượng gi là "s phát trin hu chn thương" (post-traumatic growth). Nhưng cô ngc nhiên khám phá rng nhng người vượt qua được các chn thương này cho biết s đng cm, sc mnh và tinh thn kiên trì của h, nhng thay đi tích cc đo lường được, tht s gia tăng sau các chn thương đến vi h. Theo cô thì có l không ai mun nhng biến c đau thương đến vi mình c. Nếu có th thì h sn sàng đi nhng gì có đ không phi trãi nghim nó. Nhưng thc tế là nó xy ra, là kinh nghim h trãi qua, và h tìm cách vượt qua và phát trin t nhng đau thương này. Nhưng Sales cũng cho biết rng lý do h làm được điu này là vì tt c nhng người cô phng vn đu có cá tính và suy nghĩ tích cc. H có mng lưới xã hội mnh m, có bn bè và gia đình h tr. H có mc đích sng, tìm nim đam mê trong các vic mình làm.

Về chính mình thì Sales cho biết cô s không bao gi còn cm thy an toàn như trước đây. Cô nhìn nhn rng có l cm nhn an toàn trước đây là không thực tế. Cô cho rng mình không có gì đc bit c ; cuc sng đy tình c, ngu nhiên ; và không ai min nhim t nhng điu ti t xy ra cho mình. Nhưng thc tế này không làm cho Sales bi quan, mà giúp cô trân quý mi điu trong cuc sng hàng ngày nhiều hơn. Nói cách khác, Sales sng vi hin ti, vi nhng gì đang có, mt s giác ng và chánh nim, nói theo giáo lý ca đo Pht. Nó làm cho cô kiên trì, sn sàng đi phó vi các th thách s đến, mc du không mun và không thích, nhưng cô tin rng mình có thể chp nhn và đi phó vi nó. Và nhng người cô phng vn cũng có tinh thn như thế.

Vào tháng Bảy năm 2018, b ca Sales ông Dale Sales, đã vĩnh vin ra đi. Cô đã diễn t bố mình là "mt người làm vic chăm ch nht mà cô tng thy, và là mt ông ngoi và người k chuyn hài hước huyn diu…" [3]. Chương cui ca cun sách, Sales trình bày ni s phi mt cha hoc m mình. Và ri điu đó cũng đến. Cô khóc thương và tiếc nui người cha ca mình. Vic viết sách ca Sales làm cho cô hiu hơn, mt cách trí thc, v nhng cm xúc ca cô có và ti sao như thế. Cô không th ngăn chn các cm xúc này. Tuy hiu, nó không th làm vơi đi ni đau ca cô. Nhìn li, cô cm nhn rng cuc sng không phi hoàn toàn tt, hay xu. Ngay c trong nhng khonh khoc đau bun, cô vn cm nhn được tình người và nhng điu dễ thương xy ra chung quanh mình. Nhng chn thương trong đi đ li nét bun trong cô, cái không có trước đây, điu mà bn cô Sales, Annabel Crabb, nhận xét. Mt trong nhng thay đi ln trong Sales là cô cảm thy thoi mái hơn nếu không hoàn toàn ch đng được cuc sng ca mình.

Trong bài phát biểu trước nhóm hc sinh lp 9 mãn khóa đ lên trung hc, trong đó có con trai ca mình, Tng Chánh án Tòa Ti cao Hoa Kỳ, John Roberts, thay vì chúc những câu thông thường như nhiu người, ông đã c tình chn nhng gì thot nghe có v sc và ngược ngo, như chúc các em gp xui xo (bad luck) [5]. Bài din văn bt thường này được tán phát và có nh hưởng rng rãi, được dch sang tiếng Vit và có ph đ trên Youtube.

Ông Roberts đề cao ba giá tr quan trng. Mt, tính kiên trì là s thành công. Ông cho rng s t tin không phi là vì bn thành công trong tt c nhng gì bn làm, nhưng vì nh s giúp đ ca bn mình, bn đã không s mình tht bi. Nếu tht bại thì thử ln na, và ln na, và nếu vn tht bi thì đã đến lúc cn phi nghĩ làm mt cái gì khác. Điu quan trng không phi là s thành công, mà là s không s khi tht bi.

Hai, hãy tử tế vi người khác, ngay c vi nhng người tm thường, quét rác, dn v sinh. Tng c ch mt, tng hành đng nh, như viết thư cho người khác ghi nhn s trân quý ca mình, mi tun ch 10 phút thôi, s thay đi cuc đi ca các em.

Ba, thay vì chúc may mắn, ông chúc các em, trong đó có con mình, gp xui xo. Bi vì khi bị đi x bt công, các em s nhn din được giá tr ca công lý. Khi b phn bi, các em s nhn din được giá tr ca trung thành. Khi cô đơn, s nhn din được giá tr ca tình bn, và s không coi là điu tt yếu. Ông chúc xui xo, bi vì có nhng lúc trong cuộc sng, cơ hi là quan trng, cho nên s thành công ca mình không phi hoàn toàn là mình xng đáng, và s tht bi ca người khác cũng không hoàn toàn xng đáng như thế. Khi tht bi, ông chúc cho đi th ca các em s h hê, vì đó là cách đc em hiểu được tht s giá tr ca tinh thn thượng võ (sportsmanship). Ông mong các em s có lúc b b bê, mc k đ hiu được tm quan trng ca vic lng nghe. Và ông hy vng các em có đ ni đau đ hc được lòng t bi. Chính ông nhìn nhn rng dù có chúc, có mong ước các điu này vi các em hay không thì nó cũng din ra mà thôi. Các em có hc được, có thy li t các điu trên hay không nm kh năng thy được thông đip t nhng đau thương này.

John Roberts rõ ràng hiểu được chân lý ca cuc sng. Leigh Sales đã hiểu được qua trãi nghim đau thương ca mình. Lãnh đo triết lý và tôn giáo như Đc Pht, Chúa Giêsu, hay các lãnh đo chính tr ni tiếng thế gii, t Abraham Lincoln, Franklin Deleno Roosevelt, Mohatma Gandhi, cho đến Nelson Mendela, vân vân… đều cm nhn ni bi kch đến vi mình hoc/và dân tc mình, và đã gii thoát được ni đau chung cho thế h mình bng tình thương, tha th, tinh thn khiêm tn và s kiên trì vi nim tin son sc. Đây là nhng giá tr đích thc đ đem li sc mnh thc sự cho mỗi người và mi dân tc. Nhng cá nhân và dân tc nào tin tưởng và thc hin các giá tr này đu tr nên mnh m, thành công, và nht là không sơ tht bi.

chanthuong2

Người Vit s d tính làm gì đ vượt qua s chia rẽ và hận thù, điu chưa có du hiu nào gia gim, đ dám mơ và thc hin nhng ước mơ ln

Tháng Tư nhc nh nhiu tang thương cho người Vit Nam, mc du có mt b phn không nh ăn mừng trên những đau thương này hơn bn thp niên qua. Có th nói hiếm có mt dân tc nào trãi qua quá nhiu tang thương, chiến tranh, chia r và đ nát toàn din như dân tc Vit Nam, trên hai ngàn năm qua. Người Vit s d tính làm gì đ vượt qua s chia rẽ và hận thù, điu chưa có du hiu nào gia gim, đ dám mơ và thc hin nhng ước mơ ln hu m ra mt vn mnh mi cho toàn dân tc !

Úc Châu, 09/04/2019

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 10/04/2019

Tài liệu tham kho :

1. Amanda Hooton, "Leigh Sales : 'It just started to feel like nothing was safe '", The Sydney Morning Herald, 29 September 2018.

2. Gọi là Global Town Hall. Secretary Clinton Holds Global Town Hall, "Politics - what I see and what I do not understand ", Politics Down and Dirty Blogspot, 29 January 2013.

3. Bridget Delaney, "Leigh Sales on her year of horrors : ‘I want to look this right in the face’ ", The Guardian, 1 October 2018.

4. Stephenie Bedo, "ABC journalist Leigh Sales’ father Dale remembered as one of the army’s greatest warriors ", News.com.au, 16 July 2018.

5. Katie Reilly, "'I Wish You Bad Luck.' Read Supreme Court Justice John Roberts' Unconventional Speech to His Son's Graduating Class ", Time, 5 July 2017.

Published in Văn hóa