Thông Luận

Ba nữ bộ trưởng Pháp, thuộc các khuynh hướng chính trị khác nhau, đối lập nhau, sẽ lên sân khấu Paris đầu tháng 3 sắp tới, trở thành diễn viên trong vở kịch nổi tiếng của Eve Ensler, Les monologues du vagin (Lời độc thoại của âm hộ).

Ba nữ bộ trưởng Pháp thuộc các khuynh hướng chính trị khác nhau sẽ lên sân khấu Paris trình diễn vở kịch Les monologues du vagin (Lời độc thoại của âm hộ).

Đó là cách chào mừng Ngày Phụ Nữ 8 tháng 3 của ba chính trị gia, bà Evelyne Bachelot, cựu bộ trưởng y tế thời Nicolas Sarkozy, hữu phái, Myriam el Khomri, cựu bộ trưởng lao động thời François Hollande, tả phái, và Marlène Schiappa, đương kim thứ trưởng bộ bình quyền nam nữ của Emmanuel Macron, không hữu không tả.

"Lời Độc thoại của Âm hộ" (The Vagina Monologues) được trình diễn trên khắp thế giới từ trên 20 năm nay, được coi là tác phẩm tranh đấu cho nữ quyền ngang hàng với "Le Deuxième Sexe "của Simone de Beauvoir.

Tác giả, Eve Ensler, nhận thấy cuối thế kỷ 20, cái âm hộ, hay âm đạo, cái vagin, vagina, cái sexe của đàn bà, vẫn còn là một tabou, một điều cấm kỵ. Đàn bà, trong bất cứ văn hóa nào, được coi là một dụng cụ sinh đẻ để truyền giống.

Ba phụ nữ chính trị, bà Evelyne Bachelot, cựu bộ trưởng y tế, hữu phái, Myriam el Khomri, cựu bộ trưởng lao động, tả phái, và Marlène Schiappa, thứ trưởng bộ bình quyền nam nữ, không hữu không tả.

Phụ nữ không có quyền có lạc thú, nhất là lạc thú thể xác. Phụ nữ không dám tìm hiểu, đề cập tới một phần thân thể mình. Một nhân vật trong Les Monologues du Vagin nói chưa bao giờ dám nhìn cái sexe cuả mình.

Đó chỉ là đề tài đùa dỡn của đàn ông, những lúc tàn dư tửu hậu, và thường thường là những lời lẽ diễu cợt khoe khoang ngu dốt, của những người tưởng mình biết hết, tường tận vấn đề.

Tâm sự của 200 phụ nữ

Eve Ensler đi phỏng vấn 200 phụ nữ, nghe họ nói về cái âm hộ của họ. Những nhận xét khôi hài, tế nhị, thâm thúy, ranh mãnh hay đau xót, phẫn nộ, những câu chuyện đôi khi khôi hài, đôi khi bi đát, trở thành một vở kịch, trình diễn lần đầu tại kinh đô kịch nghệ Broadway ở New York năm 1996.

Những ngày đầu, chỉ đọc cái tên vở kịch, khán giả ngần ngại, diễn viên ngập ngừng. Dần dần, vở kịch trở thành một hiện tượng văn hóa, xã hội, được trình diễn liên tục trên 140 quốc gia, qua 50 ngôn ngữ, bởi nhiều thế hệ kịch sĩ, kể cả những nghệ sĩ uy tín nhất.

Tại bất cứ thành phố lớn nào ở những nước tự do cũng có một ban kịch đang trình diễn The Vagina Monologues

Ba năm sau, kịch bản của Eve Ensler được dịch ở Pháp, và năm 2000, buổi trình diễn đầu tiên.

Từ đó 3500 buổi trình diễn trên khắp nước Pháp đã thu hút trên 800.000 khán giả. Tại Toulouse chẳng hạn, vở kịch được trình diễn liên tục từ 13 năm nay tại Théâtre des 3T.

Bích chương quảng cáo vở kịch nổi tiếng của Eve Ensler, Les monologues du vagin

Vở kịch rất đơn sơ, không cần dàn cảnh phức tạp. Ba nữ diễn viên nói về cái âm hộ của mình. Đúng hơn là đọc lại lời tự thuật của những người đàn bà đã được phỏng vấn.

Vở kịch trở thành tiêu biểu cho cuộc tranh đấu cho quyền phụ nữ, vì bên cạnh mục tiêu giải phóng phụ nữ khỏi những cấm kỵ, những tabou, để tìm hiểu về thân xác, về chính mình, tác giả đề cập, tố cáo những tệ nạn nghiêm trọng mà đàn bà là nạn nhân : cắt xéo âm hộ, hiếp dâm, hôn nhân cưỡng bách, án tử hình phụ nữ bị kết án ngoại tình vv..

Các nhân chứng nói về thân thể phụ nữ, về dồn nén tình dục, về kinh nguyệt, về mang nặng đẻ đau, về thực tế đàn ông quên lãng : "đàn ông vượt biển có đôi, đàn bà vượt cạn mồ côi một mình".

Coi xong vở kịch, phụ nữ thấy nhẹ nhõm, đàn ông cảm thông hơn, khám phá một thế giới xa lạ của một người sống bên cạnh mà mình tưởng là quen biết.

Mở đầu vở kịch, một diễn viên nói : tôi sẽ nói tới âm hộ, nói tới cái giống của đàn bà bởi vì đó là chuyện người ta dấu kín, che đậy, và cái gì dấu kín sẽ đưa tới lo sợ, bối rối, ngần ngại, khinh khi và ghê tởm (l’angoisse, le gêne, le mépris, le dégoût). Tôi sẽ nói tới bởi vì cái giống của đàn bà, người ta không thấy, không nhìn nhận, bỏ quên, từ đó đưa đến sự xấu hổ, sự sợ hãi, mặc cảm tội lỗi. Không, âm hộ là một cơ quan của thân thể phụ nữ. Gọi đích danh âm hộ, kể chuyện cái giống, là vượt khỏi bức tường cấm kỵ, trở thành người tự do. Mỗi năm hàng trăm ngàn đàn bà bị hiếp dâm, bị hành hạ, bị cắt xén cơ quan sinh dục trên thế giới. Nếu tất cả phụ nữ lên tiếng, bất chấp cấm kỵ, những bạo hành đó sẽ chấm dứt.

L’origine du monde

Trong Le Deuxième Sexe, cuốn sách gối đầu giường của những phong trào giải phóng phụ nữ, Simone de Beauvoir viết : "người ta không sinh ra là đàn bà, người ta trở thành đàn bà" (On ne naît pas femme, on le devient). Nghĩa là tư duy phụ nữ, thái độ của phụ nữ, cách sống của phụ nữ không có gì tự nhiên, chỉ là sản phẩm của xã hội, giáo dục, văn hóa, tôn giáo của đàn ông tạo ra, áp đặt.

Một phụ nữ coi kịch xong, nói : từ nay, tôi hết mặc cảm tội lỗi, tôi thấy gần gũi, yêu cái giống của mình hơn

Một ông coi xong vở kịch, nói : cái âm hộ quả thực là cội nguồn của thế giới. Ám chỉ tác phẩm"L’Origine du Monde" (The Origin of the World), nổi tiếng không kém của Gustave Courbet, gần đây bị Google kiểm duyệt vì phô bày cái sexe của phụ nữ. Cái đạo đức giả ở những nước tân tiến đôi khi nó gặp cái đạo đức giả của các xứ độc tài, nơi The Vagina Monologues bị cấm.

Việc ba bà bộ trưởng Pháp tạm gác những bất đồng chính kiến, cùng lên sân khấu đồng diễn Les Monologues du Vagin chứng tỏ công cuộc giải phóng phụ nữ, ngay cả ở những nước tân tiến, vẫn còn đầy chông gai.

Paris 15/02/2018

Từ Thức