 | Tổng quan: | 3070594 |
Ra khỏi Bắc Kinh khoảng 70 km, du khách sẽ thấy Vạn lý Trường Thành.
Người Trung Hoa hãnh diện với biểu tượng này như người Ai Cập phải hít đầy lồng ngực trước khi nói về Kim Tự Tháp Khéops có con nhân sư Sphinx mũi gẫy canh giữ.
Một bác sĩ đọc hình ảnh chụp CT của một bệnh nhân trong bệnh viện tạm thời cho bệnh nhân COVID-19 được thiết lập tại một phòng tập thể dục ở Vũ Hán ở trung tâm tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc hôm thứ Năm, ngày 05 tháng 3 năm 2020.
Về quân sự, đây là một thành lũy xây dựng tốn công nhất, ngu xuẩn nhất, vô ích nhất.
Nhà Minh, triều đại Hán tộc cuối cùng xây thêm 8.850 km không cứu nổi Chu Do Kiểm phải thắt cổ tự tử và bộ tộc họ gọi là 'rợ' trào xuống Trung nguyên, lập ra nhà Thanh.
Sự vô dụng đó đã bộc lộ ngay từ thế kỷ 13, khi Thành Cát Tư Hãn xóa nhà Kim, chiếm Yên Kinh.
Ngày nay, ông Tập Cận Bình đang xây dựng một hình ảnh tương tự như xây Trường Thành bằng việc cách ly dân số Hồ Bắc, gần ngang dân số cả nước Pháp.
Tâm lý vây kín, tập trung máy móc, thiếu điều kiện, một lần nữa không giúp cho việc ngăn dịch bệnh.
Ở Nhật, du thuyền Diamond Princess chỉ có 3.000 người, tiêu chuẩn cách ly hơn hẳn Trung tâm Triển lãm Vũ Hán cải tạo vội, hoặc ba bệnh viện xây cấp tốc ở Hoả Thần Sơn làm nơi trú ngụ cho bệnh nhân virus Trung Quốc.
Diamond Princess không chặn nổi lây nhiễm thì các bệnh nhân nằm trong các khu dựng tạm ở Vũ Hán liệu có lối ra ?
Cách ly cả triệu người là một biện pháp khả thi, có nhân phẩm ?
Phong tỏa, cách ly không đúng cách là cánh tay nối dài cho dịch bệnh.
Cách ly làm tâm lý người dân thiếu hiểu biết giao động, hoảng loạn. Người dân không hiểu, không có lòng tin với các nhân viên y tế, sẽ che giấu các triệu chứng nhiệm bệnh để tránh bị cách ly. Đó là con đường xuất cảnh lậu virus corona ra thế giới.
Singapopre hiện đang giữ và xét xử một cặp vợ chồng Trung Quốc khai man về lộ trình di chuyển, mang mầm bệnh vào lãnh thổ nước này. Cả hai có nguy cơ bị tù 6 tháng và 14.000 đô la tiền phạt.
'Chứng kiến một tội ác mới' ?
Các nhân viên cộng đồng mặc quần áo bảo hộ khi họ dỡ một xe tải chở rau hôm 05/3/2020 để chuẩn bị giao cho cư dân ở Vũ Hán, thuộc tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc. Trung Quốc đã báo cáo thêm 30 trường hợp tử vong do dịch coronavirus mới vào ngày 6/3, với các ca nhiễm mới tăng trong ngày thứ hai liên tiếp và 16 trường hợp mới được nhập từ nước ngoài.
Phải chăng chúng ta đang chứng kiến một tội ác mới của Đảng cộng sản Trung Quốc hy sinh Vũ Hán như một khối ung thư cần cắt bỏ ?
Câu chuyện những hạt thóc với các ô bàn cờ không khác cơ chế lây nhiễm dịch bệnh. Người phát minh môn cờ Vua cho một ví dụ về phép tính lũy thừa.
Ô đầu tiên bỏ một hạt, ô thứ hai bỏ vào 2 hạt, ô thứ ba bỏ vào 4 hạt, ô thứ tư bỏ vào 8 hạt, cứ như vậy đến ô thứ 64. Thoạt nghe khiêm tốn, nhưng không một quân vương nào trên thế giới đáp ứng nổi.
Số hạt thóc ô sau sẽ gấp đôi ô trước, cho đến ô thứ 64, sẽ là :
S=2^64−1 = 18.446.744.073.709.551.615 hạt, tương đương 641 tỷ tấn thóc. Ngày nay, toàn thế giới chỉ sản xuất được 2 tỷ tấn/năm.
Tháng 8/2003, riêng đợt nắng nóng 'Canicule' tại Pháp đã làm 19.490 người chết do không dự phóng điều kiện chăm sóc cho những người già cô đơn, dịch vụ y tế thiếu thốn vào tháng hè. Y tế như Pháp mới đương đầu với nhiệt độ nhẩy lên 40-44°C đã lâm vào khủng hoảng.
Trả lời tổng thống Macron đến thăm bệnh viện Pitié-Salpêtrière dự phóng dịch virus corona, giáo sư bác sĩ Éric Caumes nói :
"Nếu chỉ có 1.000 bệnh nhân, chúng ta có thể gánh nổi. Nhưng nếu là 1 triệu hay 10 triệu ca phải gánh trong cùng một giai đoạn ngắn thì vỡ trận".
Đó là câu trả lời của Y tế Pháp cho một thành phố 5 triệu dân. 5 triệu đã điêu đứng, đã phải lo đến việc phân tán, chia sẻ gánh nặng ra cả nước, khuyến cáo người dân không nên hoảng loạn, tự cứu, nâng cao ý thức cộng đồng.
'Đánh virus đến người Vũ Hán cuối cùng ?'
Một người đi bộ đi qua màn hình tại một bến xe bus, với hình ảnh cho thấy một đoạn video clip đang được phát về chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đeo khẩu trang bảo vệ vào ngày 29/2/2020 tại Thượng Hải, Trung Quốc
Phải chăng Tập Cận Bình đang đánh virus đến người Vũ Hán cuối cùng ?
Ông đọc quyết tâm dập dịch trước các màn hình trong một căn phòng không rõ ở đâu còn đeo mặt nạ. Vũ Hán từ trung tuần tháng 12/2019 đã thiếu nghiêm trọng khẩu trang, vật liệu phòng dịch cho thấy viễn cảnh u ám của con dê tế thần.
Dối trá là bệnh của nhiều chính trị gia.
Năm 1986, Bộ trưởng Y tế Michèle Barzach nói các đám mây phóng xạ của vụ nổ Chernobyl ở Liên Xô sẽ không ảnh hưởng tới Pháp. Công luận đã chế nhạo và hỏi ngược lại, phải chăng vì các đám mây không được cấp thị thực, nên phải dừng ở biên giới ?
Gần đây, ngày 25/2/2020, Thị trưởng Paris Anne Hidalgo muốn giữ thể diện nhiệm kỳ cầm quyền, đã chỉ trích phát biểu của cựu Bộ trưởng Y tế Agnès Buzyn, hiện là đối thủ cạnh tranh vào chức Đô trưởng là thiếu khách quan và ác ý khi cho rằng "Paris chưa sẵn sàng và đủ điều kiện nếu dịch corona bùng phát".
Hidalgo sau đó đã hứng chịu nhiều phê phán.
Pháp là nước dân chủ đại nghị, tam quyền phân lập, còn vướng nhiều trắc ẩn, còn nhiều thủ đoạn chính trị đen tối.
Tập Đa Đa thay đổi hiến pháp để nắm quyền lãnh đạo đến hết đời. Cường quốc thứ hai thế giới đưa được phi thuyền lên phần tối của Mặt Trăng, có công nghệ 5G 'vượt Mỹ', giam cầm cả triệu người Uighur mà thế giới nín thinh.
Trung Quốc ép WHO không nhận Đài Loan làm thành viên để được nhận các biện pháp hỗ trợ, 23 triệu dân Đài Loan là rác trong ván bài chính trị của Trung Quốc mà chỉ có hai nước lên tiếng phản đối.
Họ áp lực lên Tổ chức Y tế Thế giới, để WHO không tuyên bố tình trạng khẩn cấp, để nói mặt mũi Trung Quốc hồng hào.
Tổng giám đốc Tedros Adhanom Ghebreyesus thăm Bắc Kinh không hề có một lời chỉ trích, còn hoan nghênh "sự minh bạch", "nhanh chóng" của ông Tập
Tất cả, tất cả tạo cho nhà cầm quyền Trung Quốc sự hoang tưởng về sức mạnh, tự cho họ quyền thao túng thế giới.
Họ không ngờ lại có con virus corona không nghe lời Đảng.
Điều trớ trêu, Trung Quốc cung cấp 60% các loại nguyên liệu cần thiết cho bào chế thuốc, 35% phân tử cơ bản điều trị ung thư, sản xuất 60% thuốc paracetamol, 90% penicilline, hơn 50% thuốc ibuprofen cho thế giới, mà hôm nay phải quỳ gối trước virus corona.
Họ phải thú nhận đây là dịch bệnh nghiêm trọng nhất kể từ khi lập quốc năm 1949.
Câu nịnh thô thiển ở Trung Quốc (giống ở Việt Nam) là "Đảng cho ta sáng mắt, sáng lòng ".
Sự gian dối, đàn áp nhân quyền, tô hồng, lấp liếm là căn bệnh kinh niên của chế độ, đã chọc mù mắt những cơ chế cảnh báo.
'Không dám thổi kèn đám ma'
Một bé gái đeo khẩu trang bảo vệ chống coronavirus đang ngồi trên một chiếc xe đạp điện tay ôm một con chó con, hình ảnh cuộc sống ở Bắc Kinh một ngày hạ tuần tháng 2/2020
Thực ra, mạng xã hội Vũ Hán đã báo động từ cuối tháng 12/2019 với những hình ảnh về thực trạng dịch bệnh mà Trần Thu Thực và nhóm 'Công dân làm báo' đưa ra. Trần nói :
"Tôi khiếp sợ khi nhìn thấy những tử thi nằm trên nền đất, nằm trên ghế phòng chờ cùng với người bệnh đang chầu chực đến lượt điều trị. Song cô y tá nói với tôi, đó chưa là cái gì…
Tôi sợ, phía trước tôi là virus corona, đằng sau tôi là quyền lực của nhà cầm quyền. Nhưng tôi sẽ đứng dậy, cho đến khi còn sống được ở thành phố này, tôi sẽ còn tiếp tục làm, kể lại những gì mắt tôi thấy, nói lại những gì tai tôi nghe".
Các quan chức Vũ Hán dù được cảnh báo, không dám là kẻ thổi kèn đám ma khi năm mới âm lịch đến gần. Họ đợi tín hiệu từ Trung ương. Dịch tả lợn vừa lướt qua đã thổi bay 500 triệu đầu heo tại Trung Quốc dẫn đến khan hiếm thịt lợn Tết. Thêm tin này, họ chung nỗi sợ mất mặt, mất điểm như Tập Đa Đa.
Chỉ đến 20/1/2020, Tập Cận Bình đưa ra những chỉ thị về dịch, Quốc vụ viện Trung Quốc mới phê chuẩn bệnh viêm phổi virus Corona là 'bệnh truyền nhiễm loại II', song vẫn "có thể phòng ngừa, có thể kiểm soát ".
Đến 22/1, Hồ Bắc kích hoạt báo động khẩn cấp về y tế cộng đồng cấp độ II. Con số lây nhiễm lúc này đã lên tới 570 ca, 17 người thiệt mạng, 5 triệu người thoát khỏi Vũ Hán, so với con số ngày 8/12 là 27 ca, 7 tử vong.
Đến nay tất cả đã quá chậm. Con quỷ corona đã trốn thoát, xuất ngoại, lan ra cả nước và các nước.
Trung Quốc đang đưa ra những con số nhằm chứng minh dịch bệnh đang hạ nhiệt. Song WHO không lạc quan như vậy : "Hãy còn quá sớm để nói rằng bây giờ là nửa chặng đường hay là đoạn cuối của dịch virus corona".
Giáo sư bác sĩ Denis Malvy phụ trách nhóm nghiên cứu bệnh nhiệt đới Bordeaux, nơi điều trị lành bệnh những ca virus corona ở Pháp cho biết : "Chúng ta biết rằng, nhiều căn bệnh lây lan tương tự bùng phát trong những khoảng thời gian dài. Cần phải chờ đợi thêm một thời gian để biết chắc chắn".
Dịch đang lan ra trên 60 nước nhưng Trung Quốc lại chặn luồng thông tin, ra quy định mới về thị thực hành nghề cho các phóng viên nước ngoài. Truyền thông chỉ được cấp visa ba tháng, thậm chí một tháng, ít hơn cả visa du lịch.
Chế độ công an trị vẫn đè lên cuộc sống. Chính trị vẫn cao giá hơn mạng người. Sắp tới, quốc gia này sẽ xuất bản quyển sách ca ngợi Tập Cận Bình bằng sáu thứ tiếng, trong đó tập hợp 13 cuộc điện đàm Tổng bí thư trao đổi với các nhà lãnh đạo thế giới trong dịp chỉ đạo 'vượt sóng cả' virus corona.
Nhưng con virus lại không biết đọc để thấy lãnh tụ 'vĩ đại' tới mức nào, để mà sợ.
Phạm Cao Phong
Nguồn : BBC, 07/03/2020
Tác giả là nhà báo và nhiếp ảnh gia tự do sinh sống tại Paris, Pháp.
Đến thăm cố đô Luang Prabang của Lào, khách du lịch thường được hướng dẫn thăm quan những gì còn lại của nền quân chủ có lịch sử dài hơn sáu thế kỷ.
Chùa Xieng Thong ở Luang Prabang
Đó là ngai vàng, thư viện, phòng ngủ của vị vua cuối cùng 'King' Sisavang Vatthana, hay vẫn được gọi theo tiếng Pháp, ngôn ngữ thường sử dụng trong Hoàng gia Savang Vatthana.
Cô hướng dẫn viên du lịch xinh đẹp nói bằng một giọng đều đều :
"Sau cách mạng, Ngài đã về Vientiane để hợp tác với chính phủ mới. Ngài mất vì già yếu lúc năm 1981".
Ai căn vặn thì sẽ nhận được câu trả lời : "Thật sự chúng tôi không rõ lắm, nhất là khi Ngài không còn quyền lực".
Đó là những lời giả dối, song vẫn lặp đi lặp lại dưới mái vòm thếp vàng Hoàng Cung.
Thảm kịch xảy đến với Hoàng gia Vương quốc Lào là chuyện còn ít ai được biết.
Vua Savang Vatthana - Ảnh Getty
Hàng chục năm trôi qua, chính quyền Lào không đưa ra được một câu trả lời thỏa đáng về sự biến mất của vua Savang Vatthana.
Lãnh tụ cộng sản Lào, Kaysone Phomvihane, trong lần đến thăm Pháp năm 1989 vẫn khẳng định :
"Tôi muốn nói với các ông rằng, Savang Vatthana chết tự nhiên. Ông ta rất già. Điều đó xảy đến với tất cả mọi người".
Trong câu nói, lãnh tụ Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào Kaysone Phomvihane gọi vua Savang Vatthana trống không, lạnh nhạt, khác tình cảm của người Lào dành cho Hoàng gia.
Trước chiến tranh thế giới thứ hai, Savang Vatthana lúc đó mới chỉ là Thái tử sang Paris học luật sống chung với hai Hoàng thân Souvanna Phouma, Souphanouvong, cũng học ở Pháp. Họ cùng trọ trong căn hộ trên đại lộ Raspail của tướng Pháp Coquelet. Savan đi chợ, Souvanna Phouma (1901-1984) nấu cơm, còn Souphanouvong (1909-1995) rửa bát.
Hoàng thân Đỏ, Souphanouvong, là một cấp lãnh đạo của lực lượng cộng sản Pathet Lào
'Hoàng thân đỏ' Souphanouvong sau đó cưới một cô gái Việt Nam, trở thành Chủ tịch nước đầu tiên của Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào (1976-1985), và 'người rửa bát' không nhớ thủa hàn vi, chẳng dành cho King Savang cả một cái chân lau bàn khốn khổ trong bữa tiệc chiến thắng của họ năm 1975.
Trung lập hay thân Việt Nam ?
Vua Savang Vatthana được đánh giá nhân hậu, đạo đức, thường có mặt trong những cuộc tranh luận Thần học.
Ông là người luôn mong mỏi giữ nước mình trong tư thế một nước trung lập, dù giai đoạn trị vì chịu sức ép, chèo kéo và áp lực của cả hai khối cộng sản và tư bản.
Thay mặt vua, Hoàng thân Souvanna Phouma lần đến thăm Nga, gặp Khrushchev tại Sochi, đã được lãnh tụ Xô Viết dành cho sự tiếp đãi trọng thể. Hoàng thân được sử dụng toàn bộ lâu đài của Hoàng tử Yussupov lộng lẫy bên bờ Biển Đen, mới được sửa chữa và phục chế hoàn toàn, salon lát đá cẩm thạch, phòng chơi billard, bể bơi trong nhà với nước biển được sưởi nóng, sauna, phòng ăn khổng lồ luôn luôn đầy ắp hoa quả, trứng cá cavia, rượu vodka...
Nikita Khrushchev đến tận nơi ở với vòng tay dang rộng, hỏi như muốn tự mình xách valy "Vương Thân, đồ đạc của Ngài ở đâu ?".
Sau buổi tiếp kiến, Khrushchev thân mật vỗ vai, gọi Hoàng thân bằng tên riêng :
"Ông bạn Souvanna yêu quý của tôi, tôi biết chắc rằng Ngài chưa đủ chín đối với chủ nghĩa cộng sản".
Sự tiếp đón của J-F Kennedy vào tháng 9/1962 dành cho phái đoàn Vương quốc Lào ngược lại rất thiếu trọng thị, lạnh nhạt. Các bữa tiệc được mô tả như các suất ăn sáng.
Ngoại trưởng Mỹ lúc đó Foster Dulles hăm dọa : "Trung lập không thể tồn tại. Nếu có điều đó thì là một sự vô đạo đức. Người ta chỉ có thể thân Mỹ hay thân cộng sản".
Averell Harriman thu xếp cho Hoàng gia Lào tiếp kiến Kennedy tại Tòa Bạch ốc. Tại đó, tổng thống Mỹ ăn mặc như vừa về sau một trận chơi golf, ngồi trên chiếc ghế xoay nửa nằm, nửa ngồi, chuyện đang nửa chừng đã ngắt lời, hỏi :
"Ngài đánh giá mong đợi ngài muốn ở phía chúng tôi như thế nào ?"
"Thưa Tổng thống, chúng tôi không cần tiền. Điều chúng tôi mong mỏi là hậu thuẫn chính trị, những chuyên viên kỹ thuật, thuốc men, máy kéo".
Ngạc nhiên, Kennedy chồm dậy sửng sốt :
"Thế là thế nào, lần đầu tiên tôi nghe"...
Lào - nạn nhân thua thiệt trong Cuộc chiến Đông Dương
Trong cuộc chiến tranh giữa Mỹ - Việt Nam, đúng nghĩa hơn là chiến tranh Đông Dương, Lào đã cho Hà Nội xây dựng tuyến đường huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam trên lãnh thổ Lào, vẫn được gọi là 'Đường mòn Hồ Chí Minh'.
Quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã trực tiếp mở chiến dịch 'Lam Sơn 719' đánh thẳng sang Lào từ Quảng Trị. Mỹ cũng đã tiến hành 550.000 phi vụ tấn công trên lãnh thổ Lào, trung bình cứ 8 phút có một phi vụ rải boom, nã tên lửa trong suốt 9 năm.
Chừng 260 triệu trái boom đã dội xuống đất Lào, nhiều hơn dân số của nước này (6,4 triệu/2015). Lào là đất nước hứng chịu boom đạn nặng nề nhất thế giới so với số dân.
Bắc Việt Nam đã thành công trong việc sử dụng Lào như một chiếc khiên chắn đạn cho Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, để hậu phương miền Bắc không bị hứng chịu toàn bộ gánh nặng của cuộc chiến Đông Dương lần thứ hai.
Nội chiến ở Lào giữa quân đội Hoàng gia được người Hmong ủng hộ chống lại Pathet Lào và quân đội Bắc Việt kéo dài từ tháng 11/1953 tới năm 1973, dài hơn chiến tranh Việt Nam. Một triệu người Lào đã bị giết, tương tự cứ 6 người thì có một bị thiệt mạng.
Sau chiến tranh 69.000 người Hmong phải chạy từ Lào sang Thái Lan tỵ nạn rồi một số họ được Hoa Kỳ nhận.
Đóng góp của Lào về sức người, sức của cho Bắc Việt Nam chiến thắng không thể phủ nhận.
Nền quân chủ 622 năm bị truy trốc tận gốc
Nằm cạnh những đế chế hùng mạnh trên bán đảo Đông Dương, Lào luôn giữ một thái độ khiêm nhường.
Bên trong Hoàng cung ở cố đô Luang Prabang
Đất nước là ngã tư hợp lưu giữa các sắc tộc. Những người bản địa được gọi là người 'Kha' bị những kẻ thắng trận, đầu tiên là Khmer, sau là người Thái, đẩy dần lên vùng núi, bị chiếm mất những mảnh đất tốt.
Fa Ngum, một Hoàng tử trong bộ tộc đã liên kết với Vương triều 'Roi d'Angkor' thành công trong việc thống nhất các tộc trưởng địa phương và đất nước " Lan Xang- Triệu voi" đã ra đời. Vương Quốc tả ngạn sông Mekong có thủ đô là Xieng-Thong, sau được gọi là Luang Prabang. Đó là năm 1353.
Hiệp định Paris và việc triệt thoái quân đội Mỹ khỏi Việt Nam đồng thời mở ra cho Lào một viễn cảnh tìm lại tiếng nói ở Đông Dương.
Ngày 5/4/1974, Vua Savang Vatthana tại vị trên ngai vàng mời hai anh em cùng cha khác mẹ Souvanna Phouma, một người đi với vua và Souphanouvong, một người theo Bắc Việt Nam, ngồi lại với nhau thành lập 'Chính phủ Lâm thời đoàn kết dân tộc'.
Vương quốc Lào tuyên bố đi theo đường lối quân chủ trung lập, không liên kết.
Song, cân bằng lực lượng trong vùng thay đổi sau ngày 30/4/1975, khi Sài Gòn sụp đổ.
Pathet Lào hiểu, cơ hội chiếm đoạt quyền lực đang nghiêng về phía họ với sự suy yếu của Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa biến mất.
Những người thuộc Đảng Nhân dân Cách mạng Lào giật dây cho các tầng lớp sinh viên, học sinh thành lập các tiểu tổ cách mạng tại Vientiene và nhiều thành phố khác tại Lào.
Kết thúc năm 1975 cùng Sài Gòn sụp đổ
Tháng 5, một cuộc biểu tình của sinh viên nổ ra, bao vây Hoàng cung Louang-Prabang, ngăn cản Đức vua tham dự ngày Hội Hiến pháp. Ngày 29/9/1975, hai Hoàng thân Souvanna Phouma và Souphanouvong từ chức trước rừng người tụ tập trước Hoàng Cung. Thoạt đầu cuộc biểu tình không có dấu hiệu nào chứng tỏ đám đông phản đối chế độ quân chủ, ngược lại họ tỏ lòng kính trọng với vị vua Savang Vatthana, tin tưởng vào ngai vàng có quá khứ hơn sáu thế kỷ.
Trong lúc đó, những cán bộ tuyên truyền Pathet Lào hô khẩu hiệu"phản đế, phản phong".
* Cuốn sách của Hoàng tử Mangkra Souvanna Phouma : "Lào : phẫu thuật một nền quân chủ bị ám sát"
Savang Vatthana hiểu rất nhanh những người Pathet Lào muốn gì. Vua tuyên bố thoái vị. Mười ngày sau, "Hội nghị đại biểu nhân dân" nhóm họp tại Vientiane, tuyên bố thành lập nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào và Chủ tịch không phải ai khác là... Hoàng thân Souphanouvong.
Vua Savang Vatthana được choàng một chút hư vinh, hữu thực "Cố vấn tối cao chính phủ". Ngôn ngữ gọt tròn cho khỏi chấn động những ai còn quyến luyến chế độ cũ.
Những ngày cuối cùng của Nhà vua
Trên thực tế, đứng đầu bộ máy quyền lực Lào là nhà độc tài, Chủ tịch Đảng PPRL (Đảng Nhân dân cách mạng Lào) Kaysone Phomvihane.
Chế độ mới ngay lập tức phải đối mặt với một cơn lốc khó khăn. Nền kinh tế dựa vào viện trợ không được tái cơ cấu, trong khi nguồn tiền Phương Tây biến mất sau việc quốc hữu hóa hàng loạt các cơ sở sản xuất.
Bàn tay sắt trong quản lý, những trưng thu không bù đắp được những thiếu hụt và sụt giảm nền kinh tế, ngược lại còn làm tồi tệ hơn.
Pathet Lào trưng ra một khuôn mặt khác sau khi nắm chính quyền.
Những đối thủ chính trị, thậm chí những người từng đóng góp rất nhiều cho Pathet Lào bị đưa đi cải tạo, cư dân thành phố đẩy đi thành lập những khu 'Kinh tế mới' nơi rừng thiêng nước độc.
Cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm bằng chân gia tăng, từ năm 1976 sang 1977, rồi 1978.
Đối mặt với tình hình trong nước ngày xấu đi, thái độ bất bình ngày càng dâng cao của các tầng lớp dân chúng, những người cộng sản lo sợ người dân sẽ hoài niệm về thể chế quân chủ.
Ở Lào đạo Phật được mến chuộng, người dân vẫn tôn thờ ngai vàng, coi biểu tượng của Vua ứng với thần linh và họ nợ Đức Vua lòng trung thành.
Khôn ngoan là xóa bỏ vĩnh viễn biểu tượng tinh thần đó. Những người Cộng sản nghĩ thế, họ quen với cái gọi là 'chuyên chính vô sản' hơn công việc xây dựng đất nước.
Trong nhiều năm, số phận của vua Savang Vatthana, Thái tử kế vị SayVongsavang, cùng Hoàng hậu Khamphoui là đề tài của những tin đồn trái ngược nhau. Một viên chức Lào cho hay rằng, gia đình Hoàng gia sống trong một biệt thự nhỏ, bao quanh là vườn hoa xinh xắn.
Đến năm 1987, sự thật tàn nhẫn mới được tiết lộ. Nhà Vua đã bị giam giữ và bắt buộc phải làm lụng trên cánh đồng tám giờ một ngày, sáu ngày trong một tuần ở tuổi 70. Cả ba đều bị chết sau đó vài năm.
Những nhân chứng thoát khỏi nơi đầy ải đã kể những bi kịch như bản Requiem của triều đại đáng kính này.
Ngày 11/3/1977, cả gia đình Hoàng gia gồm vua Savang Vatthana, Thái tử kế vị SayVongsavang, cùng Hoàng hậu Khamphoui bị áp giải ra khỏi Hoàng cung ở Luang-Prabang dẫn giải về nhà tù khét tiếng ở Viengsay. Sau đó họ bị giải đến Hua Phang, thành lũy lịch sử của Pathet Lào. Một vùng biệt lập hoàn toàn với dân cư, bao bọc bởi rừng núi.
Hoàng gia Lào vào trại cải tạo
Họ bị giam giữ trong khu vực dành cho những thành phần nguy hiểm. Khu trại được xây dựng vào năm 1974, biệt lập bởi những hàng rào tre, nứa vót nhọn, và dây thép gai kín đặc, được dựng nên cũng bởi những phạm nhân của chế độ mới. Trại nằm cách Sam Neua về phía Bắc, cách biên giới Việt-Lào 72 km.
Song chưa yên tâm, để che mắt dư luận thế giới, sợ những người tù cùng ở 'quần đảo Gulag' tại Viengsay phát hiện thân thế gia đình Hoàng gia, ba tháng sau, vua Savang Vatthana và gia đình bị dẫn đi tiếp đến Sam Neua, nhốt trong Trại tù số 1.
Hoàng hậu KhamPhoui bị tách khỏi gia đình và giam riêng trong khu dành cho nữ giới. Những người cộng sản Pathet Lào quy định nghiêm ngặt như phạm nhân nam ngước mắt nhìn nữ giới chịu phạt ba ngày nhịn ăn, thậm chí bị nhục hình.
Tháng 9/1977, đại diện cuối cùng của đất nước Triệu Voi được nghe tuyên cáo số 17 của trại : tất cả những phạm nhân bị bắt đều bị coi là kẻ thù của nhân dân và dân tộc Lào, không quyền công dân, giam không xét xử.
Những ngày cuối cùng của Nhà vua
Khi nhập trại, vua Savang Vatthana đã 69 tuổi. Ông không có một đặc quyền lợi nào khác các bạn tù. Ông cùng Thái tử Say Vongsavang và ba người cùng trại giam phải lao động ngoài đồng, xay xát lúa gạo. Mỗi ngày, nhà vua nhận từ tay quản giáo hai bát cơm gạo hẩm, lẫn phân chuột. Không quen lao lực, ăn uống thiếu thốn, tuổi cao, Đức vua nhanh chóng suy sụp, sức khỏe xấu đến mức không còn làm việc được.
Tháng 9/1977, vương triều của đất nước Triệu Voi bị đặt dưới quyền thống trị của chủ nghĩa cộng sản - Ảnh Le Monde 01/12/2015
Nội quy' số 9 'của trại ghi rõ, kẻ nào không lao động sẽ bị cắt khẩu phần ăn. Nhà vua bị liệt vào hạng tù chống đối, bị bỏ đói.
Thái tử SayVongsavang chia phần cơm của mình cho cha, khăng khăng bắt ông phải ăn.
Vào ngày 2/5/1978, Thái tử nối dõi ngai vàng Vương quốc Lào qua đời, nạn nhân của lòng hiếu thảo. Cơm và muối theo khẩu phần khốn khổ cho một người tù không đủ nuôi sống cả hai.
Tự coi mình chịu trách nhiệm về sự hy sinh của con trai, vua Savang Vatthana buông xuôi.
Ngày 13/5/1978, ông nằm trên giường, nói "Tôi ngủ đây" và trăn trối "Tôi hiến dâng linh hồn, giọt máu và thân thể của tôi cho mảnh đất mầu mỡ, tươi đẹp của đất nước Lào và có thể cho tất cả dân tộc Lào".
Ông thở nặng nhọc và ra đi. Ông mất 11 ngày sau cái chết của con.
Vài giờ sau khi ông mất, ba người nấu bếp đào một hố chôn ông không nghi lễ, ảm đạm, thương tâm như mai táng Thái tử Say Vongsavang không lâu trước đó. Họ không được khóc thành tiếng. Lính áp tải vội về ăn cơm tối.
Mộ phần của vua nằm dưới chân cây Kok Leuang (cây đa vàng), khoảng 100m về phía bắc Trại tù số 1, ở rìa con suối Houy Nor Kok trên bản đồ địa phương. Vua an táng đầu hướng về phía Bắc. Con trai ông nằm quay đầu về phía Nam, chôn không xa Tổng tư lệnh cuối cùng Quân lực Hoàng gia Lào, tướng BounPone Makthepharak. Không có bia mộ nào được phép đặt trước nơi an nghỉ cuối cùng của họ.
Hoàng hậu KhamPhoui chịu thân phận tù đầy cũng không được dự phút khâm liệm cả chồng và con trai. Mà chữ khâm liệm cũng xa vời, họ chỉ ném xác những người đại diện cuối cùng Hoàng gia Lào xuống những hố nông đào vội.
Hai năm sau, bà vẫn không biết là chồng và con đã ra đi. Nhân chứng nhìn thấy bà lần cuối không còn nhận ra Hoàng hậu của nước Lào. Tóc bạc trắng và đôi mắt buồn rầu, bà nhai trầu cả ngày để chìm vào quên lãng. Ánh mắt đó cuối cùng cũng tắt vào ngày 12/12/1981. Mộ của bà nằm cách khoảng một km nơi chồng an táng và cũng không có bia.
Ba lời kể và một nỗi nhớ
Ba nhân chứng qua ba thời kỳ đều xác nhận những sự việc kể trên.
Đại tá Khamphan Thammakanti được trả tự do vào năm 1989, sang đoàn tụ với gia đình tại Portland (Oregon, Hoa Kỳ), mất ngày 21/8/2004 kể lại rằng Vua cùng 27 thành viên chính phủ gồm các tướng lĩnh, đại sứ, cựu bộ trưởng bị trói và áp giải đến 'Trại 1' ngày 28/10/1977.
Cựu đại sứ tại Liên Hiệp Quốc và đại sứ tại Australia, Phagna Kamchanh Pradith được trả tự do tháng 12/1992 cũng đã những trang về những ngày cuối cùng của Hoàng gia Lào trong cuốn 'Nhật ký' được dịch ra tiếng Pháp.
Vương hầu Mangkra Souvanna Phouma, trong tác phẩm 'Phẫu thuật một quân chủ bị ám sát' còn thêm vào danh sách những tên tuổi Hoàng gia đã là nạn nhân của sự diệt chủng.
Đó là Hoàng thân Souphantharangsi, cựu đại sứ Lào tại Vương quốc Anh, bí thư Hoàng cung cũng bị bắt vào 'Trại 1' năm 1977. Bị nhốt cấm cố, đói ăn đã chết năm 1980. Ông cũng chôn trong một hố chôn tập thể cùng đại tá Amkha Khantamixay.
Khi tra cứu những tài liệu về đề tài nhạy cảm này tôi, đã đọc những tài liệu của cả phía Pháp và hồi ký của Hoàng gia Lào tỵ nạn tại Pháp. Rất nhiều, có thể nhắc đến "La tragédie du roi du Laos-Le destin tragique du dernier roi du Laos" của Philippe Delorme - Historia No 497 05/1988, tạm dịch Bi kịch vua Lào - Số phận nghiệt ngã của vị vua Lào cuối cùng.
Quyển sách 'Laos Autosie d'une monarchie asssassinée' (Giải phẫu xác chết một vương triều bị ám sát) của vương thân Mangkra Souvannaphouma.
Chủ đề này được viết trên tờ Le Monde ngày 6/6/2013 : 'Le Roi est mort, vive le mensonge' (Đức vua đã chết, hoan hô lời dối trá).
Le Monde ngày 1/12/2015, đã dành một bài trang trọng 'Laos : les derniers soldats du roi' 'Lào : những người lính cuối cùng của nhà vua') của Adrien Le Gal.
Nhà xuất bản Plon năm 1976 cũng cho ra mắt bạn đọc 'L'Agonie du Laos' (Lúc nước Lào hấp hối) của vương thân Mangkra Souvannaphouma.
Tôi không nghi ngờ tính xác thực của các nguồn tài liệu kể trên.
Một cảnh trong cố đô Luang Prabang của Lào
Những người Pathet Lào quả không 'hổ thẹn' với những người Bolshevik Nga vốn đã giết toàn bộ gia đình Nga Hoàng Nicholas II, kể cả bốn con gái Olga, Tatiana, Maria, Anastasia và con trai Alexis ngày 16/7/1918.
Chúng ta có nợ nước Lào một lời tạ ơn và một câu xin lỗi chân thành ?
Đến thăm nước Lào, nhìn những khuôn mặt hiền lành chất phác của người dân ở Luang-Prabang, chuyện trò với người bạn Lào bên những chiếc chum đá khổng lồ vùng Cánh đồng Chum, hay khi cô gái Lào khuôn mặt rám nắng bầu bĩnh, cột vào cổ tay vòng chỉ ngũ sắc chúc phúc, tôi không đủ can đảm nhắc tới những câu chuyện đau khổ đó. Mùi hương nếp và những chiếc áo vàng cà sa của những vị sư đi khất thực càng như ngăn cản những tâm sự của tôi.
Tôi sợ họ buồn trong chiều vàng nhuộm đỏ những mái cong Hoàng cung, mà cánh cửa mầu lam ngọc chạm hình hai vũ nữ múa điệu Lam Vong trên đầu hai con nghê vàng chẳng gợi gì cảnh chết chóc.
Nhưng khi về, tôi cảm thấy day dứt khi chưa nói những điều này, như món nợ lương tâm mà dân tộc tôi đã làm. Họ đã quá yêu Việt nam đến mù quáng chăng ?
'Đất nước của nụ cười-Đất nước Triệu voi' đã bị những thảm kịch đó làm hoen ố. 'Chúng ta đã không biết đoàn kết nhau, chúng ta đã không thật lòng với nhau, cuối cùng bị nước ngoài dắt mũi và trở thành tiểu quốc của họ', Vương thân Mangkra Souvannaphouma nhỏ máu đau đớn viết ra những lời như thế. Những giọt nước mắt cay đắng, hối hận có phần muộn mằn đó có thể vận vào Campuchia, Lào, hay Việt Nam ?
'Kẻ nào bắn vào quá khứ bằng súng lục, kẻ đó sẽ bị tương lai trừng phạt bằng đại bác', một ngạn ngữ cổ Dagestan chiêm nghiệm. Thanh bình hôm nay trên đất Lào vẫn cón những gì như chưa hoàn chỉnh, như ảo ảnh.
Sẽ có ngày phán xử, không sớm thì muộn. Chẳng cái chết nào là vô ích cả.
Và ngày ấy, ở trên đó, King Savang Vatthana sẽ có thể mỉm cười. Cái chết của ông không uổng, nó gieo hạt mầm cho tương lai.
Phạm Cao Phong (Paris, Pháp)
Nguồn : BBC, 18/01/2018
Florence Trần là đạo diễn phim tài liệu "Kim tự tháp Kheops, những khám phá nhiệm mầu" vừa công chiếu tại Pháp ngày 28/11.
Bộ phim thu hút 1,4 triệu khán giả của Đài truyền hình "France 5".
Bộ phim của cô gái gốc Việt Florence Trần được đánh giá là sự kiện 2017
Florence thuật lại con đường khám phá bí mật tầm cỡ nhất kể từ 1000 năm trở lại đây :
"Em với Ai Cập và với những Kim Tự Tháp như con đường tuân theo một mệnh thức ma thuật. Lần đầu vào năm 2002. Dự tính cũng chỉ một vài tháng, kết cục cũng ba năm.
Thoạt đầu, nhìn thấy những Kim Tự Tháp, em choáng ngợp trước tầm cỡ khổng lồ của chúng. Và tự hỏi, niềm tin lạ thường nào thúc đẩy họ tạo nên những ngọn núi đá khổng lồ như vậy ?
Em mong muốn bước lên con tầu của thời gian để tìm hiểu họ đã sáng tạo ra chúng như thế nào. Thâm tâm, em thích thú cách người Ai Cập cổ đại nhìn nhận thế giới, nghi thức tôn giáo của họ, nỗi ám ảnh một thế giới tồn tại sau cuộc sống và cuộc tìm kiếm điên cuồng về sự bất tử.
Anh có nhớ câu phương ngôn cổ của người Ai Cập "Nếu bạn uống nước của dòng sông Nil dù chỉ một lần, thì dù có đi rất xa, đi đến phương trời nào, rồi cũng sẽ trở lại bên bờ sông Nil".
Em tự hỏi, phải chăng điều này cũng tương tự với những ai đến quá gần những Kim Tự Tháp. Hình như có những lực từ tính luôn luôn hút họ trở về với nó.
Thật nguy hiểm. Cần thận trọng và tránh xa những Kim Tự Tháp. Nó chiếm đoạt quá nhiều không gian của một đời, quá nhiều thời gian của một cuộc sống".
Nhóm làm phim cùng Florence Trần
Cuộc phiêu lưu '15 năm ấy, biết bao nhiêu tình', đằng sau tâm sự của 'Flo'- cách gọi thân mật, như có âm hưởng u hoài.
Vì vậy tôi không dám khẳng định, 'Flo' tiếc nuối hay chăng một phần cuộc đời trôi đi trên mảnh đất Ai Cập đầy cát bụi với mầu da cam của sa mạc, bầu trời xanh biếc điểm những ngôi sao lấp lánh về đêm thủ thỉ với những khối Kim Tự Tháp khổng lồ.
Chính từ những tâm tình của những vì sao, những vụ nổ mặt trời mầu hồng ngọc dội sóng xuống Trái đất mà các nhà khoa học quốc tế khám phá ra tiền đề trên con đường dẫn đến scan qua những khối đá khổng lồ tìm ra những bí mật ẩn còn ẩn dấu trong Tháp Kheops sau những khám phá đầu tiên từ năm 987 sau Công nguyên.
Bộ phim 52 phút này kể về kiến trúc sư Pháp Jean Pierre Houdin và con đường 'rồ dại' của ông, nhiễm men đam mê nghiên cứu Kim Tự Tháp của người cha để rồi đóng cửa văn phòng kiến trúc, ngủ trên một chiếc giường gấp trong suốt 5 năm để giải mã công việc xây dựng Kim Tự Tháp. Cuối cùng đã giải mã đầy thuyết phục bài toán dằn vặt giới học thuật từ thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên kể từ giả thuyết của Herodotus (c-480 đến -425 BC).
Jean Pierre Houdin bắt đầu từ xuất phát điểm 'kỳ quặc'. Không trước tiên đi đến đến chạm tay vào những phiến đá của Kheops, mà những vết gắn kết giữa những khối đá nặng 60 tấn khít không để lọt bề dầy của một lưỡi dao cạo. Ông dò ra con đường các vị Pharaons xây cất nên Kim Tự Tháp trước khi đến Ai cập, giải mật mã tồn tại 4500 năm qua bộ óc của mình, trong studio nhỏ tiện nghi tối thiểu ở Paris. Hệt như một câu chuyện cổ tích.
Nguyên tắc sử dụng những hạt lượng tử để xây dựng nên nguyên lý scan Kheops
Và cũng phải kể đến nhà khoa học gốc Việt Bùi Huy Đường (1937-2013), bằng phát kiến và tìm tòi năm 1986 đã chứng minh Kheops có những khoảng trống chiếm tới 15% dung tích. Viện sĩ hàn lâm khoa học Pháp gốc Việt đã đặt tiêu đề cho việc scan Kheops sau này.
Những cơn bão cát cuồn cuộn mầu hung đỏ thổi qua Kheops không mảy may làm rung động những sợi tóc của những quan chức Ai Cập. Những yêu cầu khảo sát thêm trong lòng Kim tự Tháp của nhà bác học gốc Việt đã bị từ chối, đóng băng sau năm 1986.
Ông ra đi trước lúc được xem bộ phim của 'Flo'.
Phải chăng những người Pháp, trong đó có cả Viện sĩ Bùi Huy Đường và Florence Trần đã tước đoạt những sự trọng vọng lẽ ra những quan chức ở Le Caire lẽ ra được hưởng ? Nhưng họ đã làm gì trong suốt 1000 năm ấy ?
Những thước phim của 'Flo' chiếu cảnh tiến sĩ Zahi Hawass, cựu Bộ trưởng về Di chỉ và Khảo cổ', 'Bảo tàng biết đi về Ai Cập cổ đại', mà hình ảnh luôn xuất hiện trên kênh truyền hình National Georaphic, đã quăng một câu tỉnh queo trước nỗ lực của đoàn khảo sát quốc tế : "Ôi dào, vẽ chuyện. Hơn một trăm năm nay, cả giáo sư đại học Harvard có tìm thấy gì đâu. Chém gió".
Công việc xúc tiến trong sự mỉa mai, nghi ngờ của rất nhiều chuyên gia Ai Cập học. Đặc biệt tiến sĩ Dr.Azahi Hawass. Không ai tin trong lòng Kim tự Tháp còn có những bí mật tồn tại đã 1000 năm.
Và bây giờ khi ba đoàn khảo sát độc lập cùng đi đến một kết quả giống nhau, định vị được một căn hầm bí mật chưa từng được biết đến, dung tích khổng lồ như một chuyên cơ chở khách tồn tại trong Kim Tự Tháp Kheops thì họ sẽ còn phải đợi không biết đến bao lâu nữa những tờ giấy phép để tiến hành bước tiếp theo. Đó là khoan một lỗ đường kính 3cm (không to hơn đường kính một tách cà phê), để luồn camera điện tử vào khảo sát vào vị trí căn hầm. Nhắc lại, Viện sĩ Bùi Huy Đường cũng phải bỏ dở tìm tòi của ông sau năm 1986.
Ba đơn vị độc lập của ba nước tiến hành khảo sát riêng biệt để đảm bảo tính khách quan trong việc chụp cắt lớp. Họ đã đi đến kết luận giống nhau.
Sau giọng nói dịu dàng, nhỏ nhẻ, rụt dè là một nghị lực lớn, kiên nghị đáng khâm phục của cô gái gốc Việt với tuổi đời còn trẻ.
Những tên phim nói hộ con đường sáng tạo phong phú của Florence.
Đó là bộ phim 'Hồ Nasser, nước trong trái tim sa mạc' năm 2014, trong chùm phim 'Cuộc đời bí ẩn của những hồ nước' của Đài truyền hình Arte, ZDF, Radio Canada.
Một phim rất quan trọng 'Id Wahda, une seule main' làm chung với Seif Khirfan dẫn chúng ta đến Monastère de St. Catherine, nơi gìn giữ bản thảo viết bằng tay có chữ ký của nhà Tiên tri Đạo hồi Mahomet. Nội dung bản thảo ghi rõ lời thề của nhà sáng lập Hồi giáo tuyên thệ tôn trọng và bảo vệ tín ngưỡng của người Thiên Chúa giáo.
Bộ phim năm 2012, cũng về chủ đề Ai Cập "Une Arme de choix" (Vũ khí lựa chọn).
Bộ phim "Samahni" (theo tiếng Ai cập - Hãy để tôi được nghe tiếng nói của bạn).
Chặng đường 'Flo' đi làm phim dẫn đến cả hồ Baikal của nước Nga xa xôi, đến Tây Tạng, Bhoutan, những vùng đất heo hút.
Đó là "Sáu tháng trong căn lều bên hồ Baikal", 2010/2011 (Đài truyền hình Bo Travail, France 5, Voyage).
Phim "Ngọn núi diệu kỳ, trên những nẻo đường dẫn đến Kailash", 2010/2011 (Đài truyền hình Sombrero&Co, France 5, Voyage).
Với phim này Florence nhận giải đặc biệt của ban giám khảo Liên hoan phim quốc tế Dijon 2011, dành cho thực hiện và kỹ thuật Liên hoan phim du ký Val d'Issère 2012.
Đội ngũ các nhà khoa học quốc tế trong chương trình "Scan Pyramids". Florence Trần, cô gái Pháp gốc Việt, là phụ nữ duy nhất.
Bộ phim "Theo vết chân Tintin tại Tibet", 2009/2010 (Gédéon Programmes, ARTE), Florence nhận giải đặc biệt của Ban Giám khảo quốc tế Diablerets Thụy sĩ.
Một phim trong chùm phim về Tây tạng của Florence là "Vũ điệu thiên đường Bhoutan".
Từ Tibet (TâyTạng) đến dòng Cửu Long ?
Tôi gặp lại 'Flo' trong một buổi điểm sách tại nhà chị Loan de Fontbrun, tác giả nhiều cuốn sách về mỹ thuật và nhiếp ảnh xưa về Việt Nam, cũng như bàn bạc với chị về ấp ủ những cuốn sách sắp tới về Hà Nội và Huế. Do vô tình chuyện trò với tác giả vừa ra một tác phẩm mới về Sài Sòn, tôi đã làm cả một nhóm phải ngồi đợi cơm gần một tiếng đồng hồ. Để chuộc lỗi vô duyên, tôi mời lại bạn bè đến nhà riêng, làm những món Việt Nam mà 'Flo' vẫn nói "sống không thể thiếu', đồng thời nghe dịch giả Nghiêm Xuân Tuấn tâm sự về công việc cho ra mắt những tác phẩm của Bùi Ngọc Tấn, "Thuyền trưởng và chim bói cá", "Chuyện kể năm hai nghìn" chuyển dịch sang tiếng Pháp. Một nhà văn Việt Nam mà theo dịch giả thì tài năng không thua kém gì giải Nobel Trung hoa Mạc Ngôn.
Cha Florence là người Việt, sang học kỷ sư tin học tại Pháp từ năm 1955, chưa lần nào trở lại Việt Nam. Florence cũng chỉ mới về Việt Nam năm 2003. Khi kể về lần về Việt Nam hiếm hoi ấy vẫn pha những hồi ức về Ai cập "em cũng chỉ quanh quẩn quanh vùng đồng bằng sông Cửu Long, cũng hùng vĩ như đồng bằng sông Nil". Cũng một ngại ngần nữa là 'Flo' không thạo tiếng Việt, mẹ chị người Pháp, nên dễ hiểu Florence nói tiếng mẹ đẻ, khi về phải va chạm với những giễu cợt, châm chọc không phải là những kỷ niệm dễ chịu.
Tôi kể cho 'Flo' những khám phá về Phú Yên, nơi còn gìn giữ cuốn sách của Alexandre de Rhodes, hay về ngôi mộ của một giáo sĩ Pháp trong nhà thờ Mằng Lăng mà ngay cô hướng dẫn viên xinh xắn Thiên Thi cũng không biết đấy là nơi gửi thân của người xưa mà dẫm chân lên phiến đá, để rồi hoảng hốt lùi lại sau lời dịch bia nghi bằng tiếng Pháp của tôi. Những clips video ghi lại ghềnh đá đĩa mà cột đá đen khổng lồ trồi lên từ những phun trào núi lửa cả triệu triệu năm trước ở Phú Yên như bó cọc khổng lồ trên sông Bạch Đằng thời chống giặc thế kỷ 13.
Hình như chúng tôi đã 'dại dột' gieo vào mắt 'Flo' những tia lửa của đam mê khám phá lại miền đất tổ mà người cha đã để lại phía sau và em sẽ lại mất 'không gian của một đời, thời gian của một cuộc sống' ?
'Flo' nói với tôi : "Em đi Australia về rồi gặp anh ở Việt Nam nhé ?".
Mong em cũng sẽ nói bằng ngôn ngữ điện ảnh "Ai một lần uống nước dòng Cửu Long, thì đi đâu, về đâu, cũng về lại với dòng sông" ?
Ừ, Mekong bắt nguồn từ dãy Himalaya vẫn được coi là dòng Trường Giang 'mẹ của những dòng sông' lẽ nào trong sóng phù sa đỏ sậm mầu hồ đào, cuồn cuộn đổ ra biển với chín cửa Cửu Long Giang lại không ẩn dấu những bí ẩn ?
'Flo', em đã đi đến Tibet, nơi khởi nguồn của Trường Giang Mekong, em sẽ về gặp nơi tận cùng của dòng sông ấy ?
Phạm Cao Phong (Paris, Pháp)
Nguồn : BBC tiếng Việt, 28/12/2017
