Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

dimanche, 04 juin 2017 11:06

Thuốc phiện

Thuốc phin là mt cht ly ra t v đã khô ca cây Anh Túc (Papaver sommniferum) mc hoang n Đ. Bng cách nào mà cht này tác dng lên thân th và trí óc đu tùy thuc vào thành phn ca hơn 20 loi cht kim như morphine, codeine, nicotine và papaverine. Trong số nhng cht kim này thì mt s có tác dng làm con người trm bun, mt s khác li kích thích. Nhưng có điu chc chn rng thuc phin gây nghin.

opium1

Trong số nhng cht kim này thì mt s có tác dng làm con người trm bun, mt s khác li kích thích. Nhưng có điu chc chn rng thuc phin gây nghin - Ảnh minh họa

Từ bùa yêu thuc lú ti cn thuc phin

Thuốc phin đã được dùng t thu xa xưa như mt dược phẩm hoc thuc gii trí. S sách t c ngàn năm v trước chng minh điu này. Các dược sĩ t thi c Ai Cp và Ba Tư đu bán thuc phin. Thuc phin cũng rt quan trng trong y hc La Mã và c Hy Lp. Và nếu nhà thi sĩ Homer tin như vy thì chính nàng Helen của thành Troy cũng dùng thuc này đ gii su.

Vào thế k th 16, thuc phin rt thnh hành trong y hc Tây phương. Nhà y hc, triết gia Thy Sĩ Paracelsus thi c xưa gi thuc phin là "tng đá bt t" trong khi đó y sĩ người Hà Lan Franz de la Boe quả quyết rng ông ta không th hành ngh nếu không có thuc phin. Ngay c văn hào Shakespeare cũng nói v thuc phin đi khái như sau "không là cây thuc phin hoc cây khoai ma thường dùng làm thuc ng, chng phi nhng thuc gây ngây ngt trên thế giới, mà cũng chng phi thuc ng".

Vào giữa thế k th 17, danh y Anh Quc Hippocrates cũng như Thomas Sydenham pha thuc phin trong rượu cn đ làm mt hn hp gi là ‘cn thuc phin’. Hn hp này rt ph biến vi mi gii và mc dù s gây nghin được biết rõ nhưng ít người đ ý ti.

Nói về thuc phin

Vào thế k th 19, cuc chiến tranh nha phiến là mt phn ln ca nn thương mi Anh quc. Trong năm 1827, khong 7750 kg thuc phin được nhp cng qua ngã chính là Th Nhĩ Kỳ nhưng ti năm 1859, s này đã tăng gấp bn ln. Thuc phin được bán không phi t dược phòng mà còn t nhng người đóng giày, công nhân xí nghip, th may và người thu tin n. Nhng trường hp trong đó thuc phin được dùng gm có tiêu chy, kiết l, nhc răng, đy hơi và mãn kinh.

Thị trường xut cng thuc phin ngày mt phát trin. Công ty East India đang trng cây thuc phin Bangladesh cũng nhp cng lu cht ‘yên sĩ phi lý thun" vào Trung quc đ đi ly kim loi bc mà tr cho trà và la. Dch v buôn bán thuc phin này tăng từ 400 thùng mi năm vào gia thế k 18 cho ti 100 ln s lượng đó vào năm 1893.

Trung Quốc rt e ngi v nhng nguy hi ca thuc phin đc bit là s cn kit ngun kim loi bc đang d tr. Trin vng m rng ca buôn bán thuc phin cho dân li gp tr ngi là Anh Quc s gia tăng bán thuc phin. Trung Quc cưỡng li và có mt cuc rung bt nhng người bán cht "yên sĩ phi lý thun" này. Vì vy chính v Thng đc Lin đã chng kiến mt cuc thiêu đt hơn 20.000 thùng thuc phin Qung Đông.

Hậu quả ca mi s là hai cuc chiến mà dân chúng Trung Quc và nhiu quc gia khác không th nào quên được v s xâm lăng trng trn ca quân Anh ch vì thuc phin. Sau chiến tranh nha phiến ln th nht, Trung Quc mt Hng Kông và năm hi cng phi m ca cho các nước ra vào buôn bán. Ri ti cuc chiến tranh nha phiến ln th hai (1857-1860) liên quân Anh-Pháp cùng tn công khiến Trung Quc mt ch quyn và hp thc hóa vic buôn bán thuc phin.

Thiên đường thuc phin

Trong khi đó ở Anh Quc, thuc phiện trở thành món gii trí lành mnh ca các văn thi sĩ. Nhng tác phm ca Sammuel Taylor Coleridge như Kubla Khan được coi là đã hoàn thành trong mt cơn mơ do thuc phin. Và vào năm 1822, Thomas de Quicey đã có vai trò quan trng trong văn chương nh tác phẩm Confessions of an English Opium Eater.

Các nhân vật quan trng trong xã hi cũng t x láng trong vic s dng thuc phin. Người hùng Trung tướng Nam tước Robert Clive mãn phn năm 1774 vì kinh phong do dùng mt lượng thuc phin gp đôi lượng thường dùng. Hoàng đế George IV tng được cho dùng thuc phin đ ng. Thng chế Công tước Arthur Wellesley dùng cn thuc phin đ gim căng thng sau mt ngày say xn. Và năm 1866, bà Florence Nightingale (1820-1910), mt ph n giàu có chuyên v chăm sóc người bnh than th : không có gì làm tôi cm thy sng khoái bng đưa thuc phin vào dưới da ca tôi.

Tại Hoa Kỳ, nhp cng thuc phin nguyên cht gia tăng k t ngày Civil War. Trong nhng năm t 1898 ti 1902, trong khi dân s ch tăng có 10% thì s thuc phiện tăng 500% và morphine ti 600%. Hu hết đu được dùng trong y khoa k c thuc xoa du tr em. Vì thế cho nên ti năm 1900, có ti 25.000 dân chúng Hoa Kỳ nghin cht ‘yên sĩ phi lý thun’ này.

Bắt đu kim soát

Suốt thế k th 19, s lo ngi v thuc phin gia tăng. Vào năm 1803, mt ph tá dược sĩ người Đc Friedrich Serturner cho hay có mt loi thuc phin có th làm bt đau nhưng cn phi nng đ va đ. Dùng dung dch ammoniac anh ta phân tách nhiu thành phn khác nhau ca dược phm và đt tên là morphine. Morphine đến t thn thoi c Hy Lp Morpheus, n thn ca mng mơ và ng nghê.

Các khám phá này, dù có nhiều ích li trong y khoa nhưng đưa ti lm dng morphine và codeine nht là s có sn ca kim chích dưới da. Ti năm 1898, hai cht chiết ca thuc phin được thêm vào danh sách. Công ty dược phm E. Merck ca nước Đc sn xut dược phm bán tng hp Dionin, mt loi morphine mà ngày nay thường dùng làm thuc gim ho và công ty Bayer rt hân hoan đón nhn cht Heroin (diacetylmorphine) là cht mà h cho là có th gim đau và rt an toàn.

Vào năm 1860, nước Anh là quc gia đu tiên ban hành một đo lut vi mc đích kim soát nhng cht mi này. Ti Hoa Kỳ, hu hết s lo s thuc phin bt ngun t vic kỳ th nhóm dân trung Hoa min Tây Hoa Kỳ. Đã có rt nhiu li kêu gi kim soát thuc phin (ám ch người Trung Hoa) và cm dùng và nhập cng thuc phin vào năm 1909.

Mặc dù các nhà bào chế dược phm vn đng mnh m, năm 1906 cơ quan Thc phm-Dược Phm thun túy Hoa Kỳ phi tr tin đ cm bày bán t do các loi dược phm gây nghin. Mãi ti năm 1914, đo lut Harrison Narcotic Act cho phép chính phủ Hoa Kỳ kim soát vic bán thuc phin. Ti năm 1938, có ti 25.000 bác sĩ b ra tòa vì dùng thuc cm và 3000 vược" đưa vào nhà pha.

Bác sĩ Nguyn Ý Đức

Nguồn : VOA, 03/04/2017 

Published in Văn hóa