Thông Luận

Mới đó mà đã đúng 50 năm Yves Duteil vào nghề ca hát. Nổi danh cùng thời với Michel Jonasz, Alain Souchon và Nicolas Peyrac, Yves Duteil có tài sáng tác những giai điệu nhẹ nhàng vấn vương với ca từ tiếng Pháp trìu mến dễ thương. Trong tháng này, ca sĩ kiêm tác giả cho ra mắt bộ toàn tập đánh dấu 50 năm sự nghiệp. 

Yves Duteil biểu diễn tại Le Trianon, Paris, Pháp, ngày 10/01/2014. David Wolff - Patrick/Redferns via Getty Images

Mang tựa đề "Chemin d’écriture" (Con đường sáng tác), theo cách dùng hoán dụ cũng có nghĩa là "Hành trình sáng tác", bộ toàn tập này bao gồm 16 đĩa CD với tổng cộng 370 bài hát, trong đó có 90 bản ghi âm chưa từng được phát hành trên CD của ca sĩ người Pháp Yves Duteil. 

Sinh năm 1949 tại vùng ngoại ô Paris, Yves Duteil thời thơ ấu đã học đàn piano và ghi ta trong vòng nhiều năm liền. Khi trưởng thành, anh theo học ngành luật trước khi thực hiện bước chuyển hướng đầu tiên, khi tham gia lớp đào tạo thanh nhạc "Petit Conservatoire de Mireille" (Tiểu viện âm nhạc Mireille). Càng trau dồi âm nhạc, Yves Duteil càng nhận ra rằng niềm đam mê sáng tác thực sự là động lực thúc đẩy anh đeo đuổi con đường nghệ thuật.

Có lẽ cũng vì thế, bản ghi âm đầu tiên của Yves Duteil (được phát hành vào năm 1972) mang tựa đề biểu tượng là "Virages" (hiểu theo nghĩa Bước ngoặt). Trong thời gian mới vào nghề, anh thực hiện những bước đầu tiên trên sân khấu trong phần hát mở đầu cho đợt biểu diễn của thần tượng Juliette Gréco tại nhà hát Olympia.

Sự nghiệp của Yves Duteil thực sự cất cánh vào năm 1974. Nhờ đoạt giải thưởng của công chúng nhân kỳ Liên hoan ca khúc tiếng Pháp tại thành phố Spa ở Bỉ, anh được tài trợ ghi âm và xuất bản album phòng thu đầu tiên mang tựa đề "L'écritoire" (Tráp bút). Sau đó, khi thành lập nhà xuất bản độc lập đầu tiên, Yves Duteil sẽ đặt tên này (mà anh cho là may mắn) cho công ty của mình.

Album này mở đường cho Yves Duteil thành công với nhiều bài hát khác : giai điệu trẻ trung yêu đời như ''Tarentelle'' hay man mác trầm buồn như "Mélancolie" giúp cho tác giả này đoạt nhiều giải thưởng, trong đó có giải sáng tác của khối Pháp ngữ, giải của viện Charles Cros hay của bộ Văn Hóa Pháp.

Ca khúc La Langue de chez nous (1986), Yves Duteil

Vào năm 1985, nhạc phẩm "La Langue de chez nous" nói về việc gìn giữ tiếng Pháp như một di sản văn hóa đã nhận được giải nhất của hiệp hội các tác giả Sacem dành cho bài hát tiếng Pháp hay nhất. Nhưng quan trọng hơn nữa, tên tuổi của Yves Duteil gắn liền với nhạc phẩm "Prendre un enfant par la main" (Dắt tay trẻ thơ) phát hành lần đầu tiên vào năm 1978, được công chúng bầu làm ca khúc đứng đầu trên danh sách những bài hát hay nhất của thế kỷ XX, theo thăm dò ý kiến công chúng của hiệp hội Sacem cùng với đài phát thanh RTL và đài truyền hình Canal+.

Ca khúc Prendre un enfant (1978), Yves Duteil hát (thu trực tuyến), 1978, Archive INA

Trong suốt sự nghiệp của mình, Yves Duteil đã ghi âm 15 album phòng thu và khoảng 10 tập nhạc live. Tác giả này đã nhận được nhiều giải thưởng quan trọng, trong đó có giải thưởng lớn của giới phê bình dành cho album xuất sắc nhất vào năm 1997. 

Sức mạnh của ngòi bút sáng tác là các bài hát của Yves Duteil không chỉ để nghe mà còn để đọc. Nói cách khác, lối đặt lời của tác giả này có thể tự nó đứng vững, không cần phải dựa vào giai điệu. Với nốt nhạc, ca từ trở thành bài hát. Không có nhạc, ca từ vẫn là bài thơ, tượng thanh giàu âm sắc nhờ vần điệu, thừa hưởng cách dùng từ độc đáo của các bậc thầy như Charles Trenet, Jacques Prévert và Georges Brassens. 

Không phải ngẫu nhiên tác giả lại chọn tựa đề "Con đường sáng tác" (Chemin d’écriture), phản ánh hành trình 50 năm cho bộ toàn tập vừa được phát hành. Yves Duteil tựa như hoạ sĩ dùng ngòi bút khắc họa cảm xúc vào trong ca khúc. Thời gian có thể làm cho tượng đá phai mòn, nhưng giai điệu dư âm vẫn còn bao sức sống tiềm tàng, bất kể năm tháng.

Tuấn Thảo

Nguồn : RFI, 25/11/2023