Thông Luận

Tại sao Ông Già Noel mặc áo đỏ ? Truyền thống Giáng sinh có tự bao giờ ? Kể từ khi nào ngày 25 tháng 12 chính thức được xem là ngày Chúa chào đời ? Đây luôn là những câu hỏi trở lại theo đúng chu kỳ 12 tháng một lần và từng là đề tài thu hút không ít các nhà sử học và hay triết gia.

Máng cỏ tại Luceram, miền nam nước Pháp. Ảnh ngày 18/12/2017. Yann COATSALIOU / AFP

Năm 2016 cuốn Noel, une si longue histoire... – Chuyện dài về Noel của hai nhà sử học Alain Cabantous và François Walter (Nhà xuất bản Payot) kể lại, thực ra không ai biết gì nhiều và một cách chính xác về lịch sử truyền thống Giáng sinh. Dường như mãi đến quãng 353 năm sau Công Nguyên, nhân loại mới bắt đầu mừng ngày Chúa giáng trần. Giải thích khá đơn giản là ở vào thời kỳ xa xưa, chẳng mấy ai quan tâm đến ngày sinh. Thậm chí đến thế kỷ thứ ba, khi người Công giáo muốn chính thức kỷ niệm ngày sinh của Chúa, thì chính giáo phụ Origen đã phản đối bởi ông cho rằng đấy là một "truyền thống dị giáo".

Mãi đến thế kỷ thứ tư, giới nghiên cứu mới tìm thấy một tài liệu chứng minh rằng, ngày 25 tháng 12 năm 353, Nhà Thờ mới mừng Chúa chào đời. Nhưng phải đợi thêm đúng một chục năm sau, sách vở mới nói đến buổi "thánh lễ" được cử hành mừng đón Giáng sinh.

Ánh sáng dẫn đường cho nhân loại

Về câu hỏi tại sao ngày 25 tháng 12 đã được chọn, hai đồng tác giả Walter và Cabantous cho rằng sự chọn lựa ấy trước hết mang tính biểu tượng. Đấy đơn giản là vì lễ Giáng sinh trùng hợp với tiết đông chí ở bắc bán cầu, tức là thời gian ngày ngắn nhất trong năm. Các bậc thánh hiền ngày xưa quan niệm rằng, ngày đông chí thực sự là điểm khởi đầu, đem lại ánh sáng. Chúa là ánh sáng, là Mặt Trời soi sáng cho nhân loại.

Máng cỏ nơi chúa sinh ra, một truyền thống Noel quan trọng khác mà chúng ta còn giữ lại cho đến ngày hôm nay, thực ra chỉ xuất hiện tại Châu Âu vào quãng thế kỷ 16 -17. Giáo dân lui tới một nhà thờ của dòng Tên tại thủ đô Praha, năm 1562 đã ngạc nhiên khi thấy máng cỏ với Chúa Hài Đồng, mẹ Maria và thánh Giuse một con lừa và một con bò. Riêng trên đất Pháp mãi đến thế kỷ 18, máng cỏ đêm đông mới trở nên quen thuộc với người Công giáo vào mỗi mùa Giáng sinh.

Bước vào thời kỳ hậu cách mạng công nghiệp, thế kỷ 19, cây thông xanh, quà Noel và ông Già Áo Đỏ đã phần nào làm lu mờ ý nghĩa tôn giáo của ngày lễ trọng đại này.

Một điểm thú vị trong cuốn Chuyện Dài về Noel đó là Giáng sinh thường mang nặng màu sắc chính trị. Dưới thời đại La Mã, Noel là một công cụ để củng cố đạo Thiên Chúa trên vương quốc. Thời Trung Cổ các đời vua chúa dựa vào tôn giáo để củng cố ngai vàng, nhận mình là những vì Thiên Tử. Chẳng vậy mà vua Charlemagne năm 800 cử hành lễ Đăng Quang đúng ngày lễ Giáng sinh.

Gần với thời đại của chúng ta hơn, chế độ Đức Quốc Xã từng tìm cách bào mỏng khía cạnh tôn giáo của ngày Noel.

Ba năm sau ngày hai đồng tác giả Cabantous và Walter cho ra mắt sách, đến lượt ông Tập Cận Bình muốn "viết lại kinh Thánh theo đường lối của Đảng Cộng Sản" Trung Quốc !

Dị đoan ngày Noel

Người Pháp rất dị đoan, đặc biệt là vào dịp Giáng sinh. Thời Trung Cổ tại nhiều vùng, dân cư có thói quen tìm người giữ nhà trong lúc cả gia đình đi dự lễ nửa đêm. Người xưa không sợ trộm cắp, nhưng cần có người canh lò sưởi. Đêm 24 tháng 12, củi lửa trong bếp và lò sưởi lúc nào cũng phải rừng rực hồng để xua đuổi tà ma. Chưa hết, cũng đêm tối trời ấy, trong nhà có bao nhiêu người thì trong lò sưởi phải có bấy nhiêu khúc củi.

Lại cũng có vùng tin rằng, nếu trời trở gió lớn vào đêm Giáng sinh, đó là điềm gở, báo trước cái chết của nhiều nhân vật quan trọng trong vùng. Còn nếu như trước giờ Chúa chào đời, trời quang mây tạnh thì đó là dấu hiệu Ơn trên ban phúc lành cho dân gian : thóc sẽ đầy sân, ngũ cốc đầy bồ. Trăng non vào dịp lễ Giáng sinh cũng là điềm lành, báo trước mùa màng thuận lợi.

Nông dân vùng Normandie miền bắc nước Pháp tin rằng, giữ được mẩu bánh mì đã được làm phép Thánh ở trong nhà giúp xua đuổi được tà ma, ngôi nhà không sợ bị sét đánh, gia chủ không sợ bị chó dại cắn càn. Dân vùng Bretagne có thói quen đeo vào mỗi thân cây một chiếc thắt lưng bằng cói, để xua đuổi ma quỷ lai vãng.

Bữa tiệc kết thúc một năm cực nhọc

Nhưng bất luận nơi nào, Noel trước hết là một bữa cơm thịnh soạn hơn hẳn ngày thường, là dịp để cả gia đình cùng quây quần, là thời khắc người già truyền lại kinh nghiệm sống và làm ăn, trẻ nhỏ thì nhộn nhịp cười nói ... Nông dân Pháp có thói quen mổ lợn, xẻ trâu giết bò vào dịp lễ cuối năm, nhưng từ thế kỷ 18, vua Henri 8 lại thích ăn thịt gà tây giống như người Anh và từ đó bắt đầu có trào lưu ăn thịt gà tây nhồi hạt dẻ đêm Giáng sinh.

Ở miền nam, những ai đã đọc qua tiểu thuyết của văn hào Marcel Pagnol thì không thể quên 13 món tráng miệng ông từng kể lại trong cuối La Gloire de Mon Père – Vinh Quang của Cha : nào là kẹo sữa nu-ga trắng, nu-ga đen, nào là bánh xốp làm bằng bột mì gọi là "Fougasse" thoảng hương thơm của dầu ô liu và mùi hoa cam, nào là quả khô mà dân bản xứ gọi "Les Quatre Mendiants". "Bốn gã ăn mày" ấy thực ra là các quả sung và nho khô, là hạt hạnh nhân và hạt dẻ khô. Nhờ Marcel Pagnol mà ta biết được rằng, ở những vùng đất trù phú ấy, thông thường người ta có đến 7 loại rượu khác nhau được cất kỹ chỉ để dành riêng cho bữa tiệc Noel.

New York và truyền thống cây Noel chọc trời

Nhìn đến truyền thống cây Noel, tới nay, hiếm có thành phố nào dám đọ sức với New York. Đây là nơi từ năm 1951 trên quảng trường Rockefeller Plaza, một cây thông lộng lẫy, cao hơn 20 mét được thắp sáng. Cứ đều đặn từ cuối tháng 11, một cây thông xanh ngự tọa trên quảng trường giữa tòa nhà cao ốc mang tên ông vua dầu hỏa Rockefeller và sân trượt băng của thành phố. Cây thông được chọn luôn thuộc dòng Epicea của ba vùng Connecticut, Vermond hay Ohio. Cây phải có chiều cao tối thiểu 23 mét. Một nhà nghiên cứu tò mò tìm ra được rằng, để thắp sáng cây thông ngoại hạng đó, thành phố New York cần 7.500 bóng đèn, dây điện có độ dài hơn 8 cây số.

Chỉ riêng ngôi sao trên đỉnh cao của cây thông này có kích cỡ ba thước, nặng 250 cân ! Cây thông ở quảng trường Rockefeller là biểu tượng của tinh thần Giáng sinh, Christmas Spirit, bởi năm 1951 là thời điểm Mỹ tham chiến ở Triều Tiên. Ngôi sao chót vót trên đỉnh cao sáng ngời như thể thôi thúc những người lính xa nhà chóng hoàn thành nhiệm vụ và bình an yên trở về.

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 24/12/2019

Lên tiếng về cách hành xử của nhà cầm quyền nhân ngày Nhân quyền và lễ Giáng Sinh

Toàn thể nhân loại đang sống trong bầu khí của Ngày Quốc tế Nhân quyền (10/12) và Lễ Giáng sinh (25/12/2017). Đây là 2 thời điểm quan yếu, nhắc cho mọi công dân và mọi chính phủ khắp hành tinh nhớ tới nghĩa vụ tôn trọng các quyền cơ bản của mỗi một con người, cũng như nghĩa vụ xây dựng bình an hòa hợp trong toàn xã hội. Hai nghĩa vụ này làm nên nét văn minh của nhân loại hôm nay.

Hội đồng Liên tôn Việt Nam và nhóm Linh mục Nguyễn Kim Điền : Lên tiếng về cách hành xử của nhà cầm quyền nhân ngày Nhân quyền và lễ Giáng Sinh

Vậy mà giữa thế giới văn minh này, nhà cầm quyền toàn trị độc tài và duy vật vô thần cộng sản Việt Nam vẫn hành xử một cách man rợ :

1. Chung quanh Ngày Quốc tế Nhân quyền, nhà cầm quyền đã ra tay trấn áp nhiều hoạt động của công dân liên quan đến Ngày ấy :

a. Ngăn chặn linh mục Nguyễn Đình Thục, một nhân chứng của vụ Formosa, tại phi trường Tân Sơn Nhất, không cho ông đi tham dự phiên điều trần của Ủy ban Nhân quyền Quốc hội Liên bang Úc ngày 7 tháng 12.

b. Cấm cản một cuộc họp mặt của khoảng 30 thành viên xã hội dân sự độc lập, dự định tổ chức tại nhà hàng Shri ở Quận 3, Sài Gòn ngày 8-12. Hôm sau, một buổi kỷ niệm ngày Quốc tế Nhân quyền tại Hà Nội đã phải diễn ra trong vòng bí mật với nhân sự ít ỏi, để tránh đàn áp.

c. Phong tỏa Hòa thượng Thích Không Tánh cách thô bạo tại Chùa Giác Hoa, Sài Gòn, cũng như sách nhiễu, hành hung 3 linh mục Dòng Chúa Cứu Thế là Lê Ngọc Thanh, Lê Xuân Lộc và Trương Hoàng Vũ, khi 4 nhà tu hành này định đến giáo xứ Thọ Hòa của linh mục Nguyễn Duy Tân tại Xuân Lộc, Đồng Nai vào ngày 10-12 để cùng nhau cầu nguyện cho Nhân quyền.

2. Chung quanh Lễ Giáng sinh, nhà cầm quyền cũng đã ra tay đàn áp nhiều hoạt động của tín đồ liên quan đến Lễ ấy :

a. Ngày 13/12/2017, tại nhà thờ giáo xứ Đông Kiều, thuộc Giáo phận Vinh, nằm trên địa bàn huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, nhà cầm quyền và công an địa phương -với vũ khí hăm dọa- đã đến yêu cầu dẹp bỏ hang đá Giáng sinh vì làm trên "đất đang tranh chấp", đang khi đó là đất tư nhân đã hiến tặng cho giáo xứ. Tối đến, một số "côn đồ" (công an đội lốt hay thuê mướn) đã đến phá hoại cổng chào, hang đá và hành hung giáo dân (chém tay một thanh niên và bắn vào đầu một thầy giáo).

Giáo xứ Đông Kiều này từ tháng 9 tới nay, đã bị Hội Cờ Đỏ (một tổ chức quần chúng do nhà cầm quyền thành lập) sách nhiễu, đe dọa liên tục và dữ dội : tấn công bằng súng và đá, đập vỡ tượng thánh, phá hoại tài sản giáo dân và đòi trục xuất linh mục quản xứ.

b. Sáng ngày 17 tháng 12, một số giáo dân giáo xứ Kẻ Gai, thuộc Giáo phận Vinh, nằm trên địa bàn xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, đến khai mương làm thủy lợi tại một mảnh ruộng đã được dâng cúng cho giáo xứ, để chuẩn bị cho việc xây nhà thờ trong tương lai. Thế nhưng, dưới sự điều khiển của chủ tịch và trưởng công an xã, khoảng 20 thành viên Hội Cờ Đỏ, vai khoác cờ đỏ, đã nhào xuống đánh giáo dân ngay trước sự chứng kiến của của nhà cầm quyền huyện và xã. Tiếp đó, hàng trăm công an và cảnh sát cơ động đã được điều đến để sẵn sàng trấn áp tiếp. Hậu quả là gần 20 giáo dân, đa phần phụ nữ lớn tuổi, bị đánh trọng thương.

c. Trưa ngày 21/12/2017, hang đá Giáng sinh mà Giáo xứ Phúc Lộc, Giáo phận Vinh (thuộc xã Tân Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An) đã ra công dựng cách hoành tráng từ cả tháng nay trên một khu đất rộng rãi, chờ ngày mừng đại lễ, đã bị kẻ lạ mặt đốt cháy rụi. Trong tình thế này, thì mọi người đều rõ thủ phạm là ai !

3. Từ những vụ việc như trên, Hội đồng Liên tôn Việt Nam và Nhóm Linh mục Nguyễn Kim Điền tuyên bố :

a. Cực lực phản đối nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam liên tục và gia tăng đàn áp nhân dân : từ những công dân hoạt động cho các nhân quyền cơ bản đến các tín đồ tranh đấu cho tự do tôn giáo. Dựa vào những luật lệ bất công về hội nhóm, về đất đai, về tôn giáo… nhà cầm quyền luôn tìm cách sách nhiễu, hành hung, bắt bớ, cầm tù những ai đòi các nhân quyền bất khả nhượng.

b. Mạnh mẽ tố cáo Bộ ngoại giao Việt Nam, trong "Báo cáo Quốc gia Kiểm điểm Định kỳ việc Thực hiện Quyền con người ở Việt Nam" (đọc thấy trên trang mạng của Bộ ngày 21/12/2017) đã tự tô son trát phấn về "thành tích nhân quyền" của chế độ mà thực chất rất tồi tệ, để lừa gạt quốc dân và quốc tế. Cũng mạnh mẽ tố cáo báo Nghệ An (và nhiều trang mạng của đám dư luận viên) từ vụ Formosa (tháng 4-2016) đến nay, đã luôn vu khống xuyên tạc và kích động hận thù, đặc biệt đối với hàng lãnh đạo và tín đồ của Giáo phận Vinh.

c. Thẳng thắn đòi hỏi nhà cầm quyền phải xóa sổ lập tức Hội Cờ Đỏ, công cụ bạo lực được thành lập gần đây, phải chấm dứt việc thuê mướn trưng dụng thành phần đầu gấu để đàn áp dân lành, phải ra lệnh cho công an từ bỏ lối ứng xử côn đồ đối với nhân dân vốn đang nộp thuế để trả lương cho họ.

d. Chân thành khuyên nhủ Giới chức chính trị hãy sống thiện tâm để bản thân và xã hội được an bình. Quý vị hãy nhớ rằng bạo lực và dối trá không phải là lối giải quyết ổn thỏa các vấn đề của đất nước và xã hội. Chủ trương đối xử với nhân dân bằng đàn áp chỉ làm cho tội ác của chế độ tăng nhanh và ngày tàn của chế độ mau tới. Đừng để ô nhục và quả báo giáng xuống trên mình và trên con cháu của Quý vị.

Tuyên bố tại Việt Nam, ngày 22 tháng 12 năm 2017

Hội đồng Liên tôn Việt Nam đồng ký tên :

Cao đài :

– Chánh trị sự Hứa Phi (điện thoại : 0163.3273.240)

– Chánh trị sự Nguyễn Kim Lân (điện thoại : 0988.971.117)

– Chánh trị sự Nguyễn Bạch Phụng (điện thoại : 0988.477.719).

– Thông sự Đoàn Công Danh (điện thoại : 0977.961.750)

Công giáo :

– Linh mục Ta-đê-ô Nguyễn Văn Lý (điện thoại : 0932211438)

– Linh mục Phê-rô Phan Văn Lợi (điện thoại : 0984.236.371)

– Linh mục Giu-se Đinh Hữu Thoại (điện thoại : 0935.569.205)

– Linh mục Phao-lô Lê Xuân Lộc (điện thoại : 0122.596.9335)

– Linh mục Giu-se Nguyễn Công Bình (điện thoại : 01692498463)

Phật giáo :

– Hòa thượng Thích Không Tánh (điện thoại : 0165.6789.881)

– Thượng tọa Thích Từ Giáo (điên thoại : 0912.717.819)

– Thượng tọa Thích Đồng Minh (điện thoại : 0933.738.591)

– Thượng tọa Thích Vĩnh Phước (điện thoại : 0969.992.087)

– Thượng tọa Thích Đức Minh (điện thoại : 0165.348.2276)

Phật giáo Hoà hảo :

– Ông Nguyễn Văn Điền (điện thoại : 0122.870.7160)

– Ông Lê Quang Hiển (điện thoại : 0167.292.1234)

– Ông Lê Văn Sóc (điện thoại : 096.4199.039)

– Ông Phan Tấn Hòa (điện thoại : 0162.6301.082)

– Ông Bùi Văn Luốc (điện thoại : 0169.612.9094)

– Ông Hà Văn Duy Hồ (điện thoại : 012.33.77.29.29).

– Ông Trần Văn Quang (điện thoại : 0169.303.22.77)

Tin lành :

– Mục sư Nguyễn Hoàng Hoa (điện thoại : 0121.9460.045)

– Mục sư Nguyễn Mạnh Hùng (điện thoại : 0906.342.908)

– Mục sư Đoàn Văn Diên (điện thoại : 01676923013)

Với sự hiệp thông của Mục sư Nguyễn Trung Tôn đang ở trong lao tù cộng sản.

Nhóm Linh mục Nguyễn Kim Điền đồng ký tên (đại diện) :

– Linh mục Phê-rô Nguyễn Hữu Giải, Tổng Giáo phận Huế

– Linh mục Ta-đê-ô Nguyễn Văn Lý, Tổng Giáo phận Huế

– Linh mục Phê-rô Phan Văn Lợi, Giáo phận Bắc Ninh

– Linh mục Giu-se Nguyễn Công Bình, Giáo phận Vinh