 | Tổng quan: | 3051202 |
Hơn 10 ngàn công nhân Mỹ Phong mất việc (RFA, 30/01/2019)
Hơn 10 ngàn công nhân Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Giày Da Mỹ Phong ở Trà Vinh bị mất việc.
Công dân công ty giày da Mỹ Phong, ở Trà Vinh. Screen Capture of Soha.vn
Truyền thông trong nước loan tin vào ngày 30 tháng 1. Theo đó thì Giám đốc Sở Lao Động- Thương Binh và Xã Hội tỉnh Trà Vinh xác nhận với báo giới rằng Công ty TNHH Giày Da Mỹ Phong vào chiều ngày 29 tháng 1 công bố cho hơn 10.100 công nhân thôi việc.
Thời gian thôi việc bắt đầu từ ngày 1 tháng 2 tới đây.
Lý do được nêu ra là đối tác tại Hoa Kỳ bị phá sản khiến gần 70% lượng hàng xuất khẩu của công ty không thể tiêu thụ được.
Tin cho biết thêm trước thực tế này, Liên Đoàn Lao Động tỉnh Trà Vinh đã làm việc với Công ty Mỹ Phong nhằm có thể bảo đảm quyền lợi cho những công nhân bị cho thôi việc theo đúng phát luật Việt Nam.
Cụ thể Công ty Mỹ Phong thống nhất thực hiện các nghĩa vụ trả thưởng tết, trả lương hai tháng 1 và 2, chi trả chế độ thôi việc, trợ cấp mất việc chốt sổ Bảo hiểm Xã Hội, hướng dẫn người lao động làm thủ tục hưởng chế độ Bảo Hiểm Xã Hội, Bảo Hiểm Thất Nghiệp…
Công ty TNHH Mỹ Phong là đơn vị 100% vốn đầu tư nước ngoài của Đài Loan, Trung Quốc. Công ty được thành lập vào năm 2005 sản xuất giày nữ bán sang các thị trường Âu Châu, Hoa Kỳ.
Hiện Công ty Mỹ Phong có 19 ngàn công nhân so với thời điểm cao nhất là 28 ngàn công nhân.
****************
Trí thức Việt và việc đóng góp cho đất nước (RFA, 30/01/2019)
Ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh rằng cuộc gặp lần này không chỉ đơn thuần là dịp chúc tết các nhà trí thức Việt Nam mà còn là dịp để chính phủ lắng nghe ý kiến phản biện, tâm tư nguyện vọng của các nhà trí thức. Đây không phải là cuộc gặp mặt hình thức "chuồn chuồn đạp nước" như bấy lâu nay.
Giới trí thức, nhà khoa học có mặt tại buổi gặp gỡ Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Courtesy of chinhphu.vn
Ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc lại quan điểm của Đảng và Nhà nước là luôn coi trọng đội ngũ trí thức và nhân tài trong và ngoài nước. Theo lời Ông Phúc thì nếu không có nhân tài, đất nước không thể phát triển được ; nhưng có nhân tài mà không trọng dụng thì đất nước suy yếu. Ông đề nghị 300 nhà trí thức có mặt tại cuộc gặp, đại diện cho 4 triệu trí thức Việt Nam, cùng đóng góp cho sự phát triển của quốc gia.
Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên chánh văn phòng Quốc hội từ Sài Gòn có ý kiến về kêu gọi mới nhất của Ông thủ tướng chính phủ Hà Nội đối với trí thức :
"Lời kêu gọi trong tình hình cách mạng 4.0 và đi vào thế giới thì cái đó nó cũng nằm trong xu thế chung của khu vực và thế giới. Còn kêu gọi trí thức thì nếu như nghe kỹ thì lời kêu gọi ấy là nhằm nói nhiều đến ý kiến phản biện với các ý kiến chủ trương của chính phủ mà tôi không thấy là được mời tham gia vào chính phủ, người ta mong muốn rằng những người trí thức nhất là những người Việt Nam mình ở nước ngoài mà có nhân tài khi về nước có thể giữ nhiệm vụ là có thực quyền thay vào những nhiệm vụ chỉ nói và phản biện".
Giáo sư, tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, Giám đốc Trung tâm Công nghệ Môi trường chia sẻ với chúng tôi rằng từ trước đến này chính sách của Việt Nam là nhất quán lúc nào cũng kêu gọi nhưng khi đưa ra những lời kêu gọi thì thường sẽ kèm theo những điều kiện cụ thể và đặc biệt lần này có thể đã đến thời điểm.
"Thật ra hiện nay chính sách có những cái về thể hiện chính sách và văn bản chưa thật sự đầy đủ dẫn đến trường hợp một số nhà khoa học vẫn còn e ngại nhưng đến thời điểm hiện nay thì tôi nghĩ rằng nó đã đầy đủ điều kiện và chín mùi rồi, để cho các trí thức về thực hiện những đóng góp bằng nhiều hình thức khác nhau".
Tại buổi tiếp xúc, Ông Nguyễn Xuân Phúc thừa nhận rằng hiện nay chính sách về thuế và nhiều chính sách khác đối với giới nhà khoa học trong nước còn nhiều bất cập. Bên cạnh đó chính sách thu hút nhân tài nước ngoài về Việt Nam cũng còn nhiều hạn chế.
Luật sư Trần Quốc Thuận khẳng định rằng, vấn đề thay đổi chính sách cần nhất là giao quyền cho những nhà trí thức chứ không phải tham mưu và đề xuất ý kiến.
"Chính sách và thu hút nhân tài thể hiện rất là rõ dưới thời cách mạng tháng 8, chủ tịch Hồ Chí Minh khi ở bên Pháp về thì có rất nhiều nhân tài về nước như ông Trần Đại Nghĩa và nhiều nhà khoa học khác…Thì đó là họ về giữ những nhiệm vụ quan trọng. Cho nên tôi cho rằng đó là chính sách phát huy rất là tích cực và sau đó cũng nhiều đợt kêu gọi nhưng mà những nhân tài về nước thường là giữ ở những góc độ là cơ quan tham mưu, đề xuất, phản biện chứ chưa thật sự là giao được quyền, mà muốn giao thực quyền thì nó sẽ dẫn đến vấn đề rất quan trọng đó là thay đổi cơ chế thể chế và nhất là thể chế ở Việt Nam là một điều cấm kỵ".
Luật sư Trần Quốc Thuận giải thích thêm, Việt Nam luôn phát biểu rằng các Bộ trưởng thường không cần là Đảng viên cũng có thể nắm được những vị trí quan trọng đó ; tuy nhiên trên thực tế hiện nay để tìm ra được một vụ trưởng mà không phải đảng viên thật sự không có nói chi đến những vị trí cao hơn.
Không đồng tình với quan điểm này, phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ khẳng định với chúng tôi :
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao đổi với giới trí thức và các nhà khoa học. Courtesy of chinhphu.vn
"Tôi nghĩ không phải thế bởi vì Việt Nam số Đảng viên cũng không phải là nhiều lắm, trong số các nhà khoa học là đảng viên hay kỹ sư là đảng viên thì đâu phải tất cả là đảng viên đâu, rất nhiều người không phải đảng viên nhưng họ vẫn phát triển được. Cái quan trọng là tài năng của anh, triển vọng và hiệu quả của anh chứ không phải anh cứ là Đảng viên sẽ được hỗ trợ nhiều hơn người khác, hiện nay Việt Nam không có chính sách nào như thế cả".
Tuy ông Phùng Chí Sỹ thừa nhận điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho các công trình nghiên cứu tại Việt Nam còn thiếu thốn rất nhiều và chưa đủ đáp ứng nhu cầu của các nhà trí thức nước ngoài ; nhưng theo lời ông thì những nhà khoa học cũng nên kiên nhẫn và chứng tỏ khả năng qua những công trình thiết thực.
Ông giải thích "Nhiều em du học sinh được gia đình cho đi nước ngoài sau khi tốt nghiệp rất muốn về Việt Nam nhưng khi về Việt Nam thấy điều kiện để nghiên cứu để phát triển lại không có và không bằng nước ngoài thì các em lại đi. Tất nhiên không phải trường hợp nào cũng vậy nhưng khi về nước ban đầu chắc chắn sẽ khó khăn nhưng cần kiên trì chút thì mới đạt thành quả được. Tôi nghĩ rằng một khi có hiệu quả thì nhà nước sẵn sàng đầu tư thôi, anh chưa làm nên chưa biết phải đầu tư cho anh cái gì, khi khó khăn anh phải kêu, đề xuất thì nhà nước mới sẵn sàng hỗ trợ để cho ra hiệu quả".
Ông Nguyễn Tử Quảng tổng giám đốc công ty phần mềm BKAV Việt Nam cho biết phía chính phủ có thay đổi trong cách tiếp cận giới trí thức làm khoa học :
"Cách đây vài tháng chính phủ có buổi làm việc mời 100 nhà khoa học có thành tựu nhất định trên thế giới về Việt Nam để đóng góp cho nên khoa học Việt Nam và có mời các doanh nghiệp lớn về công nghệ của Việt Nam đến tham dự, nó rất là khác so với trước đây là mời các quan chức bộ ngành về nói chuyện với các nhà khoa học thôi nhưng lần này họ mời các doanh nghiệp đến để nói chuyện với các bạn trẻ, họ đặt ra là phải có doanh nghiệp ứng với nhân tài đó thì theo tôi thấy cách này nó có hiệu quả".
Trong khi đó một chuyên gia về an ninh mạng làm việc tại Silicon Valley ở San Jose, Hoa Kỳ vào năm ngoái được mời trong số 100 người khắp nơi được cho là thành công trong lĩnh vực khoa học, công nghệ đến Hà Nội gặp gỡ thủ tướng chính phủ và những quan chức khác.
Khi ra về chuyên gia này ghi lại nhật ký những ngày làm việc bị cho là không ích lợi gì.
Hẳn ai cũng biết một trí thức có tiếng của Việt Nam là giáo sư Ngô Bảo Châu từng về Việt Nam để đóng góp. Tuy nhiên đến nay không có tin tức gì về thành quả các dự án mà vị giáo sư này thực hiện ở quê nhà.
Thành phố Đà Nẵng, nơi từng được biết đến với dự án thu hút nhân tài, vào giữa năm ngoái có 40 người trong diện này phải xin thôi việc ; trong số này có người chấp nhận bồi thường kinh phí đào tạo vì chưa đủ thời gian cống hiến 7 năm theo như cam kết.
******************
Một báo cáo độc lập do Ngân hàng Thế giới-World Bank thực hiện và công bố, cho biết tính đến thời điểm năm 2015, Việt Nam là một trong 10 quốc gia có thành tích hoàn thành nhanh chóng các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDG) về y tế, mặc dù giữa các vùng và các dân tộc vẫn tồn tại khác biệt lớn.
Ảnh minh họa : Một bà cụ bán bánh chưng trong những ngày giáp Tết ở Hà Nội. AFP
Trong Hiến pháp năm 2013, Việt Nam đã bổ sung quyền bảo hiểm y tế toàn dân và Chính phủ đưa ra chỉ tiêu nâng tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế trên 90% vào năm 2020 và 95% vào năm 2025.
Mới đây nhất, tại một hội nghị trực tuyến do Bộ Y Tế tổ chức vào trung tuần tháng 11 năm 2018, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đăng đàn tuyên bố rằng nhiều đoàn y tế của Liên Hiệp Quốc đến thăm Việt Nam nhận xét mạng lưới y tế cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu ở Việt Nam là tốt nhất. Bà Bộ trưởng Y tế còn nhấn mạnh rằng trọng tâm của ngành y tế là bảo đảm chăm sóc sức khỏe cho toàn dân, làm sao để người dân sống khỏe mạnh, chất lượng cuộc sống tốt, trí lực tốt và tuổi thọ cao.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình, thuộc Bộ Y Tế ghi nhận dân số Việt Nam tính đến cuối năm 2017 là 93,7 triệu người, xếp hạng thứ 14 trong số các quốc gia đông dân nhất thế giới. Số liệu của Tổng cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình còn ghi nhận tuổi thọ trung bình của người Việt hiện là 73, 5 ; nữ khoảng 76 tuổi và nam khoảng 70 tuổi.
Trong khi đó, Liên Hiệp Quốc, vào cuối tháng 11 năm 2018 công bố số liệu dân số Việt Nam chạm mốc xấp xỉ 97 triệu người và trang danso.org thống kê chỉ sau 48 năm, độ tuổi trung bình của người dân Việt Nam tăng đáng kể, từ 18 tuổi vào năm 1970 lên 31 tuổi vào năm 2018 với tuổi thọ trung bình hiện tại là 76,6 tuổi.
Tuần báo The Economist, trong bài viết có tựa đề tạm dịch "Việt Nam đang già trước khi giàu", phát hành vào ngày 08/11/18 ghi nhận lớp người trên 60 tuổi ở Việt Nam hiện đang chiếm tỷ lệ 12% dân số và tỷ lệ này được dự báo sẽ tăng lên 21% vào năm 2040, là một trong những tỷ lệ tăng nhanh nhất trên thế giới.
Qua các số liệu vừa nêu, giới chuyên gia cho rằng dân số Việt Nam đang già đi nhanh chóng và dĩ nhiên việc chăm sóc phúc lợi cho người già là một vấn đề khó khăn khi Việt Nam vẫn còn trong nhóm những nước đang phát tiển.
Tiến sĩ xã hội học Trịnh Hòa Bình nêu lên nhận xét của ông với RFA :
"Nếu nhìn thẳng vào bức tranh xã hội Việt Nam thì xã hội Việt Nam vẫn đang trong sự chuyển đổi và đang đối diện với rất nhiều thách thức. Có lẽ rằng với sự khủng hỏang tài chính trên diện rộng của bình diện thế giới trong một thời gian, mặc dù đã được phục hồi phần nào nhưng vẫn ảnh hưởng khá mạnh mẽ đến tổ chức đời sống cho người già Việt Nam. Bởi vì tính thu nhập bình quân, nhóm người giàu thì không kể làm gì, nói chung bức tranh thì không phải bức tranh sáng sủa, lạc quan lắm.
Trên bề nổi thì nhóm trội hiện nay hoạt động rất xôm trò. Căn cứ vào các hình thức hoạt động, căn cứ vào những kiểu, loại hệ thống nhu cầu nọ kia thì dường như được ghi nhận là cải thiện nhiều. Tuy nhiên, kỳ thực thì không cải thiện được nhiều đâu, cũng vừa phải thôi. Nói chung vẫn đang đối diện rất nhiều thách thức".
Trong bài xã luận của ký giả David Hutt, đăng tải trên tờ Asia Times vào ngày 28/01/19 xoay quanh nội dung người Việt Nam không thể kham nỗi chi phí y tế khi về già, tác giả trưng dẫn số liệu báo cáo hàng năm của Ngân hàng Thế giới-World Bank cho thấy khỏang hai triệu người tại Việt Nam rơi vào cảnh nghèo khó hàng năm bởi vì phải chi trả cho những khoảng chi phí y tế không lường trước được. Đây là nguyên nhân chủ yếu gây ảnh hưởng lên đời sống của những người không có bảo hiểm tại Việt Nam.
Hơn thế nữa, người già ở Việt Nam tiêu tốn nhiều cho chi phí chăm sóc sức khỏe. Chỉ 30% trong số những người có độ tuổi trên 60 được nhận lương hưu và dưới 10% trong số này có tiền tiết kiệm. Do đó, chi phí y tế là một gánh nặng đối với họ.
Nhà báo độc lập Võ Văn Tạo, ở Nha Trang chia sẻ với RFA hiện ông đang điều trị bệnh ung thư phổi, giai đoạn 4 và loại thuốc mà bác sĩ kê toa cho ông có giá rất cao :
"Thuốc mà tôi đang uống hiện nay là Iressa và cứ uống tháng nào trả tiền tháng đấy. Hãng dược lấy 20 triệu thì Bảo hiểm Y tế Việt Nam chi trả cho loại thuốc này chỉ 50%, tức là bản thân tôi mỗi tháng trả 10 triệu đồng suốt một năm qua. Trong khi đó, lương hưu của tôi chỉ có 4,5 triệu đồng. May mắn là có con cháu phụ giúp cho tiền thuốc. Chứ nếu những người khác thì tôi nghĩ họ phải chịu chết thôi hay bán nhà để mua thuốc, được vài năm hết tiền rồi cũng chết".
Một bệnh nhân lớn tuổi, đang điều trị bệnh ung thư ở Sài Gòn cũng lên tiếng than thở với Đài Á Châu Tự Do :
"Bệnh này là dạng bệnh ngặt nghèo rồi. Mà bệnh lâu dài chứ không phải một ngày một bữa. Nếu Bảo hiểm Y tế không hỗ trợ được thì chắc có lẽ là thua. Người dân nghèo là đều chết hết".
Ký giả David Hutt, trong bài viết của ông, đã dẫn nguồn từ Chính phủ Hà Nội tuyên bố rằng Việt Nam có mục tiêu nhắm tới gia tăng tỷ lệ bảo hiểm sức khỏe lên gần 88% trong năm 2019. Tuy nhiên, Quỹ Bảo hiểm Xã hội chi trả cho chi phí y tế giảm xuống trong 3 năm vừa qua. Cụ thể, theo số liệu của truyền thông quốc nội cho biết, trong năm 2018, Nhà nước chi ra 137 triệu đô la Mỹ (USD) cho y tế và con số này ít hơn so với năm 2017.
Mặc dù nền kinh tế Việt Nam phát triển với tỷ lệ gia tăng cao, khoảng 7% hàng năm ; thế nhưng Chính phủ bị thâm hụt ngân sách do nợ công và nợ xấu gia tăng trong những năm gần đây. Vì thế, Việt Nam buộc phải áp dụng các biện pháp thắt lưng buộc bụng ; trong đó bao gồm chi tiêu cho y tế.
Một trong những biện pháp mà Chính phủ Việt Nam đẩy mạnh trong lãnh vực y tế là chủ trương tự chủ hóa, qua Nghị quyết số 90/CP, ban hành hồi năm 1997 và được khởi động từ năm 2002 cho đến nay.
Ký giả David Hutt trích lời của ông Nguyễn Nam Liên, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch-Tài chính, thuộc Bộ Y Tế cho biết Việt Nam có 160 bệnh viện công hoàn toàn tự chủ về chi phí và doanh thu tính đến cuối năm 2018, và có khoản gần 1400 bệnh viện khác tự quản lý 90% nguồn tài chính của bệnh viện.
Trong khi Chính phủ thực hiện chính sách cho bệnh viện công được tự chủ hợp tác với các nhà đầu tư để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân, thì những bệnh nhân nghèo lại không có khả năng chi trả khi chi phí y tế tăng tỷ lệ thuận với chất lượng dịch vụ y tế.
Bên cạnh đó, để bù đắp vào chi phí đầu tư trang thiết bị, các bệnh viện kéo dài thời gian lưu giữ bệnh nhân không cần thiết và bệnh nhân bị buộc phải gánh chịu thêm chi phí y tế này.
Hơn thế nữa, ký giả David Hutt còn chỉ ra một yếu tố quan trọng gây nên chi phí y tế cao tại Việt Nam là tình trạng tham nhũng ở bệnh viện. Và yếu tố này được Tiến sĩ -Bác sĩ Trung tá quân đội Đinh Đức Long, hiện làm việc tại Sài Gòn xác nhận :
"Trong bệnh viện chúng tôi có trường hợp trục lợi bảo hiểm y tế : cũng một căn bệnh chữa bằng thuốc ngoại hay thuốc nội đềuchữa khỏi cả. Nhưng người ta vẫn dùng thuốc ngoại vì sẽ được ăn hoa hồng cao hơn hoặc được mời đi nước ngoài hoặc tài trợ việc khác".
Tại buổi Tọa đàm với chủ đề "Kiến tạo môi trường cho y tế tư nhân phát triển, nhìn từ chính sách", được tổ chức vào cuối tháng 11 năm 2017, đại diện của các cơ sở y tế tư nhân tại Việt Nam lên tiếng phản ánh những tình trạng bất cập, trong đó cơ quan bảo hiểm xã hội tự ý dừng hợp đồng, mà hơn 80% dân số tham gia bảo hiểm y tế, dẫn đến tình trạng các cơ sở y tế tư nhân phải đóng cửa, không thể tham gia vào hoạt động cung cấp dịch vụ y tế trong lúc hệ thống bệnh viện công bị quá tải.
Trong buổi tọa đàm vừa nêu, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc phát biểu trước các quan khách trong ngành y tế rằng hãy biến Việt Nam không chỉ là nơi chăm sóc sức khỏe cho người Việt mà còn trở thành trung tâm chăm sóc điều trị cho cả thế giới và với mục tiêu bảo đảm chăm sóc sức khỏe y tế cho toàn dân, giới chuyên gia cảnh báo Chính phủ Hà Nội cần quan tâm đầu tư nhiều hơn cho các dịch vụ y tế vì sự đóng góp vào phát triển kinh tế quốc gia, nên thay đổi quan điểm chi phí y tế là một gánh nặng của nền kinh tế mà dân số già của Việt Nam là thành phần bị ảnh hưởng nặng nề, như nhận định của Tiến sĩ-Bác sĩ Nguyễn Trung Anh, Phó Giám đốc Bệnh viện Lão khoa Trung ương, được Báo Sài Gòn Giải Phóng Online dẫn lời rằng "chi phí y tế cho người già cao gấp 7-10 lần người trẻ".
Hòa Ái
*******************
Rác : Một vấn nạn ‘nóng’ tại Việt Nam (RFA, 30/01/2019)
Rác và ô nhiễm môi trường là câu chuyện dài nhiều tập ở Việt Nam mà cho đến nay chưa có giải pháp nào khả thi.
Một phụ nữ đang lục tìm rác tái chế trong một thùng rác ở Hà Nội hôm 21/6/2013. AFP
Hiện trạng
Tình trạng những bãi rác quá tải tràn ra đường bốc mùi hôi thối, gây ô nhiễm môi trường và làm mất mỹ quan đường phố diễn ra từ nhiều năm nay tại các thành phố lớn, nhưng chính quyền chưa giải quyết được. Thực tế dường như mỗi ngày một trầm trọng thêm.
Báo Tuổi Trẻ trích lời ông Bùi Khắc Minh - Công ty Môi trường đô thị TPHCM - rằng mỗi ngày phía công ty điều xe đi từ 5h30 sáng để lấy rác, sau đó chạy tới bãi rác Đa Phước xếp hàng tới 9h mới được vào đổ. Đến 5 giờ chiều thì bãi rác đóng cửa, nên mỗi ngày mỗi xe chỉ chạy được hai chuyến, thời gian đi về mỗi chuyến mất khoảng 3 tiếng rưỡi, mà lượng rác quá lớn nên dồn từ ngày này sang ngày khác dẫn tới tình trạng ứ đọng.
Còn tại các bãi xử lý rác thì cũng không có gì khả quan khi hơn hai năm, nhiều cuộc biểu tình phản đối các nhà máy rác gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến cuộc sống người dân quanh vùng xảy ra tại nhiều nơi trên cả nước.
Một trong những vụ nổi cộm là vào hai ngày 22 và 23 tháng 9 năm 2018, hàng chục người dân đã dựng lều trước cổng bãi rác Khánh Sơn ở quận Liên Chiểu, Đà Nẵng phản đối bãi rác này gây ô nhiễm, bốc mùi hôi thối suốt ngày đêm. Một người dân sống gần bãi rác Khánh Sơn cho RFA biết :
Thúi dễ sợ luôn, chịu không được. Buổi tối khoảng 7-8 giờ là nó hôi ghê lắm. Nhất là ban đêm tại vì ban ngày gió lên, ban đêm gió xuống. Cứ khoảng 7-8 giờ gió trên đèo nó xuống là nó thổi từ trên đó thổi xuống.
Hay gần đây nhất là những ngày đầu năm 2019, hàng trăm người dân các xã Nam Sơn, Bắc Sơn và Hồng Kỳ dựng lán tại hai con đường dẫn vào Trung tâm xử lý chất thải rắn Nam Sơn ở Sóc Sơn, Hà Nội, chặn đường không cho xe chở rác vào bãi do bãi rác này gây ô nhiễm nặng nề đến cuộc sống của họ.
Vậy trách nhiệm thuộc về ai ? Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải cho rằng do ý thức kém của người dân lẫn sự quản lý kém của chính quyền dẫn đến tình trạng vừa ứ rác, vừa ô nhiễm môi trường, vừa ô nhiễm không khí như hiện nay :
Đầu tiên là dân, ý thức của dân, xong đến nhà quản lý. Hai cái đấy đều không tốt cả thì thành ra rác ngập. Bây giờ chúng ta thử xem nhé, tất cả các đống rác đầy ni lông, tại sao không lọc ra mà lại vứt lẫn ?
Những loại rác như cơm, rau, cỏ là chất hữu cơ có thể làm phân bón lại đổ lẫn với gạch ngói xi măng. Thế thì lò nào mà đốt được gạch ngói xi măng ?
Theo số liệu được Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường TPHCM Nguyễn Toàn Thắng đưa ra trong khuôn khổ kỳ họp thứ 9 Hội đồng Nhân dân TP.HCM tháng 7/2018, thì mỗi ngày TPHCM phát sinh khoảng 11.000 tấn rác thải sinh hoạt, trong đó có 2.300 tấn rác thải ra nơi công cộng.
Giải pháp nào cho Việt Nam ?
Hiện Việt Nam xử lý rác thải bằng cách chôn lấp hoặc đốt. Muốn xử lý theo cách nào thì rác cũng phải được phân loại tại nguồn.
Vietnam News dẫn lời ông Đặng Huy Đông, nguyên thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, rằng rác không được phân loại tại nguồn ở Việt Nam, vì vậy rác hữu cơ và rác thải nhựa được chôn lấp chung. Phải mất hàng triệu năm nhựa mới bị phân hủy ; Chuyên gia Doãn Hà Thắng thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ thì cho rằng giải pháp đốt rác có thể giải quyết rác tồn đọng, nhưng giải pháp đó chỉ là tạm thời, bởi người dân không thấy những bãi rác trên đường, nhưng khi đốt thì dioxin/furan sinh ra trong quá trình đốt gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải kết luận :
Dân thì không chịu phân loại rác. Các nhà máy đốt rác thì làm đểu, đốt đểu, không đầu tư cẩn thận, không khử khói.
Ngày 14/11/2018, Ủy ban Nhân dân TPHCM ban hành Quyết định số 44/2018 quy định về phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, đi kèm với Nghị định số 155/2016 của chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, thì kể từ ngày 24/11/2018, nếu các hộ dân không phân rác thành 3 loại (hữu cơ, tái chế, rác thải còn lại) và chuyển giao đúng nhóm thì sẽ bị phạt lên đến 20 triệu đồng.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải cho rằng quy định này không khả thi vì nhiều hộ dân ở Sài Gòn rất nghèo, họ lấy đâu ra mấy chục triệu nộp phạt. ông nói thêm :
Bây giờ chỉ hỏi mỗi một câu là ai đi phạt. Trong văn bản đó phải quy định là cảnh sát nôi trường phạt hay dân phố phạt, mà trong dân phố là ai, tiền đó thu như thế nào ?
Cái kiềng phải có ba chân. Bây giờ có câu không phân loại rác thì bị phạt là câu nói vô thức. Người soạn ra văn bản đó là những người vô thức. Nói cho vui, nói cho sướng mồm.
Chuyện xử lý rác thải như thế nào cho hiệu quả đến nay dường như chưa có lối thoát. Các bãi rác quá tải, các nhà máy xử lý rác quá tải trong khi xả rác bừa bãi là thói quen lâu nay của người dân từ thành thị đến nông thôn.
Nhiều người dân đem rác ra nơi công cộng vứt vào ban đêm, sáng hôm sau rác ngập đường phố, công nhân vệ sinh quét dọn không xuể.
Nhiều ngày "Ngày chủ nhật xanh" được các địa phương tổ chức, để tuyên truyền cho người dân từ cấp thành phố đến phường xã, nhưng rồi đâu đâu cũng đầy rác, từ đường phố, bến xe, công viên, kênh rạch cho tới bãi biển, nơi được cho là trong lành cho những ngày hè nóng bức.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải cho rằng phải bắt đầu từ giáo dục, phải dạy cho con trẻ ý thức bảo vệ môi trường ngay từ cấp học đầu tiên.
