Thông Luận

Bê bối "giải cứu công dân" : Sao Bộ trưởng và Thủ tướng chưa từ chức ?

RFA, 02/02/2022

Thủ tướng Phạm Minh Chính hôm 31/1/2022 yêu cầu khẩn trương giải cứu công dân Việt Nam bị kẹt ở nước ngoài vì dịch Covid-19. Tuy nhiên tại buổi họp, ông Chính không nhận trách nhiệm gì khi để xảy ra vụ bê bối "giải cứu công dân".

Hành khách đeo khẩu trang trên một chuyến bay của Bamboo Airways từ Đà Nẵng đi Hà Nội hôm 7/3/2020. Reuters

Trước đó vào ngày 28/1/2022, Trung tướng Tô Ân Xô - Chánh văn phòng Bộ Công an cho báo chí biết, Cục trưởng và Cục phó cùng hai cán bộ thuộc Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao vừa bị khởi tố và bắt giam vì tội nhận hối lộ khi thực hiện các chuyến bay giải cứu công dân bị kẹt ở nước ngoài trong đợt dịch Covid-19 vừa qua.

Các quan chức gồm Nguyễn Thị Hương Lan - Cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao, Đỗ Hoàng Tùng - Phó cục trưởng, Lê Tuấn Anh - Chánh văn phòng và Lưu Tuấn Dũng - Phó phòng bảo hộ công dân đã có hành vi sai phạm trong quá trình xét duyệt cấp phép cho các công ty thực hiện chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về nước.

Nhà báo Võ Văn Tạo khi trả lời RFA từ Việt Nam hôm 2/2, nhận định :

"Khi dịch xảy ra lúc trước thì cả thế giới căng thẳng nhưng Việt Nam chưa, thì xuất hiện tâm lý nhiêu người muốn về. Tất nhiên cũng có nhiều người không phải vì dịch mà hết thời hạn lao động học tập... Thì lúc đấy có chủ trương đưa bà con về. Nhưng vừa rồi Bộ Công an đã khởi tố 4 nhân vật của Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao liên quan vụ giải cứu. Nhân lúc bà con đang khốn đốn mà có những kẻ rất tồi tệ nâng giá vé bà con... như bốn người này, pháp luật đã rờ đến và khả năng bốn người này phải chịu án tù".

Tuy nhiên Nhà báo Võ Văn Tạo cho rằng chủ trương đưa người dân về nước không phải chỉ là của Bộ Ngoại giao mà có sự đồng ý và chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ :

"Tại sao lại xảy ra tiêu cực như vậy ? Tôi cho rằng nếu quy kết ngay là tiêu cực từ Chính phủ hay cao hơn nữa... thì chưa có cơ sở. Nhưng để xảy ra tiêu cực như vậy là quản lý không sâu sát. Tức cấp trên không biết cấp dưới làm như thế nào, thực chất hay giả vờ... Trong lúc làm lợi dụng trục lợi một cách quá đáng, vé máy bay đang từ năm sáu trăm lên ba ngàn, tức gấp năm gấp sáu lần. Trong lúc dịch bệnh, bà con hoang mang, không có nguồn thu mà còn bị bắt chẹt như thế. Tôi cho rằng khâu quản lý của chính phủ có khuyết điểm. Nếu như ở những nước tự do khác như Nhật Hàn thì tôi tin chắc Bộ trưởng và Thủ tướng đã từ chức... Nhưng ở Việt Nam nó khác".

Khi xảy ra đại dịch vào đầu năm 2020, Chính phủ Việt Nam ra lệnh tạm ngừng nhập cảnh đối với tất cả người nước ngoài và người gốc Việt được miễn visa vào Việt Nam, do lo ngại lây lan dịch Covid-19. Thực tế là kể từ thời điểm đó, Chính phủ đã ngưng hoàn toàn các chuyến bay quốc tế thương mại nhập cảnh vào Việt Nam. Chỉ có một vài chuyến bay mỗi tháng tại các nước do Đại sứ quán tổ chức đưa người Việt về, mà báo chí nhà nước gọi là "các chuyến bay giải cứu", mới được nhập cảnh.

Do đó, hàng ngàn người Việt, bao gồm lao động, du học sinh, khách du lịch ở các nơi như Nhật Bản, Dubai, Hong Kong… hết hạn hợp đồng, bị mất việc hoặc hết hạn visa, không thể hồi hương.

Khi đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đồng ý đưa hàng chục ngàn người Việt từ nước ngoài trở về và phải cách ly tập trung. Tuy nhiên, tất cả những người mà Đài Á Châu Tự do phỏng vấn khi đó cho biết rất khó khăn để có thông tin về lịch trình hay các chuyến bay về Việt Nam.

Nhưng thực tế hai năm qua, nhiều chuyến bay giải cứu đã về đến Việt Nam, những người được về phải trả giá vé máy bay và chi phí cách ly rất cao, thậm chí gấp nhiều lần giá thực tế.

Công dân Việt Nam chờ lên máy bay từ Singapore về Việt Nam hôm 7/8/2020. Reuters.

Theo phản ánh của nhiều người dân và đã được báo chí trong nước loan tin, giá vé một chiều giải cứu người về từ Mỹ và Canada đã lên tới 52 - 58 triệu đồng một vé cao gấp đôi mức giá thông thường. Đó là chưa kể thủ tục giấy tờ rườm rà, người về nước dù đã tiêm đủ vắc-xin cũng phải cách ly. Theo phản ánh của người Việt tại Mỹ thì chi phí cách ly khoảng 500.000 đồng/ phòng/người chỉ có bữa ăn sáng, hay đến 1,5 triệu đồng/phòng/người có ba bữa.

Trả lời RFA từ Đức Quốc hôm 2/2, Luật sư nhân quyền Nguyễn Văn Đài, nhận định :

"Chuyện liên quan các đại lý bán vé máy bay, các Tòa Đại sứ, sau này là Cục Lãnh sự... đã lùm xùm từ giữa năm 2020. Lúc đó tôi đã có viết cảnh báo tình trạng này, nhưng mà đến bây giờ phát hiện chuyện Cục Lãnh sực cấu kết để nâng giá vé chặt chém người Việt Nam có nhu cầu trở về nước trong hai năm qua. Khi phát hiện ra như vậy thì đã quá muộn, vì đã có 200 ngàn người bị bóc lột hết sức tàn tệ. Giờ đây đáng lẽ họ phải sửa chữa sai lầm, nhưng ông Phạm Minh Chính lại đưa ra một chính sách sai lầm tiếp. Đó là không tiếp tục sử dụng các hãng hàng không trong nước để đưa công dân trở về, mà ông lại cấp phép cho các hãng nước ngoài. Trong khi ba hãng của Việt Nam là Bamboo Airways, Vietjet air và Vietnam Airlines... cũng đang gặp khó khăn khi thiếu vắng đường bay và hành khách, mà bay giờ cho nước ngoài bay thì hãng trong nước sẽ khó khăn nhiều hơn".

Theo Luật sư Nguyễn Văn Đài, chính sách cũ của Việt Nam đã sai lầm thì bây giờ chính sách mới còn sai lầm hơn. Không những làm hại các hãng hàng không của Việt Nam, mà còn hại cho cả người dân Việt Nam.

Cho đến ngày 1/2/2022, Bộ Giao thông- Vận tải đã ban hành quy định, người mang quốc tịch Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước từ nay sẽ không phải trải qua bất cứ xét duyệt nào, mà chỉ cần tuân thủ các quy định về phòng/chống dịch.

Bộ này cũng đồng ý cho các hãng hàng không được phép bán vé cho tất cả công dân Việt Nam ở nước ngoài về nước. Cục Hàng không Việt Nam ngay sau đó cũng thông báo việc cấp phép ngay cho các hãng hàng không chở công dân về nước trên các chuyến bay thường lệ và không thường lệ mà không yêu cầu bất kể văn bản xét duyệt nhân sự nào.

Theo Bộ Ngoại giao Việt Nam, hiện còn rất nhiều công dân Việt Nam mắc kẹt tại nước ngoài do dịch Covid- 19. Tại khu vực Trung Đông và Phi Châu có hơn 600 người Việt vẫn chưa thể về.

Nguồn : RFA, 02/02/2022

***********************

Thấy gì qua vụ án ở Cục lãnh sự : "Kiếm ăn trên xương máu đồng bào"

RFA, 31/01/2022

Bốn cán bộ thuộc Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao vừa bị khởi tố và bắt giam vì tội nhận hối lộ khi thực hiện các chuyến bay ‘giải cứu’ công dân bị kẹt ở nước ngoài trong hai năm dịchCovid-19 vừa qua. Nhiều ý kiến chỉ trích nặng nề, mỉa mai rằng cán bộ nhà nước dùng những từ ngữ cao đẹp như các "chuyến bay giải cứu", "chuyến bay nhân đạo", nhưng thực chất là lợi dụng dịch bệnh, tình cảnh khó khăn của người dân Việt Nam ở nước ngoài để trục lợi, kiếm ăn trên sự đau khổ của chính đồng bào mình.

Nguyễn Thị Hương Lan - Cục trưởng Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao (trá), hình ảnh những công dân Việt mặc đồ bảo hộ chờ lên máy bay từ Singapore về Hà Nội hôm 7/8/2020 - Reuters/ RFA edi

Trung tướng Tô Ân Xô, Chánh văn phòng Bộ Công an, công bố hôm 28/1 rằng những người này đã có hành vi sai phạm trong quá trình xét duyệt cấp phép cho các công ty thực hiện chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về nước nhằm trục lợi cá nhân.

Bốn người bị khởi tố và bắt giam gồm bà Nguyễn Thị Hương Lan, Cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao ; ông Đỗ Hoàng Tùng, Cục phó ; ông Lê Tuấn Anh, Chánh văn phòng của cục và ông Lưu Tuấn Dũng, Phó phòng bảo hộ công dân của Cục.

"Kiếm tiền trên xương máu đồng bào"

Ông Hoàng Hùng là admin của nhóm "Tôi và Sứ quán" với gần 40.000 thành viên, hầu hết là người Việt sinh sống, làm việc và học tập ở nước ngoài. Ông đã theo dõi sát tình trạng công dân Việt Nam gặp khó khăn để tìm đường về nước, và cũng đã nhiều lần gởi kiến nghị cho các cơ quan chức năng có thẩm quyền liên quan, nhưng tất cả đều không được hồi đáp trong suốt hai năm qua.

Ông Hùng nêu quan điểm với Đài Á Châu Tự do rằng đến bây giờ mới bắt giam và khởi tố vụ án là khá chậm trễ, nhưng dù sao chậm cũng còn hơn là không.

Theo ông, tình trạng trục lợi từ các chuyến bay đưa công dân Việt Nam về nước đã xảy ra từ hai năm nay. Trên diễn đàn "Tôi và Sứ quán" đã có rất nhiều lời kêu cứu rằng họ phải trả giá vé cao ngất ngưỡng mới được về nước :

"Rất nhiều người Việt mà người thân mất, hay người thân đau ốm, có những trường hợp như thế mà không thể về được. Có những trường hợp phải mua đến tận 8.000 đô-la để mà về Việt Nam.

Và theo con số tôi tính toán, mỗi một chuyến bay như thế họ sẽ bỏ túi được khoảng từ 100 đến 200 ngàn đô-la và họ chia chác với nhau. Họ làm trên xương máu của đồng bào trong mùa dịch bệnh".

Trên mạng xã hội, dư luận vô cùng phẫn nộ, nhiều người thậm chí còn dùng từ ngữ khá nặng nề để chỉ trích những cán bộ nhận hối lộ trong vụ án này. Ông Nguyễn Đức Minh, một người Việt đang sinh sống tại Mỹ, chia sẻ trên trang Facebook cá nhân :

"Mỗi năm, gần 200 nghìn lao động phổ thông của đất nước này đã phải ra nước ngoài tìm việc để có được thu nhập tốt hơn. Là do các doanh nghiệp trong nước không tạo đủ việc làm có thu nhập tốt cho họ. Là do nhiều quan chức còn mải đặt ra đủ thứ giấy phép, thủ tục để kiếm tiền từ các doanh nghiệp…

Mình cứ nghĩ đến cảnh những người lao động phổ thông đã phải vay mượn để đi lao động tại nước ngoài nay phải chịu cảnh thất nghiệp do đại dịch. Chi phí sinh hoạt thì đắt đỏ, thu nhập thì không có, phải sống chui rúc cả chục người trong những phòng trọ chật hẹp. Họ chỉ mong được về lại với gia đình, họ hàng để nương tựa.

Vậy mà vẫn có những quan chức sẵn sàng nhận hối lộ để rồi tước đi cái ước muốn đơn giản nhất của đồng bào như vậy".

Bà Nguyễn Thuỳ Dương, một người thường xuyên lên tiếng trước các vấn đề xã hội, phản ứng khá gay gắt về vụ việc này :

"Mỗi tấm vé về quê hương giữa lúc eo hẹp về kinh tế, nguy hiểm về tính mạng. Xót xa, căm phẫn, đau thương biết nhường nào. Đồng Bào ở nước ngoài tự bấu víu vào nhau, tự cày bừa để kiếm một suất về quê. Nhân văn ở đâu ? Giải cứu chỗ nào ? Ngạo nghễ đón ai hay chỉ là cuộc bán mua sòng phẳng thậm chí cao giá…

Thiêng liêng hai tiếng đồng bào bao nhiêu, thì kiếm ăn trên nỗi sợ hãi của đồng bào càng man rợ bấy nhiêu".

Người Việt mắc kẹt kêu cứu

Từ tháng 3/2020, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, Chính phủ Việt Nam tạm ngừng nhập cảnh đối với tất cả người nước ngoài và người gốc Việt được miễn visa vào Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng ngưng hoàn toàn các chuyến bay quốc tế thương mại nhập cảnh. Chỉ có một vài chuyến bay mỗi tháng tại các nước do Đại sứ quán tổ chức đưa người Việt về, mà báo chí nhà nước gọi là các "chuyến bay giải cứu" hay "chuyến bay nhân đạo".

Điều này đẫn đến tình trạng hàng ngàn người, bao gồm công nhân, lao động phổ thông, du học sinh mất việc làm hoặc hết hạn visa ở các nước như Đài Loan, Nhật Bản hay Dubai… phải lên mạng kêu cứu vì không thể hồi hương.

Ông Hoàng Hùng cho biết, ngay khi Việt Nam ra lệnh hạn chế nhập cảnh, ông đã đăng một số bài viết nhằm cảnh báo, và gởi kiến nghị cho Cục lãnh sự, nói rằng nếu không giải quyết vấn đề chuyến bay hồi hương cho công dân Việt Nam, có thể sẽ gây ra nhiều hệ luỵ mang tính chất nhân đạo cho người Việt bị mắc kẹt ở nước ngoài.

Nhưng tất cả những lời kiến nghị của ông Hùng đều rơi vào im lặng trong suốt hai năm qua, cho đến ngày các quan chức ngành Ngoại giao bị bắt.

Không tìm được vé trên các chuyến bay nhân đạo, nhiều người đã tự tìm ra cách chủ động về Việt Nam thông qua các cửa khẩu đường bộ với Lào hay Campuchia.

Hành trình này hoàn toàn hợp pháp, nhưng không hề dễ dàng. Nó tốn kém thời gian và công sức hơn rất nhiều so với việc bay thẳng về nước.

Ngày 31/1, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính phát biểu biểu dương lực lượng công an đã nắm chắc tình hình, phát hiện, khởi tố, điều tra vụ án xảy ra tại Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao.

Một số nạn nhân từng phải mua vé giá cao và người quan sát vụ việc này nói với RFA rằng một mình Cục Lãnh sự không thể lộng hành như thế trong suốt hai năm qua. Vì sao phòng vé dịch vụ lại có vé ? Có sự tiếp tay của nhân viên Sứ quán hay không ? Đó là những vấn đề cần được mở rộng điều tra.

Người Việt lên máy bay từ Singapore về Việt Nam hôm 7/8/2020. Reuters

Giá vé bị đội lên cao

Trở lại thời điểm từ đầu năm 2021, nhu cầu về nước của công dân Việt Nam từ khắp nơi trên Thế giới tăng cao, mà số lượng "chuyến bay giải cứu" lại rất ít, mỗi nước chỉ có hai, ba chuyến bay mỗi tháng. Do đó, Chính phủ Việt Nam bắt đầu mở lại một số các chuyến bay charter.

Những chuyến bay này do các đơn vị, tổ chức đứng ra xin công văn cho phép nhập cảnh về Việt Nam, sau đó thuê máy bay rồi quảng cáo bán vé cho những người có nhu cầu về nước.

Những chuyến bay như vậy không cần đăng ký với Sứ quán Việt Nam, không phải chờ đợi quá lâu, bù lại, giá vé máy bay và chi phí cách ly khi về Việt Nam bị đội lên rất cao.

Ông Nguyễn Sỹ, đang ở Đài Loan, kể câu chuyện cùa mình với Đài Á Châu Tự do rằng cả hai vợ chồng của ông xuất khẩu lao động sang Đài Loan làm việc. Hồi cuối năm ngoái, vợ ông Sỹ hết hạn hợp đồng và mang thai nên cần được về Việt Nam.

Cả hai đăng ký chuyến bay nhân đạo với Văn phòng Kinh tế Văn hóa Việt Nam ở Đài Bắc. Dù thuộc diện được ưu tiên theo quy định của các chuyến bay nhân đạo, nhưng chờ đến sáu tháng vẫn chưa được thông báo có vé về.

Cả hai buộc lòng phải tìm mua vé của các chuyến bay được gọi là thương mại với giá hơn 2000 đô-la, đắt gấp ba - bốn lần giá vé nhân đạo :

"Đăng ký thì mình đăng ký chuyến bay nhân đạo bởi vì chuyến bay nhân đạo vé rẻ hơn. Bình quân trước đây là khoảng mười mấy ngàn Đài tệ (khoảng 10 triệu đồng - PV).

Vợ tôi sau rồi chờ không được mình phải về thương mại. Mình liên hệ cho các hãng vé mình, một vé như vậy là khoảng 49 cho tới 56 ngàn Đài tệ cho một vé thương mại".

Ông L, hiện đang ở Cộng Hòa Séc, cho biết ông về Việt Nam hồi tháng 11 năm ngoái với giá vé là 2000 Euro, so với giá gốc chỉ từ 1000 đến 1400 Euro mà thôi.

Ông cũng đăng ký với Sứ quán để mua vé giá rẻ nhưng không được trả lời, sau phải tìm tới mua vé ở các văn phòng môi giới với giá cao hơn.

Khi về đến Việt Nam, giải quyết xong công việc thì ông quay trở lại Séc ngay. Ông này nói rằng điều buồn cười ở chỗ là ông tìm vé quay lại Séc rất dễ dàng, và với giá chỉ 700 Euro, dù Séc không phải là nước mà ông mang quốc tịch :

"Sau khi hết cách ly, về lo việc gia đình xong là quay lại Séc luôn rồi. Vé tương đương với khoảng 700 Euro thôi, trong khi tiền về là hơn 2000.

Chiều sang Séc thì chỉ gọi điện trước một hai hôm. Giá vé đấy chấp nhận được chứ không có đắt, chỉ có Việt Nam nhà mình ở Châu Âu thì mới bị chặt chém như thế thôi !"

Cần mở rộng điều tra hệ thống "chân rết" của Cục lãnh sự ở nước ngoài.

Ông L. tỏ ra vui mừng trước thông tin các cán bộ Cục lãnh sự Bộ Ngoại giao bị bắt vì nhận hối lộ. Ông nói cần phải phanh phui tất cả những người khác còn liên quan trong vụ án này :

"Mình chỉ biết bắt là mình hoan hô, mình vui mừng và mong Nhà nước là phải phanh phui tất tần tật ra, chứ không phải chỉ có những người đó. Nó là cả một đường dây, cả một hệ thống.

Rất nhiều người liên quan đến vụ đấy, từ trên xuống dưới. Ai cấp phép họ làm những việc như thế, rồi tất cả những người có liên quan, kể cả những phòng vé này, tại sao họ lại có được suất vé để bán cho cho những người cần về".

Ông Hoàng Hùng cho biết, ông đang kêu gọi các nạn nhân gởi đơn tố cáo về việc đã từng buộc phải mua vé về nước với giá cao gấp nhiều lần giá gốc, đồng thời đề nghị cơ quan hữu trách giải quyết điều tra rõ vụ việc, đưa những kẻ lừa đảo tiền ra tòa và trả lại tiền cho nạn nhân.

Theo ông Hùng, vụ án này cần phải được mở rộng điều tra ra các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài. Bởi vì hiện giờ còn quá nhiều điều cần phải được làm rõ. Ví dụ như Sứ quán luôn thông báo là không có vé cho dù người đăng ký từ rất lâu, việc xét duyệt danh sách về nước không minh bạch, các dịch vụ có bán vé với giá "cắt cổ" :

"Tôi không biết là Việt Nam có mở rộng điều tra ra các Lãnh sự Việt Nam ở nước ngoài hay không. Vì thực tế ra là hệ thống chân rết ở các Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài chắc chắn là có chứ không phải là không. Có thế thì bên Cục lãnh sự họ mới lộng hành đến như thế.

Bản thân tôi muốn là thông qua những đơn tố cáo của người dân Việt Nam ở nước ngoài để bộ công an phải mở rộng điều tra sang các Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài, các cơ quan đại diện của Việt Nam tại nước ngoài và như thế thì mới giải quyết được".

Ông Hùng nói hiện nay còn muốn tố cáo cả việc lạm thu tiền vượt quá mức phí và lệ phí theo quy định của Bộ Tài chính Việt Nam. Vấn đề đó đã tồn tại hơn 20 năm nay ông đã kiến nghị rất nhiều lần mà không được giải đáp.

Văn phòng Thủ tướng hôm 31/1 cũng ra công văn về giải pháp bảo hộ công dân Việt Nam ở nước ngoài về nước. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu nhanh chóng đưa các công dân còn bị mắc kẹt ở nước ngoài về nước ngay trong dịp Tết.

Nguồn : RFA, 31/01/2022