Thông Luận

Việt Nam : Thành phố Hà Nội kêu gọi dân chúng tự cách ly (RFI, 19/03/2020)

Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội chiều ngày 18/03/2020 khuyến cáo dân cư tại thủ đô hạn chế đi lại tối đa cho đến cuối tháng. Theo thống kê chính thức, hiện tại thủ đô Hà Nội có 16 ca nhiễm virus corona. Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố lo ngại trong những ngày tới số ca lây nhiễm sẽ tăng lên. 

Một ngôi nhà bị cách ly ở Hà Nội, Việt Nam. Ảnh chụp ngày 10/03/2020 Reuters/Kham

Trên toàn quốc, báo cáo được cập nhật của bộ Y Tế cho biết tính đến tối 18/03/2020, Việt Nam ghi nhận 122 ca nghi nhiễm, 68 trường hợp dương tính với siêu vi chủng mới gây viêm phổi, và gần 43.000 trường hợp cần được theo dõi. Trong bối cảnh này, nhiều đơn vị quân đội của Việt Nam thông báo nhường căn cứ, cơ sở vật chất nhằm bảo đảm "điều kiện tốt nhất cho những người cách ly".

Hãng hàng không Việt Nam Airlines thông báo tạm ngưng tất cả các đường bay quốc tế cho đến hết ngày 30/04/2020. Các đường bay tại Đông Nam Á (Singapore, Thái Lan, Indonesia, Lào, Cam Bốt và Miến Điện) bắt đầu ngừng hoạt động từ ngày Thứ Bảy 21/03. Hai ngày sau sẽ đến lượt các chuyến bay sang Anh và Nhật Bản. Việt Nam Airlines dừng các chuyến bay sang Đức và Úc trong hai ngày 24 và 25/03. Quyết định được đưa ra do dịch Covid-19 ngày càng nghiêm trọng và ngày càng có nhiều quốc gia hạn chế cho nhập cảnh.

Như tin RFI đã loan, chính quyền Hà Nội tạm ngừng cấp thị thực cho người nước ngoài nhập cảnh vào Việt Nam trong vòng 30 ngày. Quyết định của Văn phòng chính phủ có hiệu lực từ 00 giờ ngày 18/03/2020. Đồng thời cũng từ thời điểm này, các trường hợp được miễn thị thực hoặc có Giấy miễn thị thực cấp cho người gốc Việt và thân nhân, một số trường hợp đặc biệt khác (như chuyên gia, nhà quản lý doanh nghiệp, lao động tay nghề cao...) khi nhập cảnh phải có Giấy xác nhận không dương tính với virus corona do cơ quan có thẩm quyền nước sở tại cấp và giấy này được Việt Nam chấp thuận. Các biện pháp nêu trên không áp dụng đối với người nhập cảnh vì mục đích ngoại giao, công vụ. 

Thanh Hà

*******************

An ninh mạng ở Việt Nam trong mùa chống dịch Covid-19 (RFA, 19/03/2020)

Hôm 19/3, Bộ Công an Việt Nam cũng ra cảnh báo tương tự, với thông tin cụ thể có một mã độc lấy danh chỉ thị của thủ tướng về chống dịch Covid-19 ; đây là tập tin văn bản nhằm đánh lừa người dùng. Nếu người dùng tải mã độc này về máy tính của mình và mở trên hệ điều hành Windows sẽ kích hoạt phát tán mã độc từ máy chủ.

Ảnh minh họa : Hệ thống máy tính bị nhiễm virus. AFP

Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Khoa học Công nghệ và Quản lý Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết về phần mã độc phát tán vừa được cảnh báo :

"Thường xuyên có những hoạt động để ăn cắp tin tức, ăn cắp thông tin của các máy tính của cá nhân và cơ quan nhà nước. Cho nên hôm nay các binh đoàn chiến mạng của Việt Nam có phát hiện ra một cái email, nó chỉ khác những email khác là nó lợi dụng vào vụ dịch bệnh hiện nay, để phát tán mã độc, nhưng đổi danh là chỉ thị của thủ tướng về việc chống dịch. Đấy chỉ là một thủ thuật của hacker thôi".

Theo ông Phúc, về mặt an ninh mạng, những việc tin tặc giấu tin trong một tập tin văn bản như thế này đã xảy ra rất nhiều. Trong mùa dịch, những tin tặc lợi dụng tình thế để đưa tin hấp dẫn đến người nhận email và những người quan tâm đến vấn đề về dịch bệnh.

Anh V.T.L., một nhân viên chuyên về cơ sở hạ tầng và an ninh mạng, cho biết ở những công ty lớn đã lắp đặt những phần mềm antivirus để thông báo cho người dùng và truy diệt mã độc khi một tập tin được tải xuống. Việc quan trọng thứ hai trong phần lắp đặt an toàn hệ thống, thiết bị đầu vào trước khi đến người dùng đã bị chặn bởi lớp firewall (tường lửa). Anh diễn giải thêm :

"Thứ nhất là con virus đó muốn lây lan thì họ phải tải tài liệu về và mở lên, đó là những thao tác mà khó qua được đối với những người dùng mà người ta đã có cảnh giác. Còn những người không cảnh giác thì chỉ click vào tài liệu là mở lên liền. Cái thứ hai là máy tính mới bây giờ, mặc định của (hệ điều hành) Windows cũng đã có antivirus rồi. Tùy theo họ có update hay không thôi. Còn trừ những phần mềm như in 7 hay xưa hon mà không có antivirus và người dùng cũng không cài vào máy mình thì nó (virus) có thể vượt qua những cái máy đó".

Anh Ananth P., một kỹ sư chuyên về bảo mật an ninh mạng, cho biết khi trả lời câu hỏi qua email, các mối đe dọa mạng phổ biến nhất là đánh cắp thông tin hoặc đòi hỏi một số tiền bằng cách khóa thông tin dưới dạng tiền chuộc (ransomware). Hầu hết các phần mềm độc hại được thiết kế để làm một trong hai điều này.

Biện pháp đề phòng tấn công từ tin tặc

Về công tác đối phó với những cuộc tấn công an ninh mạng ở Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc cho biết :

"Chúng tôi rất tin tưởng nhà nước Việt Nam có thể đảm bảo được an ninh mạng, bởi vì Việt Nam có cả binh đoàn có khoảng 10.000 chiến sĩ an ninh mạng, có cả một ông trung tướng làm tư lệnh. Vậy thì cái chuyện mà về bảo đảm an ninh mạng, thì tôi không nghĩ có nước nào trên thế giới mà được chắc chắn như ở Việt Nam".

Minh họa : Hiển thị phần mã của một malware. Reuters

Ông Phúc cũng cho rằng, đợt dịch đã xảy ra mấy tháng nay nhưng cơ quan chính phủ chỉ mới tìm được một vụ việc tấn công từ tin tặc, điều đó chứng tỏ việc phát tán mã độc không nhiều và cơ quan chức năng làm việc có hiệu quả khi đã chặn được hành vi phát tán.

Về biện pháp đề phòng tấn công từ tin tặc, anh T.V.L. cho biết người dùng cần phải liên tục cập nhật máy tính của mình và những chương trình antivirus. Còn về phía các cơ quan và công ty, khi phát hiện được mã độc, cần phải thông báo rộng rãi trên báo chí truyền thông để thông tin có thể đến với người dùng kịp lúc. Cách thứ hai, các cơ quan và công ty phải nhận biết trước đầu phát tán, để có thể ngăn chặn được khi mã độc hay virus đi ngang thiết bị của mình.

Còn theo anh Ananth P., có ba điều cơ bản trong an toàn thông tin mạng lưới, đó là các cơ quan tổ chức cần sử dụng các công cụ bảo mật tốt ; định cấu hình chung một cách chính xác ; đào tạo tất cả nhân viên cách sử dụng các công cụ và có các thực tiễn đề phòng tốt nhất.

Đầu tư an toàn thông tin trong các cơ quan chính quyền

Theo anh V.T.L., mặc dù nhà nước Việt Nam đã ra chính sách cho các công ty phải đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thông tin cho hệ thống của mình. Hiện tại, anh V.T.L. không rõ có bao nhiêu công ty đáp ứng được tiêu chuẩn này của Viêt Nam, vì sở công tác của anh hiện giờ vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu đó của trên chính phủ đưa xuống. Anh giải thích :

"Thứ nhất là kinh phí đầu tư lớn, thứ hai là nhân lực để mà làm về việc đó thì lương phải cao. Đối với các cơ quan nhà nước, lương cho việc an toàn thông tin rất thấp".

Cũng theo anh V.T.L., khi kinh phí đầu tư cho việc an toàn thông tin ở các cơ quan nhà nước thấp, rủi ro bị tin tặc tấn công và phát tán virus sẽ rất cao, nhất là ở những vùng quê xa, trang thiết bị cho an toàn thông tin còn rất lỏng lẻo.

Để đề ra giải pháp giảm chi phí, anh Ananth P. cho biết, tốt nhất các cơ quan tổ chức cần chú tâm vào những điều cơ bản nhất về bản chất và văn hóa của việc sử dụng mạng internet, vì điều đó quan trọng hơn các công cụ đắt tiền. Anh cho rằng, thay vì hỏi một câu hỏi chung chung và không có hồi kết như "Làm thế nào để có thể cải thiện bảo mật thông tin ?", các cơ quan tổ chức nên bắt đầu tìm câu trả lời cho việc "Làm thế nào để khiến người dùng khó có thể mắc lỗi nghiêm trọng về an toàn thông tin trong việc sử dụng internet".

********************

Thực tế ngành ‘game’ và chơi ‘game’ trong mùa dịch tại Việt Nam (RFA, 19/03/2020)

Trong tình trạng dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp ở Việt Nam, nhiều tỉnh thành trong nước tiếp tục cho học sinh các cấp được nghỉ học do ảnh hưởng dịch Covid-19. Nhiều công ty và hãng xưởng cũng bắt đầu tiến hành cho nhân viên tạm nghỉ hoặc làm việc tại nhà để tránh lây lan dịch bệnh.

Minh họa : một địa điểm kinh doanh chơi game tại Hà Nội. AFP

Anh Đạo, nhân viên phát triển hệ thống của một startup ở Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết :

"Hiện tại công ty của em có thông báo sẽ làm việc (tại nhà) từ bây giờ cho đến hết tháng 3, để cho mọi người hạn chế tiếp xúc nhau nhiều và hạn chế ảnh hưởng tới gia đình và người thân. Sau hết tháng 3 tùy theo nhà nước có chính sách như thế nào và công ty em sẽ áp dụng theo chính sách đó".

Trong thời gian làm việc tại nhà, M. Đạo cho biết anh có chơi game online và để ý thấy được số lượng người truy cập chơi game cũng tăng hơn trước đây.

Số lượng truy cập chơi game tăng đáng kể

Đạt, một nhà phát triển game tại Topebox, khi trả lời RFA qua Facebook cũng cho biết anh thấy số lượng người truy cập chơi game của công ty mình có tăng trong thời gian gần đây.

Khi trả lời email của RFA về thực trạng này, anh N.N.T., quản lý điều hảnh của một startup game Việt Nam cho ý kiến :

"Thực tế, số lượng người chơi game tăng khoảng 30%-50% ở Việt Nam trong thời kỳ dịch bệnh là có, doanh thu cũng tăng tương ứng. Việc này cũng tự nhiên, trẻ em chơi nhiều hơn, bố mẹ cũng chơi nhiều hơn, thất nghiệp cũng chơi game nhiều hơn... vì ngoài chơi game ra, lượng người đọc sách hay học online khá ít".

Mới đây, theo thống kê từ trang App Annie, dịch vụ phân tích và dữ liệu thị trường ứng dụng, số liệu cho thấy trong 11 tuần đầu của năm 2019 và năm 2020, số lượng download ứng dụng game ở Việt Nam sau 2 tuần nghỉ Tết năm 2020 cao hơn trước Tết vào khoảng 40% ; theo thường lệ, con số này sẽ giảm xuống đến gần mức của thời điểm trước Tết như số liệu năm 2019 cho thấy. Đây cũng là thời điểm bùng phát dịch Covid-19 lần thứ hai ở Việt Nam.

Thống kê so sánh số liệu download (tính theo triệu lượt) trong 11 tuần đầu giữa năm 2019 và năm 2020. App Annie

Khi trả lời phỏng vấn với RFA, anh Tuấn, một quản lý vận hành tại một startup game khác, cũng cho biết về tình trạng này :

"Ở Việt Nam, số lượng người chơi có lên, nhất là giới trẻ hiện giờ vẫn tụ tập cà phê và chơi (game) nhóm với nhau nhiều lắm vì thời gian rảnh quá nhiều. Việc này (dịch bệnh) đối với giới trẻ không nghiêm trọng lắm. Thông thường số lượng người chơi game tác động bởi những mùa lễ, mùa hè, những ngày nghỉ học. Đợt này học sinh phải nghỉ dài hạn nên số lượng truy cập game cũng tăng cao".

Cũng theo anh Tuấn, có nhiều loại game giải trí cho người chơi ; không phải tất cả đều là game online trực tuyến, vì game offline cũng rất được ưa chuộng và phát triển trong ngành này.

Dù có nhiều công ty game đã cho phép nhân viên làm việc tại nhà trong mùa dịch, nhưng theo anh N.N.T., hầu hết hoạt động của các công ty game đều tiến hành online, nên điều này không hề ảnh hưởng đến vận hành hằng ngày của công ty. Vì vậy, ngành game vẫn tiếp tục hoạt động và phát triển tốt như trước khi bùng phát dịch mặc dù tiếp nhận số lượng người chơi tăng đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo Đạt, làm việc tại nhà trong thời gian bùng phát dịch thật sự không gặp khó khăn, trắc trở, vì công ty đã cung cấp đầy đủ công cụ trực tuyến để quản lý nhiệm vụ công việc hoặc những buổi họp với nhân viên.

Tác động của game tới học sinh nghỉ học dài hạn

Khi được hỏi về những tác động ngành game đối với học sinh đang được nghỉ dài hạn, trong mắt của một nhà làm game, anh Tuấn cũng nhận thấy mặt tiêu cực của việc chơi game quá đà, không tự chủ, có dấu hiệu nghiện có thể dẫn đến những hành vi bất thường, thái quá. Việc dành quá nhiều thời gian cho game cũng có thể làm giảm thời gian con em mình dành ra cho việc tiếp xúc với xã hội bên ngoài.

Minh họa : game ứng dụng được download trên iPad. AFP

Còn theo anh N.M.D., quản lý mảng mobile game tại VNG, cho biết qua tin nhắn Facebook :

"Hằng ngày anh đều có giới hạn thời gian chơi game của con cho dù đi hay nghỉ học nên tác động cũng không thấy rõ, vì trong thời gian nghỉ này bé vẫn còn nhiều cái để chơi hơn là mobile game. Với lại anh có 2 bé nên chúng tự chơi với nhau, khác với những gia đình có 1 bé".

Còn theo anh N.N.T., thời gian nghỉ dài hạn vì dịch bệnh chỉ là cái cớ để chơi nhiều hơn, vì anh không nghĩ vì dịch mà số lượng truy cập chơi game tăng. Tuy vậy, khi các hoạt động giải trí bên ngoại đang bị hạn chế, game đã trở thành hoạt động giải trí tốt nhất hiện tại.

Cùng quan điểm về tính chất giải trí của việc chơi game, anh Tuấn cho biết :

"Game cũng chỉ là một phương tiện giải trí thôi. Nếu mình dùng hợp lý và đúng lúc thì nó sẽ đạt hiệu quả. Con anh chơi những game dành cho trẻ em, như game giải đố toán học hay một số về ngôn ngữ. Nếu bé có thể vừa học vừa chơi thì sẽ không bị nhàm chán. Khi có giao tiếp trong game có thể giúp giải stress cho thời gian bị căng thẳng quá, rất hợp lý".

Tuy nhiên, theo suy nghĩ của anh N.N.T., khi phải nghỉ làm, nghỉ học ở nhà trong mùa dịch bệnh hiện nay, đó cũng là cơ hội để bố mẹ có thể dành thêm thời gian nhiều hơn để chơi, nói chuyện và tâm sự cùng con em mình. Nếu bố mẹ chỉ vủi đầu vào những việc khác như truy cập mạng xã hội, con cái từ đó sẽ chỉ tìm đến game để giải trí.