 | Tổng quan: | 3709071 |
Ủy hội sông Mekong (MRC) hôm 13/1 vừa qua ra cảnh báo về thực trạng dòng chảy chính trên sông Mekong với mức giảm kỷ lục trong ba năm liên tiếp vừa qua. Ủy hội đồng thời kêu gọi các nước dọc con sông này hợp tác hành động, cùng nhau giải quyết vấn đề.
Bức ảnh chụp tháng 10/2019 cho thấy bờ sông Mekong đoạn chảy qua Đông Bắc Thái Lan bị khô cạn - AFP
Chuyên gia nghiên cứu về sinh thái cho rằng tình trạng biến đổi hệ sinh thái ở hạ nguồn sông Mekong, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đến lúc này không thể cứu chữa được nữa. Họ nêu ra một số giải pháp để giảm thiệt hại cho người dân sinh sống ở khu vực này.
Theo một báo cáo gần đây của MRC, từ năm 2019 đến 2021, dòng chảy trên sông Mekong chạm mức thấp nhất trong vòng 60 năm qua. Trong đó, năm 2020 là năm khô hạn nhất ở khu vực hạ lưu sông Mekong, với lượng mưa mỗi tháng dưới mức bình thường, trừ tháng mười.
Điều này gây ra những hậu quả tiêu cực đối với nông nghiệp, thuỷ sản và đời sống kinh tế người dân, đe dọa làm xáo trộn hệ sinh thái mong manh của lưu vực sông Mekong.
Do đó, Ủy hội sông Mekong kêu gọi kêu gọi sáu nước dọc sông Mekong, bao gồm Trung Quốc và năm quốc gia Đông Nam Á, cần có những hành động quyết liệt để giải quyết các vấn đề nêu trên.
Hậu quả tiêu cực
Thạc sỹ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập nghiên cứu về sinh thái, cho biết vấn đề mực nước trên sông Mekong thấp sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho hệ sinh thái và cả đời sống kinh tế của người dân Việt Nam.
Ông phân tích, vào mùa lũ, dòng nước sông Mekong chảy mạnh mới đủ sức mang theo phù sa và cát để bồi đắp cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Đó là quá trình tự nhiên kiến tạo nên sự trù phú và màu mỡ cho đất ở đồng bằng xưa nay. Bây giờ, nước về ít, thiếu cát và phù sa sẽ làm xói mòn đất và gia tăng nguy cơ sạt ở các tỉnh lưu vực sông Mekong :
"Có ảnh hưởng rất nhiều. Dòng chảy mùa lũ bị yếu đi thì việc vận chuyển phù sa về bị giảm. Nó sẽ ảnh hưởng đến nước, thiếu phù sa thì sẽ thành nước đói và cát không về thì thì đáy sông bị sâu đi, làm gia tăng sạt lở.
Còn một điều nữa quan trọng là nó ảnh hưởng đến thủy sản tự nhiên rất là lớn. Bởi vì cái nhịp thủy văn của dòng sông tới mùa thì nó phát đi tín hiệu, thì hệ sinh thái mới biết đường mà phát triển, sinh sôi nảy nở, cá mới biết đường mà di cư. Bây giờ nhịp thủy văn bị rối thì sẽ làm rối cả hệ sinh thái, và như vậy là thủy sản tự nhiên nó sẽ suy giảm và toàn bộ hệ sinh thái sẽ bị rối loạn".
Người nông dân đốt rơm bên ruộng lúa khô cằn ở Sóc Trăng hồi 2016. Ảnh minh họa : Reuters
Không thể cứu vãn
Thạc sỹ Nguyễn Hữu Thiện nhận định, việc MRC kêu gọi phối hợp vận hành liên hồ giữa các quốc gia là điều "không tưởng" :
"Thật ra cái đó chỉ nói trên lý thuyết chứ tôi không tin nó có thể xảy ra trên thực tế. Bởi vì, thứ nhất người ta xây đập là vì lợi ích của nhà đầu tư chứ đâu phải là vì lợi ích của người dân ở dưới vùng hạ lưu. Họ phải tối ưu hóa cái lợi ích của họ.
Cái thứ hai là những con đập đó của những nhà đầu tư khác nhau, thì chuyện điều phối một loạt các đập của các nhà đầu tư khác nhau, thuộc các quốc gia khác nhau là chuyện không tưởng".
Ông Thiện cho biết, từ cách đây 10 năm, ông cùng với một nhóm chuyên gia đã đưa ra Bản đánh giá môi trường chiến lược cho các đập thủy điện trên dòng Mekong từ hồi năm 2009.
Trong đó, nhiều chuyên gia đã đưa ra cảnh báo rất rõ ràng về hậu quả của các con đập trên thượng nguồn Mekong. Bây giờ thực tế cho thấy những biểu hiện của hệ sinh thái đúng như những gì đã dự báo, và đến thời điểm này thì không còn cách nào để Đồng bằng sông Cửu Long quay trở lại nguyên trạng như trước :
"Cái quan trọng là vật liệu để xây dựng Đồng bằng trong mấy ngàn năm qua bị cắt. Bây giờ thì đồng bằng sẽ phải bị sạt lở và cái này thì không có cách nào chữa được, độ màu mỡ của đất cũng không có cách nào để chữa được. Như vậy thì độ dinh dưỡng của đất và độ dinh dưỡng của hệ sinh thái giảm. Nói chung là tình hình đã muộn rồi".
Nhà nông thiệt hại
Ông Nguyễn Ngọc Tân, chuyên trồng cây ăn trái như mít ruột đỏ và mãng cầu, hiện đang sinh sống ở Vĩnh Long nói với Đài Á Châu Tự do rằng trong ba năm vừa qua, nước về rất ít vào mùa lũ, và độ mặn của đất cũng lên cao. Điều này khiến nhiều nông dân bị thiệt hại nặng nề :
"Khoảng ba năm trở lại đây, vào tháng chín người ta gọi là mùa nước lũ, nước về rất là ít, ít lắm ! Cụ thể là hồi năm ngoái với năm 2019 thì nước mặn lên nhiều, độ mặn có lên hơi cao.
Vùng của tôi thì cũng nhẹ cho nên cũng không ảnh hưởng gì mấy. Ở Vũng Liêm (tỉnh Vĩnh Long) có một số xã giáp ranh với Trà Vinh thì bị thiệt hại nặng lắm. Cách đây hơn một tháng tôi có xuống đó thì họ cho biết rằng lúa bị mất mùa, mất trắng luôn. Do mặn lên mà không hay, thì nó hư luôn, mất trắng luôn !"
Ông Tân cho hay các nhà chức trách địa phương không cảnh báo cụ thể, cũng không có hỗ trợ gì cho người dân chịu thiệt hại :
"Cảnh báo chung của Đài truyền hình Vĩnh Long thì họ cũng thường cập nhật ở một số địa phương. Họ thông báo chung vậy thôi.
Không biết các địa phương khác như thế nào, nhưng mà riêng địa phương của mình ở đây thì không thấy có hỗ trợ gì hết, không có giúp gì được cho dân hết !"
Một nông dân Campuchia lấy nước ao tưới rau trong đợt sông Mekong thấp kỷ lục năm 2016. Ảnh minh họa AP
Giải pháp
Chuyên gia Nguyễn Hữu Thiện cho rằng cần phải thực hiện một số giải pháp sau để giảm thiệt hại cho người dân do những biến đổi môi trường ở lưu vực sông Mekong.
Điều quan trọng là phải tiết kiệm cát và chất dinh dưỡng của đất, bằng cách giảm khai thác cát và trồng lúa không chạy theo sản lượng, chú trọng vào chất lượng :
"Vậy thì bây giờ mình phải hiểu rằng phù sa đã về ít thì một mặt mình phải tiết kiệm độ dinh dưỡng của đất.
Tức là bây giờ không nên canh tác liên tục ba vụ mỗi năm để sản xuất ra nhiều lúa gạo giá rẻ, mà cần phải phải giữ gìn sức khỏe của đất, giảm bớt thâm canh đi, tăng chất lượng.
Còn một cái nữa là cát. Bây giờ chúng ta đang khai thác cát khá là vô tội vạ, quản lý theo từng tỉnh chứ không có một cái quy hoạch nào cho toàn vùng miền chiến lược, tính đến chuyện là khai thác nơi này sẽ ảnh hưởng đến nơi kia, bây giờ sẽ ảnh hưởng đến tương lai, và càng khai thác thì sạt lở sẽ càng gia tăng.
Kiếm tiền bằng cách nạo vét chất dinh dưỡng của đất đai là một cách kiếm tiền không hiệu quả cho nền nông nghiệp. Chạy theo sản lượng, lấy đơn vị tấn làm thành tích như vừa qua đã chứng minh là nó không có bền vững, người dân cũng không thoát nghèo.
Bây giờ Chính phủ đã có nghị quyết 120 định hướng lại rồi. Thành ra, trong bối cảnh này tốt nhất là nên thực hiện theo nguyên tắc của Nghị quyết 120".
Nghị quyết 120 về Phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khi hậu, được Chính phủ ban hành năm 2017. Theo đó, một số phương án được nêu ra để ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu và nước biển dâng là :
tăng cường quản lý và sử dụng hiệu quả tiết kiệm và bền vững tài nguyên nước, đất đai và các tài nguyên khác trong vùng ; thay đổi tư duy phát triển, chủ yếu là sản xuất lúa sang phát triển kinh tế nông nghiệp đa dạng, đáp ứng nhu cầu của thị trường, chuyển từ phát triển theo số lượng sang chất lượng ; tôn trọng quy luật tự nhiên, tránh can thiệp thô bạo vào tự nhiên ; nghiên cứu, xây dựng các kịch bản và có giải pháp ứng phó hiệu quả với thiên tai như bão, lũ, hạn hán và xâm nhập mặn, với các tình huống bất lợi nhất do biến đổi khí hậu và từ thượng nguồn sông Mekong.
Đó là đường hướng trên văn bản, còn thực tế thực hiện ra sao và được đến đâu là một vấn đề hoàn toàn khác nữa.
Nguồn : RFA, 20/01/2022
Trung Quốc bắt đầu thử nghiệm tàu tấn công đổ bộ Type 075 đầu trên biển (RFA, 07/08/2020)
Tàu tấn công đổ bộ Type 075 đầu tiên của Trung Quốc đã bắt đầu thử nghiệm trên biển và sẽ sớm được đưa vào vận hành.
Tàu tấn công đổ bộ Type 075 đầu tiên của Trung Quốc đã bắt đầu thử nghiệm trên biển và sẽ sớm được đưa vào vận hành. Ảnh chụp màn hình SCMP/ RFA edit
Tờ South China Marning Post (Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng) đưa tin này hôm 7/8.
Theo các video được chia sẻ trên mạng xã hội, Trung Quốc đã ghi lại hình ảnh một tàu đổ bộ Type 075 nặng 40.000 tấn khởi hành từ một nhà máy đóng tàu ở Thượng Hải dọc theo sông Hoàng Phố.
Được đánh giá là là tàu đổ bộ lớn nhất Châu Á, Type 075 sẽ có thể mang theo 30 máy bay trực thăng, từ phiên bản tàu Z-8 đến hải quân Z-20, cũng như một số xe tăng lội nước, xe bọc thép, tàu phản lực và hàng trăm của quân thủy.
Type 075 là tàu đổ bộ cỡ lớn đầu tiên của Hải quân Trung Quốc, được cho là có thể sánh ngang với tàu đổ bộ lớp America và lớp Wasp của Mỹ.
Hình ảnh được chụp vào tuần trước cho thấy các máy bay cánh quạt nhỏ không người lái (UAV) và các mô hình máy bay trực thăng chống ngầm Ka-27/28 cũng đã được nhìn thấy trên tàu Type 075 nhằm thử nghiệm trên boong trước khi đưa ra thử nghiệm trên biển.
Ông Tống Trung Bình, một nhà bình luận về các vấn đề quân sự có trụ sở tại Hồng Kông, cho rằng để bảo vệ lợi ích quốc gia ở nước ngoài, chiếc tàu tấn công đổ bộ Type 075 thậm chí còn có giá trị hơn một tàu sân bay bình thường.
Theo South China Morning Post, khi các yêu sách lãnh thổ của Bắc Kinh ở Biển Đông đang tranh chấp bị thách thức và với mối quan hệ với Đài Loan căng thẳng, Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã đặt hàng một số tàu đổ bộ cỡ lớn trong những năm gần đây, bao gồm năm tàu đổ bộ Type 071 với trọng lượng 25.000 tấn/chiếc.
Bên cạnh các tàu đã đang được triển khai, đã có tin đồn về một dự án mới để phát triển tàu đổ bộ cỡ lớn Type 076 thế hệ tiếp theo.
***********************
Các nước dọc sông Mekong được thúc giục giải quyết tình trạng mực nước sông bị xuống thấp (RFA, 07/08/2020)
Ủy Hội Sông Mê Kông hôm 7/8 kêu gọi Trung Quốc và các nước Đông Nam Á chia sẻ thêm dữ liệu về hoạt động đập thủy điện một cách minh bạch và nhanh chóng, vì dòng nước ở sông Mê Kông xuống mức thấp kỷ lục sang năm thứ hai liên tiếp.
Sông Mekong nằm giữa Thái Lan và Lào. Ảnh chụp ngày 31 tháng 10 năm 2019. AFP
Giám đốc điều hành của Ban thư ký Ủy Hội Sông Mê Kông đưa ra kêu gọi vừa nêu dựa vào những thông tin từ báo cáo của Ủy Hội Sông Mê kong phát hành cùng ngày.
Theo báo cáo, mực nước xuống thấp và tình trạng hạn hán tại lưu vực hạ nguồn Sông Mê Kong do nhiều yếu tố gây nên. Ngoài những yếu tố như lượng mưa ít bởi hiện tượng khí hậu El Nino, còn có tác động của những đập thủy điện trên thượng nguồn và ở cả dưới hạ nguồn, gồm 2 đập ở Lào và 11 đập ở Trung Quốc.
Tuy nhiên, Ban thư ký Ủy Hội Sông Mê Kông đã không thể có được dữ liệu và thông tin chính thức để xác minh các tác động tiềm tàng của hoạt động trữ nước lại tại khu vực thượng nguồn.
Bản báo cáo dài 32 trang chỉ ra rằng dòng chảy thấp có thể tác động nghiêm trọng đến cộng đồng ở các quốc gia thành viên có dòng Mê Kông chảy ngang bao gồm Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Trong đó, Campuchia có thể bị tác động nghiêm trọng do mất thủy sản và tiềm năng thủy lợi. Việt Nam có thể bị giảm năng suất tại vựa lúa Đồng bằng Sông Cửu Long. Lào và Thái Lan cũng có thể bị ảnh hưởng năng suất nông nghiệp.
Báo cáo cũng nói rằng nếu mực nước trong mùa lũ năm 2020 này không cải thiện đáng kể. Các quốc gia nên tìm kiếm nguồn nước thay thế để đảm bảo nguồn cung cấp nước. Đồng thời, nên yêu cầu các nhà khai thác thủy điện và nhà điều hành thủy lợi điều chỉnh các hoạt động ngắn hạn của họ và giám sát tiềm năng xói mòn.
Nếu dòng chảy thấp vẫn còn, theo báo cáo, bốn nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam nên xem xét yêu cầu Trung Quốc xả thêm nước, như họ đã làm trong năm 2016, để giảm bớt tình trạng thiếu nước tại lưu vực hạ lưu sông Mê Kông, đặc biệt là trong mùa khô sắp tới.
