 | Tổng quan: | 3707922 |
Mùa Trung Thu tới, với những trẻ em nghèo Vân Kiều, phía Tây Quảng Trị, dường như chẳng có gì ngoài bữa cơm không thay đổi gồm rau, dưa, muối của gia đình và các em lại chờ đợi phần bánh Trung Thu từ nhà nước. Có lẽ suốt một năm dài, dịp Trung Thu, được nhà nước phát cho một gói bánh kẹo Trung Thu là dịp vui nhất, hạnh phúc nhất của trẻ em nơi đây.
Trẻ em Vân Kiều bỏ học sớm để đi lấy chuối, ớt, măng rừng đem đi bán kiếm tiền mua gạo - TTVN
Một người từng có nhiều năm đi phát bánh kẹo Trung Thu cho trẻ em nghèo, chia sẻ : "Năm nay biển giã, kinh tế không phát triển, mọi thứ khó khăn, hai năm nay trở lại đây rồi. Mùa trung thu là mùa tựu trường, các cháu tốn rất nhiều chi phí, chi phí học tập, bảo trợ, nộp tiền xây dựng, chi phí đè nặng lên trung thu của các cháu. Và múa lân để kiếm chút tiền mùa thu sắm dụng cụ học tập."
Theo vị này, bánh kẹo Trung Thu là cả một thiên đường của trẻ em nghèo đồng bào thiểu số. Mà đã là đồng bào thiểu số, mặc dù sống giữa rừng vàng, sống cách quốc lộ chẳng bao xa và luôn cố gắng, nỗ lực vượt khó, học hỏi, nhưng cái nghèo vẫn cứ hoàn nghèo. Và món quà tặng Trung Thu của nhà nước vẫn luôn giống như một ngôi sao may mắn rơi xuống cánh rừng tuổi thơ.
Hằng năm, khi mặt biển chuyển sang màu xám lục, sóng lớn dần và những đàn ngựa bờm trắng từ khơi xa kéo nhau vào bờ, những đám mây trắng hình bờm ngựa cũng phủ phục nơi đỉnh núi, với người Vân Kiều, đây là lời báo hiệu của mùa Thu. Núi rừng ít có lá vàng, bởi các loại cây ở đây chỉ rụng lá vào cuối Đông để chờ trổ lộc mới vào mùa Xuân. Chính vì vậy, mùa thu nơi núi rừng Tây Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh không có lá vàng rơi báo hiệu mùa thu, hãn hữu lắm có vài cây lẩn khuất đâu đó với lá vàng lã chã như người con gái Pa Kô, Vân Kiều đang khóc thầm.
Mùa Thu đến vùng đất Tây Bắc Trung Bộ Việt Nam có chút gì đó âm thầm, lặng lẽ như chính cuộc đời, số phận của những người đồng bào thiểu số nơi đây. Họ chỉ hiện hữu nhưng lại ít có dấu hiệu tồn tại giữa xã hội loài người. Họ quanh năm suốt tháng chật vật kiếm sống, lo chuyện miếng ăn, cái mặc và chỗ ở, không có thời gian và điều kiện để thử nghiệm hay sáng tạo bất kỳ chuyện gì. Ngay cả kho tàng văn hóa dân gian của bộ tộc, theo thời gian cũng nhanh chóng phai tàn, dường như mọi thứ giá trị văn hóa của họ đều bị nhấn chìm và mất dấu dần dưới cái bóng thời đại.
Và khái niệm Tết Trung Thu, một cái Tết rất gần gũi và thân thuộc của trẻ em các dân tộc thiểu số nơi núi rừng phía Tây Việt Nam cũng đang mất dần màu sắc của nó. Dường như hiếm thấy những đội lân người lớn hay những con lân của các bé thơ dắt nhau đi múa dạo trong các bản làng, các xóm. Bởi cái ăn, cái mặc còn chưa đủ thì mấy gia đình quan tâm đến múa lân ? Mà có quan tâm thì lấy gì để cho sau khi lân múa xong ? Chính cái nghèo, sự khó khăn đã lấy mất mùa Trung Thu và những chiếc đèn lồng, nhưng ông địa, con lân cũng như tiếng trống giục tùng cắc rộn rã của trẻ em nơi đây.
Cháu Hồ Văn Lũy, học sinh lớp 5, dân tộc Vân Kiều ở Dakrong, Quảng Trị, chia sẻ : "Đi học xa lắm, đi bằng xe đạp, qua khe suối, đi học thì ăn cơm rồi đi, ngày học hai buổi, đường đi khó, trung thu không có quà !"
Cháu Lũy cho biết thêm là suốt nhiều năm nay, kể từ ngày hiểu được các ngày Tết là gì, cháu và các bạn cùng xóm chẳng bao giờ có được quà Tết Nguyên Đán hay bánh Trung Thu. Bởi do cha mẹ các cháu ở đây nghèo quá, tiền ăn còn không có thì lấy đâu ra tiền mà mua bánh Trung Thu. Cháu chỉ ước mơ làm sao cho xóm làng khá giả hơn một chút, các bạn trong làng ai cũng có thể xin được cha mẹ 50 ngàn đồng hoặc 100 ngàn đồng để cùng nhau chung lại mua một cái đầu lân, một cái trống, một chiếc mặt nạ để cùng nhau đi múa lân kiếm tiền, để dành mua sách vở, dụng cụ học tập và nếu còn dư chút đỉnh thì gởi cha mẹ mua thức ăn.
Khi chúng tôi hỏi cháu Lũy có bao giờ được ăn bánh Trung Thu bằng bột nếp dẻo hoặc bánh có lòng đỏ trứng gà, ay hạt điều lần nào chưa thì Lũy tỏ ra rất ngạc nhiên vì trên đời này có những loại bánh như vậy. Có cả bánh nhưn lòng đỏ trứng gà, với Lũy, đây là chuyện khó tưởng tượng nổi. Cháu chỉ ước mơ làm sao sau này lớn lên vẫn được đi học và học để trở thành bác sĩ, chữa bệnh cho bà con trong xóm, nếu có được nhiều tiền thì cháu sẽ mua bánh Trung Thu có nhưn lòng đỏ trứng gà cho ba mẹ. Bởi ba mẹ của Lũy cũng chưa biết đó là loại bánh gì.
Điều ước nhỏ nhoi, giản dị của Lũy cũng là điều ước chung, rất phổ biến của hầu hết các trẻ em đồng bào dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Đặc biệt, trẻ em nghèo dân tộc thiểu số ở các vùng có biển chết đi qua như Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, ước mơ ấy càng thêm phần cháy bỏng bởi nó được sản sinh từ chỗ khó khăn nhất, nghèo khổ nhất và mọi chuyện gần như tuyệt vọng. Càng tuyệt vọng, người ta càng thêm ước mơ cháy bỏng.
Lại một mùa Trung Thu nữa đi qua, mỗi mùa Trung Thu lần một lần gắn vào ký ức trẻ thơ những hình ảnh thơ mộng, êm đềm và những phút giây thần tiên của thời con nít. Nhưng liệu với điều kiện kinh tế khó khăn, thiếu ăn thiếu mặc, không dám bước ra đường bởi mình quá nghèo mà mọi thứ vật giá đều leo thang như những người đồng bào thiểu số thì con em của họ, trẻ em ở đây sẽ có được những ký ức gì ?
Khi viết bài tường trình này, chúng tôi đã cố gắng bỏ đi những phần quá thân phận bởi chúng tôi không muốn gửi đến quí độc giả một mùa thu xám xịt. Nhưng đã có đôi ba mùa thu như thế nơi vùng biển chết đi qua !
Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam
