Thông Luận

– Mức thất nghiệp (2%) thấp nhất thế giới, nhưng dân chúng chạy chọt để được ra nước ngoài làm cu li. Vì sở thích du lịch hay vì muốn giúp các nưóc nghèo phát triển ?

Dân chúng chạy chọt để được ra nước ngoài làm cu li. Ảnh minh họa

– Mức tăng trưởng (6,9 %), thuộc loại cao nhất thế giới, nhưng nhà nước suốt ngày in tiền, vay tiền, dụ dân hiến vàng, hiến dollars. Mục đích là giữ tiền dùm để dân khỏi vung tay quá trán ? Dân xài vung vít, vì biết rằng cùng lắm xin đi tù cũng được đối xử quá nhân đạo và 17 kg gạo mỗi tháng.

– Giáo dục chưa bao giờ tốt đẹp như ngày nay, nhưng con cái của đầy tớ đều học ở trường nước ngoài, nơi tư bản đang dẫy chết, nơi giáo dục sa đọa, không có trường nào biết dạy con nít lý thuyết Mác Lenin. Mục tiêu là vào lòng địch, nghiên cứu cái tồi bại của nó, để tránh cho dân ta ?

– Không nơi nào bệnh nhân sung sướng trong bệnh viện Việt Nam, thuốc giả tốt hơn Việt Nam, nhưng đầy tớ nhức đầu, sổ mũi là vào bệnh viện ngoại quốc. Muốn nhường chỗ tốt cho chủ ?

– Đất nước chưa bao giờ được như ngày nay, nhưng dân sểnh ra là trốn, có cơ hội là vắt giò lên cổ, bỏ của chạy lấy người, trong khi hàng triệu người Tàu đã và đang chờ nhẩy vào Việt Nam.

Tại sao có những nghịch lý đó, những chuyện vô lý như vậy ? Lý do chính là dân, đôi khi cả đầy tớ, chưa hiểu đầu đuôi câu chuyện. Dân chưa hiểu, vì Dư Luận Viên và báo chí nhà nước chưa đủ đông, để chỉ vẽ hết cái đẹp của chế độ.

Khách Trung Quốc xếp hàng tại cửa khẩu Đông Hưng (Trung Quốc) để đợi xuất cảnh qua của khẩu Móng Cái (Quảng Ninh), ngày 17/03/2017. Ảnh: N.H

Kết luận là phải tăng cường hàng ngũ dư luận viên để khai dân trí. Phải làm thế nào để mỗi người dân có một dư luận viên bên cạnh, ngày đêm nhắc nhở là đất nước chưa bao giờ tốt đẹp như rứa. Phải hét vào tai dân là họ đang sung sướng. Các nhà lãnh đạo của ta khiêm tốn quá, tế nhị quá !

Muốn tăng cường hàng ngũ khai dân trí, việc trọng đại và khẩn cấp nhất của dân tộc, phải có thêm ngân khoản, nghĩa là phải in thêm tiền, phải xuất cảng thêm lao công, phải xuất cảng thêm phụ nữ qua Tàu. Chuyện đó thì chúng ta có thể lạc quan : máy in nước lạ sẵn sàng giúp, nhân công của ta chịu khó, dễ bảo, đàn bà của ta rẻ và đẹp.

Túm lại, không có vấn đề, chỉ có giải pháp.

Từ Thức

(14/01/2019)

Tổng thống Pháp hôm thứ Hai đã công bố một loạt những quyết định nhằm xoa dịu bất mãn, dập tắt ngọn lửa nổi loạn của những người Áo Vàng (Gilets Jaunes) đang làm tê liệt nước Pháp.

Tổng thống Emmanuel Macron chuẩn bị phát biểu trước quốc dân Pháp - Ảnh minh họa

Trong 13 phút diễn văn, với con số người theo dõi kỷ lục : 23 triệu (trên dân số 66 triệu), chưa kể các đài phát thanh, các mạng lưới xã hội, Emmanuel Macron phải làm một việc cực kỳ khó là thuyết phục những người Áo Vàng là ông ta đã lắng nghe, đã hiểu và đáp ứng nguyện vọng, đòi hỏi của họ, đồng thời thuyết phục những người khác là chính phủ đã không thay đổi đường lối, vẫn còn đủ mạnh để quản trị nước Pháp và nhất là cải cách nước Pháp.

Người làm xiếc

"Người làm xiếc đi trên dây rất khó", nhưng không khó bằng Macron...

Trước hết, phải tỏ ra vừa cứng rắn, vừa mềm dẻo.

Cứng rắn với những nhóm cực đoan, Macron tuyên bố sẽ không tha thứ những hành động bạo hành, đốt phá, lên án những chính trị gia cực tả hay cực hữu đã tìm mọi cơ hội đổ dầu vào lửa, đe dọa cả thể chế dân chủ.

Ôn hòa với những người biểu tình, Macron xin lỗi trong quá khứ đã có những thái độ, lời nói có thể khiến nhiều người cảm thấy bị xúc phạm.

Người ta nghĩ tới những câu tuyên bố của Macron, được các nhóm biểu tình không quên nhắc lại. Thí dụ, nói với một người trẻ than không kiếm ra việc làm : "Việc làm, chỉ việc băng qua đường là có" (ám chỉ việc hàng năm có 300.000 chỗ làm không kiếm ra người, vì là những việc nặng nhọc). Thí dụ : Nước Pháp đã bỏ ra "một đống tiền điên rồ (un fric de dingue) để làm việc xã hội mà không làm ai thỏa mãn (ám chỉ ngân sách 57% PIB dành cho các dịch vụ xã hội, trợ cấp đủ loại, một kỷ lục thế giới). Những câu nói, ở một nước khác, chắc chẳng ai để ý, ở Pháp đủ để đẩy nhiều người xuống đường.

Điều người ta chờ đợi hơn cả là những quyết định để thỏa mãn ít hay nhiều những người biểu tình rầm rộ từ gần một tháng nay.

Macron công bố 4 quyết định cụ thể, sẽ áp dụng ngay tháng tới :

- Tăng mức lương tối thiểu, gọi là SMIC, 100 euros (trên 110 dollars) mỗi tháng, dưới hình thức trợ cấp.

- Bỏ thuế cho tiền lương làm thêm giờ (overtime)

- Hủy tăng thuế an sinh tổng hợp cho những người về hưu có lợi tức dưới 2.000 euros/tháng

- Bỏ thuế đánh trên tiến thưởng cuối năm của các hãng xưởng dành cho nhân viên.

Đơn giản nhưng… phức tạp

Những biện pháp trên, nhìn từ xa, có vẻ đơn giản. Nhiều người đặt câu hỏi tại sao không ban hành ngay khi có những đám biểu tình. Sự thực, với nước Pháp, cái gì cũng phức tạp. Với những biện pháp trên, người làm xiếc cũng phải tìm cách đu giây cho khỏi té.

1. Tăng lương tối thiểu

Trên lý thuyết, đây là chuyện nên làm. Ít nhất để khuyến khích dân kiếm việc làm, tránh trường hợp người ngồi chơi xơi nước, nhận đủ loại trợ cấp, có lợi tức gần như hay đôi khi nhiều hơn người đi làm lương SMIC.

Vấn đề là tăng SMIC sẽ khiến giá thành của các sản phẩm của Pháp đã cao, sẽ cao hơn nữa, rất khó cạnh tranh với những nước láng giềng, chưa kể hàng hóa Tàu, Ấn, Pakistan.. với hậu quả trước mắt là khoảng 30% các hãng sở nhỏ sẽ sa thải nhân viên hay phá sản.

Để tránh tình trạng đó, Macron quyết định nhà nước sẽ cáng đáng việc trả 100 euros đó, các hãng sở sẽ không phải trả một đồng xu nào. Một hình thức trợ cấp cho người có đồng lương nhỏ hơn là tăng lương.

2. Hủy việc tăng áp thuế

Biện pháp này, dành cho những người về hưu có lợi tức dưới 2.000 euros/tháng, sẽ làm dịu bớt sự bất mãn của những người cao tuổi. Vấn đề là những người lãnh tiền hưu trên 2.000 euros lại cảm thấy mình bị bỏ quên, và những người lãnh tiền hưu thấp càng thất vọng vì không được gì thêm, so với những người đi làm.

3. Hủy thuế trên lương "overtime"

Lương làm thêm là tiền lương, thường thường trả gấp 2 cho những giờ làm việc ngoài 35 giờ/tuần, hay hơn nữa, nếu làm việc ngày lễ hay cuối tuần sẽ không bị cắt xén, thuế má, chủ trả bao nhiêu, thợ lãnh đủ.

Ở Pháp, trên 1000 đồng tiền lương, chỉ trên dưới 700 rơi vào túi bạn, sau khi trừ các đóng góp cho xã hội, nhưng chủ hãng phải xuất trên dưới 1.300 với cùng một lý do. Sau đó mới tính chuyện đóng thuế, nếu lợi tức tới mức phải đóng thuế.

Biện pháp miễn thuế, miễn đóng góp xã hội được cả nhân viên lẫn các hãng xưởng hoan nghênh, dân ủng hộ. Vấn đề là ngân quỹ nhà nước sẽ thâm thủng hơn nữa. Nhất là nạn thất nghiệp sẽ gia tăng, hay ít nhất khó thuyên giảm, vì các hãng xưởng không tuyển người nữa, vì trả nhân viên làm "overtime " ít tốn kém hơn và đỡ nhức đầu với luật lao động, phải sa thải khi nhân viên nhiều hơn công việc

4. Bỏ thuế đánh trên tiền thưởng

Bỏ thuế đánh trên tiền thưởng sẽ khuyến khích các hãng sở hăng hái hơn trong việc tặng tiền thưởng cuối năm cho nhân viên, ít nhất 1.000 euros. Vấn đề là nhiều hãng nhỏ, hay gặp khó khăn, sẽ không thực hiện khuyến cáo này. Vẫn còn những bất công giữa những nhân viên làm cho các hãng sở nhỏ và yếu kém tài chánh, so với nhân viên các công ty lớn, ngoài tiền thưởng còn có lương tháng 13, 14, tiền chia lời (participation) và những lợi ích xã hội khác, v.v..

Tóm lại, bất cứ biện pháp gì cũng có những ngoại lệ, sẽ là mầm mống của những bất mãn sau này, ở một xứ theo "chủ nghĩa" bình đẳng (égalitarisme) như nước Pháp

Khung cửa hẹp

Dù quyết định gì, Macron cũng ở trong một khung cửa hẹp (mượn chữ của André Gide : La porte étroite).

1. Thứ nhất, trên phương diện Ngân sách

Những quyết định trên, Macron bắt buộc phải làm nếu không muốn nước Pháp càng ngày càng rối loạn. Nhất là đời sống càng ngày càng khó khăn của những người không theo kịp sự thay đổi của thời đại thế giới hóa là một thực tế. Nhưng các quyết định đó sẽ tốn cho ngân sách 10 tỉ Euros, hay đúng hơn từ 13 tới 15 tỉ nếu tính cả những số tiền mất mát vì "xóa thuế giảm nghèo". Có người nói : 13 phút (diễn văn), 13 tỉ.

Hiện nay, số lạm chi (déficit) của Pháp là 2,8% PIB. Nước Pháp khó hạn chế mức lạm chi dưới 3%, như đã ký kết với Liên Hiệp Châu Âu. Châu Âu đặt ra nguyên tắc này để các quốc gia thuộc Liên Hiệp phải thận trọng trong việc chi tiêu để tránh lạm phát. Những nước vi phạm quy uớc sẽ bị phạt nặng.

Với các biện pháp vừa ban hành, người ta xích lại gần con số 3,5 % trong năm tới.

Hơn cả chuyện tiền bạc, vấn đề uy tín. Macron vẫn có tham vọng lãnh đạo Châu Âu, từ khi bà Merkel gặp khó khăn ở Đức, Anh ra khỏi Liên Hiệp, Ý rơi vào tay những đảng dân túy.

Tham vọng đó ngày nay đã nguội với hình ảnh bạo động ở Paris, sẽ lạnh thêm nếu Pháp bất chấp Liên Hiệp, để mức lạm phát vượt quá 3%.

2. Thứ hai, trên phương diện Chính trị

Macron không thể làm khác hơn, nhưng uy tín đã bị sứt mẻ. Macron từ khi ra tranh cử, tới những ngày gần đây, vẫn chê những người tiền nhiệm không có can đảm cải cách nước Pháp. Chỉ vài nhóm xuống đường là nhượng bộ, chấp nhận mọi yêu sách, xếp những dự án cải cách vào ngăn kéo.

Macron vẫn chủ trương phải củng cố kinh tế trước, phải giải quyết nạn thất nghiệp trước, khi kinh tế lành mạnh, lúc đó nhà nước sẽ có phương tiện làm việc xã hội. Chính vì vậy, ngay khi nhậm chức, Macron đã giúp đỡ các hãng xưởng trước khi giúp đỡ các cá nhân. Chính vì vậy, Macron quyết định bãi bỏ thuế tài sản ISF để "những nhà giầu không bỏ nước ra đi", mang tiền bạc tới định cư ở những nước láng giềng.

ISF (Impôt de Solidarité sur la Fortune) là thuế duy nhất trên thế giới, đánh trên những người có tài sản hay bất động sản, sau khi đã nộp thuế lợi tức.

Các đảng đối lập không ngớt nhắc tới chuyện bỏ ISF và đã thành công trong việc gán cho Macron hình ảnh "Tổng Thống của nhà giầu".

Một lần nữa, người ta thấy cái lợi hại của các mạng xã hội.

Với quá khứ là cựu nhân viên cao cấp trong ngân hàng, với những câu tuyên bố vụng về, Macron trở thành một đối tượng căm hờn trên Facebook.

Macron lãnh đủ tất cả những bất mãn của mọi tầng lớp xã hội từ hàng nhiều thập niên. Điều đó giải thích tại sao đã có nhiều Gilets Jaunes đi theo những nhóm cực tả, cực hữu, những "casseurs" nhà nghề trong các hành động đốt phá. Dù đa số Gilets Jaunes là những người ôn hòa, nhiều người muốn mình hăng hơn người khác, có photo của mình ngoạn mục trên mạng

Macron không nhượng bộ, không tái lập ISF, dù hiểu rằng đó sẽ là một võ khí lợi hại của các phe đối lập, cực tả hay cực hữu, để thuyết phục những người bất mãn là tất cả những khó khăn của họ là vì Macron không muốn lấy tiền của người giầu.

Macron không muốn tái lập ISF để không muốn cho giới đầu tư tiếp tục nghĩ Pháp là nước không ổn định. Kinh tế xây dựng trên sự tin cẩn. Sẽ không ai muốn đầu tư, nếu chính phủ thay đổi chính sách mỗi sáng thứ Bẩy.

Yếu tố đó càng quan trọng hơn nữa đối với Macron trong giai đoạn ông ta đang tìm mọi cách để dụ những công ty lớn tới Pháp, khi họ đang và sẽ bỏ Anh Quốc, vì sợ hậu quả của Brexit.

Dòng sông không êm đềm

Câu hỏi đặt ra là Macron còn đủ uy tín, nghị lực và khả năng chính trị để cải cách nước Pháp hay không.

Macron đã thực hiện nhiều cải cách (hệ thống hỏa xa, chương trình giáo dục, luật lao động…) mà những người tiền nhiệm không dám đụng tới, nhưng trước mắt còn những cải cách gay go hơn nữa.

Thí dụ cải cách hệ thống hưu bổng, cực kỳ quan trọng trong một xứ càng ngày càng nhiều người về hưu. Nước Pháp có hàng chục chế độ hưu bổng, hành trăm "ngoại lệ" bất công, đôi khi kỳ cục, nhưng không chính quyền nào dám xóa tất cả để tạo một hệ thống hưu bổng duy nhất, hợp lý hơn, công bằng hơn, vì sợ dân đổ xuống đường để bảo vệ các ưu đãi, trên nguyên tắc chỉ có ở Pháp : nguyên tắc "ce qui est acquis est acquis" (những gì tôi đạt được, sẽ không ai lấy lại được). Cựu thủ tướng Michel Rocard nói : việc cải tổ hưu bổng sẽ làm đổ ít nhất 3 chính phủ.

Macron có phục hồi được uy tín hay không, điều đó tùy khả năng có thể thay đổi đời sống hàng ngày của người dân hay không.

Ba tuần lễ xáo trộn cho Macron một bài học : chính trị, không phải là lý thuyết, trước hết là những ưu tư hàng ngày.

Ngay sau khi đọc diễn văn, Macron đã triệu tập các chủ ngân hàng và thành công trong việc thuyết phục đã chấp thuận sẽ bãi bỏ tất cả dự án tăng lệ phí ngân hàng trong năm tới, 2019 ; và hạn chế tối đa 25 euros tiền phạt những người có vấn đề, như xài quá số tiền mình có. Tới nay, mỗi lần có vấn đề, ngân hàng lợi dụng để phạt nặng, càng nghèo càng bị phạt nặng, vì ngân hàng, muốn giữ khách sộp, chỉ châm chước cho những người có lợi tức cao.

Macron tuyên bố tất cả những tổng giám đốc các công ty có hoạt động, trụ sở ở Pháp sẽ phải đóng thuế ở Pháp

Chính phủ Pháp cho hay những công ty quốc tế làm ăn ở Pháp sẽ phải đóng thuế ở Pháp, đặc biệt là nhóm gọi là GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple) với lợi tức khổng lồ mà các nhóm Gilets Jaunes vẫn tố cáo.

Sự thực, muốn các nhóm này đóng đủ thuế, phải có một công ước quốc tế, chuyện không thể thực hiện được, nhất là với Donald Trump, vì tất cả những nhóm này đều là các công ty Mỹ. Hay ít nhất một thỏa hiệp giữa các nước Châu Âu, chuyện cũng không dễ, vì nước nào cũng hy vọng nếu GAFA bỏ một nước vì thuế má, sẽ chạy sang nước mình, mang theo dịch vụ và công ăn việc làm.

Tóm lại, con đường trước mặt Macron đầy chông gai, không phải là một dòng sông êm đềm, trừ khi muốn vay thêm nợ (nợ của Pháp hiện nay đã lên tới 99% PIB) để thỏa mãn đòi hỏi chính đáng hay không, của bá tánh. Hiện nay, Pháp vay nợ với tiền lời gần với zéro phần trăm ; chỉ cần một vài dấu hiệu bất ổn, tiền lời sẽ tăng lên. Như tiền lời ở Tây Ban Nha có lúc lên tới 10%, Hy Lạp 20%, trên nguyên tắc người ta chỉ cho nhà giầu vay tiền)

Nếu không vay nợ, tiền đâu để thanh toán các biện pháp đó, nếu không tăng thuế giới trung lưu, những người không đủ giầu để dọn nhà sang Thụy Sĩ, Luxembourg, Belgique, không đủ nghèo để lãnh trợ cấp đủ loại, không đủ đoàn kết để gây áp lực, để chặn đường, để đốt phá, lương lậu trên giấy trắng mực đen, khó che mặt sở thuế như rất nhiều giới khác.

Từ trước tới nay, bao giờ giới này cũng là con dê tế thần. Cái phiền cho Macron : đó chính là những cử tri đã đưa Macron vào Elysées.

Stop ou Encore ? Ngừng hay Tiếp tục ?

Chuyện trước mắt : các món quà Giáng sinh của Macron có dập tắt phong trào Gilets Jaunes hay không ? Sau diễn văn của Macron, đa số dân Pháp ủng hộ các biện pháp, mặc dù nhiều giới vẫn ấm ức thấy mình bị bỏ quên. 54 % nghĩ phong trào Áo Vàng nên tiếp tục, so với 70% những tuần trước.

Trong hàng ngũ Áo Vàng, hai khuynh hướng : những người muốn ngưng vì đã thỏa mãn một phần lớn các yêu sách ; một khuynh hướng, đa số là cử tri của các đảng cực ta hay cực hữu, muốn đi tới cùng, nghĩa là muốn Macron từ chức. Các lãnh tụ cực tả như Mélenchon, hay cực hữu, như Le Pen đều xúi những người biểu tình theo con đường này, để dồn Macron vào đường cùng, giải tán Quốc hội, bầu cử lại.

Trong số "Áo Vàng", nhiều người sẽ tiếc cái không khí huynh đệ bên ngọn lửa ở ngã tư đường. Có người nói đã tìm thấy một gia đình mới. Nhiều "lãnh tụ" địa phương, hôm trước vô danh, hôm sau xuất hiện mỗi ngày trên TV, trên mạng xã hội, hôm trước có vài ba người bạn, một sau có hàng trăm ngàn "friends", "followers" trên Facebook. Gilets Jaunes là một cuộc cách mạng facebook.

Phía chính phủ, người ta hy vọng những quyết định của Macron sẽ làm yên những người ôn hòa, những người thấy phong trào phản kháng đã có hậu quả đáng ngại tới các sinh hoạt kinh tế. Những người có cảm tình với Gilets Jaunes nhưng muốn đời sống bình thường trở lại. Những thương gia tham dự phong trào vì bất mãn về thuế má, đã thấy việc làm ăn buôn bán của họ bị đe dọa nghiêm trọng, nhất là trong những tuần lễ trước Giáng Sinh, trước những ngày lễ cuối năm là giai đoạn quan trọng nhất đối với thương gia.

Một yếu tố khác, là yếu tố thời sự. Giờ này, chuyện dư luận Pháp chú trọng nhất không phải là Gilets Jaunes, mà là chuyện thảm sát ở chợ Tết Strasbourg, ít nhất 3 người chết và hàng chục người bị thương, với nhiều dấu hiệu cho thấy đó là một cuộc khủng bố.

Nước Pháp sẽ đi về ngả nào ? Sẽ quay trở lại với "vieux monde " (thế giới cũ), sống như thế giới chưa hề thay đổi ; hay sẽ nhân cơ hội này, thay đổi toàn diện, đặt tất cả vấn đề lên bàn để cùng nhau giải quyết, như De Gaulle đã tâm sự với Raymond Aron : "Nước Pháp chỉ cải cách SAU những cuộc cách mạng".

Phải nghĩ gì về phong trào Áo Vàng ? Những người chống chỉ trích những đòi hỏi không giới hạn, nhất là những bạo hành làm tê liệt quốc gia. Những người ủng hộ trả lời : từ trước tới nay, những thay đổi xã hội đều là kết quả của đấu tranh.

Sự thực, như thông lệ, có lẽ nằm, hay đứng, ở giữa.

Par,is 12/12/2018

Từ Thức

Nguồn : tuthuc-paris-blog.com

Với phong trào Gilets Jaunes (Áo Vàng), nước Pháp đang trải qua một khủng hoảng chính trị, xã hội nghiêm trọng. Nhưng mặc dù những hình ảnh bạo động ngoạn mục làm chấn động dư luận, nước Pháp chưa có nội chiến như một số médias ngoại quốc bình luận.

Với phong trào Áo Vàng, nước Pháp đang trải qua một khủng hoảng chính trị, xã hội nghiêm trọng.

Nước Pháp cũng không phải là nước đói khổ, tuyệt vọng cùng cực như báo chí nhà nước Việt Nam đã không để lỡ cơ hội nhẩy vào, với thông điệp gởi dân Việt : ở đâu cũng có nghèo đói, bất công ; ở Việt Nam tốt hơn vì có kỷ luật, có ổn định.

Khủng hoảng chính trị

Phong trào Gilets Jaunes đã bùng nổ, lan tràn một cách bất ngờ. Khởi đầu là một phụ nữ làm một vidéo trên mạng, than phiền : chính phủ lại sắp tăng thuế xăng, nhớt. Và hô hào : phải làm một cái gì, anh em. Con số những người coi, chuyển vidéo lên tới một số kỷ lục. Phong trào Áo Vàng ra đời, lan rộng khắp nước Pháp

Gilets Jaunes là chiếc áo vàng, bắt buộc phải có trong xe cho mỗi người đi xe, để các tài xế khác có thể nhìn thấy, ngay cả ban đêm, trong trường hợp phải xuống xe giữa đường, để tránh tai nạn.

Người ta nghĩ đó cũng chỉ là một cuộc biểu tình, phản kháng như những cuộc biểu tình khác, diễn ra hầu như mỗi ngày trên nước Pháp, nơi biểu tình là môn thể thao quốc gia, rất được ưa chuộng, như football hay rugby. Sểnh ra là người ta biểu tình. Mỗi người, mỗi nhóm có một hay nhiều lý do để xuống đường. Nông dân biểu tình vì giá nông sản quá thấp, người tiêu thụ biểu tình vì giá thực phẩm quá cao. Nhóm này biểu tình vì nhà nước quá nhu nhược với di dân bất hợp pháp, nhóm khác biểu tình đòi phải đối xử nhân đạo hơn.

Chính phủ nghĩ phong trào Gilets Jaunes sẽ sớm nở tối tàn. Các chính đảng, các nghiệp đoàn án binh bất động, không muốn tham gia một phong trào hỗn tạp, vô tổ chức, không có yêu sách minh bạch, hay quá nhiều yêu sách, đôi khi mâu thuẫn nhau. Nhưng khi thấy phong trào áo vàng không những không tự tan như dự đoán, trái lại, còn dữ dội hơn, các đảng phái, phe nhóm vội nhẩy vào ăn có, mặc dù phong trào Gilets Jaunes bất cần các đảng phái, nghiệp đoàn. Gilets Jaunes trước hết là dấu hiệu mất niềm tin của dân Pháp đối với các cơ cấu xã hội không thể thiếu trong một chế độ dân chủ.

Đó là một phong trào dân sự tự phát, và được khắp nơi hưởng ứng. Cuộc biểu tình đầu tiên cách đây gần một tháng đã quy tụ gần 300 ngàn người. Những cuộc biểu tình sau đó ít người hơn, nhưng quyết liệt hơn, và nhất là càng ngày càng bạo động.

Phát động vì một quyết định của chính phủ sẽ tăng thuế xăng vài xu mỗi lít, Gilets Jaunes trở thành một phong trào đòi hỏi xét lại toàn bộ phương pháp quản trị nước Pháp, từ chính trị, tới kinh tế xã hội. Một phong trào quy tụ tất cả những ấm ức, những bất mãn, những lo ngại của một dân tộc đầy tiềm năng, nhưng mất tự tin trong thời đại toàn cầu.

Tăng thuế xăng, đúng lúc giá dầu lửa lên cao, là đổ dầu vào lửa. Chính phủ Pháp không nghĩ tới điều đó, vì thực ra giá xăng ở Pháp cao thật, nhưng vẫn thấp hơn nhiều nước Châu Âu, như Ý, Đức, Thụy Sĩ và một phần tiền thuế đó, gọi là taxe carbonne, sẽ dùng vào việc bảo vệ môi trường là điều đa số người Pháp vẫn đồng ý. Đó cũng là quyết định của Nicolas Hulot, bộ trưởng Môi trường có uy tín nhất trong chính phủ, vừa từ chức.

Những người ngồi ở Paris quyết định ngân sách quên rằng giá xăng nhớt là một vấn đề nóng, nhất là đối với những người sống ở các vùng hẻo lánh, phải dùng xe đi làm hay sinh sống.

Mặc dù nước Pháp có hệ thống xe lửa chằng chịt, hệ thống chuyên chở công cộng hữu hiệu, xe hơi vẫn còn là một yếu tố quan trọng. Người Pháp đã bất mãn vì trước đây, nhà nước khuyến khích dân mua xe chạy dầu cặn diesel với giá xe đắt hơn xe xài xăng, và giá diesel rẻ bằng nửa xăng thường. Sau đó, người ta khám phá ra xe diesel còn ô nhiễm hơn xe xài xăng thường, và chính phủ đã tăng giá diesel gần bằng xăng super.

Người dân có cảm tưởng bị lường gạt, mặc dầu nhà nước đã quyết định nhiều biện pháp để làm êm sự bất mãn đó, thí dụ trợ cấp tiền xăng cho những người phải dùng xe đi làm, cấp 4.000 euros cho những người có lợi tức thấp muốn thay xe, mua xe chạy điện.

Thuế xăng chỉ là một giọt nước làm tràn ly. Hay đúng hơn giọt xăng làm bùng ngọn lửa bất mãn đã âm ỉ từ lâu.

Những cuộc "cách mạng "thường thường khởi đầu bằng những chuyện nhỏ. Lần này là vài xu tiền thuế.

Trước đây, cuộc nổi loạn của sinh viên năm 1968, gọi là biến động "Mai 68", đã gây hỗn loạn, thay đổi cả đời sống, tư duy của người Pháp, và ảnh hưởng lan tràn khắp thế giới cho tới ngày nay, đã bắt đầu bằng một chuyện còn vớ vẩn hơn nữa : một nhóm sinh viên biểu tình phản đối chuyện cấm nam sinh vào thăm bạn gái, trong các khu nội trú của nữ sinh.

Phong trào Áo Vàng là sự bùng nổ của những bất mãn, ấm ức từ mọi từng lớp xã hội từ nhiều thập niên, tại một xứ ai cũng nghĩ phải cải cách, nhưng chưa hề có cải cách thực sự, vì ai cũng có lý do để chống lại những biện pháp cải cách khi đụng chạm tới mình.

Hai mươi phần trăm dân Pháp nghĩ "je suis Gilet Jaune" (tôi là áo vàng), 70 % ủng hộ phong trào. Áo vàng là chiếc áo mặc khi có tai nạn, để mọi người thấy mình (être vu), một cách hiện hữu của những người nghĩ mình bị bỏ quên. Rất nhiều người Pháp có cảm tưởng bị bỏ quên trong thời đại thế giới hóa.

Paris brûle-t-il ?

Báo chí Mỹ chạy tựa lớn "Paris is burning", một cách nhắc tới cái tựa cuốn phim nổi tiếng của René Clément,"Paris brûle-t-il ?" (Paris có cháy không ?). Quả thực, hình ảnh trên TV cho thấy một Paris hỗn loạn, xe bị đốt, nhà hàng bị đập phá, cướp bóc, những cảnh giao chiến dữ dội với cảnh sát của những người mang mặt nạ. Những hình ảnh đó vừa cũ, vừa lạ.

"Paris is burning" - Ảnh minh họa

Cũ, bởi vì trong bất cứ cuộc biểu tình, hay "tụ tập đông người "nào, những "casseurs" (những kẻ phá hoại) cũng xuất hiện, trà trộn trong đám biểu tình để đốt phá, để giao chiến với nhân viên công lực.

Mới, bởi vì đây là lần đầu, những nhóm "casseurs "tấn công các công sở, nhất là Khải Hoàn Môn (Arc de Triomphe) ở trung tâm Paris, biểu tượng của nền Cộng hòa quốc gia Pháp, nơi cháy thường trực ngày đêm ngọn lửa tưởng niệm anh hùng vô danh, những người đã hy sinh cho nước Pháp.

Những "casseurs "đó là ai ?

Thứ nhất là những phần tử bất mãn, đa số đến từ các vùng ngoại ô nghèo, thừa nước đục thả câu để đốt phá và ăn cướp.

Thứ hai, nguy hiểm hơn, những nhóm cực đoan (ultra), từ cực hữu tới cực tả. Những nhóm này cũng lợi dụng bất cứ cơ hội nào để giao chiến với cảnh sát, để đập phá những cơ sở tiêu biểu cho "tư bản thống trị "như các siêu thị, các ngân hàng, các cơ sở hành chánh.

Những nhóm "anarchistes" (vô chính phủ) này có cơ sở tại hầu hết các nước Châu Âu.

Mục tiêu của họ là tiêu diệt thể chế dân chủ mà họ coi là một hình thức thống trị của tư bản. Mục tiêu của họ là tạo hỗn loạn để lật đổ trật tự sẵn có.

Những năm 60, 70, các nhóm cực tả đã gieo rắc kinh hoàng khắp Châu Âu : ám sát tổng giám đốc hãng Renault ở Pháp, ám sát các quan tòa và chủ ngân hàng ở Đức, bắt cóc và hạ sát thủ tướng Ý Aldo Moro ở Ý.

Bị thanh trừng, các nhóm này chui vào bóng tối ; những năm sau này, lợi dụng sự bất mãn của dân Châu Âu trước hiện tượng thế giới hóa, đã rục rịch hoạt động trở lại.

Bên cạnh, các nhóm cực hữu, bị lùng bắt sau cái chết của Hitler, cũng không bỏ qua cơ hội dân Châu Âu lo ngại trước nạn di dân, đã ra mặt trở lại, phát động các phong trào dân túy (populiste), nhiều nơi đã vào quốc hội hay nắm quyền.

Ở những nơi khác, như Ý, Pháp, Đức họ tích cực, len lỏi, xách động trong những cuộc biểu tình.

Cái mới ở Pháp, là trái với những cuộc biểu tình trước đây, có tổ chức, có lãnh đạo, những "casseurs" chỉ là những phần tử ngoài lề, xúm vào để đánh hôi, lần này họ đi hàng đầu. Nhất là khoảng 3.000 gilets jaunes, theo nguồn tin Cảnh sát, đã đi theo các "casseurs" để đập phá.

Nước Pháp nghèo đói ?

Đọc những bài của báo nhà nước ở Việt Nam, người ta có cảm tưởng nước Pháp là một nước nghèo đói, bất công còn hơn cả chế độ xã hội chủ nghĩa Việt Nam, người dân thấp cổ bé miệng bị đàn áp trăm chiều. Tóm lại, thông điệp là người dân Việt Nam không nên than phiền, đụng đậy, vì nếu có cực khổ, thiếu thốn, có là nạn nhân của tham nhũng cướp đất, cướp nhà, họ cũng có cái may là sống trong một nước ổn định.

Với các "nhà báo" đó, xin nhắc lại là những đám biểu tình, đôi khi rối loạn ở Pháp, đáng tiếc thực, nhưng dù sao cũng là dấu hiệu của một xứ dân chủ, của một xứ người dân có quyền bày tỏ nguyện vọng, có tiếng nói.

Cảnh sát Pháp nhiều khi bất lực, chịu trận, vì họ không có quyền nổ súng. Chỉ có quyền bắn đạn cao su nếu tính mạng bị đe doạ. Cái lo sợ lớn nhất của chính phủ là học sinh, sinh viên nhẩy vào phong trào phản kháng. Chỉ một người trẻ thiệt mạng, chính phủ sẽ đổ. Cho tới nay, đã có 4 người thiệt mạng, nhưng không phải lỗi của cảnh sát.

Về cái "cơ cực" của dân Pháp, cũng nên biết đó là một trong những nước có đời sống cao nhất, có hệ thống an sinh tiến bộ nhất thế giới.

Dân Pháp, bất cứ làm nghề ngỗng gì, mỗi năm nghỉ ít nhân 5 tuần lễ để đi nghỉ hè. Ngoài lương bổng, có đủ loại trợ cấp cho người già, cho cha mẹ độc thân, người tàn tật, học sinh nghèo, người thất nghiệp… Mặc dù tỷ số thất nghiệp cao, có không dưới 300.000 công việc không kiếm ra người làm, vì dân Pháp chê việc tay chân, nặng nhọc. Người Pháp vẫn là người làm việc ít nhất, 35 giờ một tuần, và về hưu sớm nhất, 62 tuổi, nếu không phải 54, 55 như những người được hưởng quy chế đặc biệt, thí dụ nhân viên lái và điều khiển tàu điện trong ngành hỏa xa.

Người Pháp bất mãn, nổi loạn, không phải vì họ cũng nghèo khổ như người Việt, là nạn nhân của bạo hành, của tham nhũng như người Việt.

Họ bất mãn vì so sánh với những người Pháp khác, có đời sống cao hơn. Họ bất mãn vì nghĩ họ đáng có một đời sống sung túc hơn ở một xứ giầu có. Họ bất mãn vì có cảm tưởng với toàn cầu hóa đời sống của họ cành ngày càng khó khăn hơn, so sánh với thời Tây Phương còn độc quyền về kỹ nghệ, độc quyền sản xuất, độc quyền xuất cảng.

Đó là cái lo sợ bị xuống cấp (déclassement social) trong bực thang xã hội. Không liên hệ gì, không thể so sánh gì với thân phận của người dân một xứ độc tài, thuộc hàng nghèo đói nhất thế giới.

Khủng hoảng chính trị, xã hội

Như đã viết, phong trào Gilets Jaunes là một phong trào tự phát, không tổ chức, không lãnh đạo. Rất khó tiên đoán hiện tượng này sẽ diễn tiến thế nào.

Mặc dù Tổng thống Macron đã nhượng bộ, tuyên bố bãi bỏ việc tăng thuế xăng, bãi bỏ việc tăng giá dầu sưởi, như yêu sách khởi đầu của Gilets Jaunes, những nhóm này vẫn chưa bỏ cuộc.

Họ đưa những yêu sách khác, từ việc tăng lương, giảm thuế tới một loạt những đòi hỏi mâu thuẫn của đủ mọi giới. Thí dụ những người đi làm đòi tăng lương, thương gia đòi giảm thuế, trong khi muốn tăng lương cho người này, khó có cách nào khác hơn là đánh thuế những người khác.

Dù sao ông Tổng Thống 40 tuổi của Pháp đã trầy vi tróc vẩy trong vụ này. Đó có lẽ lá cái giá phải trả sau khi đã lên cầm quyền trước sự ngạc nhiên của mọi người, trong sự điêu tàn của chính trị Pháp. Emmanuel Macron đắc cử Tổng thống trước đây gần hai năm, làm tiêu tan những chính đảng từ tả sang hữu đã ngự trị chính trường Pháp từ một nửa thế kỷ.

Trong năm đầu, Macron đã cải tổ nước Pháp trên nhiều lãnh vực, từ hệ thống hỏa xa, hệ thống giáo dục, luật lao động v.v… là những lãnh vực không chính quyền nào dám đụng tới, sợ sẽ đẩy dân xuống đường.

Macron hành động gần như chỗ không người, vì trước mặt không còn đối lập. Các chính đảng đã tiêu tan, các nghiệp đoàn đã mất uy tín.

Có lẽ chính vì vậy mà nhiều khi Macron cho người ta cảm tưởng, qua những câu tuyên bố thiếu thận trọng, là người coi thường dư luận.

Các đảng phái đối lập, từ trái sang phải, đã thành công trong việc gán cho Macron hình ảnh "tổng thống của nhà giàu". Thí dụ, một trong những quyết định đầu tiên của Macron là bãi bỏ ISF (thuế gia sản, impôts sur la fortune).

Ở Pháp, người có lợi tức cao, ngoài thuế lợi tức, phải đóng thêm thuế gia sản, nếu có bất động sản đáng giá.

Đó là một trong những lời hứa của Macron khi tranh cử, với lập luận : ISF mang lại cho ngân sách quốc gia một số tiền không đáng kể, với hậu quả tai hại là những người có tiền, để tránh ISF, tiếp tục chạy qua sống ở những nước láng giềng ít thuế má hơn, như Thụy Sĩ, Bỉ, Luxembourg hay Anh Quốc, chỉ cách Paris 1,2 giờ máy bay hay TGV (xe lửa tốc hành). Với luật lệ Châu Âu, việc lưu hành người và tiền bạc giữa các nước thuộc Liên Hiệp Châu Âu hoàn toàn hợp pháp.

Macron nghĩ nên thực tế, nên giữ những người có tiền, có cơ sở kinh doanh ở lại, tiêu tiền và tạo công ăn việc làm tại chỗ. Nhưng trong chính trị, hình ảnh tượng trưng nhiều khi quan trọng hơn thực tế.

Mỗi lần có một nhóm than phiền gặp khó khăn kinh tế, thí dụ những người thất nghiệp không được tăng trợ cấp, những người già về hưu phải đóng góp thêm, công chức không được tăng lương, những nông dân gặp khó khăn vì cạnh tranh quốc tế, trong khi giá cả gia tăng, người ta, nhất là các đảng đối lập và các nghiệp đoàn không quên nhắc cho dân hay là Macron đã làm quà bạc tỉ cho những nhà giàu.

Phong trào Gilets Jaunes đã bắt đầu có ảnh hưởng lớn tới kinh tế Pháp.

Những cửa hàng, cơ sở, xe cộ bị đốt phá coi ngoạn mục thực trên màn ảnh TV, nhưng những tổn thất vài triệu hay vài chục triệu, không thấm thía gì với sự tai hại của một quôc gia tê liệt hàng tháng trời. Nhiều hãng xưởng, cơ sở thương mại đã nghĩ tới việc cho nhân viên nghỉ việc. Chỉ riêng kỹ nghệ lương thực, con số tổn thất trong ba tuần xáo trộn đã lên tới 15 tỉ euros.

Hậu quả chính trị còn nặng hơn nữa, ít nhất đối với Macron. Ông ta vẫn chê những người tiền nhiệm quá nhút nhát, không dám cải tổ nước Pháp, theo nhau áp dụng cái gọi là "politique du chéquier", mỗi lần có một đám biểu tình là lôi ngân phiếu (chéquier) ra ký, phân phát để yên thân, mặc dầu đó chỉ là tiền vay nợ, vì từ ba chục năm nay, ít khi nước Pháp có một ngân sách chi thu quân bình. Pháp là một trong nước mang nợ nhiều nhất trong các nước giàu có.

Yếu điểm của Macron

Trước sự bạo động và quyết tâm của phong trào Áo Vàng, trước áp lực của các lực lượng đối lập, Macron cuối cùng đã phải nhượng bộ, dù biết rằng đã nhượng bộ bước đầu, sẽ nhượng bộ bước sau. Kế hoạch cải tổ nước Pháp sẽ trở thành vạn nan, nếu không vô vọng. Macron có lẽ là chính khách hiếm hoi của Pháp thực sự muốn cải cách nưóc Pháp, nhưng đã phạm hai lỗi chính trị.

Thứ nhất, vì đã tay không, một sớm một chiều loại tất cả các đối thủ để trở thành Tổng thống, Macron đã coi thường đối lập, các tổ chức dân sự, các nghiệp đoàn là những yếu tố không thể thiếu trong một chế độ dân chủ. Nếu không có các tổ chức dân sự đại diện, sẽ phải đương đầu với sự hỗn loạn ngoài đường.

Mặt khác, cũng phải nhìn nhận các đảng phái, nghiệp đoàn của Pháp không có tinh thần trách nhiệm của một quốc gia dân chủ kiểu mẫu, thích chống đối hơn là thương lượng để tìm giải pháp.

Thứ hai, Macron không có kinh nghiệm chính trị, trước khi trở thành tổng thống chưa hề tranh cử, chưa hề lăn lộn với cử tri, và mặc dầu đã mang vào quốc hội đa số dân biểu, chưa có một hạ tầng cơ sở vững chắc, đủ để tiếp tay cho chính phủ. Các chính đảng nắm quyền lâu năm, một phần lớn vì họ có một hạ tầng cơ sở vững chắc trên toàn lãnh thổ.

Macron muốn cải tổ nước Pháp theo mô hình Thụy Điển, nhưng không có những điều kiện cơ chế, dân trí của Thụy Điển.

Tới giờ này, mặc dù Macron đã tuyên bố hủy bỏ việc tăng giá xăng nhớt, tình hình không êm dịu hơn. Trái lại, các nhóm xã hội khác nhẩy vào vòng chiến. Ngày thứ Bẩy 8/12 sẽ là ngày quyết định.

Học sinh đã bắt đầu làm náo loạn trong nhiều trường học, giới vận tải sẽ chận các tuyến giao thông làm tê liệt nước Pháp để đòi hạ giá xăng nhớt, hạ giá phí tổn xa lộ, nghiệp đoàn nông dân (mặc dù đã nhận những tài trợ khổng lồ) sẽ tham dự phong trào phản kháng. Các nghiệp đoàn CGT, Force Ouvrière, 2 trong 3 nghiệp đoàn lớn nhất kêu gọi đoàn viên xuống đường

Hàng ngàn Gilets Jaunes chủ trương bạo động, sẽ kéo về Paris thứ bẩy tới "với mục đích đốt phá và giết người", theo bộ trưởng Nội vụ Castaner. Chính quyền sẽ huy động 65.000 cảnh sát để ngăn chặn cuộc tấn công của "những nhóm võ trang" dự tính đổ về Paris cuối tuần này.

Trong không khí sôi sục đó, các đảng đối lập hối thúc Macron nhượng bộ, kể cả chủ tịch đảng Cộng hòa, hữu phái (LR, Les Républicains) trong khi đảng này vẫn đòi hỏi một chính sách thắt lưng buộc bụng để cứu vãn kinh tế, còn khắc khổ hơn cả chính sách Macron.

Các đảng cực tả, cực hữu đòi Macron từ chức, bầu lại, quên rằng nước Pháp là một nước dân chủ, và nhiệm kỳ của Tổng thống 5 năm.

Nhóm cực tả của Mélenchon mô tả xã hội Pháp như địa ngục, trong khi Mélenchon không ngớt ca ngợi xã hội chủ nghĩa Venezuela, và tiêu xài rộng rãi.

Macron và Thủ tướng Edouard Philippe, sau một thời gian cứng rắn, không có đường nào khác hơn là nhưọng bộ và kêu gọi những nhóm chống đối tới gặp chính phủ để thảo luận, thương lượng. Một vài đại diện Gilets Jaunes chấp nhận, một số khác đòi tranh đấu tới cùng, vài người cho hay đã nhận được những đe dọa tới tinh mạng từ các nhóm cực đoan nếu nhận lời thương lượng với nhà nước.

Thật khó tưởng tượng trong bối cảnh đó, những cuộc gặp gỡ sắp tới sẽ đưa tới kết quả khả quan. Làm cách nào thảo luận với một phong trào phản kháng sâu rộng nhưng không lãnh tụ, không tổ chức, không đại diện ? Thảo luận về cái gì, khi mỗi nhóm, mỗi khuynh hướng đưa một đòi hỏi khác nhau, hay hoàn toàn mâu thuẫn.

Lấy một vài thí dụ, để thấy ngay cả những đòi hỏi có vẻ hợp tình, hợp lý nhất cũng không dễ thực hiện :

Thí dụ 1 : Gilets Jaunes đòi hạn chế mức lương cao nhất 25.000 Euros (1 euros = 1,10 hay 1,20 US dollars) để tránh bất công. Quả thực là giám đốc các hãng lớn lãnh lương lớn một cách thô bạo : 10, 15, 20 triệu euros/năm. Hạn chế là phải, nhưng lương bổng của các hãng tư là do hội đồng quản trị của họ quyết định, không thuộc thẩm quyền của chính phủ. Lương các chủ hãng lớn ở Đức, Anh còn lớn hơn, chưa nói tới Hoa Kỳ. Nếu chính phủ một nước quyết định hạn chế lương bổng, các chủ hãng lớn sẽ di cư sang nước láng giềng, kéo theo cả nhân viên và công ăn, việc làm.

Thí dụ 2 : tăng trợ cấp cho người nghèo. Rất hay, nhưng lấy tiền đâu ra, khi các dịch vụ xã hội, trợ cấp, nhân đạo đủ loại ở Pháp đã cao nhất thế giới, chiếm 57% PIB, tổng sản lượng quốc gia, trong khi các nước khác, kể cả các nước xã hội kiểu mẫu ở Bắc Âu, dưới 45%.

Lấy tiền đâu ra, ngoài việc tăng thuế, nhưng thuế trực tiếp hay gián tiếp đủ loại ở Pháp cũng đã cao nhất thế giới, 48 % tổng số lợi tức. Và chính chuyện tăng thuế là nguyên nhân của phong trào Gilets Jaunes. Biểu ngữ chính của Gilets Jaunes là "Ras-le-bol fiscal "(Ớn tối cổ, thuế má)

Chưa đặt câu hỏi sẽ đánh thuế những ai. Hiện nay, ở Pháp, chỉ có 42% dân đóng thuế, những người khác được miễn vì lợi tức thấp. Đánh thuế nặng nhà giầu ? Trên thực tế, đa số những người có lợi tức cao, có gia sản lớn, những thể tháo gia hay nghệ sĩ hàng đầu đều có địa chỉ thuế ở Belgique, Thụy Sĩ.

Bao nhiêu thuế má đổ lên đầu một giai cấp, gọi là giai cấp trung lưu, những người đã bỏ ra trên dưới 10 năm học để có một nghề lương được coi là cao. Đánh thuế những người này dễ, vì lương bổng sở làm khai thẳng với sở thuế, và họ cũng là những người không xuống đường, không biểu tình vì không có tổ chức, không có nghiệp đoàn.

Ngay cả khi có ngân khoản, có nên tăng trợ cấp ? Nếu tiền trợ cấp đủ loại không thấp hơn lương tối thiểu, gọi là SMIC, như nhiều trường hợp hiện nay, người ta sẽ ngồi nhà hơn là đi làm lãnh lương tối thiểu.

Nếu tăng SMIC quá độ, giá thành của các sản phẩm Pháp đã cao, so với nhiều nước láng giềng, nhất là Đông Âu, chưa nói tới các nước nghèo, sẽ cao hơn nữa. Hàng hóa không cạnh tranh nổi, kinh tế sẽ khó khăn, thất nghiệp sẽ lan tràn, và sẽ có nhiều... biểu tình hơn nữa.

Cựu tổng thống Georges Pompidou nói nửa đùa, nửa thực : đừng kiếm giải pháp, bởi vì mỗi giải pháp sẽ đẻ ra 3, 4 vấn đề rắc rối hơn.

Nếu suy nghĩ xa hơn, phải giải thích thế nào về một phong trào, khởi đầu tưởng chỉ là chuyện lộn xộn hàng ngày dưới huyện, đã trở thành một phong trào sâu rộng, không có lối thoát ?

Phong trào Gilets Jaunes nói lên ít nhất 2 điều : thứ nhất, mô hình xã hội Pháp đã lỗi thời, không thể tiếp tục ; thứ hai, đó là một dấu hiệu cho thấy hiểm họa suy yếu của nền dân chủ tại các nước Tây Phương sẽ dẫn tới khủng hoảng, nếu không tìm ra giải pháp.

Một mô hình xã hội lỗi thời

Mô hình xã hội Pháp, ít nhất từ đệ nhị thế chiến, xây dựng trên 2 nguyên tắc : nguyên tắc, hay triết lý bình đẳng (égalitarisme) và nguyên tắc Nhà nước vạn năng (État-providence)

Đúng ra, từ Cách mạng 1789, giấc mơ thầm kín của người Pháp là một xã hội bình đẳng. Để thực hiện xã hội đó, Nhà nước cần một guồng máy trung ương vạn năng. Nhà nước có nhiệm vụ phân phát, thỏa mãn các nhu cầu vật chất của mỗi cá nhân, san bằng mọi bất công xã hội.

Mô hình đó tuyệt vời, khi nhà nước mạnh, khi kinh tế thịnh vượng, khi quốc gia độc quyền hay đứng đầu thế giới về kỹ nghệ, xuất cảng. Nhà nước có dư khả năng cấp phát, bù đắp, trợ cấp những phần tử yếu kém của xã hội, để không ai bị gạt ra lề đường.

Dần dần, dân trao cho nhà nước bổn phận, trách nhiệm phải lo cho mình. Mỗi khi có khó khăn, gõ cửa nhà nước. Nếu không được thỏa mãn, sẽ phản kháng, đình công, bãi thị cho tới khi được thỏa mãn. Mô hình đó đã bắt đầu gặp trở ngại từ khi có toàn cầu hóa.

Nước Pháp, cũng như các nước Tây Phương gặp khó khăn vì cạnh tranh thương mại, vấn đề di dân, nhưng trong khi các nước như Canada, Đức, Thụy Điển v.v. đã thắt lưng buộc bụng, chấp nhận một giai đoạn hy sinh để cải cách, nước Pháp vẫn chưa có cái can đảm đó. Dân vẫn tiếp tục coi nhà nước là État-providence, các chính quyền liên tiếp từ 40 năm nay vẫn tiếp tục những chính sách vá víu, tạm bợ để sống qua ngày, để khỏi thất cử. Nước Pháp năm nào cũng có bầu cử đủ loại, hậu quả là các chính đảng lo chuyện bầu bán hơn là chuyện cải cách.

Sự suy yếu của dân chủ

Điều nhận xét thứ hai, là hình thức dân chủ cổ điển, quyết định từ trên xuống dưới không còn thích hợp nữa. Người dân không chấp nhận đóng vai thụ động.

Những nước đã hiểu điều đó, đã áp dụng hình thức dân chủ hợp tác (démocratie participative), trong đó người dân trực tiếp tham dự vào việc quản trị quốc gia, như tại các nước Bắc Âu, thể chế dân chủ vẫn vững mạnh.

Ở những nơi khác, đã có hỗn loạn. Hậu quả là chính quyền rơi vào tay các nhóm mị dân như ở Áo, ở Hung, ở Ý, dẫn tới Brexit ở Anh.

Cả Châu Âu nín thở nhìn diễn biến những ngày sắp tới ở Paris, vì sau khi bà Merkel ở Đức quyết định rời chính trường, sau khi Ý rơi vào tay nhóm cực đoan, sau khi Anh quyết định ra khỏi Liện Hiệp Châu Âu, dù muốn hay không, Châu Âu vẫn trông chờ vào nước Pháp.

Chính phủ, các phe phái chính trị, và dân Pháp, có đủ khả năng, bình tĩnh, sáng suốt, tinh thần công dân, để đi tới một cuộc thảo luận tận gốc của mọi vấn đề, đáp ứng với thực tế của một thế giới đang chuyển mình, như chính phủ Pháp hứa hay không, vẫn là một câu hỏi lớn.

Tới giờ này, người ta vẫn không tiên đoán nổi những gì sẽ xẩy ra ở Pháp trong những ngày, tháng tới.

Paris 06/12/2018

Từ Thức

Nguồn : tuthuc-paris-blog.com

Phòng phiếu đã đóng cửa ở Mỹ. Cả hai phe Cộng hòa, Dân chủ đều cho mình đã thắng. Sự thực, kết quả không phải là "một thắng lợi ngoài sức tưởng tượng" như Trump quả quyết, cũng không phải là "làn sóng xanh" (mầu tượng trưng cho đảng Dân chủ) như phe đối lập mong đợi. Hạ viện rơi vào tay Dân chủ. Thượng viện vẫn ở trong tay Cộng hòa.

Nữ Dân biểu Nancy Pelosi và Tổng thống Donald Trump - Ảnh minh họa

Mỗi phe có lý do để nói mình thắng, hay có lý do để thất vọng.

1. Phe Dân chủ

Đảng Dân chủ có thể mừng vì đã lấy lại được Hạ viện, nhưng thất vọng vì những bất mãn về cá nhân và tư cách Trump không cuốn trôi phe Cộng hòa như dự đoán, nhất là chuyện tranh cử của phe Cộng hòa đều xoay quanh Trump, như một cuộc trưng cầu dân ý về Donald Trump, mặc dù đó là một cuộc bầu cử địa phương.

Không có, hay chưa có chuyện xã hội Mỹ chối bỏ Trump như nhiều médias tiên đoán. Cái sợ di dân và ổn định kinh tế (nhờ Trump hay không là chuyện khác) khiến hậu thuẫn cửa tri của Trump vẫn còn mạnh.

Vai trò của Thượng viện quan trọng hơn Hạ viện, nhưng với Hạ viện trong tay, phe Dân chủ sẽ có khả năng gây khó khăn cho Trump, thí dụ về chuyện biểu quyết ngân sách, chính sách di dân, thành lập những uỷ ban điều tra về chuyện kinh tài, thuế má của Donald Trump. Ứng cử viên dân chủ nổi nhất của Dân chủ, Beto O'Rourke thua thượng nghị sĩ đương nhiệm cộng hòa Ted Cruz ở Texas, nhưng là ngôi sao mới nổi mà đảng Dân chủ đang tìm kiếm, để tranh cử Tổng thống hai năm tới, nếu không muốn lôi Hillary Clinton trở lại.

Vấn đề của đảng Dân chủ là phải tìm ra lãnh đạo, và phải minh bạch hơn về chính sách, phải biết mình muốn gì, định làm gì. Chống Trump không phải là một chính sách. Đó cũng là những khó khăn các đảng phái cổ điển ở Châu Âu đang lúng túng, nhất là phe tả. Thế giới đã thay đổi, khó thuyết phục cử tri với những lý luận của thế kỷ trước.

2. Phe Cộng hòa

Với Thượng viện trong tay, Trump vẫn rảnh tay về ngoại giao nhưng sẽ phải thương lượng, sống chung, thoả hiệp với Hạ viện trên những địa hạt khác.

Tới nay, Trump cai trị như chỗ không người. Hai năm tới, Trump sẽ phải chứng tỏ có khả năng lãnh đạo một quốc gia dân chủ bình thường, có đối lập, có những người nghĩ khác mình.

Trong cuộc bầu cử Tổng thống 2020, chắc chắn Trump sẽ nói không thực hiện được những điều đã hứa vì bị Hạ viện ngăn cản, chọc gậy bánh xe. Nhìn dưới lăng kính đó, mất Hạ viện không chừng lại trở thành một lợi khí tranh cử cho Trump. Thí dụ về vụ xây tường, Trump sẽ nói không xây được vì Hạ viện của đảng Dân chủ, trong khi ngay cả khi đa số là Cộng hòa, chuyện biểu quyết ngân sách đã gặp khó khăn. Và không một chuyên viên nào nghĩ rằng một bức tường có thể chận đứng được di dân.

Những lý luận đó, cử tri có nghe không là tùy tình trạng kinh tế, xã hội của nước Mỹ trong 2 năm tới.

Trái với một nước độc tài, lãnh tụ leo lên ngai vàng là ngồi lỳ tới chết, ở một xứ dân chủ, hai năm là một thời gian đủ dài để xẩy ra nhiều chuyện, để cử tri ngả về phe này hay phe kia.

3. Nền dân chủ vững mạnh

Trong một cuộc tranh cử gay cấn nhất, gay go nhất và tốn kém nhất trong lịch sử, cử tri Mỹ đã đưa nhiều khuôn mặt trẻ, nữ giới, thuộc mọi chủng tộc, mọi giai cấp vào một Quốc hội tới nay đa số là đàn ông, da trắng, thuộc giai cấp thượng lưu. Điển hình là Alexandria Ocasio-Cortez, dân biểu mới New York, 29 tuổi, mẹ người Portoricaine, xuất thân từ giới bình dân, hoạt động xã hội từ khi còn rất trẻ.

Chưa bao giờ số cử tri tham dự đông như vậy, trẻ như vậy ; số ứng cử viên phụ nữ cũng chiếm kỷ lục. Người có công mang những người vốn thờ ơ đến với chính trị, với sinh hoạt xã hội là… Donald Trump. Nếu không bất bình với những lời tuyên bố của Trump về đàn bà, về người da mầu, chắc chắn những người đó đã đi shopping, hay câu cá trong ngày bầu cử.

Kết quả bầu cử cho thấy một nước Mỹ chia đôi, khó hàn gắn, như Quốc hội Hoa Kỳ phản ảnh đúng xã hội Mỹ. Điều đó xác nhận nhận xét của Alexis de Tocqueville : mặc dầu có nhiều khuyết điểm, Hoa Kỳ có một thể chế dân chủ đủ mạnh, có khả năng quân bình hóa sinh hoạt chính trị, để vượt qua những giai đoạn sóng gió (*).

Nước Mỹ chia làm hai, nước Mỹ của thành phố và nước Mỹ của vùng quê. Nước Mỹ của những người muốn đóng cửa, bên cạnh những người muốn mở rộng. Những người cùng một chính kiến sống với nhau trong một khu, đọc một tờ báo, coi một đài TV phe kia coi như không có.

Mỗi người có lý do của mình. Ngay cả giới di dân bầu bán cũng khác nhau. Đa số người Mễ bầu Dân chủ, nhưng có nhiều người Mễ bầu Trump vì sợ những người Mễ khác sang… giành phần bánh mì của mình. Đa số người Nhật, Đại Hàn, Ấn Độ bầu Dân chủ, vì nghĩ Trump kỳ thị chủng tộc. Đa số người Việt ủng hộ Trump kịch liệt vì nghĩ Trump sẽ đánh tan hoang Trung Quốc để từ đó đánh sụp chế độ cộng sản Việt Nam…

Cái vết rạn đó, sẽ rất khó hàn gắn

Kết quả bầu cử khiến nhiều người thất vọng, vì "phe ta" không đại thắng. Một chính phủ có đối lập sẽ gặp nhiều khó khăn. Đó chính là một trong những nguyên nhân khiến phong trào dân túy (mị dân) lên cao khắp thế giới. Người ta bắt đầu hoài nghi về dân chủ vì thấy nó không hữu hiệu, vì nhà nước không có toàn quyền. Quên rằng đó cũng chính là một ưu điểm của dân chủ, vẫn theo Tocqueville : nó ngăn chặn độc tài, tránh hỗn loạn.

Từ Thức

Nguồn : tuthuc-paris-blog.com, 09/11/2018

(*) Các bạn trẻ, nếu muốn hiểu về dân chủ Hoa Kỳ, hay dân chủ nói chung (đủ mọi góc cạnh của dân chủ), những cuốn sách đầu tiên nên đọc là tác phẩm của Alexis de Tocqueville. Mặc dầu tác giả là người Pháp, viết từ đầu và giữa thế kỷ 19, tác phẩm của Tocqueville vẫn trẻ, mới như vừa viết hôm qua.

Chúng ta chờ đợi, hy vọng giải thay thế cho Nobel Văn Chương rơi vào tay Kim Thúy, một nhà văn gốc Việt hiện cư ngụ tại Canada. Giải này vừa được trao cho Maryse Condé, một nhà văn nữ Pháp, 81 tuổi. Nếu Kim Thúy nói về xã hội đảo lộn ở miền Việt Nam sau 75, về đời sống, tâm trạng ngổn ngang của một nhà văn lưu vong, tác phẩm của Maryse Condé nói về đời sống của người dân da đen từ thời nô lệ tới thời thuộc địa Pháp.

Maryse Condé, một nhà văn nữ Pháp, 81 tuổi

Ban tuyển lựa tuyên bố, tại Thư viện Quốc gia Thụy Điển ở Stockholm : Maryse Condé, "với một ngôn ngữ chính xác, đã mô tả những tai hại của của chính sách thuộc địa và sự hỗn loạn thời hậu thuộc địa".

Giống như Phillip Roth, Maryse Condé, sinh năm 1937 tại Guadeloupe, thuộc lãnh thổ hải ngoại (DOM-TOM) của Pháp, đã nhiều lần được đề nghị giải Nobel, nhưng chưa bao giờ được tuyển chọn.

Cựu sinh viên Sorbonne, Maryse Condé dạy văn chương tại các đại học Phi Châu như Ghana, Sénégal, trước khi dạy tại đại học Columbia, Hoa Kỳ. Bà đã được trao nhiều giải văn chương, như giải Hàn Lâm Viện Pháp 1988 với tác phẩm La Vie Scénérate, giải Marguerite Yoursenar 1999 với Le cœur à rire et à pleurer, giải Tropiques…

Từ cuốn tiểu thuyết đầu tiên, En attendant le bonheur, xuất bản năm 1976, tới cuốn cuối cùng, Le Fabuleux et Triste Destin d’Ivan et d’Ivana, Maryse Condé là tác giả của 30 cuốn tiểu thuyết, không kể các kịch bản và nghiên cứu.

Cách đây 2 năm, sau tác phẩm Mets et Merveilles, bà nói sẽ ngưng viết, nhưng với một nhà văn, buông bút không dễ : năm ngoái, Le Fameux et Triste Destin ra đời.

Trước Maryse Condé, một nhà văn DOM-TOM khác đã lãnh giải Nobel : Saint-John Perse, năm 1960.

Maryse Condé sẽ nhận giải ngày 9 tháng 12 sắp tới tại Stockholm, thủ đô Thụy Điển. Tiền thưởng giải này : 100.000 dollars (khoảng 97.000 Euros), bằng một phần mười giải Nobel chính thức.

Giải Nobel đã chết khi Hàn Lâm Viện Thụy Điển tuyên bố, như thả một trái bom, tháng Năm vừa qua : sẽ không có Nobel Văn Chương 2018.

Người ta đã đi tới quyết định trên sau khi phát giác một vụ tai tiếng về tình dục liên hệ tới chồng một thành viên trong ban giám khảo. Ông này, Jean-Claude Arnault, bị tố cáo đã xách nhiễu tình dục 18 phụ nữ, có hành động sàm sở với cả con gái của nhiều thành viên Ban Giám khảo, đã nhiều lần tiết lộ tên người được giải trước ngày công bố chính thức. Nhiều thành viên từ chức, kể cả Sara Danius, thư ký thường trực của Ban Giám khảo.

Sau khi Hàn Lâm Viện tuyên bố sẽ không có giải Nobel 2018, trên 100 nhân viên các thư viện, cũng như các nhân vật thuộc giới văn học Thụy Điển đã quyết định lập một giải mới, tạm thời thay thế cho giải Nobel năm nay. Sau đó, ban tổ chức sẽ giải tán để trả lại chỗ cho Nobel 2019, sau khi Hàn Lâm Viện đã thanh toán hàng ngũ, tìm một phương pháp và triết lý mới cho giải Nobel Văn chương.

Giải thay thế này hoạt động trên nguyên tắc dân chủ, trái với giải Nobel được quyết định bởi 18 người trong Ban Giám khảo.

Ban tổ chức tuyển lựa một danh sách những nhà văn trên khắp thế giới, tổng cộng 47 người, trong đó có những tên tuổi như Paul Auster, Joyce Carol Oates, Ian McEwan, Amos Oz, Margaret Atwood để độc giả lựa chọn.

Sau khi kiểm 33.000 phiếu bỏ qua mạng internet, bốn nhà văn lọt vào vòng chung kết : nhà văn gốc Việt Kim Thúy, nhà văn Anh Neil Gaiman, nhà văn Nhật Haruki Murakami và Maryse Condé. Murakami xin rút lui, để được yên tĩnh sáng tác.

Nhà văn gốc Việt Kim Thúy

Mặc dù không được trao giải kỳ này, việc được vào chung kết một giải thưởng văn chương quốc tế cũng đã giúp độc giả Việt Nam khám phá Kim Thúy, một nhà văn viết tiếng Pháp, nhưng tác phẩm, từ Ru, Mãn, Vi, À Toi v.v... đã được dịch ra nhiều thứ tiếng và giúp người ngoại quốc hiểu tâm hồn của người Việt.

Chúng tôi sẽ trở lại đầy đủ hơn với thế giới của Maryse Condé, Kim Thúy trong một dịp khác.

Paris 13/10/2018

Từ Thức

Nguồn : tuthuc-paris-blog.com, 13/10/2018

Trong vài ngày, hai đại tang, quốc táng. Đại tang đối với Đảng, bởi vì đối với dân, đó là những tin mừng. Chỉ cần vào mạng xã hội sẽ thấy cái vui mừng ấy nổ như pháo, như champagne.

Trong một xứ có một ngày vui, có vạn ngày buồn, người ta tìm mọi cách để vui. Vui không được với trái banh, vì tranh giải túc cầu bị loại, người ta tìm cái vui trong việc lãnh tụ chầu trời. Trăm hoa khôi hài đua nở, và, trong chính trị cũng như ở ngoài đời, khôi hài là võ khí lợi hại nhất, hữu hiệu nhất.

Trong một xứ có một ngày vui, có vạn ngày buồn, người ta tìm mọi cách để vui.

Một quốc gia người dân chúng vui mừng nghe tin lãnh tụ chết, người ta dễ tưởng tượng thực trạng cũng như tương lai của đất nước đó thế nào.

Đó là những tiếng cười tuyệt vọng, bởi vì với một chế độ độc tài, tập đoàn cầm quyền được đào tạo như nhau, được huấn luyện như nhau, suy nghĩ như nhau, canh chừng nhau, chia chác với nhau, anh này chết, anh khác sẽ lên. Sẽ làm cùng một trò hề độc ác, man rợ, tai hại. Anh nào nghĩ khác, làm khác sẽ bị nghiền nát.

Vấn đề là thay cả cuốn sách, không phải thay vài trang.

Nên vui hay buồn ?

Biết vậy, nhưng vui được thì cứ vui. Hay, mượn chữ của Phan Khôi, "nắng được thì cứ nắng". Diễu cợt được thì cứ diễu cợt. Khôi hài là một hình thức lễ phép của sự tuyệt vọng (L’humour est la politesse du désespoir) (1).

Nghĩ đi, thấy lãnh tụ chết cũng vui. Nghĩ lại, chưa chắc đã là tin mừng. Vì một anh lãnh tụ chết, sẽ xây nghĩa trang bao la, dân hết đất trồng trọt, cắm dùi, sẽ nhăn răng chết theo. Và mỗi lần một anh anh chết, giá xăng lại tăng vọt.

Tuy vậy, không phải cả nước vui mừng. Đám tang ông Quang đã có nhiều người khóc.

Ngoài gia đình, hay những lâu la đã hưởng ơn mưa móc, hay các đồng chí phải đóng kịch buồn rầu, người ta không hiểu khóc vì lý do gì. Ông Quang khi là Bộ trưởng Công an đã hành hạ, tra tấn, giết hại bao nhiêu người, đã nâng cao "phong trào dân đến đồn Công an tự tử". Có cảm tình với đương sự, bởi vì nghe nói ông chống Trung Quốc, bị đầu độc vì muốn thoát Trung ? Nếu chuyện đó có thật, cái chống Tàu của ông nó cũng không đến nỗi hung hăng lắm, vì ông vẫn ngậm miệng ăn tiền cho tới chết.

Ông Đỗ Mười, xuất thân từ người hoạn lợn, đã thiến cả nước, miền Bắc trước, miền Nam sau. Trong mười năm làm Thủ tướng, Tổng bí thư, với những chiến dịch đánh tư sản tàn khốc, dã man, đần độn, ông ta đã làm tiêu tan tiềm lực quốc gia, tan nát hàng triệu gia đình, đưa hàng trăm ngàn người đến vùng kinh tế mới để hoặc bỏ mạng, hoặc trốn về thân tàn ma dại, đã đẩy hàng triệu người xuống thuyền vượt biển tìm đường sống, một phần ba bỏ mình trên biển cả.

Ngày đưa tang ông Quang, có người khóc. Đưa ông Đỗ Mười, học sinh bị lùa ra đứng hai bên đường, không khóc, nhưng cũng phải đóng vai buồn rầu cho đúng quy trình, mặc dù chẳng biết ông ta là ai.

Những hung thần đó, vẫn có những người khóc, mặc dù ngày nay, thời đại Internet, dân không ngoan hơn, hay bớt ngu hơn. Không còn cảnh vật vã than khóc hơn cả khi cha chết, như trong những đám tang Staline, Mao, Hồ Chí Minh, Kim Nhật Thành…

Người ta, nhất là người Tây Phương, thường ngạc nhiên, đúng ra là ngỡ ngàng, trước cảnh than khóc lãnh tụ ở những xứ cộng sản.

Phải đọc một tác giả Bắc Hàn, mới hiểu được hiện tượng đó.

"Truyện La scène (Màn kịch), trong tuyển tập truyện ngắn Tố cáo (La dénonciation) của Bandi, mô tả không khí xã hội những ngày dân Bắc Hàn để tang Kim lãnh tụ. Trong buổi họp phường khóm, công an phường cảnh cáo : "Ngay trong hàng ngũ cán bộ cũng có những tên đáng bắn bỏ (vì không bày tỏ đủ lòng thương tiếc Đại lãnh tụ kính yêu)… Chúng ta phải khuyến cáo cán bộ cảnh giác hơn nữa : hàng ngàn con mắt, hàng ngàn lỗ tai, hàng ngàn nắm tay vũ bão phải tích cực canh chừng hơn nữa, phải như vậy mới bảo đảm sẽ không có tên nào dám lầm lỗi".

Mọi người thi đua tới bàn thờ tưởng niệm lãnh tụ. Người ta biết công an đứng ghi tên từng người. "Dân chúng tới than khóc ít nhất một lần mỗi ngày. Dần dần trở thành một thông lệ được mọi người tuân theo, và con số những người tới sáng, trưa, chiều, tối càng ngày càng đông". Cả nước vật vã khóc, kể cả những người bị chế độ hành hạ thân tài ma dại. Tác giả viết mỗi người đóng một vai kịch, sống trong da thịt vai kịch (se glisser dans la peau du personnage) đến nỗi trở thành nhân vật, những giọt nước mắt trào ra, tự nhiên. Mỗi người mang tới bàn thờ lãnh tụ một bông hoa. Hậu quả là hoa trong vườn, trong công viên bị hái sạch, thiên hạ, kể cả học sinh nhỏ tuổi phải leo lên núi kiếm hoa, nhiều người rơi xuống hang núi chết, nhiều người bị rắn độc cắn bỏ mạng. Cán bộ phường : "Các người tưởng rằng như vậy là đủ trung thành à ? Tưởng rằng hái tất cả hoa trong thành phố để kính dâng hương hồn Đại Lãnh Tụ, tưởng rằng leo lên núi hái hoa có thể rớt xuống hang hay bị rắn độc cắn là đủ à ? Trong giai đoạn bi thảm này, dù chúng ta có than khóc đến chết, vẫn không đủ để bày tỏ nỗi đau buồn đã mất người cha chung của dân tộc" (2).

Trong số những người vật vã than khóc, có những người khóc thật, vì được nhồi sọ từ nhỏ, tin rằng mình sống, ăn, ngủ, hít thở khí trời là nhờ lãnh tụ. Cũng có, rất nhiều người, than khóc vì bị lây. Giữa một đám đông, cá nhân không còn nữa, người ta suy nghĩ, phản ứng như đám đông. Y khoa gọi đó là hiện tượng "mimétisme".

Mimétisme, nơi súc vật : thay lông, đổi mầu để lẫn vào cảnh vật chung quanh ; nơi con người : lập lại một cách máy móc, vô thức những hành động, thái độ của những người chung quanh. Trong cả hai trường hợp, đó là một phản ứng để sống còn

Từ vô thần tới Niết Bàn

Như tất cả những người cộng sản, các ông Trần Đại Quang, Đỗ Mười đều hãnh diện khoe trong lý lịch là vô thần, nhưng khi chết, đột nhiên thấy cần Phật hơn là Marx.

Nơi chín suối, Phật hình như có thẩm quyền hơn Đảng, Phật là Tổng bí thư. Hối lộ, phải hối lộ đúng chỗ. Bèn vội vàng, khẩn cấp quy y. Bèn vội vàng triệu tập hàng ngàn sư sãi quốc doanh tụng kinh, gõ mõ. Vẫn cái chiến lược lấy thịt đè người. Trước cửa Phật, cũng dàn quân như công an chống biểu tình, nghĩ nếu tương quan lực lượng càng ngả về phe ta, Phật càng phải nhượng bộ sớm, vội vàng mở cửa Niết Bàn. Tội càng nặng, lực lượng sư sãi càng đông, tụng kinh, gõ mõ càng lớn để áp đảo tinh thần đối phương.

Tội càng nặng, lực lượng sư sãi càng đông, tụng kinh, gõ mõ càng lớn để áp đảo tinh thần đối phương.

Vẫn cái chiến thuật nói láo, theo đúng lời dạy của Lenin : một sự dối trá nhắc đi nhắc lại trăm ngàn lần sẽ trở thành sự thực. Các dư luận viên đã áp dụng chiến thuật đó với dân. Các sư quốc doanh áp dụng chiến thuật đó với Phật. Một thượng toạ Thích Cầu Siêu hớn hở loan tin, cũng đáng tin cậy như tin trên báo Đảng : Chủ tịch Trần Đại Quang đã về tới Niết Bàn.

Sau giai thoại đồng chí Chủ tịch thuở nhỏ bắt đom đóm bỏ vào vỏ trứng để học bài, người ta tưởng nghệ thuật điếu đóm đã tới tột đỉnh. Nhưng không, vẫn có những thằng cha muốn đi xa hơn nữa. Thích Minh Hiển, một thượng tọa quốc doanh khác, làm lobby cho cựu Tổng bí thư nơi cửa Phật, tuyên bố ngon lành : "Cụ Đỗ Mười có đủ đức tính của một Bồ Tát thị hiện". Nói chắc nịch, như phát ngôn viên chính thức của Đức Phật, sau khi đã xét hồ sơ.

"Cụ Đỗ Mười có đủ đức tính của một Bồ Tát thị hiện".

Hai ông trùm một đảng cướp lăn ra chết, cả nước phải để tang. Hiện tượng quái dị đó phải trách ai ? Đảng cướp lộng hành hay một dân tộc thụ động, cam chịu ?

Lòng dân, ý Trời

Bộ Ngoại giao kiêu hãnh loan tin : nhiều nước gởi điện chia buồn với nhân dân Việt Nam và gia đình cựu Tổng bí thư Đỗ Mười.

Tò mò, muốn biết "nhiều nước "là những nước nào ? Trả lời : Trung Quốc, Lào và Campuchia. Thấy thiêu thiếu. Nếu có thêm Bắc Hàn và Cuba, có thể khẳng định ít nhất 100% nhân dân thế giới đã tiếc thương Bồ tát.

Nước nào tiếc thương nhiều nhất ? Tàu. Trung Quốc vô cùng thương tiếc "một đồng chí, và một người bạn thân thiết nhất của Đảng và nhân dân Trung Hoa".

Trung Quốc có thể an tâm. Đồng chí này chết, đồng chí khác lên thay. Cái chức "bạn thân thiết nhất của Đảng và nhân dân Trung Hoa", nhiều đứa sẵn sàng giết nhau để tranh giành cho kỳ được. Chưa bao giờ, phong trào khoe khoang những hành động và thành quả của tình hữu nghị Hoa Việt lên cao hơn như những ngày gần đây.

Nhìn cảnh vua quan mặt mũi rầu rĩ tiễn đưa các đồng chí ra đi, viết (hay chép lại) những lời ai điếu thống thiết trên sổ vàng, người ta không thể không nghĩ tới đám tang của những godfathers trong cuốn phim về mafia của Coppola. Và một câu nói của một nhà văn Pháp : những con cá sấu chưa dự đám tang lãnh tụ, sẽ không biết khóc.

Bây giờ đang là mùa lãnh tụ băng hà, các godfathers khi xếp hàng thắp hương phúng điếu cũng nên thận trọng, nhìn trước nhìn sau. Ngày xưa, trong truyện Tàu, mỗi lần các quan chức tiếp nhau, bao giờ cũng mời khách ngồi dựa lưng vào tường. Ra cái điều là mình không có ý xấu, không tính chuyện thích khách, đâm vào lưng khi khách ngồi nhậu.

Ông Quang ngỏm, bác Trọng lên thay thế, kiêm nhiệm. 100 % Bộ chính trị đã đề cử bác. Ít nhất 100% Đại biểu sẽ bỏ phiếu cho bác, theo ý nguyện của ít nhất 100% nhân dân. Con số 100% hơi khả nghi, vì trong số gần 100 triệu người Việt, có hai người không đồng ý.

Người thứ nhất là tác giả bài này, từ đầu vẫn ủng hộ ông Quang Lùn thuộc nhóm Cờ Đỏ.

Người thứ hai là chính bác Trọng. Bác không hề hay biết chuyện đề cử này, rất ngạc nhiên, rất bức xúc, rất ngần ngại. Bác đã từng tuyên bố "Vừa là Tổng bí thư, vừa là Chủ tịch nước, ai sẽ là người kiểm soát ?". Rất ngần ngại, nhưng cuối cùng, đành phải nhận lời, ý dân không thể từ chối. "Dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh", như lời Mạnh Tử

Như vậy, phải nói rõ là không phải hoàn toàn "một chăm phần chăm". Nhưng không sao. Thiếu một, hai người, nhưng có thêm một phiếu, quan trọng không kém : Trời. Thủ tướng Phúc, người ban chức "top" thế giới cho cả nước, khám phá ra chuyện đề cử bác Trọng "trên thuận ý trời, dưới hợp lòng người".

Vô thần, nhưng khi cần vào Niết Bàn sớm để chiếm chỗ tốt, vồ nhà mặt tiền, không ngần ngại ra lệnh cho sư sãi quốc doanh tụng kinh loạn cào cào, khi cần thắng cử, không ngần ngại lôi Trời đi bỏ phiếu.

Mồ cao, mả đẹp

Mồ mả ông Quang xây hoành tráng, rực rỡ trên 2.000 thước vuông, gấp hàng trăm, hàng ngàn lần nơi an nghỉ của De Gaulle, Kennedy, Kohn là quốc trưởng, thủ tướng của những nước nhược tiểu, nghèo đói.

Mồ ông Đỗ Mười nhỏ hơn, trên 1.000 thước vuông, bởi vì ông được báo Đảng ca tụng là người sống giản dị, gần dân, tiết kiệm từng xu cho công quỹ. Giai thoại : khi đi thăm dân, ông từ chối không uống bia, vì "uống bia là uống dollars".

Mỗi người có một cái thú. Cái thú nho nhỏ của các đầy tớ dân là khi sống, mặc dù rất thanh liêm, thích cất những cái lều thật lớn, khi chết, xây mả to tổ bố. Muốn đời đời thiên hạ chiêm ngưỡng, nhớ ơn công đức của mình. Mặc dù là những người kiến thức bao la, nhờ vỏ trứng, đom đóm, các đỉnh cao trí tuệ loài người chắc chưa đọc những câu danh ngôn về cái sống, cái chết.

Mark Twain : hãy ăn ở làm sao để ngày đưa tang, ngay cả nhân viên nhà đòn cũng nhỏ lệ.

André Malraux : Ngôi mộ đẹp nhất là những kỷ niệm tốt đẹp để lại cho thiên hạ.

Ngạn ngữ Tàu : Đám tang người quyền thế không thiếu gì cả, chỉ thiếu người thực sự tiếc thương.

Paris 07/10/18

Từ Thức

Nguồn : tuthuc-paris-blog.com, 08/10/2018

(1) L’humour est la politesse du désespoir. Câu này, người ta gán cho Hugo, Wilde, Valéry, Vian, Churchill…, thực ra là của Chris Marher

(2) Trích từ "Văn chương phản kháng Bắc Hàn" trên tuthuc-paris-blog.com

Có người thắc mắc : hình của người chết phải để riêng, hay dưới chân Phật, ai lại để ngang với Đức Phật như trong lễ cầu siêu cho cố Chủ tịch Trần Đại Quang ?

Nhận xét này chí lý. 

Hình của người chết phải để riêng, hay dưới chân Phật, ai lại để ngang với Đức Phật như trong lễ cầu siêu cho cố Chủ tịch Trần Đại Quang ?

Chắc vụ này có Việt Tân hay lực lượng thù địch giựt dây đằng sau. Phải điều tra, và "xử lý" cho ra lẽ. 

Vụ này gây "bức xúc" cho dân quân cán chính toàn quốc, và trên khắp thế giới. Bởi vì leo lên "ngồi tót sỗ sàng "trên bàn thờ là hỗn xuợc, là vô lễ, là phạm thượng, không thể tha thứ được. 

Hỗn xược, vô lễ, phạm thượng với Bác Hồ.

Bởi vì từ lâu, "Bác "đã ngồi chỗm chệ trên bàn thờ, bên cạnh Đức Thế Tôn, để chúng sinh quỳ lạy, cầu xin, khấn vái.

Bác gọi vua Hùng là "anh", chưa ngồi trên đầu Phật vì khiêm nhượng. Đồng chí Quang, dù là một đỉnh cao trí tuệ loài người, làm sao dám ngồi ngang với Bác ?

Tượng Bác Hồ mạ vàng được thờ trong chùa Đại Nam như một Bồ tát để chúng sinh đến cầu xin khấn vái

Mặc dầu trong lý lịch, Chủ tịch nước khai là "vô tôn giáo", như tất cả các đồng chí khác, bởi vì Marx dạy "tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân", nhưng khi băng hà, vua quan cộng sản nào cũng vẫn cầu cứu Phật, cho chắc ăn.

Sống vô tôn giáo cho đúng quy trình, nhưng khi chết, chột dạ : lỡ nơi chín suối, Tổng bí thư quả thực là Phật thì cũng rắc rối. Vì vậy, bao giờ cũng có màn cầu siêu. Và phải cầu siêu cho thật linh đình, cũng như khi làm ăn, muốn hữu hiệu, phải có tiền lại quả hấp dẫn. 

Sư càng đông càng hay, để trấn áp đối phương, cũng như khi đàn áp biểu tình, tương quan lực lượng phải ngả về phía Đảng. Chiến thuật cả vú lấp miệng em.
Vấn đề là các tu sĩ thiệt đều nằm tù, bị quản thúc, hay cởi áo cà sa lánh nạn. Những anh sư tự do ê a gõ mõ, đa số là sư quốc doanh. Nhất là những sư vãi được Đảng tin cẩn, lựa chọn.

Sư càng đông càng hay, để trấn áp đối phương, cũng như khi đàn áp biểu tình, tương quan lực lượng phải ngả về phía Đảng.

Gởi sư giả đi mặc cả, thương lượng với Đức Phật để có chỗ tốt, có nhà mặt tiền nơi chín suối, kết quả không có gì bảo đảm. 

Không lẽ mắt Phật không thấy anh nào tu thật, anh nào giả vờ, anh nào là đệ tử ruột, anh nào mặc áo cà sa nhưng đi dép râu ?

Vấn đề của các anh cộng sản là đã thành công nhờ lường gạt, cứ tiếp tục trò cũ, trong khi thế giới đã thay đổi, dân đã bớt ngu. Phật cũng vậy, thời đại Internet, thông tin mau lẹ, chắc Phật cũng đâu dễ gì để bị gạt. 

Người cộng sản quen thói gian lẫn, tin rằng cứ gian xảo, độc ác cả đời, tới ngày chết chỉ cần gọi mấy ông sư quốc doanh tới làm báo cáo láo với Phật là xong.

Ông Quang sau này làm chủ tịch giấy, chỉ đi phát bánh Trung thu hay khánh thành nhà hộ sinh, thiên hạ quên ông đã hét ra lửa, bàn tay đã vấy máu khi làm Bộ trưởng Công an.

Có người nói ông bị đầu độc vì chống Tàu, nhưng chống Tàu đến nỗi bị mất mạng mà vẫn ngậm miệng ăn tiền cho tới chết, cái chống ấy nó cũng lừ đừ như ông từ giữ đền. Khỏi lo cho tương lai nước Tàu, cho tình hữu nghị Hoa Việt.

Cách cầu siêu hay nhất là khi còn sống, bớt làm chuyện thất đức, bớt cướp của giết người, bớt bỏ tù những người vô tội, bớt phè phỡn giữa một biển nghèo đói.

Sau đó, chỉ cần một vị chân tu đọc kinh, như gọi iPhone, gởi e-mail, gởi SMS báo tin cho Phật là "con đang trên đường về"… Khỏi cần hối lộ, khỏi cần làm lobby, khỏi cần bày trò cúng tế linh đình. Nhưng điều đó, nếu người cộng sản hiểu được, họ sẽ hết là cộng sản.

Từ Thức

Nguồn : tuthuc-paris-blog.com, 23/09/2018

"Tôi ký giấy bán, bán cho ai, làm gì thì tôi không biết".

Đọc, tưởng người ta nói chuyện bán một bó rau, con gà, một cái chủi cùn. 

Vận chuyển hàng xuống tàu tại Cảng Quy Nhơn. Ảnh : X.N

Không, đó là chuyện bán một phần lãnh thổ, đẫm máu bao nhiêu thế hệ. Đó là lời tuyên bố của ông Nguyễn Văn Thiện, nguyên bí thư tỉnh ủy Bình Định, về chuyện bán cảng Qui Nhơn (báo Dân Việt, 18/09).

Chuyện bán cảng, mới đây vỡ lở. Theo phong tục xã hội chủ nghĩa - tất cả có quyền, có phần, nhưng không ai trách nhiệm -, chính phủ sẽ rất "quan ngại", sẽ đưa ông Thiện ra "xử lý" (dịch ra Việt ngữ : đem ra tế thần).

Ông này đổ tội cho chính phủ : nhà nước đã quyết định, tôi ký, vậy thôi.

Mớí đầu, bán 51% cổ phần, là chuyện không ai làm, nghĩa là trao toàn quyền quyết định khai thác, sử dụng cho người mua ; sau đó, buồn buồn, hay cần tiền chia nhau, bán luôn 49% còn lại.

Cả chính phủ, các ông bí thư, chủ tịch, tới người viết báo, không ai nói bán cho ai. Nhắc tới người Tàu là một tội phạm húy, ai cũng sợ bỏng lưỡi, ai cũng có lý do để né.

Ông Tô Tử Thanh, bí thư tỉnh ủy trước ông Thiện, người phát giác ra vụ mua bán, đề nghị nhà nước nên thâu lại cảng bị bán bất hợp pháp - ở Việt Nam cũng có chuyện hợp pháp ?-, rồi bán một phần, nhưng khi bán, cũng nên nghiên cứu xem giá trị thực tế hiện nay của cảng Qui Nhơn là bao nhiêu. 

Nói chuyện lấy lại cho dân sướng, nhưng ngay cả khi còn đôi chút lương tâm, muốn hủy bỏ giao kèo, sẽ tốn kém ngập đầu, hơn cả tiền đã thâu được. Bóp cổ dân, dễ ; nhưng đụng tới thế lực ngoại bang, hơi khó hơn một chút.

Chắc chắn các đầy tớ dân, muôn người như một, sẽ thi nhau tình nguyện bán lều lấy tiền trang trải.

Nhắm mắt bán, nhưng cũng không cần biết nó đáng giá bao nhiêu. Ẩu hơn bán một bó rau, vài trái hột vịt lộn.

Chỉ cần biết chia nhau được bao nhiêu. Người dân không có được cái hãnh diện, có cơ hội "tự sướng", thấy đất nước của ông cha để lại đã bán được giá.

Qui Nhơn chỉ là một thí dụ, sau biết bao nhiêu hải cảng, thị trấn, đặc khu... Ngày nay, ai là người có khả năng biết diện tích thực sự của nước ta bao nhiêu cây số vuông, mảnh đất nào thực sự còn thuộc chủ quyền của Việt Nam ?

Từ Thức

(21/09/2018)

*****************

Vụ bán Cảng Quy Nhơn : Bán cho ai thì Bộ Giao thông và vận tải làm, thời điểm đó tỉnh không biết ? (Dân Việt, 18/09/2018)

Ngay sau khi có kết luận của Thanh tra chính phủ về quá trình cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn và kiến nghị thu hồi 75,01% cổ phần về sở hữu nhà nước, các nguyên Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định (người ký văn bản đề nghị thúc đẩy cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn) đều đồng ý với kết luận thanh tra và mong muốn nhà nước thu hồi, đầu tư cảng.

Bí thư Tỉnh ủy ký văn bản do áp lực ?

Ngày 18/9, trao đổi với phóng viên Dân Việt, ông Nguyễn Văn Thiện – nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Định (nhiệm kỳ 2010-2015) cho biết, đã nắm được thông tin kết luận của Thanh tra chính phủ về việc thanh tra toàn diện cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn.

Trong đó, Thanh tra chính phủ chỉ rõ việc đề xuất, tham mưu cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại Cảng Quy Nhơn có nhiều vi phạm liên quan đến trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân. Về phía địa phương, UBND tỉnh Bình Định đề nghị Bộ Giao thông và vận tải, Thủ tướng Chính phủ cho phép cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn theo hướng nhà nước nắm giữ 49% vốn điều lệ (Văn bản 1115/UBND-KTN ngày 4/4/2013), sau đó tiếp tục đề nghị Bộ Giao thông và vận tải báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn (Văn bản 628/UBND-TH ngày 25/2/2014) và việc Bí thư Tỉnh ủy Bình Định có Văn bản 1062-CV/TU ngày 13/07/2015 đề nghị Bộ Giao thông và vận tải chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ bán toàn bộ 49% cổ phần của nhà nước tại Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn là "không đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật, không đúng với Đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012 - 2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt". Trách nhiệm này, thuộc về một số lãnh đạo tỉnh Bình Định nhiệm kỳ 2010-2015.

Ông Nguyễn Văn Thiện - nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Định

Lý giải sự việc trên, ông Nguyễn Văn Thiện cho biết : "Thời điểm đấy, tôi ký văn bản do bị áp lực bởi cảng quá tải, không ai giải quyết được nên tỉnh muốn nhà đầu tư phát triển. Còn cổ phần hóa như thế nào, bán cho ai, làm gì… thì Bộ Giao thông và vận tải làm chứ tỉnh làm sao biết được. Tôi ký văn bản đề nghị vào tháng 7/2015, thực tế trước đó Bộ Giao thông và vận tải đã định hướng thỏa thuận bán cảng cho doanh nghiệp rồi".

Vụ bán cảng Quy Nhơn : Loay hoay bài toán sở hữu !

Ông Thiện cho rằng, kết luận Thanh tra Chính phủ là rất tốt và khách quan.

"Mong mỏi của tôi là nhà nước thu hồi lại Cảng Quy Nhơn và đầu tư hạ tầng cảng cho tốt để nhân dân Bình Định và cả miền Trung được nhờ. Vì khi Bộ Giao thông và vận tải định hướng cổ phần hóa thì tỉnh ủng hộ nhưng thực chất chúng tôi muốn đầu tư hạ tầng là chính. Thế nhưng, sau cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn đầu tư chưa tương ứng với tiềm lực phát triển. Vụ việc đã có kết luận, tới đây ai sai phải chịu trách nhiệm", ông Thiện cho hay.

Tỉnh Bình Định gặp "lúng túng" khi Cảng Quy Nhơn bị bán cho tư nhân

Trong khi đó, ông Lê Hữu Lộc – nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định cho rằng, ông hoàn toàn đồng ý và sẽ thực hiện theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, chứ không bình luận gì thêm.

Đề nghị xử lý cán bộ sai phạm

Ông Tô Tử Thanh – nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Định (nhiệm kỳ 1996-2001) là một trong những người đã phát hiện ra vụ mua bán Cảng Quy Nhơn bất thường và đã nhiều lần kiến nghị kiểm tra, thanh tra việc cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn.

Ông Thanh cho biết : "Tôi đã đọc kỹ kết luận của Thanh tra chính phủ và thấy các nội dung kết luận rất đúng và cơ bản đầy đủ. Xin hoan nghênh Nhà nước, Thanh tra chính phủ đã sớm vào cuộc và đi đến kết luận công khai. Người dân tỉnh Bình Định rất phấn khởi trước kết luật thanh tra và tới đây Thanh tra chính phủ sẽ chuyển kết luận đến Ủy ban kinh tế trung ương để đề nghị Ban Bí thư, Bộ Chính trị xem xét xử lý các đơn vị, cá nhân thuộc thẩm quyền xử lý của Ban Bí thư, Bộ Chính trị nếu có".

Trụ sở Công ty cổ phần Cảng Quy Nhơn. Ảnh : Dũ Tuấn

Theo nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Định, sau khi có kết luận của Thanh tra chính phủ, trước hết phải xử lý các cá nhân, tổ chức làm sai, không đúng quy định của Đảng và nhà nước về việc cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn.

"Trước đây, Chính phủ có nghị định cổ phần hóa cảng là nhà nước nắm 75% cổ phần chi phối. Vì vậy, những cá nhân, tổ chức nào đã quyết định bán 100% cổ phần Cảng Quy Nhơn cho doanh nghiệp tư nhân thì phải bị xử lý", ông Thanh nói.

Ông Thanh cho rằng, sắp tới phải định giá giá trị thực tế hiện nay của Cảng Quy Nhơn là bao nhiêu. Sau đó, tính toán để nhà nước nắm lại cổ phần chi phối 75%, còn lại ưu tiên cổ phần cho doanh nghiệp đã mua cảng.

"Bên cạnh đó, xác định đúng số tiền doanh nghiệp đã bỏ ra mua cảng, vốn đầu tư và lãi suất ngân hàng. Nếu như doanh nghiệp tiếp tục tham gia cổ phần thì họ tham gia, còn không thì họ rút vốn. Tuy nhiên, mọi chuyện xử lý phải thỏa đáng và hài hòa lợi ích giữa nhà nước và doanh nghiệp. Đặc biệt, cần rút ra bài học lớn và cẩn trọng xem xét quy hoạch lại khu vực hệ thống Cảng Quy Nhơn để phát triển đúng tiềm năng vốn có", ông Thanh đề nghị.

Dũ Tuấn

Chiều hôm qua, nói chuyện với H, một thanh niên trẻ tuổi từ Việt Nam qua Pháp tu nghiệp.

Một quốc gia cũng phải có một chính phủ mạnh để bảo đảm trật tự, nếu không sẽ loạn !

H là sản phẩm của giáo dục "xã hội chủ nghĩa", từ nhỏ tới lớn, nhưng cũng quan tâm tới "chính trị", nhất là từ ngày ở trong nước "đi đâu cũng thấy Tàu". H nói "thỉnh thoảng có đọc bài của chú , muốn gặp để trao đổi".

H nhìn nhận ở Việt Nam thiếu tự do thực, "nhưng một quốc gia cũng phải có một chính phủ mạnh" để bảo đảm trật tự, nếu không sẽ loạn. Trả lời : nếu "chính phủ mạnh" đó tự cho mình toàn quyền sinh sát, trật tự đó là trật tự của nhà tù. Chỉ ở những nơi người ta coi dân như đàn cừu, cần phải chăn dắt, mới cần một đội ngũ công an, cảnh sát khổng lồ để canh gác, trừng trị những con cừu lớ ngớ ra khỏi bầy. Mới cần một chính phủ mạnh, ngày đêm rình rập, đàn áp. Cái chính phủ mạnh đó, nó chỉ mạnh để bảo vệ chính nó, không bảo vệ dân. Nó biết hết ai nghĩ gì, ai viết gì, ai hát gì, nhưng không biết ai buôn bán nội tạng, ai làm thuốc giả, ai bán thực phẩm hóa học, ai cướp đất, ai... làm mất bản đồ (bản đồ thành phố hay bản đồ quốc gia).

H không theo dõi báo chí, hay báo chí trong nước không đề cập tới, rất ngạc nhiên khi nghe trong một xứ dân chủ, nhiều khi, vì một lý do này hay lý do khác, không có chính phủ, việc nước vẫn chạy và không hề có hỗn loạn. Trường hợp phổ thông nhất là khi không có đảng nào chiếm đa số, cũng không kiếm được một đảng đồng minh để có đa số tại quốc hội, đủ để thành lập chính phủ. Đó là trường hợp đã xẩy ra ở rất nhiều nước Tây Phương, như Hòa Lan, Đức v.v.

Trong một xứ dân chủ, nhiều khi, vì một lý do này hay lý do khác, không có chính phủ, việc nước vẫn chạy và không hề có hỗn loạn.

Gần đây, Tây Ban Nha đã trải qua một giai đoạn vô chính phủ 315 ngày, Belgique gần... một năm rưỡi ! (trên 540 ngày, nếu nhớ không lầm). Chuyện gì xẩy ra trong thời gian đó ? Guồng máy hành chánh vẫn hoạt động bình thường, trật tự xã hội không hề bị vi phạm, đời sống hàng ngày không hề gặp khó khăn, tội phạm không gia tăng, và kinh tế… thịnh vượng hơn bình thường.

Tại sao ? Bởi vì ở những xứ dân chủ, các cơ cấu xã hội vững mạnh, guồng máy hành chánh có quy củ, những người làm việc công có lương tâm, có ý thức trách nhiệm, không trơ tráo nhận mình là "đầy tớ dân "nhưng tìm mọi cơ hội để làm thịt dân. Không cần chính phủ sai bảo, ai vẫn làm việc nấy. Chỉ có những con chuột, suốt đời bị khủng bố, mới vui mừng nhẩy múa khi vắng mặt mèo.

Một dân tộc trưởng thành không cần dạy bảo, sai khiến, không cần cha già dân tộc. Có người nói thỉnh thoảng không có chính quyền cũng là một điều hay, cho xã hội nghỉ mệt. Một thí dụ : chỉ trong một nhiệm kỳ, quốc hội Pháp đã biểu quyết 450 luật mới, đa số do chính phủ đề nghị. Chưa nói tới trên 18.000 tu chính án.. Ông bộ trưởng nào cũng có tham vọng lưu tên tuổi mình cho hậu thế bằng một đạo luật : luật Pasqua, luật Marcellin… Cuối cùng, dân không biết đâu mà mò.

Tại một xứ độc tài, trước câu hỏi tại sao nhà nước bất tài, tham nhũng mà quốc gia vẫn chưa phá sản, có người trả lời, nửa đùa nửa thực : bởi vì dân xây dựng, khi chính phủ... ngủ.

Người bạn trẻ hỏi : như vậy "chính phủ để làm gì "? Ronald Reagan trả lời : chính phủ là một vấn đề, không phải là giải pháp. Đó là quan niệm của một người Tây phương gọi là "libéral" kiểu Mỹ, không phải ai cũng đồng ý.

Chính phủ, trái lại, có vai trò chính yếu là chọn một đường đi tốt cho quốc gia. Không phải chính phủ nào cũng chọn đúng, hay thực hiện nổi những điều hứa hẹn, nhưng ở xứ dân chủ, nếu dân không thỏa mãn, sẽ cho chính phủ về vườn, lựa chính phủ khác. Không phải suốt ngày chứng kiến "đi dô, đi ra, thằng cha khi nãy". Không phải suốt đời nghe mấy anh lãnh đạo tối dạ thi nhau ăn nói ngớ ngẩn.

H nói nếu thay đổi hoài, làm sao hữu hiệu ? Điều này thì H có lý : nếu muốn cai quản đất nước như một nhà tù lớn, các nước dân chủ thua xa Việt Nam, Bắc Hàn hay Tàu.

H nói đọc báo Pháp, coi TV, nghe radio, tiếng Tây còn loạng quạng chưa hiểu hết, nhưng thấy họ chỉ trích nhà nước suốt ngày ; thể chế này, xã hội này đâu phải là lý tưởng. Quả vậy. Thể chế nào cũng đầy những khuyết điểm. Xã hội nào cũng có những anh lem nhem. Chính trị (theo nghĩa mưu đồ chính trị) ở đâu cũng có những xì căng đan. Cái khác là ở xứ dân chủ, bất cứ ai phạm pháp cũng bị trừng trị, kể cả tổng thống, thủ tướng.

Khác với xứ độc tài, bọn có tội bỏ tù người khác. Édouard Herriot nói : "Chính tri cũng như món lòng heo, phải có mùi phân, nhưng đừng nhiều quá" (La politique, c’est comme l’andouillette, ça doit sentir un peu la merde, mais pas trop).

Édouard Herriot nói : "Chính tri cũng như món lòng heo, phải có mùi phân, nhưng đừng nhiều quá"

Ở một xứ như Việt Nam không còn mùi lòng lợn, chỉ còn mùi phân sặc sụa. Anh nào thính mũi, ngửi thấy mùi phân là nó cho đi tù mục xương. Nhất là những anh không ý tứ, đã ngửi thấy mùì phân, còn la oáng lên giữa chợ.

Nói chuyện thể chế, không thể không nhắc một câu nổi tiếng mà người ta vẫn gán cho Churchill : dân chủ là thể chế tồi nhất, nếu không kể các thể chế khác. Cái khác nhau là ở xứ này, người ta có quyền chỉ trích và đòi sửa đổi. Những học giả chỉ trích thể chế dân chủ hăng nhất, có bài bản nhất, từ Alexis de Tocqueville tới Raymond Aron là những người đóng góp nhiều nhất cho sự vững mạnh của dân chủ.

Buổi trao đổi có làm thay đổi cách suy nghĩ của H hay không ? Chắc là không, theo nguyên tắc : đừng hy vọng gì làm thay đổi sự tin tưởng của người khác ngay trong buổi trao đổi đầu tiên. Nhất là những người đã bị nhồi sọ từ nhỏ.

Sự thay đổi sẽ đến, từ từ. Sống ở ngoại quốc, dần dần H sẽ tự tìm ra một phần sự thực. Trao đổi với người nghĩ khác mình không phải hoàn toàn vô bổ. Miễn là đừng sỉ vả nhau. Tổ chức nhậu nhẹt, nên chọn vài tên bạn nối khố, suy nghĩ như mình, nhưng xây dựng dân chủ, hay xây dựng lại một quốc gia, cần rất nhiều người.

Paris, 12/09/2018

Từ Thức

Trần Huỳnh Duy Thức tuyệt thực ngày thứ 28. Hãy thử nhịn ăn 28 giờ để hiểu cái quyết tâm phi thường của một người đấu tranh cho nhân quyền, cho đất nước. Tập đoàn cầm quyền im lặng, không thèm đếm xỉa.

Hãy thử nhịn ăn 28 giờ để hiểu cái quyết tâm phi thường của một người đấu tranh cho nhân quyền, cho đất nước nhx Trần Huỳnh Duy Thức

Trong cái im lặng đó, có cái lạnh lùng của bọn giết người, có sự thách thức ngạo nghễ của một bọn cướp ngày (tao chơi vậy đó, đứa nào làm gì tao ?), cái man rợ tiền sử (coi mạng người như cỏ rác), cái sadisme bệnh hoạn (tìm thú vui trong trò chơi độc ác), cái tính toán thâm độc (đánh chết vài người để răn trăm họ, như ngày xưa họ cắt cổ, bêu đầu nạn nhân ở đầu làng), cái ngu dốt của thất phu (làm mọi cách để thế giới văn minh ghê tởm, trong khi cần thế giới giúp tiền trước khủng hoảng kinh tế, giúp sức trước họa diệt vong).

Phải thêm cái trung thành của lâu la đối với lời dạy bảo của bác Lê (Lenin : những chế độ cộng sản, muốn tồn tại, phải có can đảm tiêu diệt không nương tay, từ trứng nước, những mầm mống phản kháng).

Cũng có thể đó là chính sách, chỉ thị của đàn anh láng giềng : giúp Việt Nam càng ngày càng cô lập với thế giới văn minh, để chỉ còn một con đường là càng ngày càng chui vào rọ Tàu.

Tất cả những cái đó, xây dựng trên một nền tảng : sự sợ hãi. Sự sợ hãi của người dân là một thực tế, tại một xứ quyền hành xây dựng trên bạo hành, khủng bố, nhồi sọ từ trên nửa thế kỷ nay.

Nhưng cái gì cũng có giới hạn. Một lúc nào đó, sự khiêu khích quá trớn, cái phẫn nộ, uất hận lớn hơn cái sợ, hậu quả sẽ khó lường. Trong lịch sử thế giới, chỉ vài ngày hay vài giờ trước khi sụp đổ, chế độ độc tài nào cũng ngạo nghễ, tưởng mình sẽ vĩnh viễn trường tồn

Paris 10/09/2018

Từ Thức

Nguồn : tuthuc-paris-blog.com , 10/09/2018