Malaysia dừng các dự án với Trung Quốc để tránh bị vỡ nợ (RFI, 21/08/2018)
Trong cuộc họp báo hôm nay, 21/08/2018, tại Bắc Kinh, nhân kết thúc chuyến viếng thăm 5 ngày tại Trung Quốc, thủ tướng Mahathir Mohamad cho biết đã thông báo với các lãnh đạo Bắc Kinh là Malaysia phải đình chỉ các dự án với Trung Quốc do lo ngại bị vỡ nợ.
Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad (trái) và đồng nhiệm Trung Quốc Li Keqiang chứng kiến lễ ký kết nhiều văn kiện hợp tác song phương, Bắc Kinh, ngày 20/08/2018 - Reuters
Cụ thể, theo tờ nhật báo Singapore The Straits Times, thủ tướng Mahathir tuyên bố hai dự án hợp tác với Trung Quốc là dự án đường sắt phía đông bán đảo Malaysia (East Coast Rail Link) và dự án hai đường ống dẫn khí, đã bị đình chỉ, vì khả năng tài chính của Malaysia không đủ để thực hiện.
Tuy nhiên, chi tiết về việc đình chỉ hai dự án, trong đó có vấn đề bồi thường, sẽ được thảo luận sau. Theo lời thủ tướng Mahathir, phía Trung Quốc "hiểu vấn đề và đồng ý". Nhật báo The Straits Times tuyên bố ưu tiên hiện nay của Malaysia giảm các khoản nợ và các khoản vay.
Trong chuyến đi Bắc Kinh vừa qua, thủ tướng Malaysia có giọng điệu hòa hoãn hơn so với những tuyên bố cứng rắn trước đó.
Thông tín viên RFI Angélique Forget từ Thượng Hải tường trình :
"Từ khi trở lại nắm quyền, ông Mahathir Mohamad vẫn liên tục chỉ trích những đầu tư của Trung Quốc ở Malaysia, vì theo ông, những đầu tư này sẽ gây phương hại cho chủ quyền quốc gia. Thủ tướng Malaysia đặc biệt chống những thỏa thuận mà các công ty Nhà nước Trung Quốc đã ký với chính phủ của thủ tướng tiền nhiệm, nay đang bị cáo buộc tham nhũng.
Nhưng khi đến thăm Trung Quốc, ông Mahathir có giọng điệu bớt gay gắt hơn. Ông đã tuyên bố với báo chí : Chúng tôi có nhiều điều phải học từ Bắc Kinh. Tôi tin tưởng vào hợp tác với Trung Quốc, vì Trung Quốc mang lại cho chúng tôi rất nhiều thứ. Khi hội đàm với chủ tịch Tập Cận Bình, thậm chí ông còn kêu gọi Trung Quốc gia tăng đầu tư vào Malaysia.
Báo chí chính thức của Trung Quốc tỏ vẻ vui mừng về sự thay đổi giọng điệu này. Tờ Hoàn Cầu Thời Báo cho rằng Malaysia không có sự chọn lựa nào khác, vì nền kinh tế nước này đang tăng trưởng chậm lại. Như vậy là Bắc Kinh lại có dịp mở rộng ảnh hưởng hơn nữa tại Đông Nam Á".
Thanh Phương
****************
Malaysia kêu gọi Trung Quốc thông cảm sau khi bỏ hai dự án vay vốn Trung Quốc (RFA, 20/08/2018)
Thủ tướng Malaysia kêu gọi Trung Quốc thông cảm sau khi quyết định ngưng hai dự án hạ tầng với vốn vay hàng tỷ đô la từ Trung Quốc.
Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad (trái) và Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nói chuyện tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh hôm 20/8/2018 - AFP
Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad nói trong cuộc họp báo với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hôm 20/8 rằng ông mong phía Trung Quốc hiểu được những vấn đề mà Malaysia đang phải đối mặt. Ông hy vọng là Trung Quốc sẽ thông cảm cho những vấn đề mà Malaysia đang phải giải quyết, và có thể sẽ giúp Malaysia giải quyết một số vấn đề về tài chính nội bộ của Malaysia.
Trước chuyến thăm đến Bắc Kinh, Thủ tướng Mahathir đã nói đến việc bỏ hai dự án do Trung Quốc cho vay vốn là dự án đường sắt bờ biển phía đông trị giá 20 tỷ đô la và dự án hai đường ống dẫn khí trị giá 2,3 tỷ đô la. Chính phủ mới của ông Mahathir cũng yêu cầu phải cắt giảm đáng kể chi phí trong hai dự án này mặc dù một phần tiền đã được trả cho Trung Quốc.
Đây là hai dự án quan trọng trong sáng kiến Vành Đai Con Đường của Trung Quốc. Trung Quốc nói hai dự án này giúp hai bên cùng có lợi và những bất đồng phát sinh phải được giải quyết giữa các bên thương mại liên quan.
********************
Bài học khi Malaysia muốn hủy các dự án Trung Quốc (RFA, 16/08/2018)
Thủ tướng đương nhiệm Malaysia, ông Mahathir Mohamad, sau khi nhậm chức, tuyên bố sẽ hủy bỏ hai dự án trị giá hàng tỷ đô la do Trung Quốc đầu tư. Lý do nêu ra là ông không muốn Kuala Lumpur mắc thêm nợ. Đây là dự án đường ống dẫn khí và tuyến đường sắt dọc bờ biển miền Đông ở Malaysia được ký kết dưới thời Thủ tướng Najib Razak. Người đứng đầu chính phủ Kuala Lumpur nói rõ ông sẵn sàng chào đón đầu tư từ Hoa Lục với điều kiện đầu tư đó phải có lợi cho Malaysia.
Chủ tịch nước kiêm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc ông Tập Cận Bình và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam ông Nguyễn Phú Trọng. AFP
Tiến sĩ kinh tế Nguyễn Huy Vũ, hiện đang sống ở Na-Uy cho rằng Việt Nam nên học hỏi đường lối cứng rắn với Trung Quốc của tân chính phủ Malaysia :
Tôi nghĩ Việt Nam nên có một chính sách kinh tế độc lập với chính mình. Một nền kinh tế phát triển một cách bền vững, ổn định không chỉ là một tương lai phồn thịnh mà còn là một tương lai độc lập cho đất nước mình. Để có sự độc lập, tự do và phồn thịnh đó thì mình không thể phụ thuộc quá lớn vào nền kinh tế của Trung Quốc và không thể nợ họ quá nhiều. Khi mình phụ thuộc vào họ thì mình không độc lập được, và sự thiếu độc lập này sẽ là đòn bẩy để Trung Quốc áp lực với đất nước mình. Họ sẽ gây ảnh hưởng về an ninh, quốc phòng và sự phát triển của đất nước nói chung.
Ông nhận định Việt Nam hiện đã đang phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc, thể hiện qua nhiều dự án do Bắc Kinh bỏ vốn ra đầu tư. Tuy nhiên, theo ông, các số liệu cho thấy Việt Nam đang nợ bao nhiêu và nhận viện trợ bao nhiêu của Trung Quốc không được chính quyền công bố với dân.
Ông cũng cho rằng Việt Nam nên rà soát lại các dự án của Trung Quốc và đình chỉ các dự án không có hiệu quả về kinh tế và gây ảnh hưởng về an ninh quốc phòng.
Chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế trung ương (CIEM) phân tích cả hai mặt lợi-hại trong quan hệ kinh tế Việt – Trung :
Trung Quốc vẫn là một thị trường, một đối tác quan trọng trong thương mại, đầu tư với VN. Điều này có những ý nghĩa đóng góp đối với công cuộc xây dựng kinh tế ở VN. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng như câu chuyện thương mại, đầu tư với các đối tác khác cũng có những vấn đề. Thứ nhất, về thương mại, Việt Nam thâm hụt khá lớn với Trung Quốc. Điều này liên quan đến cấu trúc nền kinh tế, cấu trúc thương mại, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam,…
Về đầu tư, bên cạnh các dự án phát huy các hiệu quả tốt, cũng có những dự án về mặt công nghệ chưa tốt và về mặt môi trường cũng chưa thân thiện.
Năm 2017, Việt Nam đánh dấu mốc vốn đầu tư nước ngoài FDI lớn nhất trong 10 năm, đạt hơn 35 tỷ đô la. Trong tổng số 115 quốc gia rót vốn vào Việt Nam, Trung Quốc đứng thứ 4.
Tuy nhiên, nhiều dự án của chủ đầu tư Trung Quốc cho thấy rõ tính không hiệu quả như dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông, hàng loạt các nhà máy nhiệt điện gây ô nhiễm môi trường trong đó có chuỗi nhà máy Vĩnh Tân khét tiếng. Trong số 12 dự án nghìn tỷ thua lỗ của bộ Công thương, có đến 5 dự án liên quan đến yếu tố Trung Quốc. Truyền thông trong nước cũng thừa nhận nhiều dự án lớn hợp tác với Trung Quốc ban đầu thương yên ả nhưng càng về sau càng sóng gió sau mỗi lần bắt tay với Bắc Kinh.
Chuyên gia Nguyễn Huy Vũ nhận định :
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các dự án của Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam kém hiệu quả về kinh tế và yếu kém cả về kỹ thuật là do tham nhũng. Nhưng chúng ta phải để ý tại sao lại là Trung Quốc mà không phải các nước Âu Mỹ, bởi vì ở các nước này chịu sự giám sát của chính quyền nước sở tại nên họ không thể dùng cách đút lót để giành dự án ở Việt Nam được. Trong khi các công ty Trung Quốc dễ dàng chia phần trăm cho các quan chức để được nhận dự án.
Dự án đường sắt Cát Linh- Hà Đông do Trung Quốc đầu tư. Courtesy of FB Le Dung Vova
Một bài học khác cho Việt Nam được các chuyên gia nêu lên, đó là việc Sri Lanka buộc phải cho Bắc Kinh thuê cảng biển Hambantota trong 99 năm như một điều kiện để Trung Quốc giảm nợ cho Sri Lanka. Đây được cho là "bẫy nợ" trong nước cờ sáng kiến "Vành đai, Con đường" của Bắc Kinh.
Trước đây một số quốc gia khác như Úc, Djibouti, Argentina, Namibia hay Lào đều rơi vào tình trạng tương tự đó là nợ Trung Quốc quá nhiều, phải cho thuê đất trả nợ. Tại quốc gia châu phi Djibouti, vào năm ngoái Bắc Kinh đã cho thiết lập căn cứ quân sự nước ngoài đầu tiên, trên mảnh đất mà Djibouti phải cho thuê để chuộc nợ.
Hiện Myanmar cũng bị cảnh báo có thể trở thành "con nợ" của Trung Quốc khi cho xây cảng biển và khu công nghiệp Kyaukpyu trị giá hàng chục tỷ đô la do Trung Quốc tài trợ.
Đáp lại câu hỏi rằng Việt Nam có nên hạn chế nhận đầu tư từ Trung Quốc để tránh những hệ quả về sau không ? Tiến sĩ Võ Trí Thành cho biết :
Việt Nam hiện đang trong giai đoạn phát triển nên cần dựa nhiều vào công nghệ tốt hơn, kỹ năng quản lý tốt hơn, hiệu quả và sáng tạo hơn. Vì vậy Việt Nam muốn và đang thiết lập quan hệ đối tác với các nước phát triển nhất, xét về khía cạnh công nghệ, kỹ năng quản lý để học hỏi vươn lên.
Thứ hai, trong thế giới hiện nay còn nhiều rủi ro bất định, việc đa dạng hóa thị trường cả về đầu tư và thương mại cũng là một cách để giảm thiểu sự cố khi bất định xảy ra.
Ông cũng nói thêm Việt Nam cần cứng rắn giải quyết các vấn đề đang tồn tại với Trung Quốc đó là dựa trên luật pháp quốc tế cho các vấn đề chủ quyền lãnh thổ. Còn về kinh tế, ông cho rằng Việt Nam cần nhấn mạnh với Trung Quốc rằng Việt Nam vẫn là một đất nước mở cửa, tuy nhiên Việt Nam quan tâm đến việc đầu tư của Trung Quốc phải đảm bảo gắn với công nghệ tốt, thân thiện với môi trường.
Chuyên gia Nguyễn Huy Vũ cho rằng cách duy nhất để minh bạch mọi dự án nhằm ngăn chặn tham nhũng và thất thoát không chỉ riêng với Trung Quốc là phải có dân chủ và có các phe đối lập để giám sát, chất vấn các dự án của chính quyền.