Thông Luận

Nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ về Đông Á sẽ thăm Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan từ cuối tuần này sau khi Tổng thống Joe Biden cam kết tăng cường giao tiếp với Đông Nam Á, một chiến địa quan trọng trong cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa Mỹ và Trung Quốc.

Daniel Kritenbrink, trợ lý ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á, từng là đại sứ Mỹ tại Việt Nam từ năm 2017 đến 2021.

Daniel Kritenbrink, trợ lý ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á và từng là đại sứ Mỹ tại Việt Nam, sẽ đến thăm khu vực này từ thứ Bảy cho đến ngày 4 tháng 12, một thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.

Ông Kritenbrink sẽ "tái khẳng định cam kết của Mỹ hợp tác để giải quyết những thách thức toàn cầu và khu vực nghiêm trọng nhất", đồng thời nhấn mạnh sự ủng hộ của Mỹ đối với "một trật tự dựa trên luật lệ ở Ấn Độ - Thái Bình Dương", bộ nói, nhắc tới hành vi ngày càng quyết đoán của Trung Quốc trong khu vực, điều mà Washington đã nhiều lần tố cáo là mang tính "cưỡng ép".

Ông Kritenbrink sẽ thảo luận về "những thách thức" về nhân quyền, tìm cách tăng cường hợp tác về biến đổi khí hậu và thảo luận các cách để gây áp lực buộc chính phủ quân sự ở Myanmar chấm dứt bạo lực và cho phép sự tiếp cận nhân đạo không bị cản trở, thông cáo của bộ cho biết.

Ông cũng sẽ thảo luận cách thức tăng cường các mối quan hệ kinh tế và "xây dựng lại tốt hơn" từ đại dịch Covid-19, theo thông cáo.

Ông Biden đã cùng các nhà lãnh đạo Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tham dự một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến vào tháng trước, lần đầu tiên sau bốn năm Washington tham gia ở cấp cao nhất với khối này.

Ông cam kết sát cánh cùng ASEAN trong việc bảo vệ tự do hải hành và dân chủ, đồng thời cho biết Washington sẽ bắt đầu các cuộc đàm phán về việc phát triển một khuôn khổ kinh tế khu vực, điều mà những người chỉ trích cho rằng chiến lược Châu Á của ông còn thiếu kể từ khi người tiền nhiệm Donald Trump từ bỏ một hiệp định thương mại khu vực, theo Reuters.

Thông báo về chuyến đi của ông Kritenbrink nhấn mạnh "vai trò trung tâm" của khối 10 thành viên ASEAN đối với các vấn đề khu vực, nhưng ông sẽ không đến thăm nước chủ tịch mới của khối, Campuchia, vốn đã xích lại gần Trung Quốc hơn bao giờ hết.

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam : Đối thoại thẳng thắn để giải quyết những khó khăn

"Nhân quyền là căn bản và là một thành tố quan trọng trong chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ," Đại sứ Daniel Kritenbrink phát biểu trong buổi gặp gỡ người Việtvùng San Jose chiều thứ Ba 18/2 vừa qua.

Đại sứ Daniel Kritenbrink (Ảnh : Bùi Văn Phú)

Đại sứ Kritenbrink nói ông rất quan tâm đến tù nhân lương tâm và trong túi ông luôn có danh sách một số tù nhân đáng quan tâm, tuy ông không tiết lộ họ là những ai.

Nhưng khi một người đại diện cho Câu lạc bộ Nhà báo Độc lập tại Việt Nam nêu trường hợp nhà báo Phạm Chí Dũng đã bị chính quyền Hà Nội bắt giam từ mấy tháng qua, ông đại sứ dường như không biết ông Dũng là ai vàđã yêu cầu người nêu câu hỏi cung cấp cho vị phụ tá thêm chi tiết về trường hợp nhà báo Phạm Chí Dũng.

Liên quan đến tình hình nhân quyền tại Việt Nam xấu đi trong bốn năm qua, đại diện văn phòng Dân biểu Ro Khanna, ông Nguyễn Hiệp đặt vấn đề là Hoa Kỳ cần phải có những hành động cụ thể để buộc Hà Nội chấm dứt vi phạm các quyền tự do căn bản của dân, Đại sứ Mỹ trả lời : "qua những đối thoại cởi mở và thẳng thắn sẽ giúp giải quyết được những khó khăn này".

Khách tham dự buổi gặp gỡ với Đại sứ Mỹ ở San Jose hôm 18/2/20 (Ảnh : Bùi Văn Phú)

Trong ba năm qua ông Đại sứ đã gặp gỡ và tiếp xúc với nhiều người trong giới hoạt động xã hội dân sự và lắng nghe những quan điểm của họ. Ông tin vào một tương lai phồn thịnh và phát triển cho Việt Nam.

Khoảng 70 người đã có mặt tại phòng họp của Quận hạt Santa Clara để nghe Đại sứ Daniel Kritenbrink nói về hiện tình quan hệ Mỹ-Việt 25 năm sau khi hai nước nối lại bang giao. Buổi gặp gỡ do văn phòng của các Dân biểu Zoe Lofgren và Anna Eshoo đứng ra tổ chức.

Dân biểu Lofgren là người đứng đầu của nhóm dân cử quan tâm đến Việt Nam, với danh xưng Vietnam Caucus, tại Hạ viện Hoa Kỳ.

Từ trái : Dân biểu Anna Eshoo, Đại sứ Daniel Kritenbrink, Dân biểu Zoe Lofgren (Ảnh : Bùi Văn Phú)

Trong phát biểu mở đầu, bà nhắc lại là bà luôn quan tâm đến các quyền tự do căn bản, tự do dân sự của người Việt Nam. Hôm đầu tháng bà đã cùng đồng viện trong Vietnam Caucus gửi một lá thư đến Thủ tướng Việt Nam yêu cầu Hà Nội chấm dứt việc đàn áp những nhà hoạt động và thả hết các tù nhân lương tâm. Bà cũng đã yêu cầu Chủ tịch Trọng cho mở điều tra liên quan đến tranh chấp đất đai gần đây ở Việt Nam.

Bà Lofgren cho biết trước những vi phạm về tự do tôn giáo của Hà Nội nên Ủy hội Quốc tế về Tôn giáo đã khuyến cáo bộ ngoại giao đưa Việt Nam trở lại vào danh sách những quốc gia đặc biệt quan tâm.

Dân biểu Anna Eshoo nhắc đến những tiến triển trong quan hệ hai nước kể từ ngày cuộc chiến kết thúc vào năm 1975. Từ quan hệ thương mại đến những vấn đề còn tồn đọng như bom mìn trong lòng đất đã làm nhiều người dân vô tội thiệt mạng hay bị thương vong. Quốc hội Hoa Kỳ đã chi ra 132 triệu đô la cho việc gỡ bom mìn trong gần hai thập niên qua.

Đại sứ Kritenbrink cũng nhắc đến thành quả này, nhất là công tác tại khu vực tỉnh Quảng Trị. Ông cho biết trong năm qua đã không có ai bị chết hay bị thương tích do bom mình còn sót lại.

Xử lí chất độc dioxin cũng nằm trong chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ tại Việt Nam. Theo lời Đại sứ Mỹ, khu vực quanh phi trường Đà Nẵng đã được tẩy rửa hết độc tố da cam vào năm 2018 và công tác đang được tiến hành trong khu vực phi trường Biên Hoà.

Phát biểu trong buổi tiếp xúc, Đại sứ Kritenbrink nhắc đến những thành tựu trong quan hệ hai nước sau 25 năm, từ trao đổi thương mại vào năm 1995 gần như con số không lên đến 78 tỉ đô la hiện nay, đến giáo dục với gần 30 nghìn sinh viên từ Việt Nam đang theo học tại Hoa Kỳ, họ là những đại sứ thiện chí và sẽ đóng góp choViệt Nam sau này. Chương trình học bổng VEF (Vietnam Education Foundation) tuy đã chấm dứt nhưng hàng trăm thạc sĩ, tiến sĩ đã tốt nghiệp từ các đại học Mỹ và sẽ giúp Việt Nam phát triển. Đại học Fulbright tại Việt Nam cũng là dấu chỉ Hoa Kỳ giúp Việt Nam về giáo dục nhân văn vì đại học này có quỹ từ bộ ngoại giao Hoa Kỳ, từ USAID và trong tương lai sẽ vận động nguồn tài trợ từ tư nhân.

Hoa Kỳ và Việt Nam đã hợp tác với nhau trong các lãnh vực giáo dục, y tế, năng lượng, giao thông, an ninh biển. Tuy nhiên vấn đề nhân quyền là những khó khăn trong quan hệ giữa hai nước. Ông Đại sứ và Dân biểu Lofgren nhắc đến luật an ninh mạng mà Hoa Kỳ rất chú ý đến và nêu vấn đề với lãnh đạo Hà Nội vì nó giới hạn quyền tự do biểu đạt của người dân.

Trả lời câu hỏi về chương trình đưa tình nguyện viên Peace Corps vào Việt Nam để huấn luyện giáo viên dạy tiếng Anh đã được hai bên ký kết trong chuyến viếng thăm Việt Nam của Tổng thống Barack Obama năm 2016, nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện, Đại sứ Mỹ nói còn một số chi tiết mà hai bên cần thảo luận trước khi thi hành thoả thuận. Ông hy vọng không bao lâu nữa sẽ có tình nguyện viên Peace Corps đến Việt Nam.

Trong các câu hỏi đặt ra cho ông đại sứ, nhiều người quan tâm đến biến cố Đồng Tâm hồi đầu năm nay. Đại sứ Kritenbrink nói Hoa Kỳ không chỉ đứng ngoài quan sát nhưng có nhiều quan tâm đến vụ việc, tuy nhiên thật khó biết được sự thật về những gì đã xảy ra tại đó. Ông tiếc là đã có những người chết trong sự kiện và mong hai bên sẽ giải quyết vấn đề một cách ôn hoà và trong tinh thần pháp trị.

Đại sứ Daniel Kritenbrink vui vẻ nhận quà kỷ niệm là dây đeo có hình ảnh cờ Mỹ và cờ Việt Nam Cộng Hòa chụp hình với một số khách tham dự (Ảnh : Huỳnh Lương Thiện, Mõ SF)

Vấn đề tự do tôn giáo cũng được nêu lên khi người Hmong và người dân Tây Nguyên bị ép buộc chối bỏ đạo của họ, nếu không thì bị chính quyền đàn áp khiến hàng nghìn người chạy trốn qua Thái Lan, hoặc còn ở lại thì không được cấp hộ khẩu nên không thể làm ăn, sinh sống, con cái không được đến trường. Đại sứ Mỹ lắng nghe và ghi nhận.

Một người đã sống tại địa phương 38 năm nêu vấn đề có thể bị trục xuất về Việt Nam do chính sách của Tổng thống Trump, vì ông có phạm pháp trong quá khứ nhưng nay đã hối cải và đang là một cư dân tốt, ông lo sợ bị trục xuất, phải chia cách với hai người con.

Đại sứ giải thích là theo những gì đã ký kết với Việt Nam thì không trả về những ai qua Mỹ trước ngày hai nước bang giao vào tháng 7/1995. Nhưng ông nói thoả ước cũng không nói là cấm không trao trả những ai đến Mỹ trước đó.

Dân biểu Anna Eshoo nói chúng ta sống trong một đất nước dân chủ, có quyền bầu chọn, vì thế bầu cho một tổng thống khác thìchính sách sẽ thay đổi. Bà ngạc nhiên khi biết người bị trục xuất chỉ phạm lỗi nhỏ. Bà nói các chính sách di dân của Tổng thống Donald Trump là tàn ác, bất công và rất sai trái.

Dân biểu Lofgren nói những chính sách di dân hiện nay không có lợi cho người Việt, như không còn chương trình tị nạn, việc trao trả về Việt Nam những người có tiền ángây nhiều bất an.

Trả lời câu hỏi về an ninh lãnh hải, Đại sứ Mỹ cho biết Hoa Kỳ đã chuyển giao nhiều tầu tuần duyên để giúp Việt Nam tuần tra trên biển. Về xung đột Biển Đông, ông mong các bên liên quan sẽ giải quyết tranh chấp theo tinh thần luật pháp quốc tế.

Một người hỏi về tình trạng song tịch, Đại sứ khuyên là khi đến Việt Nam nếu có cả hai hộ chiếu Hoa Kỳ và Việt Nam thì nên dùng hộ chiếu Mỹ.

Về hoà giải giữa Hoa Kỳ và Việt Nam cũng như giữa người Việt với nhau, Đại sứ cho biết đã hai lần đến thăm Nghĩa trang Quân đội Biên Hoà cũ, cũng như đã đi thăm Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn. Ông mới gặp ông Nguyễn Đạc Thành và tán thành công việc trùng tu Nghĩa trang Biên Hoà của tổ chức của ông Thành.

Một người phát biểu đưa đề nghị chuyến đi Mỹ trong tương lai của thủ tướng Việt Nam, lãnh đạo Hà Nội nên có chuyến thăm viếng Đài Tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam ở Thủ đô Washington.

Đại sứ Daniel Kritenbrink nhận chức tại Hà Nội từ năm 2017 và đây là lần đầu tiên ông có buổi tiếp xúc với người Mỹ gốc Việt vùng San Jose. Ông là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp với 26 năm trong ngành và hầu hết thời gian phục vụ tại châu Á.

Sau ba năm làm đại diện nước Mỹ tại Việt Nam, Đại sứ Kritenbrink nói rằng hiện nay 96% người Việt có cái nhìn thiện cảm với Hoa Kỳ.

Sau buổi gặp gỡ, Đại sứ Kritenbrink đã được cô Đỗ Minh Ngọc tặng dây đeo với cờ Mỹ và cờ Việt Nam Cộng hoà và đứng chụp hình kỷ niệm với một số khách tham dự.

Bùi Văn Phú

(21/02/2020)

Tân đại sứ Mỹ Daniel Kritenbrink đến Hà Nội lúc nửa đêm hôm thứ Bảy, 4/11, và cho báo giới biết ông sẽ trình quốc thư lên chủ tịch nước Việt Nam trong ngày thứ Hai, 6/11.

Tân Đại sứ Mỹ Kritenbrink đến Hà Nội lúc gần nửa đêm hôm 4/11

Nhiệm vụ quan trọng đầu tiên của ông Kritenbrink trên cương vị đại sứ là tháp tùng Tổng thống Trump từ 10-12/11 tại Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương ở Đà Nẵng và khi ông Trump thăm chính thức ở Hà Nội.

"Chuyến thăm của Tổng thống là cơ hội lớn để thúc đẩy hơn nữa quan hệ song phương của chúng ta, cùng lúc tăng cường các mối quan hệ của chúng tôi trong khắp khu vực năng động này", Đại sứ Kritenbrink cho biết qua bài phát biểu được gửi đến một số phóng viên Việt Nam sau khi ông đến sân bay ở Hà Nội.

Tân đại sứ Mỹ nói nước ông và Việt Nam "có nhiều lợi ích chung, bao gồm an ninh, thương mại và đầu tư và giao lưu nhân dân" và cho rằng đối với ông "hiện nay là một thời điểm tuyệt vời để làm việc tại Việt Nam".

Ông Kritenbrink, được Thượng viện chuẩn thuận làm đại sứ hôm 26/10, là nhà ngoại giao chuyên nghiệp cấp cao có nhiều kiến thức và kinh nghiệm làm việc ở Châu Á, trải dài từ 1994 đến nay.

Trước khi trở thành người đứng đầu phái bộ ngoại giao Mỹ ở Việt Nam, chức vụ gần đây nhất của ông là Cố vấn Cao cấp về Chính sách đối với Triều Tiên tại Bộ Ngoại giao Mỹ.

Nhiều nhà quan sát chỉ ra có sự liên quan giữa chức vụ cũ của ông Kritenbrink, cương vị đại sứ sắp tới của ông ở Việt Nam, và những động thái cứng rắn của Tổng thống Trump đối với Triều Tiên.

Nhận định về điều này, ông David Shear, từng giữ chức đại sứ Mỹ ở Việt Nam từ 2011-2014, nói với VOA hồi tháng 7 rằng ông tin chắc chắn rằng "Mỹ đã thảo luận với Việt Nam về tầm quan trọng của việc thực thi các biện pháp trừng phạt của Hội đồng Bảo an đối với Triều Tiên", và ông trông đợi tân đại sứ Kritenbrink "sẽ tiếp tục theo đuổi lợi ích sống còn đó của Mỹ".

Trong cùng ngày 4/11, vài giờ trước khi đón ông Kritenbrink, Đại sứ quán Mỹ đã tiễn ông Ted Osius rời nhiệm sở sau khi kết thúc nhiệm kỳ vào ngày hôm trước.

Cựu đại sứ Osius cho hay ông sẽ trở lại Việt Nam đảm nhiệm cương vị Phó Chủ tịch Đại học Fulbright Việt Nam từ tháng 1/2018.

Thượng viện Mỹ phê chuẩn tân Đại sứ ở VN (BBC, 27/10/2017)

Một nhà ngoại giao chuyên nghiệp có nhiều kinh nghiệm về Châu Á vừa chính thức được Thượng viện Hoa Kỳ phê chuẩn trở thành tân Đại sứ của nước này tại Việt Nam.

Tân Đại sứ Mỹ tại Việt Nam, ông Daniel Kritenbrink là người có kinh nghiệm và hiểu biết về Trung Quốc, Nhật Bản và Châu Á.

Tin cho hay, hôm 26/10/2017, ông Daniel Kritenbrink, cựu giám đốc Châu Á của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, đã được Thượng viện Hoa Kỳ phê chuẩn cho vị trí ngoại giao này và ông sẽ thay thế ông Ted Osius, người kết thúc nhiệm kỳ nhưng được cho là sẽ ở lại Việt Nam làm việc trong lĩnh vực giáo dục.

Việc phê chuẩn này diễn ra không lâu trước chuyến đi của Tổng thống Donald Trump có chuyến công du Châu Á, trong đó ông tới Việt Nam dự Apec và thăm chính thức nước này vào tháng Mười Một.

Đại sứ sắp rời nhiệm sở Ted Osius đã gửi lời chúc mừng người kế nhiệm trên Facebook của ông, nhưng cho hay ông chưa biết về thời điểm nào ông Kritenbrink sẽ tới Việt Nam, song 'sẵn sàng' ban giao công việc.

Ông Kritenbrink là cố vấn cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ về chính sách với Bắc Hàn.

Ông là viên chức chuyên nghiệp cấp cao hàng đầu của ngoại giao Mỹ, với hàm tham tán công sứ.

Tân Đại sứ Kritenbrink bắt đầu sự nghiệp trong ngành ngoại giao Hoa Kỳ từ năm 1994 với hai thập niên kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài và tại Mỹ, chuyên về các vấn đề Châu Á.

Ông được cho là nhà hoạch định chính sách, phân tích gia chiến lược có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này.

Nhà ngoại giao với 33 năm kinh nghiệm từng công cán và đảm đương các trách vụ ngoại giao tại Nhật Bản, Trung Quốc, Kuwait...và có khả năng sử dụng thông thạo cả tiếng Trung lẫn tiếng Nhật.

Ông Daniel Krintenbrink (ngoài cùng, trái) tháp tùng Đại sứ Hoa Kỳ Barack Obama trên chuyên cơ Air Force One trên đường tới Hà Nội, năm 2016.

Từng là Phó Đại sứ tại Bắc Kinh, ông cũng có thời gian là quyền phó Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương.

Năm 2016, ông từng tháp tùng Tổng thống Barack Obama trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của nhà lãnh đạo Mỹ.

Trong một bình luận từ trước với BBC Tiếng Việt, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà phân tích chính trị thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (Iseas - Singapore), cho rằng ông Kritenbrink là một nhà ngoại giao có nhiều 'tri thức' và 'kinh nghiệm', có 'hiểu biết sâu sắc' về Châu Á và khu vực và là người rất 'thích hợp' cho vị trí Đại sứ của Hoa Kỳ tại Việt Nam.

'Tiếp nối tích cực'

Hôm 27/10, trên Facebook của mình, Đại sứ Ted Osius đã có thông điệp chúc mừng gửi tới người kế nhiệm, ông viết :

"Xin chúc mừng Đại sứ chỉ định Kritenbrink đã được Thượng viện Hoa Kỳ phê chuẩn ! Mặc dù chúng tôi chưa có thời điểm chính xác ông sẽ đến Việt Nam, Phái đoàn Hoa Kỳ tại Việt Nam mong muốn được chào đón ông trong thời gian rất gần và giới thiệu ông tới những người dân tuyệt vời của Việt Nam.

"Tôi sẽ rất vinh dự được chuyển giao công việc cho ông và phấn khởi khi bắt đầu chương tiếp theo trong sự nghiệp của tôi ở Việt Nam với tư cách là một công dân vào đầu năm tới. Chúng tôi sẽ cập nhật thêm thông tin tới các bạn trong những ngày tới !

Trong một chia sẻ từ trước đó cũng trên FB, ông Osius cho rằng người kế nhiệm của ông sẽ 'tiếp nối các động lực tích cực' cho quan hệ Mỹ - Việt hiện nay, ông viết :

"Tôi và ông Kritenbrink, người sẽ được bổ nhiệm làm đại sứ Hoa Kỳ tiếp theo tại Việt Nam, biết nhau đã lâu.

"Tôi nghĩ không thể có một nhà ngoại giao nào tốt hơn ông Kritenbrink để tiếp nối các động lực tích cực cho mối quan hệ hiện nay giữa Mỹ và Việt Nam".

Nhà Trắng trong một thông báo cách đây ba tháng, hôm 26/7 cho biết Tổng thống Donald Trump đã đề cử ông Daniel Kritenbrink làm 'đại sứ Mỹ sắp tới' tại Việt Nam.

Thông báo khi đó cho hay ông Kritenbrink 'là cố vấn cao cấp' về Chính sách Bắc Hàn tại Bộ Ngoại giao. Thông báo cũng nói trước đó, ông Kritenbrink từng là Phó Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, cũng như từng nắm vị trí là một giám đốc cấp cao thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia.

******************

Ông Daniel Kritenbrink chính thức là Đại sứ Mỹ tại Việt Nam (RFA, 27/10/2017)

Ông Daniel Kritenbrink, người bang Nebraska, chính thức được Thượng Viện Hoa Kỳ phê chuẩn làm Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền của Hoa Kỳ tại Việt Nam.

Ông Daniel Kritenbrink nói về chuyến đi của Tổng thống Obama tới Việt Nam và Nhật Bản tại Trung tâm Báo chí nước ngoài Washington vào ngày 18 tháng 5 năm 2016. Screen capture of U.S. Department of State's video

Thượng nghị sĩ Ben Sasse, R-Neb của Thượng viện Mỹ xác nhận tin này trong thông cáo báo chí hôm 26 tháng 10.

Theo ông Ben Sasse, Hoa Kỳ cần một đại sứ ở Việt Nam với công việc là đảm bảo các hiệp định thương mại đã ký giữa hai nước được thực hiện cũng như hướng dẫn các cuộc đối thoại ngoại giao giữa hai quốc gia.

Cũng theo Thượng nghị sĩ Ben Sasse thì ông Dan Kritenbrink có thể thực hiện được cả hai trọng trách này. Người dân Nebraska nên vui mừng khi chính quyền đã chọn một trong những công dân của họ để đại diện cho Hoa Kỳ tại Việt Nam trong nhiệm kỳ đại sứ mới.

Ông Daniel Kritenbrink được biết đến là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp từ năm 1994, từng là giám đốc cao cấp về các vấn đề Châu Á cho Hội đồng An ninh Quốc gia của Tổng thống Barack Obama. Trước đó, ông là Phó Đại sứ tại Bắc Kinh.

Ông Kritenbrink lớn lên với tuổi thơ ở phía ngoài thị trấn Ashland, một thành phố trong Quận Jackson tiểu bang Oregon, Hoa Kỳ, là người rất quan tâm đến các vấn đề thế giới trong thời gian theo học khoa học chính trị tại Đại học Nebraska ở Kearney.

Ông Ted Osius, người kết thúc nhiệm kỳ đại sứ tại Việt Nam, lên tiếng chúc mừng tân đại sứ Mỹ Daniel Kritenbrink.

Lời chúc mừng của ông Ted Osius được đưa ra trên tài khoản facebook cá nhân nói rõ là chưa có thời điểm chính xác khi nào ông tân đại sứ chỉ định Daniel Kritenbrink đến Việt Nam ; tuy nhiên Phái đoàn Hoa Kỳ tại Việt Nam mong muốn đón chào ông Kritenbrink trong thời gian gần. Đồng thời ông Ted Osius sẽ chuyển giao mọi công việc cho vị tân đại sứ Mỹ tại Việt Nam.

Vừa qua ông Ted Osius đã đến chào từ biệt các quan chức lãnh đạo chính quyền Hà Nội.

Một hoạt động khác gần đây của ông Ted Osius tại Việt Nam là vào ngày 24 tháng 10, ông cùng một số viên chức ngoại giao Hoa Kỳ đang công tác tại nước này đến viếng Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa. Khi đến viếng đoàn thắp hương và đặt vòng hoa tưởng niệm tại bàn thờ Nghĩa Dùng Đài.

Sau đó phái đoàn đi khảo sát tình trạng thực tế các khu mộ trong nghĩa trang.

Nhiệm kỳ 3 năm của vị đại sứ “quan hệ Việt - Mỹ chưa bao giờ sáng sủa như lúc này” sắp đóng lại, lồng trong bầu không khí đàn áp nhân quyền bị chính quyền và giới công an Việt Nam trùm phủ lên hai bản án 9 năm tù giam đối với nhà hoạt động nhân quyền Trần Thị Nga cùng 10 năm tù giam giáng xuống đầu Nguyễn Ngọc Như Quỳnh - nhà hoạt động mà vào tháng 3/2017 đã được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vinh danh “Người phụ nữ can đảm quốc tế”.

Ông Daniel Kritenbrink tại Hội nghị CSIS thường niên lần 6 về Biển Đông, 12/7/2016

Quan điểm nhân quyền của Daniel Kritenbrink ?

Nhiều khả năng thay thế Đại sứ Ted Osius sẽ là ông Daniel Kritenbrink. Khác với Ted, Kritenbrink là một quan chức thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, có bề dày và kinh nghiệm ứng phó với Bắc Triều Tiên.

Bắc Triều Tiên lại là một quốc gia “đồng chí” với Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong quá khứ và ngay cả hiện tại. Cùng với lực lượng Hồi giáo IS, chế độ chính trị Bắc Triều Tiên đang bị dư luận quốc tế xem là cực đoan và tàn ác nhất thế giới, đồng thời là một trong những nguy cơ rất tiềm tàng mà có thể dẫn đến chiến tranh thế giới lần thứ ba.

Daniel Kritenbrink hẳn đã có những triết lý riêng của ông về Bắc Triều Tiên và kinh nghiệm đối phó với chế độ này, bao gồm cả hành vi vi phạm nhân quyền. Những nguyên tắc và kinh nghiệm như thế phác ra hy vọng rằng Daniel Kritenbrink có thể trở thành một vị đại sứ quan tâm nhiều hơn đến nhân quyền và sẽ cứng rắn hơn trước các vụ vi phạm nhân quyền có hệ thống và ngày càng dày đặc của nhà cầm quyền Việt Nam, kể cả xem xét lại quá trình chính thể này lọt vào Hội đồng nhân quyền Liên hiệp quốc từ tháng 11 năm 2013 và thường tỏ ra rất tự hào về điều đó.

Vậy Daniel Kritenbrink đã có biểu hiện cụ thể nào về nhân quyền Việt Nam ?

Vào tháng 5/2016, khi còn là Giám đốc phụ trách các vấn đề châu Á thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, ông Daniel Kritenbrink được VOA dẫn lời : “Nhân quyền vẫn luôn là một thành tố quan trọng, nếu không nói là trung tâm, trong việc đưa mối quan hệ song phương Mỹ - Việt tiến về phía trước”, và “Việc xét tới yếu tố nhân quyền sẽ vẫn là một điều quan trọng trong bất kỳ quyết định bán vũ khí nào với Việt Nam hay với bất kỳ quốc gia nào”.

Tháng 5/2016 cũng là thời điểm mà nước Mỹ đã làm một cử chỉ đặc biệt kể từ năm 1995 khi Mỹ - Việt bình thường hóa quan hệ : dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.

Không biết lời cảnh báo của Daniel Kritenbrink về mua bán vũ khí có “linh” hay không, chỉ biết rằng đã hơn một năm trôi qua kể từ tháng Năm năm 2016, giới quân sự Việt Nam vẫn chưa mua được một thứ vũ khí mang hiệu quả sát thương đáng kể nào từ phía Mỹ.

Chưa nói tới nguồn cơn “tiền đâu” trong cảnh trạng ngân khố Việt Nam đang quẫn cực và phải tìm cách dè sẻn chi phí quốc phòng, chính Quốc hội Mỹ lại đang soi mắt vào từng khoản mục bán vũ khí cho Việt Nam. Một trong những tiêu chí ngặt nghèo để “soi” là nhân quyền.

Còn Ted Osius đã để lại di sản triết lý nào ?

“Không có gì là không thể !”

Không chỉ luôn phát ngôn đầy lạc quan “quan hệ Việt - Mỹ chưa bao giờ sáng sủa như lúc này”, Ted còn hướng đến triển vọng của mối quan hệ này bằng triết lý “không có gì là không thể !”.

Nhưng quả là “không có gì là không thể” ở chủ thể chính quyền Việt Nam. Trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 5/2016 và dù đã mở lòng dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Hà Nội, Tổng thống Obama đã phải nhận một cú sốc chưa từng có : Có đến 6 trong tổng số 15 khách mời của Obama bị công an cấm cửa đến gặp ông.

Bảy tháng sau vụ công an Việt Nam thẳng tay chặn khách mời của Tổng thống Obama tại Hà Nội, đến lượt ngoại trưởng của Obama là ông John Kerry cũng lâm vào tình trạng tương tự.

John Kerry đã thực hiện chuyến đi cuối cùng trong nhiệm kỳ của mình đến đất nước Việt Nam, nơi ông coi là “thân thiện”. Nhưng có lẽ không bao giờ ông quên được ký ức tại đất nước đó ông đã bị “dằn mặt” về giao tiếp xã hội đến thế nào. Nhiều khách mời của ông đã không thể ra khỏi nhà trong vòng vây công an.

Bầu không khí dân chủ mà giới quan chức chính phủ và ngoại giao Hoa Kỳ cảm nhận được ở đất nước họ, lại đã bị biến thái một cách lộn ngược tại quốc gia cựu thù. Những gì mà chính quyền Obama đã hy vọng sẽ làm cho giới lãnh đạo Việt Nam thay đổi về não trạng nhân quyền lại chỉ nhận được kết quả hầu như công cốc sau hai nhiệm kỳ tổng thống Mỹ.

Thế nhưng trước tình cảnh bị công an trắng trợn xúc phạm, nhà ngoại giao John Kerry vẫn… cười.

Ted Osius cũng thế.

Khá kỳ quặc là trong lúc hàng loạt kỳ đối thoại nhân quyền Việt - Mỹ, dù diễn ra ở Hà Nội hay ngay tại Washington, đã trở nên hình thức một cách đáng sợ và trong thực tế chỉ nhận được lời hứa hẹn bị dư luận xem là quá giả dối từ một viên chức cấp thấp - trưởng đoàn đàm phán Việt Nam, trong lúc tần suất bắt bớ người bất đồng ở Việt Nam cứ tăng theo mỗi tháng, còn nạn sách nhiễu hành hung của “côn đồ công vụ” đã trở nên phổ cập đến nỗi có dư luận phải cho đó là một “thuộc tính sinh học” của ngành công an…, người ta vẫn chứng kiến vị đại sứ Ted Osius thung dung thưởng ngoạn phong cảnh ở Việt Nam, nhìn thấy nụ cười rất tươi của ông trên báo chí quốc doanh, còn trang facebook của ông không bao giờ tắt niềm hy vọng bằng những lời mô tả triển vọng không thể tốt đẹp hơn của quan hệ Việt - Mỹ…

Sau vụ khách mời của Tổng thống Obama bị công an Việt Nam thẳng tay chặn cửa, từ đó đến nay người viết bài này đã thực hiện một số khảo sát về ý kiến và góc nhìn của giới đấu tranh dân chủ nhân quyền Việt Nam về mức độ quan tâm của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và và Đại sứ Ted Osius đến nhân quyền Việt Nam. Đa số những người được hỏi đều xác nhận đã có một niềm hy vọng không nhỏ kể từ khi ông Ted Osius chính thức nhậm chức đại sứ vào tháng 11/2014. Nhưng những câu từ “tôi quan ngại”, “tôi thất vọng”… của ông Ted trước các vụ nhà hoạt động nhân quyền bị bắt bớ và bị hành hung ở Việt Nam dường như vẫn còn quá “ngoại giao”. Càng về sau này, mối thiện cảm ban đầu của nhiều người đấu tranh dân chủ dành cho ông Ted Osius càng giảm sút, thậm chí giảm sút đáng kể. Nhiều người cho rằng trên cương vị một nhà ngoại giao và với bản tính khôn khéo, lanh lợi cùng tâm thế “an toàn”, ông Ted có thể đã làm tròn phận sự không gây ra căng thẳng giữa Mỹ với chính quyền Việt Nam. Nhưng còn tiến xa hơn nữa thì lại chưa có bằng chứng gì rõ rệt. Cùng với “thành tích nhân quyền” vẫn được nhà cầm quyền Việt Nam tuyên rao không mệt mỏi, uy tín chính khách và hình ảnh nụ cười tươi rói của Ted Osius trong con mắt và trái tim nhiều người hoạt động nhân quyền ở Việt Nam cũng nhòa nhạt theo thời gian…

Daniel Kritenbrink sẽ làm gì ?

Sau vụ khách mời của Obama và Kerry bị công an Việt Nam cấm cửa, Quốc hội Hoa Kỳ hình như không còn cười nổi. Cho đến lúc đó, vấn đề không chỉ là nhân quyền Việt Nam mà đã hóa thân vào thể diện nước Mỹ.

Chẳng phải vô cớ mà sau những vụ việc trên, Nghị viện Liên minh châu Âu đã tung ra một nghị quyết lên án những vi phạm nhân quyền tại Việt Nam với lời lẽ và văn phong mạnh mẽ chưa từng có.

Cũng chẳng phải ngẫu nhiên mà vào cuối năm 2016, Quốc hội Hoa Kỳ đã bỏ phiếu thông qua Luật Nhân quyền Magnisky Toàn Cầu và Tổng thống Obama đã ký chính thức. Không thể khác hơn, luật này nhằm chế tài đối với các quan chức vi phạm nhân quyền ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Những ai vi phạm sẽ bị cấm nhập cảnh vào Hoa Kỳ và bị đóng băng tài sản ở nước ngoài.

Không chỉ Hoa Kỳ, một số quốc khác như Canada, Na Uy… cũng đang có khuynh hướng vận dụng Luật Nhân quyền Magnisky Toàn Cầu vào nước họ.

Không chỉ người Mỹ cảm thấy bị tổn thương và bị xúc phạm, mà thế giới dân chủ đang bị thách thức bởi những giá trị hoàn toàn phi dân chủ.

Cũng bởi thế và rất có thể khác với Ted Osius, Daniel Kritenbrink có nhiều việc phải xử lý tại Việt Nam.

Trong những tháng tới, Daniel Kritenbrink cũng có thể là một hình ảnh khác, thậm chí khác hẳn với Ted Osius. Nếu thái độ của Tổng thống Trump là dửng dưng và có phần lạnh nhạt trong cuộc tiếp đón Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc vào tháng 5/2017, Daniel Kritenbrink cũng có thể là nhân vật đại sứ tỏ ra dứt khoát hơn trước tư thế ngả ngớn đu dây của Hà Nội giữa Washington và Bắc Kinh.

Daniel Kritenbrink đang có khá nhiều điều kiện để thể hiện thái độ ấy, nhất là sau vụ “bạn vàng” Trung Quốc thẳng tay ép người đồng chí Việt Nam phải rút giàn khoan Repsol tại Bãi Tư Chính - nơi mà vẫn được Bộ Ngoại giao Việt Nam chiến đấu võ miệng “vùng lãnh thổ chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam” - vào tháng 7/2017.

Và nếu vụ Bãi Tư Chính xứng đáng là một nỗi sợ để Bộ Quốc phòng Việt Nam tìm kiếm trở lại sự hỗ trợ của hải quân và không quân Hoa Kỳ, Daniel Kritenbrink sẽ có cơ hội để không phải nhún nhường thái quá về nhân quyền trước Hà Nội như cái cách của Ted Osius mà đã khiến nhiều người nghĩ vậy.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : 28/07/2017