Thông Luận

Covid-19 : Trách nhiệm pháp lý quốc tế của Trung Quốc và WHO

Hệ quả khốc liệt của khủng hoảng Covid-19 vẫn là chủ đề chính trên báo chí Pháp ngày 14/05/2020 : Ủy Ban Châu Âu trình bày kế hoạch cứu vãn mùa du lịch.

Bruce Aylward, cố vấn cao cấp của tổng giám đốc WHO, họp báo tại Bắc Kinh ngày 24/02/2020 về điều tra dịch Covid-19. Reuters - Thomas Peter

Le Monde nói về hiện tượng nhà nghèo mới ở các nước dân chủ Tây phương và trách nhiệm của Trung Quốc. Le Figaro ngạc nhiên với sức đề kháng của Phi Châu, trừ Nam Phi. La Croix đặt câu hỏi khi nào chấm dứt "trò hề" số liệu không chính xác.

Le Monde trình bày những hệ quả khác nhau của đại dịch Covid-19 trên thế giới qua các tựa lớn : Châu Âu trước hiện tượng nhà nghèo mới. Tại Nhật Bản, sinh viên, phụ nữ, lao động hợp đồng ngắn hạn trả giá nặng trong cuộc khủng hoảng. Tại Hoa Kỳ, anh khổng lồ chân đất sét, ngân hàng lương thực hoạt động không nghỉ tay.

Y sĩ Không biên giới lần đầu tiên can thiệp tại Tây Âu

Khủng hoảng viruscorona đã làm hàng ngàn dân Tây Âu lâm vào cảnh khốn khổ. Tại các nước bị tác hại nặng nhất, nhu cầu trợ giúp thức ăn tăng đến 25% hay 30%. Cụ thể là lần đầu tiên hiệp hội Y sĩ Không biên giới (Médecins sans frontières-MSF), được thành lập vào năm 1971, phải gửi các toán bác sĩ, nhân viên y tế sang Anh, sang Đức.

Tại Luân Đôn, từ hơn một tháng nay, MSF săn sóc, cung cấp thức ăn cho hàng ngàn người vô gia cư, nạn nhân khốn khổ nhất của Covid-19, đa số là nhân viên nhà hàng, quán ba, cà phê bị đóng cửa.

Ở Bruxelles, được yểm trợ của Nghị Viện Châu Âu, hiệp hội Y sĩ Không biên giới, cũng lần đầu tiên, mỗi ngày tặng không 1000 bữa ăn cho người bị khó khăn.

Trách nhiệm pháp lý quốc tế của Bắc Kinh và WHO

Theo Le Monde, Trung Quốc và Tổ chức Y tế Thế giới WHO đều có trách nhiệm. Dù Bắc Kinh có bất bình về cách gọi của tổng thống Mỹ Donald Trump "siêu vi Vũ Hán" nhưng đây là con siêu vi Vũ Hán.

Chúng ta có quyền nghi ngờ cội nguồn của con virus corona chủng mới. Chúng ta không biết khởi điểm của dịch là chỗ nào ? Nhưng chúng ta thấy rõ thái độ của chính quyền Trung Quốc ngay từ biểu hiện đầu tiên : từ che giấu rủi ro, bịt miệng, thậm chí nhốt tù những người báo động. Rồi chúng ta thấy phản ứng chậm chạp của WHO, làm mất thời gian quý báu, đưa thế giới đến tình trạng hiện nay. Rồi chúng ta cũng biết Trung Quốc và Tổ chức Y tế Thế giới có liên hệ như thế nào và đều thiếu sót bổn phận một cách nghiêm trọng trong vai trò "kiểm chứng".

Trách nhiệm của WHO rất dễ biết, chỉ cần một cuộc điều tra quốc tế độc lập là đủ. Thông thường, mỗi tổ chức đều có phúc trình, kiểm điểm về hành động của mình sau mỗi khủng hoảng lớn.

Cơ sở pháp lý để truy cứu trách nhiệm của Trung Quốc cũng không thiếu. Một trong những nguyên tắc đầu tiên của luật pháp quốc tế là tất cả các nhà nước đều có bổn phận không để mối nguy hại từ đất nước mình lan ra, gây thiệt hại cho các nước khác và nhân dân các nước khác.

Vấn đề là dễ gì mà chính quyền Bắc Kinh chấp nhận cho người "níu áo", bắt bồi thường. Tuy nhiên, luật pháp quốc tế cũng dự trù một phương thức khác : Bỏ qua chuyện quy tội để thủ phạm vui lòng "bồi thường qua hình thức viện trợ hảo tâm" cho những nước nạn nhân của Covid-19.

Nhưng theo tác giả, chính quyền các nước nạn nhân cũng không hẳn vô can. Họ cũng là thành viên của Tổ chức Y tế Thế giới, cũng có bổn phận áp dụng các nguyên tắc chống dịch, phải bảo vệ sức khỏe, sinh mạng của dân mình. Thế mà, chúng ta thấy gì : trước rủi ro y tế toàn cầu, mạnh ai nấy lo, cho đến những ngày gần đây mới có kế hoạch hợp tác.

"Làm cách nào để "xử lý" Trung Quốc ? Le Monde dành câu trả lời cho sử gia Pierre Grosser qua một bài phỏng vấn khá dài : Được, nhưng phải thật khéo léo.

"Putin, thủ lĩnh độc đoán đang mất dần uy quyền"

Với tình trạng mỗi ngày có hơn 10.000 ca lây nhiễm mới, Liên bang Nga đứng đầu danh sách Covid-19 của Châu Âu. Trong bài "Putin, thủ lĩnh độc đoán đang mất dần uy quyền", nhật báo độc lập mô tả : Xuất hiện nhiều lần trên truyền hình, lúc đầu Putin tỏ ra tự tín, phát biểu như giảng luân lý. Thế rồi những lần sau, nét mặt có vẻ xa vắng, ưu sầu. Trong khi dân Nga trông chờ một người lãnh đạo thật sự trong bối cảnh khủng hoảng đai dịch, thì Putin tỏ ra âu lo, từ chối vai trò số một. Ông công khai trao nhiệm vụ chống đại dịch cho 85 vị tỉnh trưởng và lãnh đạo địa phương.

"Trò hề số liệu"

Trong bối cảnh đại dịch đã làm 300.000 người chết, La Croix đặt câu hỏi : khi nào chấm dứt trò hề số liệu ? Theo nhật báo công giáo, số nạn nhân thật sự còn cao hơn nhiều. Nhưng vì sao thống kê không chính xác ? Có nhiều yếu tố :

Trước hết, không ai rõ thời điểm xảy ra ca đầu tiên là lúc nào ? Ở đâu ? Trung Quốc hay có thể ở Châu Âu ? Thứ hai là nhiều nước không có "văn hóa thống kê chính xác" do tâm lý "mặc kệ", trong nhà có người chết mà không ai quan tâm tìm hiểu chết vì bệnh gì.

Tiếp đến là lý do chính trị. Các chế độ độc tài sợ dân biết sự thật, thấy rõ chính quyền vô tích sự, sợ dân phẫn nộ, phản kháng, thậm chí nổi dậy đe dọa quyền lực. Còn các chính phủ do dân bầu lên phải minh bạch, phải tạo quan hệ lành mạnh với công luận, tức là với cử tri. Chính điểm này nói lên sự khác biệt giữa dân chủ và độc tài, La Croix kết luận.

Pháp xem thường đe dọa của Trung Quốc

Theo nhật báo công giáo, qua thông cáo của Bộ Ngoại giao, Pháp "mời" Trung Quốc tập trung chống dịch, thay vì khuấy động một hồ sơ tranh cãi cũ rích. Paris khẳng định có toàn quyền tôn trọng thực thi các hợp đồng thương mại với Đài Loan. Hợp đồng đó, trị giá 25 triệu euro, bán hệ thống chống tên lửa, trang bị cho 6 chiến hạm tàng hình cũng do Pháp bán cho Đài Loan vào năm 1991, trong bối cảnh quan hệ nguội lạnh với Bắc kinh, sau vụ thảm sát Thiên An Môn 1989.

Vì sao Pháp bất chấp đe dọa trả đũa ? Theo chuyên gia địa chính trị Antoine Bondaz, quyết định cung cấp vũ khí cho Đài Loan được thảo luận ở thượng tầng lãnh đạo nước Pháp. Bối cảnh đại dịch hiện nay và nhân lúc Đài Loan canh tân quân đội, là thời cơ để trắc nghiệm, đo lường phản ứng Trung Quốc. Đến 90% thị phần vũ khí của Đài Loan là do Mỹ cung ứng. Phần còn lại đâu phải chỉ có Pháp. Đài Loan còn mua trang thiết bị của Đức, Ý và Hà Lan, những thành viên khác của Liên Hiệp Châu Âu.

Trung Quốc sẽ phải cân nhắc, đắn đo. Gây thù với Pháp là sẽ kết oán với cả Liên Hiệp Châu Âu mà Bắc Kinh đang cần trong bối cảnh bị tứ phương lên án về dịch Covid-19 và nền kinh tế suy yếu đi. Nhưng nếu im lặng, Trung Quốc sẽ rơi vào bẫy, tạo ra tiền lệ để cho Đài Loan tự do tăng cường quân lực.

Vì sao Trung Quốc phản đối Pháp mà báo chí nhà nước không cho dân chúng biết hợp đồng đó bán cái gì ? Cũng theo giải thích của La Croix, Đảng cộng sản Trung Quốc kích động tinh thần dân tộc chủ nghĩa của dân Hoa lục, để tự cho mình có vai trò bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ. Nếu giờ đây, biết là sẽ không thể thu hồi Đài Loan, bộ phận công luận cực đoan sẽ nổi giận không chừng đòi tẩy chay hàng tiêu dùng của Pháp để trả thù. Thế mà, nỗi sợ lớn nhất của chính quyền Trung Quốc là không kiểm soát được công luận. Do vậy, báo chí nhà nước không tiết lộ cho dân biết nội dung hợp đồng vũ khí Pháp - Đài Loan. Nhật báo công giáo dự báo : Đài Bắc có cách giúp cho công luận đại lục rõ chuyện.

Covid-19 và những biện pháp phục hồi kinh tế

Le Monde và Les Echos cùng chạy tựa lớn : Một kế hoạch quy mô để cứu ngành du lịch. Hôm nay, chính phủ Pháp loan báo kế hoạch. Ủy Ban Châu Âu thống nhất một phương án chung cứu mùa nghỉ hè.

Les Echos không quên những "chiến binh tuyến đầu "mà tổng thống Emmanuel Macron quyết định sẽ tuyên dương nhân ngày Quốc Khánh 14/07. Nhật báo kinh tế nhắc nhở Nhà nước Pháp : nhân viên y tế đang chờ được lãnh tiền thưởng như đã được hứa.

Cũng trên nhật báo kinh tế, một thông tin không thể gây lạc quan : theo dự phóng mới của Viện Pasteur, lựa chọn sống chung với dịch mà không có phong tỏa an ninh dịch tễ, coi chừng siêu vi sẽ truyền nhiễm mạnh hơn. Số người bị lây nhiễm trung bình mỗi ngày có thể lên đến 3.900, tăng gấp ba lần so với dự phóng trước khi nới lỏng phong tỏa.

Cũng trong chiều hướng chấp nhận sống chung với siêu vi để phục hồi kinh tế, Les Echos cho biết giải pháp làm việc từ xa sẽ được phát triển. Twitter đã chấp thuận cho một bộ phận nhân viên làm việc từ nhà suốt đời. Còn Libération lo ngại dự báo : người lao động sẽ bị tăng giờ làm việc.

Tú Anh

Tuần trước, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ ngừng cấp tiền cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trong khi chính quyền của ông xem xét các hành động của tổ chức này.

Ảnh : Lời kêu gọi Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus từ chức đến nay đã xấp xỉ 1 triệu người ký tên, mặc dù trang này bị chặn ở Việt nam và Trung quốc

Ông cáo buộc WHO quản lý yếu kém và che đậy sự lây lan của virus corona sau khi nó xuất hiện ở Trung Quốc và đã không ép Trung Quốc cần phải minh bạch hơn.

Điều này diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ có nhiều ca mắc Cúm Vũ Hán nhất và số người chết cao nhất thế giới hiện nay, với chính Tổng thống Trump hứng chịu chỉ trích vì cách xử lý đại dịch.

Không có gì đáng ngạc nhiên khi quyết định của ông Trump đã thu hút sự chỉ trích rộng rãi từ cả trong và ngoài nước, bao gồm Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ, Tổng Giám đốc WHO, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, các nhà tài trợ lớn, các chuyên gia y tế và các đồng minh Châu Âu đã cam kết tiếp tục ủng hộ cho WHO vào thời điểm đầy khó khăn này.

Trung Quốc, nước mà nhiều người coi là mục tiêu thực sự của cuộc tấn công của ông Trump, cũng đã phản ứng nhanh chóng và quyết liệt.

Tân Hoa Xã đã thể hiện sự phẫn nộ rõ nét nhất trong quyết định của ông Trump, đồng thời tránh đề cập đến những điều mà ông phàn nàn về Trung Quốc.

"Trong cuộc chiến toàn cầu chống lại đại dịch này, WHO rất cần các quỹ để phát triển vắc-xin, cung cấp đồ bảo hộ cá nhân và hỗ trợ cho các nước kém phát triển hơn", Tân Hoa Xã nói.

"Vào thời điểm quan trọng này, Hoa Kỳ không chỉ không đóng góp cho nỗ lực này mà họ còn ngưng hỗ trợ WHO, hành vi xấu như vậy đi ngược lại các nguyên tắc nhân đạo".

Các nhà bình luận cũng tham gia, chẳng hạn như Tống Lỗ Trịnh, sống ở Pháp nhưng làm việc như một nhà nghiên cứu tại Đại học Phục Đán ở Thượng Hải :

"Khi Trung Quốc vẫn tự chống dịch, WHO đã ca ngợi Trung Quốc về các biện pháp tích cực của họ và khuyến nghị thế giới nên học hỏi. Điều này làm cho một số chính trị gia và truyền thông ở Châu Âu và Mỹ không hài lòng, bởi vì nó không phù hợp với các giá trị và cách diễn giải của họ",

"Đối với Hoa Kỳ, nếu họ có thể phá bỏ WHO thì điều đó là bác bỏ hiệu lực về kinh nghiệm chống dịch của Trung Quốc và họ đã thành công trong việc đẩy trách nhiệm của họ sang cho người khác". ông Tống Lỗ Trịnh viết.

Tôn Vận, nhà nghiên cứu cao cấp và cũng là Giám đốc Chương trình nghiên cứu Trung Quốc tại Trung tâm Stimson ở Washington DC, đưa ra nhận xét :

"Một số quyết định của WHO về Cúm Vũ Hán mà mọi người đã nghi ngờ bao gồm kêu gọi các quốc gia khác đừng phản ứng quá mức với Cúm Vũ Hán vào tháng 2 và quyết định của họ về việc hoãn gọi đây là đại dịch toàn cầu. Chúng tôi không biết liệu các quyết định này có động cơ chính trị không, nhưng chúng đã trùng lặp với lập trường của Trung Quốc nhiều tới mức rằng sự nghi ngờ là hợp lý", Tôn Vận đã nói với tôi trong một cuộc phỏng vấn.

Đúng là Trung Quốc đã có mối quan hệ làm việc rất tốt với Tedros Adhanom Ghebreyesus, đương kim Tổng Giám đốc WHO.

Ông đã đến Bắc Kinh vào ngày 28 tháng 1 và gặp Chủ tịch Tập Cận Bình. Trong một bài phát biểu tại Geneva vào ngày hôm sau, ông đã ca ngợi ông Tập vì sự lãnh đạo của ông, gọi đó là chuyện hiếm, và đánh giá cao những nỗ lực của Trung Quốc :

"Trung Quốc đã xác định mầm bệnh trong thời gian kỷ lục và chia sẻ nó ngay lập tức, điều này dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của các công cụ chẩn đoán. Họ hoàn toàn cam kết về tính minh bạch, cả bên trong lẫn bên ngoài", ông Tedros nói.

Nhiều người sẽ chỉ ra rằng Trung Quốc có thể đã chia sẻ thông tin với WHO, nhưng Bắc Kinh đã không thông báo cho người dân của mình đủ sớm về mức độ nghiêm trọng của virus vào tháng Một.

Thay vào đó, họ khiển trách những người cố gắng đưa ra cảnh báo, bịt miệng các bác sĩ muốn thông báo các ca từ bệnh viện và làm dịu đi cuộc khủng hoảng để rồi mọi người đã bị thiếu chuẩn bị cho những gì sắp xảy ra.

Thiếu minh bạch là một trong những lời chỉ trích nhắm vào Trung Quốc, bao gồm cả số người chết. Một số cơ quan truyền thông của chính Trung Quốc đã thực hiện phóng sự dẫn nguồn là nhân viên y tế về báo cáo thiếu về số ca chết do Cúm Vũ Hán.

Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà vài ngày sau tuyên bố của ông Trump, Trung Quốc đã sửa đổi số người chết ở Vũ Hán thành 3.869, tăng 50%. Trung Quốc khẳng định điều này là do báo cáo thiếu thay vì che giấu.

Nhưng Tổng thống Trump không thấy ấn tượng. "Rất nhiều điều kỳ lạ đang xảy ra nhưng có rất nhiều cuộc điều tra đang diễn ra, và chúng tôi sẽ tìm ra", ông nói.

Chính phủ Pháp và Anh cũng đã đặt câu hỏi về cách xử lý dịch bệnh của Trung Quốc.

Tôn Vận từ Trung tâm Stimson không nghĩ rằng Trung Quốc sẽ hợp tác dưới bất kỳ hình thức điều tra nào về hành vi của mình, nhưng "sẽ có việc rà soát lại lập trường, các tuyên bố, sự không nhất quán và chính sách của Trung Quốc để đưa ra kết luận về những gì Trung Quốc đã làm sai".

Điều này không phụ thuộc vào sự hợp tác của Trung Quốc, bà Tôn Vận đã nói với tôi trong một cuộc phỏng vấn.

Vụ việc liên quan tới WHO chỉ là một trong chuỗi các cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ trong thời gian gần đây.

Vương Lập Tư, giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học Bắc Kinh, dự báo tương lai của mối quan hệ song phương đang đi đến một giai đoạn đầy bão tố.

"Sự ngờ vực của chúng tôi với Hoa Kỳ và không thích Hoa Kỳ đã đạt đến một mức độ chưa từng thấy kể từ khi chúng tôi thiết lập quan hệ ngoại giao cách đây 41 năm", ông Wang nói trong một bài giảng gần đây.

So với các vụ việc gồ ghề khác, ông Vương nhận xét, thì lần này đã đi quá xa đụng chạm vào những lĩnh vực khác rộng hơn, mang nhiều cảm xúc hơn và ăn sâu hơn vào dư luận.

Tôn Vận từ Trung tâm Stimson ở Washington DC cũng nhìn thấy hướng tiêu cực đó.

"Tôi sẽ nói cả hai bên đều có trách nhiệm. Trung Quốc đã cố đổ lỗi cho virus do Hoa Kỳ (một số người Trung Quốc vẫn nói vậy) và cố gắng sử dụng cơ hội để bảo vệ tính chính danh và thậm chí là ưu việt của hệ thống chính trị Trung Quốc. Và rằng sức mạnh mềm, kết hợp với chính sách ngoại giao đanh thép, đã không được nhìn nhận tích cực ở Hoa Kỳ", Tôn Vận nói.

Tuy nhiên, bà cảm thấy rằng một khi Hoa Kỳ và Trung Quốc đã thành công trong việc kiểm soát Cúm Vũ Hán, một số yếu tố rạn nứt sẽ được loại bỏ và hai bên có thể nhìn về mối quan hệ ổn định hơn.

Nhưng ông Vương Lập Tư từ Đại học Bắc Kinh thì kém lạc quan hơn nhiều.

"Trong tương lai, mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ đầy căng thẳng và xung đột, không có nhiều cơ hội để thỏa hiệp và điều chỉnh. Khi một cuộc cạnh tranh toàn diện trở thành đối đầu hoàn toàn, kịch bản Bẫy Thucydides không thể bị loại trừ", ông Wang nói.

Về thuật ngữ "Bẫy Thucydides" có thể hiểu khái niệm qua một câu nổi tiếng của sử gia cổ đại Hy Lạp Thucydides rằng "Điều khiến cuộc chiến trở nên không thể tránh khỏi là sự phát triển sức mạnh của Athens và nỗi sợ hãi mà điều đó gây ra ở Sparta". Điều này có vẻ như đang xảy ra giữa các cường quyền thế giới hiện nay là Mỹ và Trung quốc.

"Đó sẽ là một viễn cảnh đen tối. Nếu đại dịch cho ta bài học gì thì có thể nói là virus sẽ giết chết bất kể người ta quốc tịch gì, ý thức hệ và niềm tin gì, và điều quan trọng hơn là các quốc gia chia sẻ thiện chí cũng như kiến thức, kinh nghiệm và chuyên môn, và bảo vệ toàn thể nhân loại".

"Trung Quốc và Hoa Kỳ nên đi đầu trong nỗ lực này thay vì phá hủy dần bất kỳ điểm chung nào", ông Vương Lập Tư nói .

Nhiều quốc gia và tổ chức tiếp tục củng cố cơ sở pháp lý để kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế

Ảnh : Thủ tướng Úc Scott Morrison đã dành cả tối 21/4 để gọi cho các nhà lãnh đạo Mỹ, Pháp và Đức để thúc đẩy một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc virus Cúm Vũ Hán

Viện nghiên cứu chiến lược Henry Jackson Society của Anh cho rằng Trung Quốc có thể bị kiện ra tòa án quốc tế dựa trên 10 điều mục của luật quốc tế với khoản tiền bồi thường lên đến 6,5 ngàn tỷ USD.

Trong đó bao gồm những vi phạm về Quy định y tế quốc tế (International Health Regulations) vốn được củng cố từ thời dịch SARS bùng phát năm 2005 mà Trung Quốc cũng đã che giấu quy mô thực.

Thiệt hại này chỉ được tính riêng trong các nước G7 khi các chính phủ phải tung ngân sách hỗ trợ người dân thực hiện những biện pháp cách ly cộng đồng, qua đó làm đình trệ kinh tế toàn cầu.

Báo cáo dài 40 trang chỉ ra rằng : Trong một kịch bản đại dịch toàn cầu, việc quan trọng là phải báo cáo tức thời. Để kiểm soát sự lây lan của virus, hành động nhanh chóng dựa trên thông tin chính xác là điều bắt buộc.

Cộng đồng thế giới đã thiết lập ra những Quy định y tế quốc tế với yêu cầu các quốc gia cung cấp thông tin một cách mau chóng, chính xác và đầy đủ về diễn biến của những dịch bệnh đang bùng phát.

Nghiên cứu này đã chứng minh một cách thuyết phục rằng trong những phản ứng đầu tiên đối với dịch bệnh, Vũ Hán và Hồ Bắc đã vi phạm các Quy định quốc tế. Trách nhiệm rõ ràng thuộc về chế độ cầm quyền ở cấp bậc cao nhất – tức Đảng cộng sản Trung Quốc.

Think Tank của Anh sẽ gia nhập một nhóm ngày càng lớn các tổ chức phương Tây thu thập bằng chứng và dữ kiện để kiện Trung Quốc ra Tòa án quốc tế. Có thể thấy rằng thiệt hại của các nước G7 có một phần rất lớn vì 2 lí do :

- Trung Quốc đã chậm công bố dịch dẫn đến người bệnh trong nước tự do đi lại, lây nhiễm cho toàn cầu.

- Trung Quốc đã che giấu các số liệu thực sự về số người bệnh và tử vong, dẫn đến việc không thể nào đưa ra những mô hình dịch tễ chính xác nhằm áp dụng chính sách phản ứng phù hợp.

Có thể thấy rằng các nước phương Tây, dù không tin vào số liệu từ Trung Quốc, đã không thể ngờ quy mô che giấu lại lớn đến như vậy. Thủ tướng Anh Boris Johnson đã đầy giận dữ tuyên bố rằng con số thực ở Trung Quốc phải gấp 15 đến 40 lần những gì được họ thông báo.

Các nghị sĩ Cộng hòa tại lưỡng viện Quốc hội Mỹ sẽ tiến hành "một cuộc điều tra sâu rộng" về cách thức WHO và Trung Quốc ứng phó Cúm Vũ Hán.

NBC News dẫn thông tin từ một quan chức Ủy ban An ninh Nội địa Thượng viện Mỹ cho biết, ngày 14/4, Chủ tịch Ủy ban này, ông Ron Johnson cùng một số thượng nghị sỹ khác đã gửi thư cho Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus để thông báo về việc này.

Theo vị quan chức này, đây "là bước đi đầu tiên" trong quá trình điều tra của Ủy ban An ninh Nội địa Thượng viện Mỹ. Cũng trong bức thư nói trên, ông Ron Johnson và các thượng nghị sỹ đã yêu cầu "những thông tin liên quan đến việc WHO đã thất bại và chậm trễ trong việc ứng phó với dịch Cúm Vũ Hán".

Cuộc điều tra trên cũng sẽ tập trung vào một số khía cạnh khác trong đợt dịch Cúm Vũ Hán. Cụ thể, tại sao Cơ quan Dự trữ Chiến lược Mỹ "không chuẩn bị tốt hơn" để phòng chống dịch. Tổng thống Trump đã chỉ trích người tiền nhiệm vì đã không dự trữ đủ các trang thiết bị y tế cần thiết cho việc này.

Trước đó, Ủy viên Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ Todd Young cũng đã viết thư cho Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đề nghị ông tham gia vào phiên điều trần tại Thượng viện Mỹ "vào thời điểm thích hợp". Ông Young cũng ký tên vào bức thư yêu cầu điều tra của Ủy ban An ninh Nội địa Thượng viện Mỹ.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Josh Hawley ngày 14/4 đệ trình một dự luật trong đó yêu cầu chỉ rõ "trách nhiệm của các bên khiến Cúm Vũ Hán trở thành đại dịch trên toàn cầu". Ông Hawley cũng tham gia cùng Thượng nghị sỹ Tom Cotton công bố một điều luật "cho phép Tổng thống áp lệnh trừng phạt các quan chức nước ngoài tìm cách ngăn chặn hoặc bóp méo thông tin về khủng hoảng y tế công trên toàn thế giới".

Ủy ban Giám sát Hạ viện Mỹ cũng đã gửi thư tới Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus yêu cầu ông cung cấp thông tin về mối quan hệ giữa WHO và Trung Quốc và cáo buộc WHO đã hỗ trợ Trung Quốc "phát tán những thông tin tuyên truyền độc hại trong dịch bệnh Cúm Vũ Hán".

Cùng lúc đó, Bộ Ngoại giao Úc cũng kêu gọi tiến hành cuộc điều tra độc lập nhằm đánh giá phản ứng toàn cầu đối với đại dịch Cúm Vũ Hán, bao gồm các xử lý khủng hoảng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung Quốc.

Ngoại trưởng Úc Marise Payne nhấn mạnh tầm quan trọng của một cuộc điều tra độc lập về phản ứng đầu tiên của Trung Quốc khi dịch Cúm Vũ Hán mới bùng phát ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc cuối năm ngoái.

"Chúng ta cần biết nhiều thông tin chi tiết và một cuộc điều tra độc lập sẽ giúp chúng ta xác định nguồn gốc của virus Corona chủng mới (SARS-CoV-2) gây bệnh Cúm Vũ Hán, cách xử lý khủng hoảng và chia sẻ thông tin", bà Payne nói với đài ABC ngày 19.4.

Bà Payne cho biết thêm bà tin rằng những vấn đề phát sinh liên quan đến đại dịch Cúm Vũ Hán có thể làm thay đổi mối quan hệ Úc-Trung Quốc "theo một cách nào đó", nhất là khi bà lo ngại sâu sắc về sự minh bạch thông tin của chính quyền Trung Quốc.

Cùng ngày, Bộ trưởng Y tế Úc Greg Hunt lên tiếng ủng hộ lời kêu gọi tiến hành cuộc điều tra độc lập. Ông Hunt lưu ý Úc đã đạt được thành công trong việc hạn chế sự lây lan của đại dịch Cúm Vũ Hán, một phần là nhờ vào việc không tuân thủ khuyến nghị của WHO, theo AFP.

Hoàng Trung (Hà Nội)

Nguồn : Thoibao.de, 24/04/2020