 | Tổng quan: | 3072253 |
Những điều trình bày về văn hóa và chính trị Phi ở trên dường như vẫn thật khó hiểu. Có lẽ khi có cơ hội đến nước Phi để sống và cảm nhận về người Phi, trải nghiệm thực tế đó mới giúp cho chúng ta thấu hiểu hơn chăng ?
Ông Ferdinand "Bongbong" Marcos Jr.
Vào cuối tháng Hai năm 1986, nhà độc tài Ferdinand Marcos Snr. phải lánh nạn sang Hawaii sau khi Mỹ, qua lập trường của Tổng thống Ronald Reagan, không còn ủng hộ sự cai trị của Marcos tại Phi Luật Tân. Marcos đã cai trị nước Phi hơn 20 năm, từ năm 1965 đến 1986, trong đó 9 năm, từ 1972 đến 1981, đã nằm dưới thiết quân luật. Thượng Nghị sĩ Paul Laxalt, một chính trị gia thân cận với Reagan, tư vấn cho Marcos là nên "dứt và dứt sạch" (cut and cut cleanly). Marcos mang theo vợ, hai con cùng với tài sản khổng lồ, gồm hàng trăm triệu tiền mặt, vàng bạc châu báu, được phi cơ của Không quân Mỹ chở đi. Một trong hai người con, có cùng tên cha, là Ferdinand Romualdez Marcos Jnr., biệt hiệu Bongbong, lúc đó 28 tuổi. Nước Phi kể từ đó đã bước sang một giai đoạn mới, sáng sủa hơn, bớt tham nhũng và độc tài hơn. Người Phi, nhất là phong trào dân chủ, tin rằng thời đại Marcos đã ra đi vĩnh viễn, nhường chỗ cho sự chuyển tiếp sang nền dân chủ.
Nhưng đúng 30 năm sau, vào tháng Năm năm 2016 người Phi đã bầu chọn Rodrigo Duterte lên làm Tổng thống thứ 16. Về mặt hình thức, nền dân chủ của Phi vẫn còn đó, nhưng về mặt pháp quyền (rule of law), Duterte đã đứng trên luật trong suốt 6 năm qua để cai trị nước Phi. Ngày 9 tháng Năm năm 2022 vừa qua, người con trai đã cùng cha mình chạy trốn khỏi nước Phi 36 năm về trước đã được người Phi bầu chọn làm Tổng thống thứ 17. Con gái của Duterte, Sara Duterte, liên minh với Marcos trong cuộc bầu cử này, sẽ làm Phó Tổng thống. Tuy kết quả bầu cử chưa chính thức công bố, kết quả đăng trên tờ Rappler cho biết, với tổng số phiếu đếm đến nay là 98,35%, Marcos được hơn 31 triệu phiếu, chiếm 58,74% ; và Sara Duterte cũng hơn 31 triệu phiếu bầu cho Phó Tổng thống, chiếm 61,29%.
Kết quả cuộc bầu cử tháng 5 vừa qua không có gì lạ. Thật ra nó chỉ phản ánh văn hóa chính trị và tư duy của người Phi về mẫu người lãnh đạo được người dân tại quốc gia này chọn. Một, quyền lực chính trị tại Phi phần lớn bị thao túng bởi những gia đình quyền thế, không nằm trong tay người dân. Hai, truyền thông xã hội ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quyết định của lá phiếu cử tri tại Phi. Ba, lịch sử đóng vai trò then chốt trong mọi xã hội, do đó không nắm vững lịch sử thì mọi quyết định hiện tại sẽ bị định hình bởi cuộc chiến thông tin gia. Kết quả có khi đi rất xa, và thụt lùi, chứ không nhất thiết là tiến bộ.
Trước hết, câu hỏi cần đặt ra là làm thế nào con của một nhà độc tài từng lánh nạn sang quốc gia khác có thể trở lại Phi để tham chính và bây giờ trở thành tổng thống ?
Sau khi Marcos chết tại Hawaii năm 1989, vợ và hai con Marcos được cho hồi hương năm 1991, và sau đó cả ba người đều được tham chính.
Ngược thời gian, trong lúc Marcos Snr. làm tổng thống hơn hai thập niên, ước đoán khoảng10 tỷ đô la bị biển thủ. Ngoài tham nhũng cửa quyền, chế độ Marcos đã bỏ tù, tra tấn, giết hại, và thủ tiêu vài chục ngàn người, nhưÂn xá Quốc tế hay nhiều tổ chức nhân quyền khác ghi nhận. Sáu năm cầm quyền dưới thời Duterte, chính quyền Phi chính thức ghi nhận hơn 6,200 người bị giết hại trong cuộc chiến chống ma tuý (war on drugs). Con số gần với sự thật hơn nằm giữa 8,000 đến 30,000, theo tổ chứcTheo dõi Nhân quyền. Duterte đã từng nói những câu hàm ý khuyến khích lực lượng an ninh, cảnh sát bắn giết càng nhiều càng tốt, và ông sẽ bảo vệ họ. Khi làm thị trưởng Davao, Duterte đã hình hành toán đặc nhiệm có tên Đội Tử thần Davao (Davao Death Squad/DDS) để truy lùng và thủ tiêu những ai nằm trong danh sách của Duterte. Ngay cả khi những người đứng đầu hay từng tham gia DDS, nhưArturo Lascañas hay Edgar Matobato ra truy tố Duterte là chủ mưu đằng sau, với nhiều bằng chứng mà chỉ có người tay trong mới biết được, thế mà dân Phi vẫn bầu và vẫn tiếp tục ủng hộ Duterte làm tổng thống. Không những thế, vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ diễn ra năm 2019, Duterte được sự ủng hộ mạnh mẽ,gần 80% dân Phi, đến độ phía đối lập không có một người thắng ghế thượng viện, một kỷ lục chính trị trong 80 năm. Khi gần hết nhiệm kỳ, với bao nhiêu tai tiếng về cuộc chiến chố ng ma tuý, Duterte vẫn được67% dân Phi ủng hộ.
Điều này cho thấy một quốc gia chìm đắm trong nhiều vấn nạn xã hội, đặc biệt là tội phạm ma tuý, và một nền kinh tế què quặt bị thao túng bởi tập đoàn tài phiệt cấu kết với ngoại bang như Trung Quốc, thì mối lo canh cánh hàng đầu của người dân vẫn là sự sống còn : vật chất và an ninh. Bất chấp lãnh đạo có trực tiếp hay gián tiếp giết ai, có bàn tay nhuốm máu ra sao, phần lớn người Phi không quan tâm, và không thấy quan trọng ưu tiên. Người Phi sẵn sàng bỏ phiếu cho những lãnh đạo họ nghĩ là mạnh mẽ (strongman). Phần lớn tin rằng chỉ có những người mạnh mẽ như Duterte hiện nay, hay Marcos trước đây, mới có thể điều hành lãnh đạo quốc gia để đối phó giải quyết vấn nạn xã hội, đất nước. Thật ra thì một phần vì họ tin, nhưng phần khác họ bị tuyên truyền và định hướng để tin tưởng và ủng hộ như thế. Những Strongmen này cam kết giải quyết vấn nạn ma túy trong nhiệm kỳ của họ, hay chấm dứt nghèo đói và bất công ; họ hứa hẹn chấm dứt quân phiến loạn, khủng bố và cộng sản ở phía Nam của nước Phi (Mindanao). Chỉ có điều khi Strongman còn tại chức, người dân vẫn khốn khổ. Và khi ra đi thì cái gốc vấn đề vẫn còn nguyên. Sau đó khi đến cuộc bầu cử khác thì vẫn chỉ là những sự hứa hẹ n khác hoặc mới được ban ra.
Những người có thể mang lại thay đổi và dân chủ, như Phó Tổng thống và là ứng viên Maria Leonor Robredo, thì cũng chỉ được gần 15 triệu phiếu, chưa bằng phân nửa của Marcos Jnr.
Làm thế nào mà người dân Phi cứ bị các chính trị gia như Duterte hay Marcos qua mặt mãi ?
Câu trả lời có thể tóm gọn vào hai chữ : thông tin/tuyên truyền. Dưới thời Marcos, khi lẽ ra ông phải ra đi sau hai nhiệm kỳ (nay theo hiến pháp mới chỉ còn một nhiệm kỳ 6 năm), thì Marcos kéo dài sự cai trị của mình bằng cách ban hànhthiết quân luật, kéo dài 9 năm. Truyền thông tự do là nạn nhân đầu tiên. Duterte cũng dùng thủ thuật tấn công bất cứ cơ quan truyền thông nào phê bình ông, và tuyển mộ dư luận viên trên mạng truyền thông xã hội để định hướng dư luận.Maria Ressa, người sáng lập và điều hành truyền thông Rappler, được giải thưởng Nobel Hòa bình năm 2021, đóng vai trò trụ cột trong việc thực hiện ba tập phúc trình mang tên "Chiến tranh tuyên truyền : Vũ khí hóa Internet" (Propaganda War : Weaponizing the Internet, Phần 1, 2 và 3). Phúc trình này báo cáo chi tiết hành động của Tổng thống Duterte và những người ủng hộ ông đã huy động đội quân troll được trả tiền để bịt miệng những người chỉ trích, đe dọa đối thủ và phát tán thông tin sai lệch trực tuyến. Những cơ quan truyền thông độc lập đưa thông tin về bầu cử Phi năm 2022 bị tấn công mạnh mẽ. Nhữngcuộc tấn công trực tuyến gọi những phóng viên này bằng những ngôn từ thô tục như "bayaran", tức những người xâm nhập vào tài khoản người khác được trả lương, hay "presstitute", tức những con điếm truyền thô ng. Ressa cũng bị tấn công, và mục tiêu là để những người nhưRessa và những truyền thông như Rapplerim lặng, không dám lên tiếng nữa.
Tấn công truyền thông và giới ký giả độc lập thôi vẫn chưa đủ để tạo ảnh hưởng và thuyết phục. Bước kế tiếp của Marcos Jnr., trong vài năm qua, là nhắm vào mục tiêu thay đổi lịch sử để nắm bắt hiện tại và định hướng tương lai.
Hiện nay Phi có 67 triệu người lớn, tức 18 tuổi trở lên, trong dân số 112 triệu. Khoảng một nửa dân số sinh sau năm 1986. Nhắm vào thành phần trẻ, và bằng cách kể câu chuyện khác đi, biến đổi những tự sự (narrative), để thu phục được sự ủng hộ của họ, là bí quyết thành công của Marcos. Marcos Jnr. làm đúng như vậy. Muốn nhắm vào thế hệ trẻ thì không thể bỏ qua truyền thông xã hội. Marcos đã tuyển dụng đội ngũ dư luận viên của mìnhtôn vinh những thành tựu thời của bố ông, Marcos Snr., người có viễn kiến của một Xã hội Mới, bởi vì Marcos từng tuyên bố sẽ chấm dứt nghèo đói và bất công. Cho nên lịch sử được viết lại rằng kỷ nguyên Marcos là thời đại củasự tiến bộ và thịnh vượng, mang lại một cuộc sống mới. Tự sự mới bỏ qua nạn tham nhũng và xâm phạm nhân quyền nghiêm trọng thời đó. Nó được lan truyền trên các nền tảng như YouTube, nơi khá phổ biến trong giới trẻ, cũng như những người có thể truy cập miễn phí trên điện thoại của họ. Rappler đã theo dõi kỹ đường đi nước bước này trước khi Duterte lên nắm quyền. Cách đây 2 năm rưỡi, một bài viết trên Rapplernhận định rằng "Một lượng lớn thông tin tuyên truyền và thông tin sai lệch được tạo ra và khuếch đại bởi m ột mạng lưới rộng lớn gồm các trang web, các trang và nhóm Facebook, các kênh YouTube và những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội dường như là một phần của chiến dịch có hệ thống nhằm đánh bóng hình ảnh của giòng họ Marcos và sửa soạn cho họ sự trỗi dậy thêm nữa trong chính trị Phi". Tuy những nhận định của các ký giả Rappler đúng đắn, cuối cùng đa số người Phi cũng chọn Strongmen như Marcos.
Tóm lại, vấn đề chính của nước Phi là các thế tộc quyền lực tiếp tục thao túng nền kinh tế và chính trị tại đây, không mong muốn sự cải tổ nào để bị mất đi quyền lợi của họ. Giáo sư Sheila S. Coronel viết trên Foreign Affairs ngày 5 tháng Nămbiện luận rằng thành phần quyền thế này chỉ muốn tiếp tục hưởng lợi (rent-seeking). Rent seeking có nghĩa là bằng cách thực tế hoặc thực hành thao túng chính sách công hoặc các điều kiện kinh tế như một chiến lược để tăng lợi nhuận.
Những điều trình bày về văn hóa và chính trị Phi ở trên dường như vẫn thật khó hiểu. Có lẽ khi có cơ hội đến nước Phi để sống và cảm nhận về người Phi, trải nghiệm thực tế đó mới giúp cho chúng ta thấu hiểu hơn chăng ? Người Phi khá thật thà dễ thương và chịu đựng. Có lẽ sẽ mất nhiều thế hệ và hy sinh để chuyển đổi và củng cố nền dân chủ tại đây. Với 6 năm tới khi hai người con của các nhà độc tài nắm quyền tại đây, tiến trình dân chủ hóa của Phi Luật Tân chắc còn nhiều căm go, thử thách hơn nữa.
Phủ Tổng thống Philippines cải chính tuyên bố của ông Duterte về Liên Hiệp Châu Âu (RFI, 14/10/2017)
Phát ngôn viên của tổng thống Philippines Rodrigo ngày hôm qua 13/10/2017, đã lên tiếng xác định rằng không có chỉ thị nào được đưa ra về việc trục xuất các nhà ngoại giao Châu Âu, và lời đe dọa trục xuất các đại diện ngoại giao Châu Âu được ông Duterte công khai tuyên bố trước đó, chỉ là một phản ứng sai lầm trước thông tin báo chí.
Tổng thống Philippines Duterte trong một cuộc họp báo tại Manila, ngày 26/03/2017. Ảnh minh họa. Reuters/Romeo Ranoco
Lời cải chính được đưa ra sau bài diễn văn của ông Duterte hôm 12/10, chỉ trích mạnh mẽ các nước Châu Âu muốn khai trừ Philippines khỏi Liên Hiệp Quốc, đồng thời dọa trục xuất đại diện ngoại giao của các nước này trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, tổng thống Philippines đã không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào.
Ngay sau đó, ông Ernesto Abella, phát ngôn viên của tổng thống, đã ra thông cáo xác nhận lời đe dọa trục xuất, thế nhưng hôm qua, trước báo giới, quan chức này đã lên tiếng cải chính, tuyên bố không có bất kỳ một mệnh lệnh nào được đưa ra để thực thi việc trục xuất các đại diện ngoại giao.
Việc các nghị sĩ Châu Âu viếng thăm Manila và lên án cuộc chiến chống ma túy đẫm máu do ông Duterte khởi xướng từ khi lên nắm quyền vào năm 2016, đã khiến tổng thống Philippines phẫn nộ và đáp trả bằng bài phát biểu gay gắt kể trên.
Theo phát ngôn viên của phủ tổng thống, ông Duterte đã bày tỏ thái độ với những gì ông đọc được, và điều này cũng "giống như điều mà bất kỳ nhà lãnh đạo nào khác sẽ làm trong tình huống có sự xâm phạm chủ quyền quốc gia". Ông Abella cho rằng đây là một bài học cho chính quyền Manila về "sự cần thiết của việc tường trình và tiếp nhận thông tin có phản biện".
Liên Hiệp Châu Âu chưa bao giờ có ý kiến đòi khai trừ Philippines ra khỏi Liên Hiệp Quốc. Đại diện Châu Âu tại Philippines cho biết, chuyến thăm của các nghị sĩ Châu Âu không mang tính chất chính thức.
Tổng thống Philippines muốn có một "chính phủ cách mạng"
Cũng liên quan đến cuộc chiến chống ma túy đang bị phản đối, tổng thống Duterte hôm qua đã nêu lên khả năng xây dựng một "chính phủ cách mạng" cho tới cuối nhiệm kỳ, nhằm chống lại những chiến dịch "gây bất ổn".
Đương kim tổng thống Philippines đã nêu ví dụ của người tiền nhiệm, bà Corazon Aquino, đã cách chức các dân biểu, giải tán Quốc hội và thiết lập chính phủ cách mạng, sau khi lãnh đạo cuộc nổi dậy giành quyền lực từ tay nhà độc tài Ferdinand Marcos. Cho tới nay, cảnh sát Philippines thông báo đã giết 3850 tên tội phạm, tuy nhiên hàng nghìn người khác đã bị sát hại trong những tình huống không rõ ràng.
Duy Anh
*************************
Tổng thống Philippines đe dọa trục xuất các nhà ngoại giao Châu Âu (RFI, 12/10/2017)
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte hôm nay 12/10/2017 đe dọa trục xuất đại sứ các nước Liên Hiệp Châu Âu, với cái cớ là các chính phủ Châu Âu âm mưu làm Manila bị trục xuất khỏi Liên Hiệp Quốc.
Biểu tình phản đối tổng thống Rodrigo Duterte tại Manila ngày 21/09/2017. Reuters/Romeo Ranoco
Trong một bài diễn văn thô bạo, ông Duterte nói rằng ông không chấp nhận việc Châu Âu chỉ trích chính sách chống ma túy của Philippines. Chiến dịch được tung ra từ lúc ông Duterte trở thành tổng thống năm 2016, đã dẫn đến việc cảnh sát giết chết ít nhất 3.850 người.
Ông Duterte tố cáo các nước Liên Hiệp Châu Âu (EU) can thiệp vào việc nội bộ của Philippines. Ông tuyên bố trước báo chí : "Các vị ấy nói với chúng tôi là sẽ bị loại khỏi Liên Hiệp Quốc. Đồ chó đẻ, cứ làm tới đi !". Cho rằng các nước Châu Âu bắt bí một Philippines nghèo khổ, ông nói : "Quý vị cho chúng tôi tiền rồi bắt đầu bảo rằng phải làm gì, hay không được làm những gì…Nhưng bây giờ không còn là thời thuộc địa nữa".
Tổng thống Philippines cảnh báo các đại sứ Châu Âu : "Chúng tôi có thể ngưng các kênh ngoại giao ngay ngày mai, và tất cả các vị phải rời lãnh thổ nước tôi trong vòng 24 tiếng đồng hồ".
Liên Hiệp Châu Âu chưa bao giờ đưa ra lời bình luận về khả năng Philippines bị đặt ra ngoài lề Liên Hiệp Quốc. Nhưng trong một nghị quyết năm ngoái, Nghị viện Châu Âu đã bày tỏ quan ngại trước "số lượng quá lớn những người bị sát hại trong chiến dịch của cảnh sát" trong khuôn khổ cuộc chiến chống khủng bố. Nghị quyết kêu gọi ông Rodrigo Duterte "chấm dứt làn sóng hành quyết không thông qua xét xử, và sát nhân".
Trong thông cáo hôm nay, phái đoàn EU tại Philippines, ngược lại, nhấn mạnh sự hợp tác với chính quyền Manila. "EU và Philippines cùng làm việc một cách xây dựng và hiệu quả trong nhiều lãnh vực, tất nhiên nhất là trong bối cảnh Liên Hiệp Quốc".
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống trước đây, ông Duterte đã hứa hẹn diệt trừ nạn buôn ma túy, có thể hạ sát thậm chí đến 100.000 nghi can buôn bán ma túy và con nghiện.
Thụy My
*************************
Các tổ chức dân sự Phillipines phản đối trò chơi bạo lực của Apple (RFA, 13/10/2017)
Hàng trăm tổ chức xã hội dân sự Philippines đã gửi thư yêu cầu tập đoàn Apple xóa bỏ các trò chơi kích động bạo lực và giết chóc mô phỏng cuộc chiến chống ma túy của Tổng thống Phi Rodrigo Duterte.
Game 'Duterte knows Kung Fu'. Hình chụp từ app store của Apple. Apple app store
Bức thư do Mạng lưới người sử dụng ma túy Châu Á ANPUD soạn thảo với sự đồng tình của 131 tổ chức trên toàn thế giới, trong đó có những tổ chức về cải cách chính sách về quyền con người, thanh thiếu niên và ma túy.
Các tổ chức này nêu tên những trò chơi với các nhân vật như ông Duterte và ông cảnh sát trưởng Ronaldo "Bato" dela Rosa trong các trò bắn súng hay đấm bốc chẳng hạn như "Fighting Crime 2", "Duterte knows Kung Fu", "Duterte Running Man Challenge" hay "Tsip Bato".
Trong thư, ANPUD đã lên án những trò chơi này, cho rằng chúng bình thường hóa chế độ của ông Duterte, một chế độ coi thường các nguyên tắc nhân quyền. Tổ chức này giải thích rằng những trò nêu trên tưởng như vô hại nhưng thực chất mang tính xúc phạm và gây ra những phiền phức trong bối cảnh cuộc thanh trừng ma túy của ông Duterte đang diễn ra gay gắt.
Đại diện trò chơi "Tsip Bato" đã đáp lại bức thư, nói rằng trò này không hề kích động bạo lực mà được thiết kế để ngăn chặn việc sử dụng ma túy với những biểu ngữ phản đối ma túy người chơi có thể nhìn thấy.
Trong khi đó, Reuters cho biết người dùng không thể tải trò Duterte Running Man Challenge vào ngày 13/10.
Vào ngày này cách nay đúng một năm, ông Rodrigo Duterte chính thức nhập chức tổng thống Philippines. Trong một năm qua, ông đưa người dân Philippines vào hành trình "sóng gió" với các vụ giết người trong cuộc chiến chống ma túy, chống khủng bố và chuyển hướng ngoại giao. Thế nhưng, một năm sau, tuyệt đại đa số người dân Philippines vẫn tin tưởng vào vị tổng thống 72 tuổi này.
Tổng thống Philipppines Rodrigo Duterte phát biểu trước các lãnh đạo Hồi giáo, nhân lễ Eid al-Fitr kết thúc mùa chay. Ảnh tại Manila ngày 27/06/2017. REUTERS/Romeo Ranoco
Trong lễ tuyên thệ nhậm chức cách đây một năm, ông đã cảnh báo : "Hành trình sẽ đầy sóng gió. Nhưng hãy sánh bước cùng tôi !".
Sóng gió bắt đầu với lời tuyên chiến chống tệ nạn buôn bán ma túy. Theo thống kê chính thức, 3.171 tội phạm và người nghiện ma túy đã bị cảnh sát triệt hạ. Ngoài ra, còn có 2.098 người bị sát thủ nặc danh giết hại vì liên quan đến ma túy và khoảng 8.200 người bị giết mà không rõ động cơ. Giới bảo vệ nhân quyền cảnh báo tổng thống Duterte đang phạm phải tội ác chống nhân loại, đồng thời cáo buộc ông xúi giục cảnh sát tham nhũng và các biệt đội tử thần ra tay giết người hàng loạt.
Cho đến nay, cuộc chiến bài trừ ma túy vẫn là ưu tiên hàng đầu của tổng thống Philippines. Thế nhưng, từ cuối tháng Năm vừa qua, ông Duterte phải đối phó với một thách thức khác : Đó là khủng bố, với việc các nhóm Hồi Giáo cực đoan vũ trang tuyên thệ trung thành với tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo - Daech, đánh chiếm nhiều khu vực ở thành phố Marawi, phía nam đảo Mindanao.
Với cáo buộc quân thánh chiến muốn lập đế chế Hồi Giáo "califat", tổng thống Duterte ban hành ngay thiết quân luật trên khắp vùng Mindanao, nơi có đến 20 triệu người sinh sống. Dù tăng cường oanh kích với sự hỗ trợ của chiến đấu cơ Mỹ và Úc, quân đội Philippines vẫn chưa diệt trừ tận gốc ổ thánh chiến này, trong khi có đến 400 người thiệt mạng.
Về mặt đối ngoại, chính sách ngoại giao nguyên trạng trong vài thập kỷ qua bị thay đổi hoàn toàn. Ông Duterte không ngại tung những lời thóa mạ nhắm vào đồng minh Hoa Kỳ truyền thống, gọi tổng thống Mỹ Barack Obama là "đồ chó đẻ".
Tạm gác tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc tại Biển Đông, từng làm quan hệ song phương trở nên căng thẳng trong nhiệm kỳ trước, tổng thống Philippines cố hâm nóng quan hệ với Bắc Kinh. Sau chuyến công du Trung Quốc năm 2016 của ông Duterte, Trung Quốc hứa đầu tư khoảng 24 tỉ đô la Mỹ vào Philippines, trong đó có 15 tỉ đô la dành cho đầu tư và 9 tỉ đô la cho vay với lãi suất ưu ái.
Phe đối lập cảnh báo Manila vẫn chưa nhìn thấy những đồng tiền đó và chưa chắc đã được hưởng trọn vì tình trạng tham nhũng, thiếu minh bạch và các thỏa thuận song phương có nhiều điều khoản bí mật có lợi cho Trung Quốc.
75% dân Philippines hài lòng về tổng thống
Thế nhưng, người dân Philippines vẫn không ngừng ủng hộ tổng thống Duterte. Theo kết quả cuộc thăm dò vào tháng 03/2017, 75% người dân hài lòng về tổng thống, trong khi chỉ có 9% không ủng hộ. Bỏ qua những tuyên bố bốc đồng và cục cằn của ông Duterte, người dân Philippines cho ông là gương mặt phản hệ thống, một người có đầu óc thực tế, đồng cảm và sẵn sàng hành động, với quy mô lớn, để làm thay đổi mọi việc.
Trả lời AFP, giáo sư Ricardo Abad, thuộc đại học Ateneo tại Manila, nhận xét : "Dân chúng yêu mến người đàn ông này". Họ "có thể không đồng tình hoặc có thể vẫn lưỡng lự với chính sách của ông, nhưng vì họ quý trọng ông, nên họ vẫn tin vào tổng thống".
Một lý do khác giải thích sự ủng hộ của người dân là "ông Duterte mở đầu một phong cách quản lý hoàn toàn mới và người dân có thể nghĩ rằng họ cần mô hình này", theo giáo sư khoa học chính trị Edmund Tayao, thuộc đại học Santo Tomas.
Dấu hiệu cuối cùng cho thấy sự nổi tiếng của tổng thống Philippines là ông có đa số gần tuyệt đối ở Hạ Viện với 296 ghế, trong khi phe đối lập chỉ có 7 ghế.
Một trong số lãnh đạo thuộc phe đối lập, Edcel Lagman, cũng phải khen ngợi "tổng thống Duterte duy trì được đoàn kết quốc gia theo cách riêng khó hiểu của ông". Thế nhưng, vẫn theo ông Lagman, những lời hứa "thay đổi" này không được thể hiện qua việc làm. Và nếu còn tiếp tục tình trạng này thì "đa số gần như tuyệt đối" của tổng thống có thể vỡ tan.
Thường thì trong thời gian đầu nhiệm kỳ, đại diện các phe phái chính trị thường tập trung quanh vị tổng thống nổi tiếng. Nhưng khi gió đổi chiều, họ sàng rời thuyền ra đi.
Thu Hằng
Tổng thống Philippines Duterte bị tố cáo là kẻ sát nhân hàng loạt (RFI, 21/02/2017)
Thượng nghị sĩ Leila de Lima họp báo tại Thượng viện Philippines ngày 22/09/2016. REUTERS/Romeo Ranoco
Một thượng nghị sĩ Philippines hôm nay, 21/02/2017, tố cáo ông Rodrigo Duterte là kẻ sát nhân hàng loạt và kêu gọi phế truất vị tổng thống này.
Tiếp theo lời cáo buộc của một cựu cảnh sát Philippines về việc ông Duterte khi còn làm thị trưởng vùng Davao, ở miền nam, đã đích thân ra lệnh và khuyến khích cảnh sát thẳng tay trấn áp, giết chết những người bị nghi ngờ dính líu đến ma túy và hạ sát các nhân vật đối lập chính trị, hôm nay, đến lượt bà Leila de Lima, một thượng nghị sĩ thuộc phe đối lập Philippines, tuyên bố với giới báo chí rằng, "không còn gì nghi ngờ nữa, vị tổng thống của chúng ta là một kẻ bệnh hoạn, giết người hàng loạt". Bà de Lima khẳng định, Hiến Pháp cho phép chính phủ, với đa số ủng hộ, cần phải khẩn trương buộc ông Duterte từ chức vì về mặt tinh thần, ông không đủ khả năng đảm nhiệm chức vụ tổng thống.
Thượng nghị sĩ de Lima còn nhắc đến cuộc cách mạng "Quyền lực nhân dân", cách nay ba thập niên, đã lật đổ chế độ độc tài Marcos vào năm 1986.
Bà de Lima là cựu quan chức phụ trách vấn đề nhân quyền. Tuần trước, chính phủ của ông Duterte đã cáo buộc bà khi còn làm bộ trưởng Tư Pháp, đã có dính líu đến buôn lậu ma túy.
Thượng nghị sĩ de Lima, cùng những người ủng hộ bà và các tổ chức nhân quyền cho rằng đây là một thủ đoạn của chính phủ nhằm bịt miệng bà và đe dọa những ai muốn lên tiếng chống lại tổng thống Duterte.
Kể từ khi nhậm chức vào tháng Sáu năm ngoái, ông Duterte đã phát động một chiến dịch xóa bỏ tệ nạn ma túy, cho phép áp dụng các biện pháp bạo lực, làm hàng ngàn người thiệt mạng. Theo cảnh sát Philippines, 2555 người đã bị giết chết, và khoảng 4000 trường hợp tử vong khác chưa rõ nguyên nhân.
RFI tiếng Việt
***************************
Philippines : Một cựu cảnh sát tố tổng thống Duterte chỉ đạo giết người (RFI, 20/02/2017)
Cảnh sát về hưu Philippines Arturo Lascanas trong cuộc họp báo tại trụ sở Thượng Viện, Manila, ngày 20/02/2017. Reuters
Hôm nay, 20/02 /2017, một cảnh sát về hưu đã tố tổng thống Philppines Rodrigo Duterte khi còn là thị trưởng đã lãnh đạo biệt đội tử thần tham gia sát hại nhiều người ? trong đó có một nhà báo và một phụ nữ mang thai.
Theo AFP, cựu nhân viên cảnh sát là Arthur Lascanas. Hôm nay, ngồi giữa ba luật sư bảo vệ nhân quyền trong một cuộc họp báo tại Manila, ông đã bật khóc khi kể lại hàng loạt các vụ giết người tại Davao, thành phố lớn phía nam Philippines, nơi ông Duterte làm thị trưởng hơn 20 năm trước khi đắc cử tổng thống Philippines,
Nhân chứng tố cáo ông Duterte đã chỉ đạo các vụ sát hại như vậy vừa để chống tội phạm, vừa nhằm loại bỏ đối lập.
Cựu cảnh sát Lascana còn khẳng định chính ông đã giết hai anh em dính líu đến ma túy chỉ vì "lòng trung thành mù quáng" đối với ông Duterte và để lĩnh thưởng.
Ông Lascanas khẳng định, hồi năm 2003, ông Duterte đã chi 3 triệu peso ( gần 60 000 đô la Mỹ) cho ông và một số cảnh sát để hạ thủ ông Jun Pala, một nhà báo nổi tiếng vì chống đối thị trưởng.
Năm ngoái, trước ủy ban điều tra của Thượng Viện Philippines, một người đàn ông được cho là sát thủ đã khai chính ông Lascanas là một trong số các chỉ huy của biệt đội tử thần. Khi đó, ông Lascanas đã phủ nhận trước Thượng Viện. Giờ đây ông giải thích, sau khi về hưu cảm thấy lương tâm cắn rứt và cần phải nói lên sự thật.
Đây không phải là lần đầu tiên tổng thống R. Duterte bị tố cáo đã chỉ huy biệt đội tử thần của thành phố Davao.
Thời gian qua, có lúc ông Duterte thừa nhận, nhưng có khi lại phủ nhận về sự tồn tại của biệt đội tử thần ở Davao. Gần đây ông cũng đã khoe từng đích thân bắn chết một đối tượng ma túy để làm gương cho cảnh sát.
Phát ngôn viên của phủ tổng thống, Martin Anadanar, đã bác bỏ các tố giác của ông Lascanas và coi đó là hành vi tiếp tay cho âm mưu lật đổ tổng thống và chính phủ.
Anh Vũ
