Thông Luận

Tờ Nikkei ở Nhật Bản hôm 3/4/2024 đưa tin Hoa Kỳ, Nhật Bản và Philippines sẽ có thể công bố bộ khung chung về phòng thủ an ninh mạng nhân cuộc gặp của nguyên thủ ba bên vào ngày 11 tháng 4 sắp tới. Bộ khung này được cho là nhằm mục đích chống lại các cuộc tấn công mạng từ Trung Quốc và cả Nga. 

Ban Chấp hành Hiệp hội An ninh mạng quốc gia của Việt Nam nhiệm kỳ I, 2023 – 2028 - Thông tấn xã Việt Nam

Trong khi đó, Việt Nam dù là một trong những nước bị tổn thương rất lớn vì tấn công mạng, khi năm ngoái, gần 14 ngàn vụ tấn công mạng vào các tổ chức tại Việt Nam được ghi nhận, nhưng dường như quốc gia này vẫn "chưa tích cực" trong lĩnh vực hợp tác phòng thủ an ninh mạng.

Tấn công các cơ quan quốc phòng, an ninh 

Hôm 1/4/2024, Nikkei cũng đưa tin một vụ rò rỉ dữ liệu tấn công mạng của Trung Quốc cho thấy một bức tranh rộng lớn về các chiến dịch tấn công mạng của cường quốc Châu Á đối với các nước láng giềng nhỏ bé hơn ở Đông Nam Á.

Nikkei cho biết vào giữa tháng 2/2024, hơn 500 hồ sơ từ nhà thầu bảo mật I-Soon, hay Anxun, có trụ sở tại Thượng Hải, đã được đăng tải trực tuyến một cách ẩn danh. Lập tức nó được các chuyên gia an ninh mạng chú ý. Trong các hồ sơ này, có một bảng tính chứa thông tin của khoảng 80 mục tiêu mà I-Soon đã xâm nhập, gần một phần ba trong số đó ở Đông Nam Á. 

Trong đó, người ta thấy có các cơ quan chính phủ của Việt Nam, Thái Lan, Philippines, Indonesia, Campuchia và Myanmar. Đây là những cơ quan "nhạy cảm" như Cơ quan Tình báo Quốc gia và Bộ Nội vụ của Thái Lan hay các bộ quốc phòng, bộ ngoại giao của các nước nêu trên. 

Nikkei cho biết các quan chức Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Việt Nam đều không trả lời yêu cầu bình luận của họ.

Nhà nghiên cứu tại Chương trình Đông Nam Á của Viện Lowy, ông Abdul Rahman Yaacob, nói với Nikkei rằng mục đích của những cuộc tấn công này là "lấy dữ liệu về đánh giá chiến lược, sự phát triển quân sự và an ninh của họ". 

Trao đổi với RFA về vấn đề trên, ông Huỳnh Khôi, chuyên gia về an ninh mạng tại Trung tâm Tích hợp An ninh mạng của Chính phủ Hoa Kỳ, cho rằng điều đó là có cơ sở. Theo ông Huỳnh Khôi, mặc dù Trung Quốc đã biết các chính sách chung chung của mỗi nước, nhưng họ cần biết những chi tiết cụ thể. Ví dụ, mỗi khi Việt Nam tập trận với các nước khác, Trung Quốc sẽ muốn biết các quan chức quốc phòng và an ninh của Việt Nam thảo luận với nhau những gì, thảo luận gì với đối tác. Những chi tiết thảo luận này mới có giá trị và phản ánh chính sách thực của mỗi bên. Đây là những thông tin các bên muốn giấu kín. Còn những chính sách tổng quan được công bố công khai thì thực ra không có nhiều giá trị. 

Thông qua Đông Nam Á để tấn công Mỹ ?

Theo một báo cáo năm 2022 của Viện Chính sách Chiến lược Úc (ASPI), Trung Quốc không chỉ nhắm đến các cơ quan chính phủ ở Đông Nam Á mà còn nhắm vào hệ thống máy tính của các trường đại học và công ty khu vực này.

Một chuyên gia của ASPI là Priyandita cho biết trên Nikkei điều đó có thể là do tin tặc Trung Quốc đang tìm cách thâm nhập vào các gã khổng lồ công nghệ phương Tây. Priyandita nói rằng Trung Quốc khó tiếp cận Microsoft nên họ có thể nhắm mục tiêu vào một công ty ở Thái Lan đang hợp tác kinh doanh với Microsoft. Nếu họ tìm thấy các lỗ hổng ở các công ty Đông Nam Á có hợp tác với Mocrosoft, họ có thể thống qua đó xâm nhập vào hệ thống của Microsoft. 

Nhận định về khả năng này, ông Lê Thế Tùng, một chuyên gia cấp cao về an ninh mạng làm việc cho Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI), cho rằng nếu Trung Quốc nhắm tới các tài sản trí tuệ cốt lõi của những công ty như Microsoft thì điều đó là bất khả thi vì các tài sản trí tuệ cốt lõi này được bảo mật ở mức độ nghiêm ngặt nhất. Ông nói : 

"Đó là hoang tưởng, vì ngay cả Nhật hay Đức cũng không tiếp cận được. Tất cả những tài sản trí tuệ của Microsoft đều được bảo mật trong các cơ sở bảo mật tài sản của họ ở Mỹ. Các trường đại học hay doanh nghiệp ở Việt Nam hay Thái Lan không có cách gì tiếp cận được. Các trường đại học ở Việt Nam hay Thái Lan có thể được Mocrosoft cho hợp tác viết các báo cáo, nhưng các báo cáo như vậy không có nhiều ý nghĩa vì những doanh nghiệp như Microsoft viết rất nhiều báo cáo như vậy. Còn những tài sản cốt yếu của họ thì họ bảo mật ở Mỹ. Không có cách gì để ai có thể ăn cắp được".

Tuy nhiên, chuyên gia Huỳnh Khôi lại cho rằng việc tấn công đối thủ thông qua xâm nhập vào mạng của các đối tác của đối thủ là một chiến thuật tấn công mạng phổ biến. Trung Quốc rất khó tấn công trực diện vào mạng của các cơ quan liên bang hay các công ty lớn của Hoa Kỳ. Do đó, họ thường nhắm đến các đối tác nước ngoài hoặc các nhà thầu hợp tác với các cơ quan hay doanh nghiệp đó. 

Theo ông Huỳnh Khôi, các đối tác như các công ty và doanh nghiệp ở Việt Nam hay các nước Đông Nam Á khác, mặc dù được yêu cầu phải có chính sách bảo mật cao, nhưng họ nhỏ yếu hơn, trình độ kỹ thuật thấp hơn cho nên khả năng bị "lọt lưới" là rất cao. Microsoft thì có thể chưa bị nhưng thực tế nhiều doanh nghiệp lớn của Hoa Kỳ đã bị ai đó tấn công đánh cắp dữ liệu lớn về khách hàng của họ. 

Ngoài ra, theo chuyên gia Huỳnh Khôi, một trong những vấn đề nan giải khiến người ta khó nhìn ra bức tranh chung của tấn công mạng là nạn nhân thường không dám công bố hay thừa nhận mình đã thất bại, không phòng thủ được khi bị tấn công mạng. Đối với doanh nghiệp, thừa nhận thất bại có thể dẫn đến mất hết khách hàng. Đối với cơ quan nhà nước của các nước, đặc biệt liên quan đến an ninh quốc gia, thừa nhận thất bại có thể gây ra khủng hoảng. Ông Huỳnh Khôi chỉ ra là thực tế nhiều doanh nghiệp lớn phải chấp nhận trả tiền cho bên tấn công để lấy lại quyền truy cập vào hệ thống của chính mình khi chiếm đoạt quyền điều khiển hệ thống để tống tiền. 

Cần nâng cao ý thức kỷ luật an ninh mạng 

Theo ông Huỳnh Khôi, Việt Nam có nhiều kỹ sư có kỹ năng cao, nhiều người trong số họ từng làm hacker mũ đen (hacker tấn công với mục đích xấu) gây ra tổn thất lớn cho nhiều doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, xét về tổng thể, năng lực phòng thủ an ninh mạng của Việt Nam là còn kém so với Trung Quốc. Khả năng phòng thủ của Việt Nam trước tấn công mạng của Trung Quốc là không cao. 

Ông Huỳnh Khôi cho biết để nâng cao trình độ phòng thủ an ninh mạng thì Việt Nam cần hợp tác với các nước có trình độ dẫn đầu, đồng thời phải nâng cao ý thức kỷ luật của người dân và công chức. 

Ông Huỳnh Khôi khẳng định đối với Việt Nam nâng cao ý thức kỷ luật an ninh mạng là vô cùng quan trọng. Ông nói, ở Việt Nam, giả dụ một quan chức nào đó nhìn thấy một cái USB ai đó "vô tình" làm rơi trong phòng làm việc của mình, thì khả năng rất cao là sẽ tò mò cho cái USB đó vào máy tính công vụ để xem bên trong có gì. Họ không biết rằng hành động đó nguy hiểm như thế nào. Hệ thống máy tính của cơ quan đó có thể đã bị kiểm soát từ xa mà không biết. 

Hôm giữa tháng 1/2024, ông Vitaly Kamluk, Giám đốc Nhóm Nghiên cứu và Phân tích toàn cầu (GReAT) khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của Kaspersky dự đoán Việt Nam cùng nhiều quốc gia ở khu vực Châu Á- Thái Bình Dương (APAC) sẽ đối mặt với mối đe dọa mạng vào năm 2024.

Nguồn : RFA, 08/04/2024

Lo ngại dịch Corona, hàng ngàn công nhân đình công yêu cầu cách ly chuyên gia Trung Quốc (RFA, 17/02/2020)

Sáng 17/02/2020, khoảng 5 ngàn công nhân thuộc công ty may gấu bông JY Hà Nam đồng loạt đình công sang ngày thứ ba để yêu cầu cách ly những người Trung Quốc vừa về quê và trở lại làm việc hôm thứ bảy 15 tháng 2.

Công nhân thuộc công ty may gấu bông JY Hà Nam đình công hôm 17/2/2020 yêu cầu cách ly lao động Trung Quốc vì lo ngại dịch bệnh corona lây lan - Ảnh chụp màn hình FB

Một công nhân cho biết đây là những chuyên gia thường được cho về Trung Quốc nghỉ Tết nguyên đán 1 tháng. Họ về nước hôm 22/1, tức ngày 28 tháng Chạp và ngày 15/2 trở lại công ty.

Các công nhân may lo ngại, có thể họ đã không cách ly đủ 14 ngày như quy định của Bộ Y tế Việt Nam. Một công nhân giấu tên nói qua điện thoại như sau :

"Có một toán đầu người Trung Quốc về trong năm (trước Tết nguyên đán) và trở lại hôm mùng 6 Tết, thì những người ấy không có biểu hiện gì.

Nhưng mà những công nhân đang đình công là do những người về muộn hơn và trở lại hôm kia, hôm kìa thì công nhân yêu cầu những người ấy không lên xưởng, tiếp xúc với công nhân".

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Khánh, Chánh văn phòng Huyện ủy, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam cho hay không có chuyện công nhân đình công do trong thời gian nghỉ và việc tập trung chỉ để làm rõ việc có người Trung quốc làm việc hay không.

Tuy nhiên, công nhân của công ty phủ nhận lời của cán bộ huyện, họ cho biết đã bắt đầu làm việc từ ngày 31 tháng 1 đến ngày 15/2 thì bắt đầu đình công khi nhóm chuyên gia Trung Quốc thứ hai quay lại làm việc.

Ngoài ra công nhân cũng lên tiếng về trường hợp có công nhân bị cho thôi việc hôm thứ bảy vì đình công yêu cầu cách ly người từ vùng dịch Trung Quốc và bữa ăn không hợp vệ sinh do xuất hiện dòi.

Hiện chưa rõ vụ việc đã được chính quyền hay công ty JY Hà Nam giải quyết hay chưa, tuy nhiên các công nhân tuyên bố sẽ tiếp tục đình công đến khi nào yêu cầu được đáp ứng.

Cũng tại công ty có vốn Hàn Quốc này, hôm 31/1, các công nhân tiến hành đình công khi một kỹ thuật viên người Trung Quốc có biểu hiện lâm sàng của dịch Covid-19.

Người này sau đó được cách ly, đưa đi xét nghiệm và cho kết quả âm tính với virus Corona chủng mới.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội hôm 13/2 cho biết 63 tỉnh, thành của Việt Nam có khoảng hơn 33.000 lao động Trung Quốc làm việc tại các địa phương đã được cấp phép lao động, trong số này có hơn 26.000 người đã về nước ăn tết.

Theo bộ, tính đến thời điểm này, có khoảng hơn 7.600 lao động Trung Quốc quay trở lại sau dịp tết. Báo cáo nhanh của 41 địa phương cho biết, hiện có 5.112 lao động Trung Quốc đang được cách ly, theo dõi.

*****************

Virus corona - Covid-19 : Du lịch Đông Nam Á trả giá đắt vì dịch từ Trung Quốc (RFI, 17/02/2020)

Khách sạn trống không, bãi biển vắng tanh, hủy tour hàng loạt. Đó là bức tranh toàn cảnh ngành công nghiệp không khói nói chung ở Châu Á trong suốt gần hai tháng qua. Riêng Đông Nam Á, khu vực có nền kinh tế trông chờ nhiều vào du lịch, đang phải trả giá đắt cho trận dịch virus corona bùng phát từ Vũ Hán, Trung Quốc.

Một góc khu chợ nổi Pattaya, Thái Lan, nơi trước dịch virus corona luôn tấp nập du khách Trung Quốc. Ảnh chụ ngày 12/02/2020. Mladen ANTONOV / AFP

Theo ước tính sơ bộ, Đông Nam Á đang mất hàng tỷ euros vì trận dịch này.

AFP ghi nhận một bầu không khí ảm đạm trong khu bãi biển Pattaya, một trong những địa chỉ được du khách Trung Quốc ưa chọn nhất ở Thái Lan : Phía trước mặt biển, trước kia vốn là nơi nhộn nhịp, giờ vãn sạch khách, những con tàu chở khách du lịch nằm chết trên bến và các lều quán của khu chợ nổi thật ảm đạm.

Trong khu trại voi Chang Siam Park, một điểm hút khách du lịch chủ đạo của thành phố, Ma Mya, người bán đồ lưu niệm cho biết thu nhập của bà bị giảm một nửa. "Nếu tình hình này tiếp tục kéo dài, tôi sẽ phải trở về quê", người phụ nữ dân tộc Kayan, trên cổ đeo sợi dây chuyền vàng, thở dài ngao ngán.

Công viên này trước đây mỗi ngày vẫn đón từ 1.500 đến 2.000 khách thăm, "giờ chỉ còn không quá 200 khách. Tôi đã bị lỗ mất hai triệu bath (trên 60 nghìn đô la)", Nantakorn Phatnamrob, ông chủ của khu trại voi nói với AFP.

Tại Cam Bốt, khu đền nổi tiếng Angkor cũng không còn thu nhập như trước. Tiền vé tham quan đã bị sụt giảm 30 đến 40%, theo số liệu của bộ Du lịch Cam Bốt.

Hoàn cảnh tương tự với ngành du lịch Việt Nam : 13 nghìn đăng ký đặt phòng khách sạn tại Hà Nội bị hủy. Lượng khách đến vịnh Hạ Long, báu vật của du lịch Việt Nam, đã giảm hơn 60%.

Để chứng tỏ đã rút ra bài học từ đợt dịch SARS năm 2002-2003, chính quyền Trung Quốc đã có các biện pháp nghiêm ngặt nhất chống dịch virus corona chủng mới, đến giờ đã làm trên 1.700 người chết và hơn 70 nghìn người bị nhiễm bệnh.

Bắc Kinh đã cô lập từ cuối tháng Giêng 56 triệu dân ổ dịch trong tỉnh Hồ Bắc đồng thời cấm toàn bộ tổ chức các tour du lịch ra nước ngoài.

Hệ quả của quyết định hạn chế người Trung Quốc đi lại thấy ngay tại Thái Lan, nơi mà năm ngoái đón hơn 10 triệu khách Trung Quốc (chiếm 27% du khách nước ngoài). Từ đầu tháng Hai, lượng du khách Trung Quốc đến Thái Lan đã giảm 86%, theo bộ trưởng Du lịch, Phiphat Ratchakitprakarn.

Còn ở Việt Nam, du khách Trung Quốc gần như vắng bóng hoàn toàn, giảm từ 90% đến 100% tùy theo từng khu vực.

Thiệt hại lớn vì lệ thuộc vào du lịch

Cho dù dịch virus corona chủ yếu hoành hành tại Hoa lục và số người nhiễm virus ở Đông Nam Á vẫn còn là thấp nhưng hậu quả kinh tế sẽ rất nặng nếu không muốn nói là tai họa vì tăng trưởng của các nước này lệ thuộc nhiều vào du lịch.

Thái Lan, du lịch chiếm tỷ trọng 20% GDP, tổn thất kinh tế liên quan đến đợt dịch này năm nay sẽ phải lên tới gần 7,4 tỷ euro (1,5 GDP), theo tính toán của Don Nakornthab, quan chức cao cấp Ngân hàng Trung ương Thái Lan.

Về phần mình, Việt Nam ước tính sẽ mất khoảng 5,4 đến 7,1 tỷ euros, ngay trong ba tháng tới.

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu hệ lụy kinh tế còn kéo dài sang năm 2021 như lo ngại của một số chuyên gia trong lĩnh vực du lịch ?

Ý thức được nguy cơ, Thái Lan và Cam Bốt không từ chối khách Trung Quốc mà chỉ chủ trương tăng cường kiểm soát ở sân bay và các cửa khẩu biên giới. Thái Lan thậm chí còn cho du khách Trung Quốc miễn visa.

Còn thủ tướng Cam Bốt, Hun Sen thì lên án cái mà ông gọi là "căn bệnh sợ hãi". Ông Hun Sen làm tất cả để sao khỏi mếch lòng Bắc Kinh và để nhất là kéo người Trung Quốc trở lại với vương quốc chùa tháp

Chính quyền Việt Nam thì tỏ ra thận trọng phòng chống hơn, đã nhanh chóng cho ngừng các chuyến bay đi và đến Trung Hoa đại lục. Các chuyến tàu hỏa chở khách liên vận cũng đã bị dừng hoạt động.

Còn Lào thì đã đóng cửa biên giới đường bộ với Trung Quốc và cũng đã cho hủy một số chuyến bay hàng ngày qua lại Trung Quốc. Một bà bán hàng nước trái cây tại thành phố cổ Luang Prabang nói : "Từ khi chúng tôi không thấy người Trung Quốc nữa, tình hình có vẻ ngày càng tồi tệ".

Nhiều văn phòng du lịch và khách sạn trong vùng đã hạ giá, cho phép khách thay đổi miễn phí thời gian lưu trú nhằm giảm tình trạng hủy đặt chuyến hoặc phòng.

Indoesia "miễn dịch" ?

Trong khi virus corona tiếp tục lây lan, các nước Đông Nam Á đều được đặt trong tình trạng cảnh giác cao độ thì dường như virus Covid-19 đến biên giới Indonesia thì dừng lại. Đất nước vạn đảo này đến giờ vẫn không phát hiện thấy một ca lây nhiễm nào.

Không hề có một trường hợp nhiễm bệnh nào. Làm sao có thể như vậy được khi mà mỗi năm Indonesia vẫn đón 2 triệu khách du lịch Trung Quốc và các chuyến bay từ Trung Quốc tới chỉ bị dừng lại rất muộn, hơn một tháng sau khi dịch bùng phát và nhất là trong khi tất cả các nước láng giềng của Indonesia đều bị nhiễm dịch ?

Theo các chuyên gia của Đại học Harvard, Hoa Kỳ, về mặt thống kê là không thể. Trong một nghiên cứu công bố tuần trước, các nhà khoa học Mỹ khuyến cáo Indonesia phải nâng cao mức độ cảnh giác.

Thực tế tại Indonesia, thiết bị y tế bị thiếu nghiêm trọng. Phải đợi đến ngày 05/02 thì các dụng cụ phát hiện virus corona mới được triển khai hoạt động. Cho đến giờ các bác sĩ Indonesia chỉ có thể phát hiện bệnh trong trường hợp đối tượng bị sốt. Còn những bệnh nhân nhiễm virus không có biểu hiện lâm sàng cụ thể chắc chắn bị lọt lưới.

Chủ tịch Hội Hồng Thập Tự nước này thừa nhận tình trạng thiếu trang thiết bị y tế và trong một đất nước gồm hàng nghìn hòn đảo thì việc kiểm soát bệnh dịch rất khó khăn.

Trong khi đó bộ trưởng Y tế Indonesia phản bác các nghi ngờ và khẳng định : "Chúng tôi tuân theo các trình tự thủ tục quốc tế. Chúng tôi không giấu gì. Có thể là ngạc nhiên nhưng đó là như vậy : Chúng tôi chưa được thông báo có ca nhiễm virus Corona nào".

Anh Vũ