Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Biển Đông nóng ván cờ địa chính trị mới của Mỹ, Trung ? (Tin Tức, 26/02/2017)

Mỹ triển khai nhóm tàu tuần tra Biển Đông giữa lúc rộ tin Trung Quốc "gần như hoàn thành" các công trình "có thể chứa tên lửa". Phải chăng một ván cờ địa chính trị mới đang thành hình ?

bd1

Hình ảnh trên tàu USS Carl Vinson lớp Nimitz.

Sputnik dẫn nhận định của một số nhà phân tích chính trị cho biết, Mỹ đang chơi một trò chơi địa chính trị trong khu vực, nhằm gia tăng áp lực với Trung Quốc và với cả các nước ASEAN.

Ngày 18/2, nhóm tàu Hải quân Mỹ bắt đầu chiến dịch được Hải quân Mỹ gọi là "các chiến dịch thông thường" tại Biển Đông. Dẫn đầu nhóm tàu này là tàu sân bay USS Carl Vinson lớp Nimitz. Ngoài ra, nhóm tàu còn có tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Wayne E. Meyer (DDG 108) lớp Arleigh Burke...

Ngày 22/2, Reuters dẫn hai người giấu tên của quan chức Mỹ cho biết "Trung Quốc đã gần như hoàn thành việc xây dựng (bất hợp pháp) hàng chục cấu trúc trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông, có vẻ như được thiết kế để chứa tên lửa đất đối không tầm xa".

Một quan chức tình báo Mỹ đánh giá Trung Quốc không có vẻ chỉ xây các công trình ở Biển Đông mà không có dụng ý gì. Bởi vì những cấu trúc này giống như các nhà chứa tên lửa đất đối không nên theo quan chức tình báo Mỹ giấu tên này, "kết luận hợp lý là đó chính là mục đích của công trình này".

Một quan chức khác cho biết các cấu trúc trong diện nghi vấn tên lửa này dài khoảng 20 m và cao 10 m.

Phản ứng lại việc Mỹ tiến hành tuần tra ở Biển Đông, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng ngày 22/2 cho biết đã nắm thông tin này, tuyên bố cuộc tuần tra đe dọa cái gọi là chủ quyền và an ninh của Trung Quốc ở Biển Đông.

Trong khi đó, các ngoại trưởng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) có cuộc gặp ở Boracay, Philippines ngày 21/2 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì đối thoại giảm căng thẳng ở vùng biển có tranh chấp tại Biển Đông, đồng thời quan ngại khả năng quân sự hóa một số địa điểm trong khu vực.

Bình luận về những diễn biến trong khu vực, Konstaintin Sivkov, chủ tịch của Viện Các vấn đề Địa Chính trị ở Moskva nhấn mạnh sự trùng hợp về mặt thời điểm các sự kiện Mỹ tuần tra ở Biển Đông, các cuộc gặp cấp bộ trưởng của ASEAN và thông tin về các công trình của Trung Quốc, có thể phản ánh áp lực Mỹ đồng thời tạo ra với cả Trung Quốc và ASEAN.

Theo chuyên gia này, nhằm kiềm chế Trung Quốc, Mỹ triển khai các hoạt động quân sự. Việc này dẫn đến mối quan ngại của các nước ASEAN về nguy cơ cao của một cuộc đụng độ trong khu vực với sự tham gia của Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản.

Chuyên gia này cho biết dù nguy cơ của một cuộc đụng độ quy mô lớn khó có khả năng xảy ra, có thể có một cuộc chạm trán quân sự trong khu vực giữa một bên là hạm đội của Mỹ và Nhật Bản với một bên là hạm đội của Trung Quốc.

Cũng theo chuyên gia này, Mỹ đang tiến hành một trò chơi địa chính trị trong khu vực và thông tin về việc Trung Quốc xây dựng các công trình trên các đảo nhân tạo là công cụ của Mỹ trong cuộc khắc chế Trung Quốc.

Dẫu vậy, chuyên gia Nga cho rằng, Washington thừa biết Trung Quốc sẽ không thỏa hiệp trong vấn đề này cho dù Mỹ có gây áp lực như thế nào đi nữa.

Liên quan tới vấn đề Biển Đông, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình nhiều lần nhấn mạnh : "Việt Nam khẳng định có đầy đủ căn cứ pháp lý và chứng cứ lịch sử về chủ quyền không tranh cãi của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa".

Vì vậy, mọi việc làm của các bên khác trên quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa không có sự đồng ý của Việt Nam đều là "bất hợp pháp và vô giá trị".

Vũ Anh

*******************

Hai cách tiếp cận để Mỹ có thể kiềm chế Trung Quốc ở Biển Đông (Tin Tức, 26/02/2017)

Về vấn đề Biển Đông, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson có thể không gây "ồn ào" như Tổng thống Donald Trump nhưng không có nghĩa là ông mềm mỏng hơn.

Trong phiên điều trần tại Thượng viện ngày 11/1 khi được xác nhận làm ngoại trưởng Mỹ, ông Tillerson đã gây chấn động cộng đồng quan sát Trung Quốc khi cam kết : "Chúng ta sẽ phải gửi tới Trung Quốc một tín hiệu rõ rằng rằng, thứ nhất, ngừng xây dựng (phi pháp) các đảo, và thứ hai, sẽ không được phép tiếp cận các đảo này".

Những bình luận trên ngay lập tức khiến dư luận Trung Quốc dậy sóng. Trong một bài xã luận, tờ Thời báo Hoàn cầu của Trung Quốc lập tức lên tiếng cảnh báo : "Bất kỳ cách tiếp cận nào nhằm ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các đảo này sẽ là điều ngu ngốc, trừ khi Mỹ định phát động chiến tranh quy mô lớn ở Biển Đông".

Đối với dư luận Trung Quốc, quan điểm của ông Tillerson không có căn cứ, là hành động gây hấn và không có chiến lược và họ cho rằng đề cử ông làm ngoại trưởng Mỹ là không có căn cứ về mặt pháp lý, nguy hiểm về mặt chính trị và không hiệu quả về mặt thực tiễn.

bd2

Ông Rex Tillerson (trái) đã có phát biểu gây chấn động về việc ngăn Trung Quốc ở Biển Đông.

Tuy nhiên, phản ứng của dư luận Trung Quốc cho thấy họ đã hiểu sai đề xuất của ông Tillerson và hiểu nhầm thực tế phức tạp ở Biển Đông. Dùng hải quân phong tỏa các hòn đảo không phải là cách duy nhất để đạt được mục tiêu mà ông Tellerson đề xuất. Hơn nữa, Trung Quốc cũng có lợi lớn khi tránh chiến tranh với Mỹ trong khu vực.

Để lý giải đề xuất của ông Tillerson, cần sử dụng lăng kính nhìn từ góc độ khác. Nhìn từ góc độ này, đề xuất trên không có nghĩa là dùng quân đội ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận đảo như hầu hết các nhà bình luận đồn đóan. Thay vào đó, Mỹ và các đối tác có thể thực hiện hàng loạt động thái khác để "phong tỏa" Trung Quốc như đàm phán ngoại giao, trừng phạt kinh tế. Những biện pháp như vậy dù trực tiếp hay gián tiếp cũng có thể ngăn chặn Trung Quốc bồi đắp và quân sự hóa (phi pháp) các đảo ở Biển Đông.

Trừng phạt và "cải bắp"

Một trong những hành động là trừng phạt các cá nhân, công ty hỗ trợ, tham gia vào các hoạt động phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông. Dự luật mà thượng nghị sĩ Marco Rubio đề xuất hồi tháng 12/2016 đi theo hướng tiếp cận này. Theo đó, ông Rubio đề xuất đóng băng tài sản và cấm vào Mỹ đối với những người và thực thể đóng góp vào quá trình xây dựng, phát triển các dự án ở khu vực tranh chấp ; đe dọa hòa bình, an ninh, ổn định của Biển Đông. Dự luật của ông Rubio có thể được hoặc không được thông qua, nhưng các biện pháp trừng phạt như vậy là một công cụ quan trọng nhằm gián tiếp thay đổi hành vi của Trung Quốc.

Một lựa chọn trực tiếp hơn mà Mỹ và đối tác có thể áp dụng là dùng chiến thuật "cải bắp" của chính Trung Quốc để bác tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc với các hòn đảo ở Biển Đông (mà nước này chiếm giữ phi pháp). Chiến thuật "cải bắp" gồm bao bọc các hòn đảo tranh chấp bằng nhiều lớp bảo vệ quân sự và bán quân sự. Các lớp lá "cải bắp" dùng để chống lại Trung Quốc sẽ gồm ba lớp : dùng tàu thuyền tư nhân dân sự bao vây các đảo ở vòng trong, tiếp đó dùng tàu của lực lượng thực thi pháp luật ở vòng ngoài, cuối cùng dùng tàu chiến bảo vệ khu vực ngoài cùng.

Liên minh chống Trung Quốc không thể địch lại với sức mạnh hải quân và bán quân sự của Trung Quốc, nhưng có thể đưa các tình nguyện viên dân sự để điều khiển hàng phòng vệ đầu tiên.

Không cần phải bắn hạ máy bay hay đánh mìn các cảng Trung Quốc, liên minh có thể dùng thiết bị không người lái cả trên không và dưới nước được phóng từ các tàu dân sự và tàu của lực lượng bảo vệ bờ biển nhằm chặn lối vào các đảo nhân tạo.

Tính pháp lý

Những biện pháp này tưởng như là phạm pháp nhưng thực ra lại hoàn toàn nhất quán với luật pháp quốc tế. Nếu Trung Quốc không công nhận quyền tự do trên biển của Mỹ và các đối tác thì Mỹ có quyền hạn chế tự do của Trung Quốc. Tòa trọng tài ở La Haye hồi tháng 7/2016 đã ra phán quyết bác : tuyên bố "đường 9 đoạn" của Trung Quốc ở Biển Đông, việc Trung Quốc chiếm đóng đá Vành Khăn (ở quần đảo Trường Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam), việc Trung Quốc tiếp cận bãi cạn Scarborough, việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa thuộc Việt Nam, việc Trung Quốc gây rối ở khu vực đặc quyền kinh tế của Philippines.

Tuy nhiên, tòa lại không có công cụ thể thực thi phán quyết trên. Do đó, mọi việc tùy thuộc vào cộng đồng quốc tế để hành động vì lợi ích chung và buộc Trung Quốc thực hiện nghĩa vụ. Luật pháp quốc tế cho phép các nước thực hiện các biện pháp đối phó với các hành vi sai trái. Ông James Kraska, giáo sư luật quốc tế thuộc Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ, nhận định : Thách thức quyền tiếp cận đảo nhân tạo của Trung Quốc phù hợp với luật pháp quốc tế.

Nhiều người lo rằng dù hợp pháp nhưng việc ngăn Trung Quốc vào các đảo mà nước này chiếm đóng bất hợp pháp sẽ là hành động chiến tranh và nguy cơ gây xung đột vũ trang. Tuy nhiên, lo sợ này đã bị thổi phồng. Khi Trung Quốc chặn lối vào bãi cạn Scarborough và bãi Cỏ Mây, không ai coi đó là hành động chiến tranh và cũng không có cuộc xung đột nào nổ ra. Do vậy, áp dụng đúng chiêu "cải bắp" mà Trung Quốc đã sử dụng, Mỹ và các nước có thể thành công trong ngăn Trung Quốc khơi mào chiến tranh.

Trong bối cảnh hiện nay, Trung Quốc có lợi lớn hơn Mỹ khi tránh gây chiến trong khu vực. Thực tế, tránh xung đột quy mô lớn là một trong những chiến lược lâu dài của Trung Quốc ở Biển Đông. Sở dĩ Trung Quốc tỏ ra hung hăng trong những năm gần đây là do Mỹ đã can thiệp quá tay vào "vùng xám" giữa chiến tranh và hòa bình.

Do đó, mẹo để vừa tránh chiến tranh vừa khiến Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế chính là cách tiếp cận hai hướng, theo đó khéo léo kết hợp sức mạnh của "cây gậy và củ cà rốt".

Trở lại với bình luận của ông Tillerson, Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay nói : "Nếu Mỹ muốn làm điều đó, họ có lực lượng để làm, hãy để họ làm".

Cách tiếp cận "cải bắp" để ngăn Trung Quốc tiếp cận bãi Scarborough hay Vành Khăn sẽ hợp pháo và hiệu quả hơn nếu có sự tham gia của Lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippines và tình nguyện viên dân sự Philippines cũng như nước khác.

Các biện pháp trừng phạt các cá nhân, công ty Trung Quốc tham gia các dự án ở Biển Đông sẽ hiệu quả hơn nhiều nếu được nhiều nước khác ủng hộ. Khu vực doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc rất rộng nên Trung Quốc đặc biệt dễ bị tổn thương với các biện pháp trừng phạt có mục tiêu. Các dự án xây dựng ở Biển Đông đều liên quan tới một vài công ty nhà nước lớn hào hứng làm ăn ở nước ngoài.

Tóm lại, bắn tín hiệu sẵn sàng ngăn Trung Quốc xây đảo nhân tạo và tiếp cận các đảo này là cách phản ứng hợp lý nếu Mỹ thực sự muốn răn đe ở Biển Đông.

Thùy Dương (theo Foreign Policy)

******************

Trung Quốc đang đàm phán song phương về Biển Đông (VOA, 25/02/2017)

bd3

Máy bay ném bom Trung Quốc bay trên bãi cn Scarborough

Trung Quốc đang đi thoi vi tng nước mt trong khu vc Đông Nam Á v các quyn li chung trong vic khai thác hi sn và nhiên liu hóa thch trong khu vc Bin Đông đang có nhng tranh chp ch quyn chng chéo. Tuy nhiên, ch nghĩa dân tc hoặc vic thiếu nim tin chính tr s gây cn tr cho bt kỳ mt tha thun chính thc nào và có th s chuyn trng tâm sang các tha thun kinh tế không chính thc.

Lãnh đạo cp cao ca Trung Quc và Vit Nam đã gp nhau vào tháng trước đ tho lun v hp tác hàng hi mà có th bao gm vic thăm dò du khí dưới bin. Đó là n lc mi nht ca Trung Quc nhm đi thoi riêng vi các quc gia có tranh chp hàng hi k t khi mt tòa trng tài quc tế La Hague ra phán quyết vào tháng By năm ngóai nói rng tuyên bố ch quyn ca Bc Kinh đi vi khong 95% din tích trên bin Đông là thiếu cơ s pháp lý.

Trung Quốc cũng đi thoi vi Malaysia và Philippines v vùng bin có din tích 3,5 triu km vuông, nơi có ngun hi sn và tr lượng du khí di dào, và là một hi l quc tế trng yếu.

Các thỏa thun vi Trung Quc s gim bt nhng căng thng trong tranh chp ch quyn bng cách cho tt c các quc gia mt ít quyn li mà không mt đi s kim sóat hiu qu ca bt kỳ quc gia nào. Trung Quc bác b phán quyết ca trng tài quc tế nhưng sau đó đã t tìm cách ci thin quan h vi các nước đang có tranh chp.

Năm ngóai, Chủ tch Trung Quc Tp Cn Bình ca ngi vic theo đui các tha thun song phương.

Phần ln các cuc đi thoi v Bin Đông được t chc bí mật, nhưng các chuyên gia d báo rng các tha thun cui cùng cũng là v quyn đánh bt hi sn hoc qun lý khai thác hi sn. Trung Quc, Vit Nam và Philippines đang đc bit quan tâm v quyn đánh bt hi sn vi nhng đi tàu đánh bt xa b.

Ông Andrew Yang, Tổng thư ký ca Hi đng nghiên cu chính sách cao cp v Trung Quc Đài Loan cho biết : "Điu đu tiên mà h mun làm là xác đnh các quyn đánh bt hi sn. Và tôi nghĩ rng điu này là quan trng bi vì bn phi bàn đến mt s quy tc hoc một s vn đ thc tế thay vì bàn v vic phân chia lao đng hoc khu vc đánh bt".

Một du hiu cho thy tha thun ngư nghip đang hin hu là k t năm 2006 Vit Nam và Trung Quc đã cùng nhau tun tra chung hot đng khai thác hi sn Vnh Bc B. Năm ngóai, hai bên đã m rng các tuyến tun tra.

bd4

Ông Duterte gặp ông Tp Cn Bình vào tháng 10/2016 ti Bc Kinh

Sau khi Tổng thng Philippines Rodrigo Duterte gp ch tch Trung Quc ti Bc Kinh vào tháng 10, Trung Quc đã thôi ngăn chn các tàu đánh cá Philippines vùng biển tranh chp xung quanh bãi cn Scarborough, phía tây đo Luzon, theo tin tc báo chí cho biết.

Nhưng các tha thun kinh tế gn kết mt cách không chính thc vi các tranh chp hàng hi có th dn đến nguy him nếu các mi quan h này xu đi.

Trong tuần này, B trưởng Ngoi giao Philippines Perfecto Yasay, đng thi là ch tch luân phiên hi ngh b trưởng ngoi giao các nước ASEAN cho biết, ông "lo ngi sâu sc" hành đng ca Trung Quc quân s hóa các đo nhân to vùng bin tranh chp.

Người phát ngôn Bộ Ngoi giao Trung Quc Cnh Sng nói phát biu trên là "khó hiu và đáng tiếc". Ông Sng nói các tha thun đt được trong chuyến thăm Bc Kinh ca Tng thng Duterte đang được trin khai thc hin, và Trung Quc đã ha s ngng vic xây dng trên biển.

Ít nhất là t năm 2013, Trung Quc và Vit Nam đã bàn v vic cùng nhau khai thác du ha, và vic tho lun khai thác du gia Trung Quc và Philippines đã bt đu vào tháng 10.

quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ ước tính có khong 11 t thùng du và 190 nghìn tỷ foot khi khí đt t nhiên dưới đáy Bin Đông. Brunei, Trung Quc, Malaysia và Vit Nam hin nay đang làm kho sát riêng và Philippines đã nhn đơn thu thc hin thăm dò du khí t các công ty tư nhân.

Ông Carl Baker, Giám đốc các chương trình thuộc Din đàn Thái Bình Dương ca CSIS ti Honolulu nói rng vic cùng nhau tìm kiếm nhiên liu hóa thch thiếu kh thi vì khi chia s bt kỳ ngun tài nguyên nào cũng s có hàm ý là phi t b ch quyn nơi mà tài nguyên đó được phát hin.

Ông Douglas Guilfoyle, giáo sư lut quc tế ti Đi hc Monash Australia nói rng các tha thun chia s tài nguyên s được thc hin mt cách hp pháp nếu các quc gia ký kết đt các vn đ ch quyn sang mt bên, nhưng người dân trong nước thì vn hoài nghi việc này.

Ông Guilfoyle nói : "Thực tế khó thc hin hơn so vi lý thuyết. Hin có nhng vn đ thc tế đang được đàm phán, nhưng sau đó các vn đ khác liên quan đến chính tr, s tin tưởng và liu công dân ca bn cui cùng có ng h mt tha thun như vy không".

Ông Guilfoyle nói thêm rằng nhng thay đi trong gii lãnh đo ca mt quc gia có th gây phương hi đến tiến trình ra tha thun, và mt s nước thiếu s tin cy chính tr nên không th bt đu. Ví d người tin nhim ca ông Duterte, vì gin d với Trung Quc nên đã np đơn kin ti tòa trng tài quc tế. Còn ông Duterte thì làm lành vi Bc Kinh sau khi nhm chc vào tháng Sáu.

Các thỏa thun song phương có th bao gm điu khon làm thế nào đ tránh ri ro trên bin, tránh giao tranh, như v đụng độ đm máu gia Vit Nam và Trung Quc vào năm 1974 và 1988.

Trong năm nay, riêng Trung Quốc s theo đui b khung quy tc ng x (COC) vi 10 thành viên ca Hip hi các quc gia Đông Nam Á (ASEAN) sau nhiu năm Trung Quc chng li COC.

Ông Herman Kraft, giáo sư nghiên cu khoa hc chính tr ti Đi hc Philippines Diliman nói rng b quy tc ng x (COC) ca ASEAN phù hp vi bt kỳ tha thun song phương nào.

Nếu không có các tha thun c th v các hot đng trên bin, Trung Quc có th tn dng lợi thế là nn kinh tế ln th hai trên thế gii đ tăng cường thương mi, đu tư, vin tr phát trin cho các bên có tranh chp Bin Đông, nhng nước khát khao mong mun phát trin nn kinh tế riêng ca mình.

Sáng kiến "Đường tơ la Hàng hi thế k 21" của Bắc Kinh được thiết lp đ phân b mt s tin t mt ngun qu 40 t đôla và 100 t đôla đu tư vào Ngân hàng Đu tư cơ s h tng Châu Á (AIIB) đ mua c phn xây dng cơ s h tng trong khu vc Đông Nam Á, mt li ích khng l cho các công ty Trung Quốc khi th trường trong nước quá cnh tranh.

bd5

Du khách Trung Quốc đến Thành phố Hồ Chí Minh tăng mnh

Có nhiều du hiu giao dch kinh tế khá hào phóng khi có sự gia tăng lượng khách du lch t Trung Quc đến Vit Nam vào năm ngóai, trong khi Philippines kỳ vng đt 24 t đôla vin tr phát trin cũng như các khon đu tư t Trung Quc, sau cuc đi thoi ca hai nhà lãnh đo Trung Quc và Philippines vào tháng 10.

Trong tháng 11, Malaysia và Trung Quốc đã ký kết 14 bn ghi nh v hp tác kinh doanh. Trung Quc đã lên kế hoch bán cho Malaysia 4 tàu chiến, cung cp khong tín dng 55 t ringgit (khong 12,4 t đôla) đ xây mt đường tàu ha. Malaysia đã xem Trung Quốc là đi tác thương mi và là quc gia cp vn đu tư trc tiếp hàng đu.

Malaysia hiếm khi ch trích Trung Quc mt cách công khai vì các hot đng hàng hi, mc dù c hai bên đu khng đnh ch quyn các khu vc trong qun đo Trường Sa trên Bin Đông.

Các nhà phân tích nói rằng Bc Kinh có th yêu cu các nước khác im lng v vic Trung Quc ci to các hi đo, vic Trung Quc tăng s hin din quân s trên mt s đo nh hoc các đi tun duyên Trung Quc tun tra trên vùng biển mà các bên khác thường xuyên qua li.

Alexander Huang, giáo sư nghiên cu chiến lược ti Đi hc Tamkang Đài Loan nói : "Trung Quc đang đu tư mnh vào vic cung cp vin tr và h tr cơ s h tng. H đang c gng đ mt mt hin th trên sc mnh ca Trung Quc và mt khác ngăn cn các nước khác tranh chp vi Trung Quc trên Bin Đông".

Published in Châu Á