Thông Luận

Covid-19 : Cách ly gây hậu quả tâm lý tại Trung Quốc (RFI, 07/03/2020)

Tại Trung Quốc, Bắc Kinh phát hiện thêm 99 ca mới, thêm 28 người tử vong trong ngày 06/03/2020. Vũ Hán liên tục bị cách ly trong gần 50 ngày qua, kèm theo đó là nhiều hậu quả về mặt tâm lý đối với những người bị "nhốt" trong nhà.

Dịch virus corona đang để lại hậu quả tâm lý cho nhiều gia đình ở Trung Quốc. Ảnh minh họa chụp tại Thượng Hải ngày 06/03/2020. Reuters/Aly Song

Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh tường thuật :

Chân trời duy nhất là khung cửa sổ, sống trong không gian chật hẹp trong nhiều tuần lễ... Trong thời dịch, bị cách ly và phải ở yên trong nhà chẳng vui sướng gì. Một số người cho rằng, với đợt cách ly dài ngày lần này, tỷ lệ sinh đẻ sẽ tăng lên.

Nhưng trên thực tế, tại Trung Quốc, các vụ bạo hành trong gia đình đã tăng vọt. Theo báo chí Nhà nước, số hồ sơ ly dị tại một số thành phố đã tăng mạnh. Bên cạnh đó, nhiều người bị trầm cảm, tinh thần suy sụp.

Việc cách ly để ngăn ngừa dịch bệnh lây lan đang dẫn tới nhiều hậu quả về mặt tâm lý theo như phân tích của giáo sư y khoa Chee Ng, đại học Melbourne :

"Khi bị cách ly trong một thời gian dài, người ta bị mất phương hướng, mất hết những thói quen, kém hoạt động, không được đi ra ngoài, không được vận động. Do bị bí bức, những người bị nhốt trong nhà có thể bị stress, khó chịu trong người, tâm trạng bất an và mất ngủ".

Khác với những khủng hoảng lần trước, kỳ này những người bị cách ly vẫn giữ được liên lạc với thế giới bên ngoài nhờ có điện thoại cầm tay. Nhưng đây cũng là con dao hai lưỡi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, kết nối liên tục trên mạng có nguy cơ dẫn tới tình trạng bội thực thông tin và đó có thể là nguồn gây thêm bất ổn về tâm lý.

Bác sĩ Chee Ng giải thích tiếp : "Thông thường kết nối vào các mạng xã hội cho phép người ta cảm thấy bớt cô đơn. Nhưng đồng thời các luồng thông tin nhận được qua điện thoại và các mạng xã hội không được kiểm chứng. Chúng ta không biết, về mặt tâm lý, những thông tin đó có gây tổn thương lớn hơn hay không".

Để đối phó với những tác động về tâm lý, Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc cho biết, 300 trung tâm hỗ trợ tâm lý qua điện thoại đã được mở ra trên toàn quốc.

Thanh Hà

**************************

Virus corona : Đông Nam Á phản ứng chậm chạp vì sợ Trung Quốc (RFI, 06/03/2020)

Các nền kinh tế mong manh của Đông Nam Á đang phải đối mặt với hệ quả nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng y tế. Siêu vi corona chủng mới là thủ phạm trực tiếp nhưng thái độ rụt rè của một số chính quyền trong khu vực đối với Bắc Kinh chính là yếu tố mở đường cho thảm họa.

Nhiều hành khách đeo khẩu trang y tế tại sân bay I Gusti Ngurah Rai Bali, Indonesia, ngày 04/02/2020. Reuters/Johannes P. Christo

Diễn biến tại Indonesia, Thái Lan, Lào, Cam Bốt... là minh chứng.

Từ khi dịch viêm phổi Covid-19 bùng phát tại Trung Quốc hồi đầu tháng 01/2020, hầu như không một nước Đông Nam Á nào, trừ Việt Nam và Singapore, có phản ứng tự phòng, ngăn dịch xâm nhập. Quần đảo đông dân nhất Đông Nam Á là một trong những trường hợp cụ thể. Vào lúc 10 triệu dân Vũ Hán đã bị cách ly, thì chỉ riêng ở đảo Bali, hàng ngàn du khách Hoa lục vẫn thảnh thơi đón Tết âm lịch.

Nước đến chân mới nhảy

Tại Indonesia, với 264 triệu dân, đến hôm Chủ nhật, tổng thống Joko Widodo vẫn khẳng định là không có một ca lây nhiễm nào. Tin vào biển cả bao la, cách Trung Quốc 7 giờ bay, chính quyền Indonesia và đa số dân chúng đều mang ảo tưởng bất khả xâm phạm. Đến khi có ba du khách, hai người Singapore và một người Miến Điện từ Batam trở về có triệu chứng lạ và xét nghiệm dương tính với virus Covid-19, đích thân tổng thống Joko Widodo mới lên truyền hình để vừa báo động vừa trấn an là Indonesia đã "chuẩn bị 100 bệnh viện với phòng cách ly đúng chuẩn quốc tế". Hư thực ra sao không rõ, nhưng diễn biến tình hình tại Jakarta không khác gì tại một số thủ đô khác ở Đông Nam Á như Bangkok, Phnompenh, Vientiane, dưới cặp mắt theo dõi nghiêm khắc của Bắc Kinh.

Nhật báo Le Figaro ngày 04/03/2020, trong bài "Đông Nam Á động viên chậm…", nhấn mạnh đến thái độ đàn em của lãnh đạo Cam Bốt và Lào, nhận Trung Quốc làm anh cả. Chiếm giải quán quân là thủ tướng Cam Bốt. Trong lúc dịch lan mạnh tại Hồ Bắc, ông Hun Sen bay sang Bắc Kinh "cứu viện" Tập Cận Bình và còn tuyên bố hùng hồn, tuy nói mà không làm, là sẽ đến tận Vũ Hán.

Hun Sen còn cho phép và ra tận cảng Sihanoukville đón hàng trăm du khách của du thuyền Westdam, cho họ lên bờ. Tạp chí ngoại giao Foreign Policy phê bình nhà độc tài Cam Bốt, vì xem trọng quan hệ với Bắc Kinh, mà quên đi sức khỏe của dân chúng đang bị đe dọa.

Cùng ngày báo động của Indonesia, chính quyền Cam Bốt nhìn nhận có "một trường hợp lây nhiễm", bớt đi phần nào thái độ ngạo mạn. Đồng thuyền với Phnom Penh, cũng vì chính sách thân Bắc Kinh kể từ cuộc đảo chính năm 2014 mà thủ tướng Thái Lan Chan O Cha xem nhẹ nguy cơ Covid-19. Sau khi một doanh nhân tiếp xúc thường xuyên với du khách Trung Quốc qua đời, Thái Lan mới bắt đầu cách ly du khách 9 nước bị xem là vùng dịch.

Việt Nam : Sức ép của công luận

Trong khi đó, từ tháng Giêng, Singapore và Việt Nam đã nhanh chóng đóng cửa hải quan với Trung Quốc. Theo Le Figaro, trước áp lực của đại bộ phận dân chúng chống Hoa lục, Hà Nội đóng cửa biên giới và áp đặt biện pháp kiểm tra nghiêm ngặt ngay khi xuất hiện những ca nhiễm đầu tiên.

Sự kiện du khách Trung Quốc bị quốc tế, Mỹ, Châu Âu, Nga và Bắc Triều Tiên cấm nhập cảnh cho phép Đông Nam Á mạnh dạn hơn đối với Trung Quốc, để bảo vệ quyền lợi của mình. Tuy nhiên, với một cơ chế mong manh về y tế, Đông Nam Á khó tránh được hệ quả nặng nề về sức khỏe cộng đồng và những tác hại về kinh tế lẫn chính trị do siêu vi Covid-19 phát sinh từ… Trung Quốc, 16 năm sau dịch SARS vốn cũng có chung một gốc.

Tú Anh

****************

Virus corona : Đến Vũ Hán, phó thủ tướng Trung Quốc bị dân la mắng (RFI, 06/03/2020)

Siêu vi corona vẫn lây lan tại Trung Quốc : 3.042 người chết, 80.552 ca bị nhiễm theo báo cáo chính thức 06/03/2020. Số trường hợp chết và người bị lây trong 24 giờ qua tiếp tục giảm đi, theo thứ tự 30 và 143. Nhưng chính quyền Hoa lục đang phải đối phó với hai hệ quả : lòng dân bất mãn và tình trạng ứ đọng rác thải y tế.

Một khu nhà bị hàng rào ngăn cách trong một con hẻm ở thành phố Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc, ngày 04/03/2020. Reuters/Stringer

Từ hai ngày nay, trên mạng loan truyền đoạn phim phó thủ tướng Tôn Xuân Lan đi viếng một khu nhà ở Vũ Hán, bị dân cư mắng là "làm trò giả dối".

Theo AFP, một đoạn video ghi lại cuộc thăm viếng của phó thủ tướng Trung Quốc Tôn Xuân Lan, phụ nữ duy nhất trong số 25 ủy viên Bộ Chính trị, khi đến Vũ Hán đã bị dân la ó đả đảo. Từ các cửa sổ, người dân chỉ trích chính quyền "hứa cuội". Bị cách ly từ hai tháng nay, dân chúng có thể mua sắm nhu yếu phẩm trên mạng nhưng bị lệ thuộc vào các cơ sở giao hàng. Cũng không thấy chính quyền thực hiện lời hứa giúp đỡ dân. Báo chí chính thức cũng nói đến những khó khăn của dân chúng.

Một lãnh đạo cao cấp trong Đảng như phó thủ tướng Tôn Xuân Lan tiếp xúc với dân đã là một ngoại lệ. Bị dân phản đối trực tiếp lại càng hiếm hơn. Điều đặc biệt là theo thông tin của AFP đoạn video này chưa bị kiểm duyệt xóa bỏ.

Nhưng nghiêm trọng hơn nữa là tình trạng rác thải như khẩu trang, áo choàng, drap trải giường bệnh, mỗi ngày ứ đọng hàng trăm tấn.

Từ Thượng Hải, thông tín viên Angélique Forget tường thuật :

"Chỉ riêng tại tâm dịch Vũ Hán, mỗi ngày có gần 200 tấn rác thải y tế phải xử lý. Thế nhưng, theo số liệu chính thức, thành phố này chỉ đủ khả năng thiêu hủy 50 tấn mỗi ngày. Làm cách nào để giải quyết tình trạng ứ đọng rác nhiễm độc này ? Đây là một câu hỏi khó, nhất là không phải chỉ có Vũ Hán là thành phố duy nhất phải đương đầu.

Trên thực tế, cả nước Trung Quốc đều thiếu cơ sở xử lý rác thải bệnh viện. Theo một chuyên gia của hiệp hội môi trường Greenpeace ở Bắc Kinh, được báo chí Hồng Kông trích dẫn, thì ngay trong lúc bình thường, Hoa lục đã hoàn toàn thiếu thiết bị xử lý rác. Do vậy, khi gặp khủng hoảng siêu vi Corona như hiện nay, tình hình khó khăn trở thành thảm họa.

Để đối phó với khủng hoảng, chính quyền Trung Quốc cho phép các địa phương đốt phế liệu của bệnh viện ở các trung tâm không dành riêng cho nhiệm vụ này. Ngoài ra, loại lò thiêu di động cũng được sử dụng. Chính quyền địa phương còn khuyến khích và tổ chức chở rác thải y tế ứ đọng đến các thành phố bị dịch nhẹ hơn".

Tú Anh

*****************

Đánh bại ứng viên Trung Quốc, một người Singapore sẽ đứng đầu WIPO (VOA, 06/03/2020)

Một người Singapore đã đánh bại ứng viên Trung Quốc để giành vị trí lãnh đạo Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), và như thế chặn được nỗ lực của Bắc Kinh để giành một vai trò lãnh đạo thứ 5 tại Liên Hiệp Quốc.

Trụ sở WIPO, Tổ chức Sở hữu Trí Tuệ Thế giới ở Geneve

Chuyên gia pháp lý Darren Tang đã đánh bại đồng nghiệp Trung Quốc, bà Wang Binying, trong một cuộc biểu quyết kín của hàng chục quốc gia để chọn người vào vị trí Tổng giám đốc của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), là tổ chức uốn năn các quy luật quốc tế về quyền sở hữu trí tuệ.

Vấn đề về quyền sở hữu trí tuệ là trọng tâm của cuộc chiến tranh thương mại giữa Washington và Bắc Kinh. Cùng với nhiều nước phương Tây khác, Hoa Kỳ hậu thuẫn ông Tang cho vị trí Tổng Giám đốc Wipo. Tháng trước, Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết là Washington đang "theo sát, rất sát’ những diễn tiến liên quan tới văn phòng cấp bằng sáng chế Liên Hiệp Quốc.

Ông Tang được chọn trong cuộc biểu quyết của uỷ ban phối hợp WIPO, một nhóm gồm 83 nước do Pháp làm Chủ tịch. Pháp loan báo kết quả cuộc biểu quyết dựa trên 55 phiếu bầu cho ông Tang, và 28 phiếu bầu cho ứng viên Trung Quốc.

Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc, ông Andrew Bremberg, bày tỏ vui mừng :

"Chúng tôi rất hài lòng về kết quả rõ rệt của cuộc biểu quyết. Chúng tôi tin rằng kết quả áp đảo của cuộc biểu quyết hôm nay thể hiện tầm quan trọng của việc bảo vệ các sản phẩm trí tuệ, và toàn bộ sự độc lập của WIPO trong cộng đồng quốc tế.

Đại sứ Trung Quốc Chen xu nói với Reuters :

"Chúng tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với tất cả những người đã ủng hộ chúng tôi, và chúc mừng ứng viên được bầu. Chúng tôi sẵn sàng tiếp tục tham gia và đóng góp cho cơ quan quốc tế quan trọng này".

Liên Hiệp Quốc gồm 193 thành viên có trụ sở tại Geneva, giám sát hệ thống về quyền sở hữu trí tuệ, một lĩnh vực có tầm quan trọng ngày càng cao đối với Trung Quốc và các công ty của nước này.

Dưới sự lãnh đạo của ông Francis Gurry, Tổng giám đốc người Úc sắp từ nhiệm, WIPO đã giám sát hiện tượng bùng nổ các hồ sơ yêu cầu cấp bằng sáng chế và đã bắt đầu các cuộc đàm phán tiên khởi về liệu trí tuệ nhân tạo, hoặc máy móc, có thể được cấp bằng phát minh hay không.

Ngược lại với nhiều cơ quan Liên Hiệp Quốc khác bị thiếu tài trợ, WIPO dự kiến sẽ thu về 880 triệu franc Thuỵ sĩ, tương đương với 921 triệu USD trong tài khoá 2020-2021, chủ yếu từ lệ phí nộp đơn bằng sáng chế.

Công dân Trung Quốc đang đứng đầu 4 cơ quan Liên Hiệp Quốc : Tổ chức Lương nông Liên Hiệp Quốc-FAO, Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế -ICAO, Tổ chức Phát triển công nghiệp Liên Hiệp Quốc - UNIDO, và Liên minh Viễn thông quốc tế - ITU.