 | Tổng quan: | 3596289 |
Nhật hoàng Naruhito chính thức lên ngôi (RFI, 01/05/2019)
Tân Nhật hoàng Naruhito, 59 tuổi, chính thức lên ngôi hôm nay, 01/05/2019. Hoàng đế thứ 126 của nước Nhật, với niên hiệu Lệnh Hòa (Reiwa), nguyện tuân theo Hiến Pháp, cam kết luôn "đứng về người dân".
Tân hoàng đế Nhật Naruhito trong lễ đăng quang tại hoàng cung, Tokyo ngày 01/05/2019. Imperial Household Agency of Japan/Handout via Reuters
Lần đầu tiên từ 202 năm nay, ngôi hoàng đế của nước Nhật được trao truyền khi hoàng đế tiền nhiệm còn sống. Việc chuyển giao ngôi báu cho hoàng đế kế vị diễn ra theo các nghi thức của Thần Đạo, tôn giáo chính thống của người Nhật. Thách thức lớn với tân Nhật hoàng là không để bị các thế lực chính trị thao túng. Thông tín viên Frédéric Charles tường trình từ Tokyo :
"Tân Nhật hoàng Naruhito bước lên Ngai vàng hoa cúc, biểu tượng của Hoàng gia, trong trang phục Tây phương, với bộ vest đuôi tôm cùng một vòng trang sức lớn trên cổ và nhiều huân chương. Tại sảnh đường mang tên Matsu no Ma (còn gọi là phòng Cây Thông), ở Hoàng cung, tân Nhật hoàng được trao hai trong số ba báu vật, được nữ thần Mặt Trời truyền lại cho dòng dõi các hoàng đế Nhật, theo huyền thoại Nhật Bản. Đó là một thanh gươm và một đồ Châu báu.
Chiếc gương không nằm trong số các báu vật được trao truyền. Gương báu không bao giờ rời khỏi điện thờ thiêng liêng nhất của Thần Đạo, được coi là tôn giáo chủ yếu của người Nhật, coi Hoàng đế như một vị thần.
Các phụ nữ trong hoàng tộc không được phép tham gia vào nghi thức này. Người phụ nữ duy nhất có mặt là một bộ trưởng trong chính phủ Shinzo Abe.
Tân Nhật hoàng tiếp theo đó có một bài phát biểu. Ông Naruhito nguyện tôn trọng Hiến Pháp, thực hiện vai trò là biểu tượng quốc gia và sự thống nhất của toàn dân, nguyện luôn hướng về người dân, phụng sự lợi ích của nhân dân.
Cũng giống như cựu hoàng Akihito, tân Nhật hoàng phải tìm cách để triều đại trị vì lâu dài nhất trong lịch sử Nhật Bản thích ứng với thời đại. Nhật hoàng Naruhito không chấp nhận định chế hoàng gia là đối tượng thao túng của quyền lực chính trị, trong bối cảnh thủ tướng Shinzo Abe đang tìm cách sửa đổi Hiến Pháp chủ hòa, để đưa xã hội Nhật trở về với thời kỳ trước đệ nhị thế chiến, với trung tâm là Thần Đạo và Hoàng đế".
Trọng Thành
*******************
Triều đại "Lệnh Hòa" và những thách thức cho tân vương Naruhito (RFI, 01/05/2019)
Ngày 01/05/2019, Nhật Bản chính thức bước vào một triều đại mới "Lệnh Hòa". Kể từ nửa đêm (theo giờ Nhật Bản), nhật hoàng Akihito, sau 30 năm trị vì, chính thức thoái vị. Hoàng thái tử Naruhito, con trai trưởng, trở thành tân vương Nhật Bản.
Nhật hoàng Naruhito và hoàng hậu Masako ngay sau lễ đăng quang tại hoàng cung ở Tokyo. Kyodo/via Reuters
Naruhito sẽ là hiện thân cho "biểu tượng Quốc Gia và Đoàn Kết dân tộc". Nhưng ông là ai, là một người như thế nào ? Những thách thức nào đang chờ đón vị tân vương ? Nhiều câu hỏi đã được đặt ra vì người ta biết rất ít về Naruhito.
Ở tuổi 59, Naruhito được trao thanh gươm và Châu báu – những "báu vật thiêng", và chính thức lên ngôi hoàng đế Nhật Bản, đời thứ 126. Triều đại Bình Thành (Heisei) như vậy đã khép lại, khai mở một triều đại mới Lệnh Hòa (Reiwa), nghĩa là "Hài hòa" và "Tươi đẹp".
"Cha nào, con nấy", liệu rằng câu nói này có thể đúng đối với tân vương hay không ? Từ vóc dáng cho đến cả tính cách và cách điều hành việc nước ? Là một người kín đáo, liệu tân vương có được tầm vóc như cha mình để hiện đại hóa thể chế có nghìn năm tuổi đó ? Naruhito từng cam kết mang lại cho hoàng triều một tầm mức quốc tế, khi nhắc lại rằng vợ và bản thân ông từng đi học ở nước ngoài.
Trả lời câu hỏi nhà báo Heike Schmidt ban tiếng Pháp đài RFI, Philippe Mesmer, phóng viên thường trú của báo Le Monde tại Tokyo chuyên về đời sống chính trị Nhật Bản, nhận xét :
"Đó là một người được cho là thông minh, tinh nhanh, nhưng ông là người Nhật Bản, nên được nuôi dưỡng trong khuôn khổ nghiêm ngặt của hoàng gia. Do vậy, tôi nghĩ là nếu Naruhito muốn thúc đẩy, tạo ra những thay đổi trong phương cách vận hành thể chế hoàng gia, thì điều đó sẽ được thực hiện theo cách của người Nhật, nghĩa là từng bước nhỏ một, dần dần như cách làm của cha ông".
Yêu thích môn quần vợt, đi bộ và chơi đàn alto, Naruhito, sinh ngày 23/02/1960, là vị hoàng tử đầu tiên có đặc quyền được nuôi dưỡng và lớn lên dưới cùng mái nhà với cha mẹ, chứ không như cha của ông, Nhật hoàng thoái vị Akihito bị giao cho người quản gia và gia sư dưỡng dục khi còn nhỏ.
Naruhito cũng là vị hoàng tử đầu tiên được đi du học ở nước ngoài. Ông từng có hai năm đào tạo tại đại học Oxford và viết một luận án về dòng sông Thames thế kỷ XVIII. Sông Thames, là vì ông yêu thích nước, các dòng sông và những con đường thủy. Đó cũng là cách để ông thoát khỏi những sự gò bó của hoàng gia. Rồi khi về nước, ông tham gia nhiều vào những hội nghị quốc tế về việc cấp nước cho tất cả mọi người.
Phê phán chủ nghĩa quân phiệt
Nhưng bên cạnh đó, Naruhito còn có một niềm đam mê khác : đó là lịch sử. Cũng giống như cha, Naruhito chủ trương hiếu hòa và điều này đã được ông khẳng định nhân sự kiện kỷ niệm 70 năm ngày chấm dứt Đệ Nhị Thế Chiến. Guibourg Delamotte, giảng viên ngành khoa học chính trị chuyên nghiên cứu về Nhật Bản trường INALCO cho rằng chủ trương này vẫn sẽ được Naruhito tiếp nối :
"Nhân dịp sinh nhật lần thứ 55, Nhật hoàng đã nhấn mạnh đến sự cần thiết phải duy trì ký ức lịch sử, nhìn thẳng vào lịch sử với thái độ khiêm tốn. Tư tưởng chủ hòa này làm hài lòng rất nhiều người dân Nhật Bản, theo đó, toàn nước Nhật thừa nhận lịch sử, thừa nhận nỗi đau khổ của người dân Nhật cũng như trách nhiệm đối với lịch sử bao gồm cả thời kỳ quân phiệt. Do vậy, tân hoàng đế Naruhito phải đi theo hướng này."
Câu hỏi đặt ra : Naruhito có đủ khôn khéo để tiếp tục đi theo con đường này của cha hay không ? Một con đường ghập ghềnh khó đi, mà chính bản thân hoàng đế thoái vị cũng phải rất khéo léo trong cách thể hiện quan điểm của mình trước những người bảo thủ mang tư tưởng chủ nghĩa dân tộc, mà chính phủ thủ tướng Shinzo Abe là một ví dụ điển hình.
Nhà báo Philippe Mesmer đánh giá đây sẽ là một nhiệm vụ khá tế nhị cho tân vương : "Phạm vi hoạt động của ông rất là hạn hẹp. Bình thường ra, ông không thể xen vào các cuộc tranh luận chung, do vậy cha của ông đã chọn cách nhấn mạnh đến vấn đề hòa bình như đến thăm các địa điểm xung đột, cầu nguyện cho các nạn nhân của xung đột, cầu nguyện cho các nạn nhân, đồng thời kêu gọi hòa bình một cách có hệ thống. Đó chính là cách thức để ông truyền đi thông điệp hiếu hòa. Nếu ông muốn đưa ra một thông điệp chính trị, ông sẽ làm nhưng theo một cách rất là khôn khéo".
Gần gũi dân : Cách làm chính trị của Nhật hoàng
Năm 2004, Naruhito đã có một cuộc cách mạng nhỏ trong hoàng cung. Ông chỉ trích các nghi thức hoàng gia đã bóp nghẹt cá tính của Masako, vợ ông – một nhà cựu ngoại giao xuất sắc. Áp lực phải có con trai để nối dõi ngai vàng đã khiến thái tử phi rơi vào trầm cảm. Dù vậy, ông cũng lên tiếng trấn an mọi người rằng Masako sẽ dần hoàn thiện được vai trò của một hoàng hậu.
Liệu rằng cặp đôi tân vương này có thể chiếm lĩnh được tình cảm của người dân Nhật Bản như cha và mẹ ông đã làm được hay không ? Trong lễ đăng quang, Naruhito cam kết chia sẻ "nỗi khổ" và "niềm vui" với người dân Nhật Bản. Đây cũng là những gì cựu hoàng Akihito và bà Michiko từng làm khi đến thăm nạn nhân của vụ thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011.
Theo như quan điểm của ông Mickael Prazan, tác giả nhiều tập sách về Nhật Bản, đây cũng chính là những thách thức dành cho Naruhito và Masako : "Hoàng đế thoái vị, tức cha của tân vương Naruhito, thường hay có mặt khi cần thiết và có những phát biểu công khai trước ống kính truyền hình, do vậy ông rất được lòng dân. Sự gần gũi với dân là một trong những chức năng hay nói đúng hơn là chức năng chính của hoàng đế Nhật Bản. Hoàng đế ngày nay không còn là hoàng đế của nước Nhật nữa, mà là hoàng đế của tất cả người dân Nhật, giống như vào thời kỳ Cách Mạng Pháp, vua nước Pháp trở thành vua của tất cả người dân Pháp".
RFI tiếng Việt
Nhật hoàng Akihito chính thức thoái vị (RFI, 30/04/2019)
Hôm 30/04/2019, Nhật hoàng Akihito đã kết thúc các nghi lễ thoái vị, chính thức nhường ngôi cho hoàng thái tử Naruhito, sau 30 trị vì nước Nhật. Đây là lần đầu tiên từ hơn hai thế kỷ, một Nhật hoàng thoái vị.
Nhật Hoàng Akihito đọc diễn văn trong lễ thoái vị, Tokyo, ngày 30/04/2019 - Reuters
Buổi lễ hôm nay chỉ diễn ra trong 10 phút, từ 17 giờ, giờ Tokyo. Nhật hoàng Akihito đã đọc một bài diễn văn ngắn. Ông nói : "Từ đáy lòng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến nhân dân Nhật Bản, đã chấp nhận cho tôi đóng vai trò là biểu tượng của quốc gia và đã ủng hộ tôi"... Trước đó, vào buổi sáng, Nhật hoàng Akihito đã đến nhiều đền thờ của Hoàng cung để "thông báo" sự thoái vị.
Tuy vậy, về mặt chính thức, Akihito vẫn còn là Nhật hoàng cho đến nửa đêm nay, khi nước Nhật bước vào kỷ nguyên "Lệnh Hòa", sẽ kéo dài suốt thời gian trị vì của tân Nhật hoàng Naruhito, chính thức đăng quang ngày mai.
Trong suốt 200 năm qua, các hoàng thái tử chỉ lên nối ngôi vua cha khi một Nhật hoàng băng hà. Nhưng vào năm 2016, Nhật hoàng Akihito đã bất ngờ bày tỏ mong muốn được thoái vị, do tuổi cao sức yếu (năm nay ông 85 tuổi).
Trả lời RFI Pháp ngữ, giáo sư Trường Viễn Đông Bác Cổ INALCO Guibourg Delamotte nhận định về vai trò của Nhật hoàng Akihito :
"Nhật hoàng không được nắm vai trò chính trị nào, không được có những hành động nào mang màu sắc chính trị. Theo hướng này, Nhật hoàng đã tỏ ra rất hoàn hảo, có nghĩa là ông không bao giờ nêu ý kiến về một dự luật, chưa bao giờ xen vào chính trường Nhật Bản.
Có một nghịch lý là Nhật hoàng tuy rất kín đáo, nhưng lại có một vai trò mang tính chính trị rất cao. Trước hết, đó là vì ông thật sự là hiện thân của quốc gia, đúng như vai trò của một Nhật hoàng. Thần dân Nhật rất yêu mến và rất kính trọng ông. Ông luôn có những cử chỉ gần gũi với thần dân, tỏ sự cảm thông với thần dân trong những thời điểm khó khăn, đặc biệt là khi xảy ra thảm họa Fukushima. Ông đã đến thăm những người tản cư, ngồi lại trò chuyện với họ.
Đồng thời ông là một nhân vật ôn hòa, vẫn ủng hộ sự hòa giải giữa Nhật Bản với Hàn Quốc. Ông cũng đã khẳng định mình là một nhân vật xu hướng tự do, theo đúng nghĩa của các nước anglo-saxon, tức là thiên tả hơn. Trên bình diện chính trị, định chế, ông đã làm thay đổi vai trò và trách nhiệm của Nhật hoàng".
Thanh Phương
*******************
Nhật Bản : Masako, một thái phi bất hạnh ? (RFI, 30/04/2019)
Thứ Tư, 01/05/2019, thái tử Naruhito chính thức kế vị vua cha Akihito. Thế nhưng, người mà phụ nữ Nhật Bản quan tâm đến nhiều nhất là thái phi Masako. Từ hơn 10 năm qua, bà hầu như vô hình tại Cung điện do bị trầm cảm, kết quả của các đợt căng thẳng thần kinh dai dẳng.
Chính thất của thái tử Nhật, bà Masako Owada, Tokyo, 30/04/2019. Reuters/Kim Kyung-Hoon
Thái phi bị truyền thông và giới chính trị gia chỉ trích mạnh mẽ vì không hạ sinh được một hoàng nam để kế vị ngai vàng, vị trí vốn dĩ chỉ dành cho nam giới tại Nhật Bản. Ngày nay, dù tình hình sức khỏe của bà đã khá hơn, nhưng rất nhiều phụ nữ Nhật Bản vẫn tỏ ra lo lắng cho bà.
Thông tín viên Bruno Duval từ Tokyo có bài phóng sự ngắn :
Phụ nữ Nhật Bản cảm thấy bất bình về cách hành xử đối với thái phi Masako từ bao lâu nay. Một nữ giáo viên nhận xét : "Người ta đã đối xử tệ với bà ấy. Đó là một người phụ nữ xuất sắc : bà tốt nghiệp các trường đại học danh giá (Tokyo, Harvard, Oxford…), biết nhiều ngoại ngữ, từng là một nhà ngoại giao. Do vậy, với tôi, trong mọi trường hợp, tôi hoàn toàn tin tưởng bà ấy trong vai trò là hoàng hậu".
Nhưng cũng có nhiều người phụ nữ, như bà nội trợ này, vẫn còn nghi ngại là tình trạng sức khỏe của bà Masako có thể bị suy giảm thêm trước áp lực to lớn sẽ đè nặng lên bà.
"Sự thông minh và cá tính mạnh mẽ đã giúp bà vượt qua được nhiều thử thách. Và tình trạng sức khỏe của bà đã được cải thiện. Chắc chắn là thái phi sẽ làm hết sức mình để trở thành một hoàng hậu hoàn hảo, nhưng tôi cũng nghĩ là ở Hoàng Cung, mọi việc sẽ rất nặng nhọc đối với bà ấy…".
Một số khác thì tỏ ra lạc quan hơn như quan điểm của người phụ nữ về hưu này : "Trong suốt nhiều năm, tôi thật sự rất lo cho bà ấy. Giờ thì ổn rồi. Hôm qua, tôi thấy thái phi trên truyền hình. Bà cười tươi và trông có vẻ khỏe. Tôi nghĩ là mọi chuyện rồi sẽ tốt thôi".
Liệu Masako sẽ có đủ sức để đảm nhiệm những trọng trách mới hay không ? Người ta sẽ nhanh chóng biết được điều này, vì tân hoàng đế Naruhito sắp tới đây sẽ tiếp vị khách nước ngoài đầu tiên : Đó là Donald Trump. Liệu Masako có ở bên cạnh hoàng đế để tiếp vị khách Mỹ đó tại Hoàng Cung hay không ? Câu trả lời sẽ là vào cuối tháng Năm này.
Minh Anh
*******************
Nhật hoàng Akihito thoái vị sau buổi lễ giản dị 'chỉ 10 phút' (BBC, 30/04/2019)
Nhật hoàng Akihito rời ngai vàng hôm 30/4, sự kiện đánh ngài trở thành vị hoàng đế đầu tiên thoái vị sau hơn 200 năm ở Nhật Bản.
Lễ thoái vị của Nhật hoàng Akihito
Sau buổi lễ rất giản dị và rất ngắn, như phóng viên BBC Rupert Wingfield-Hayes nói, "chỉ chừng 10 phút", vị hoàng đế 85 tuổi đã thoái vị.
Ngài đã nói rằng ngài cảm thấy không thể hoàn tất vai trò của mình vì tuổi tác và sức khỏe giảm sút.
Thái tử Naruhito, sẽ kế vị ngai vàng Hoa cúc vào ngày hôm sau, bắt đầu một kỷ nguyên mới.
Buổi lễ bắt đầu hôm 30/04
Hoàng đế ở Nhật không nắm quyền lực chính trị mà đóng vai trò biểu tượng quốc gia.
Nhiều người dân Nhật nhớ đến triều đại của Nhật hoàng Akihito với hình ảnh ngài thăm hỏi các bệnh nhân và nạn nhân của các thảm họa.
Tại sao Nhật hoàng quyết định thoái vị ?
Nhật hoàng Akihito là quốc vương đầu tiên của Nhật Bản tự nguyện từ bỏ ngai vàng kể từ năm 1817.
Trong một bài diễn văn hiếm hoi vào năm 2016, ngài bày tỏ rằng tuổi tác khiến mình khó hoàn tất vai trò của mình và có ý muốn thoái vị.
Nhật hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko thăm hỏi người di tản sau thảm họa sóng thần năm 2011
Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đại đa số người dân Nhật cảm thông với ý nguyện của hoàng đế và một năm sau, Quốc hội ban hành một đạo luật để việc thoái vị của ngài trở nên khả thi.
Điều gì xảy ra tại lễ thoái vị ?
Sự kiện dự kiến sẽ diễn ra tại phòng Matsu-no-Ma ở Hoàng cung và phần lớn nghi thức được tiến hành đằng sau cánh cửa đóng kín.
Buổi lễ bắt đầu lúc 17g00 giờ địa phương (08g00 GMT) khi Nhật hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko bước vào phòng. Hơn 330 người tham dự sự kiện này.
Buổi lễ kết thúc với việc vị quốc vương đọc bài diễn văn cuối cùng với tư cách hoàng đế, dù rằng ngài sẽ vẫn là hoàng đế cho đến nửa đêm.
Sáng 1/5, Thái tử Naruhito sẽ thực hiện nghi thức đầu tiên trong cương vị hoàng đế.
Thái tử Naruhito trở thành Thiên hoàng thứ 126 của nước Nhật hôm 1/5
Tân vương là ai ?
Thái tử Naruhito sắp sửa trở thành Thiên hoàng thứ 126 của nước Nhật - và sẽ chính thức dẫn dắt đất nước bước vào kỷ nguyên Lệnh Hòa.
Sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của kỷ nguyên Bình Thành bắt đầu từ khi Nhật hoàng Akihito lên ngôi năm 1989.
Ông Naruhito 59 tuổi, theo học ở Oxford và trở thành thái tử ở tuổi 28.
Năm 1986, có tin ông gặp vợ, Công nương Masako Owada tại một bữa tiệc trà. Họ kết hôn năm 1993.
Đứa con duy nhất của họ, công chúa Aiko, sinh năm 2001. Tuy nhiên, luật pháp hiện hành của Nhật giới hạn phụ nữ trong việc kế vị ngai vàng.
Do vậy, các vị trí kế vị tiếp theo là Hoàng tử Fumihito (chú của Công chúa Aiko) và Hoàng tử Hisahito, 12 tuổi (em họ Công chúa Aiko).
Công chúa Aiko, sinh năm 2001 nhưng luật pháp hiện hành của Nhật không cho nữ kế vị ngai vàng
Nữ ký giả Mariko Oi của BBC từ Tokyo cho hay đây là một vấn đề cho sự truyền ngôi.
Và hiện nay, truyền thống chỉ cho con trai nối ngôi báu vẫn còn đó nhưng "điều tra dư luận mới nhất cho hay đa số người Nhật không có vấn đề gì về chuyện để con gái nối ngôi".
Báu vật từ thần linh
Người Nhật tin rằng dòng họ của Thiên hoàng hiện nay đến từ các vị thần và truyền qua nhiều đời trong thời phong kiến sang hiện đại
Theo phóng viên BBC News, Anna Jones, các báu vật của Hoàng gia Nhật gồm chiếc gương, thanh kiếm và một viên châu báu, được người Nhật tin là "truyền từ các vị thần".
"Vì Nhật Bản không có vương miện của Hoàng gia, các báu vật này được coi là biểu tượng của quyền lực hoàng đế".
