Venezuela và ‘tâm trạng Việt Nam’
Mạnh Kim, VOA, 25/01/2019
Cuộc chính biến chấn động Venezuela dẫn đến cuộc khủng hoảng ngoại giao tức thì giữa các "ông lớn" cũng đang mang lại "ảnh hưởng" đến dư luận Việt Nam.
Một cuộc biểu tình tại Venezuela chống chính phủ Maduro.
Người Việt theo dõi sự kiện chính trị xảy ra ở một nước cách xa hơn 17 ngàn cây số với cái nhìn liên tưởng rất gần : Chừng nào đến lượt Việt Nam ? Thậm chí có người viết : "Venezuela hôm nay, Việt Nam ngày mai !"… Tâm trạng này đủ để cho thấy người Việt khát khao thay đổi như thế nào. Viễn cảnh bùng nổ "cách mạng nhân dân" ở Việt Nam sẽ xảy ra, nếu những thực tế sau đây được xóa bỏ…
- Cuộc xuống đường rầm rộ phản đối chính phủ độc tài Nicolas Maduro hạ tuần tháng 1/2019 không phải là phản ứng tức thì và bột phát. Nó là kết quả của chuỗi phản kháng gần như chưa bao giờ ngừng kể từ khi Nicolas Maduro lên nắm quyền sau khi Hugo Chávez chết năm 2013. Yếu tố liên tục "giữ lửa" và "nuôi lửa" này gần như chưa bao giờ có ở Việt Nam. Các cuộc xuống đường ở Việt Nam, bất luận quy mô thế nào, cũng đều đi theo sự kiện và chúng nhanh chóng bị dập tắt ngay lúc đó. Đó là chưa kể hình thức biểu tình. Cách thức tổ chức, kêu gọi và hình thức xuống đường luôn tương tự. Lực lượng an ninh không khó khăn để lên kịch bản đàn áp nếu cách thức biểu tình và phương pháp "vận động nhân dân" không thay đổi.
- Việt Nam chưa có những tổ chức xã hội dân sự đủ mạnh để đánh động dư luận và kêu gọi sự đồng lòng ở số đông – theo cách mà chính những tổ chức cộng sản từng làm khi thực hiện "cách mạng nhân dân" lật đổ những "chính quyền thối nát". Các tổ chức xã hội dân sự cũng chưa xây dựng được sự đoàn kết cần thiết để trở thành lực lượng tập hợp mạnh nhằm có thể trở thành đối trọng với đảng cầm quyền. Những cuộc trà trộn đánh phá nội bộ của an ninh chưa bao giờ bị phát hiện dẫn đến nghi kỵ càng khiến sự đoàn kết trở nên khó khăn. Sẽ rất khó hình thành nên phong trào một cách bền bỉ nếu việc xây dựng tổ chức vẫn tiếp tục loay hoay.
- Reuters (26/07/2018) cho biết, gần ¾ tờ báo ở Venezuela đã đóng cửa trong 5 năm (Venezuela xếp 143/180 quốc gia về tự do báo chí theo xếp hạng của Phóng viên không biên giới). Forbes (28/12/2017) cho biết thêm, chỉ trong hai tháng kể từ tháng 4/2017, chính quyền Maduro đã bắt và nhốt tù 66 nhà báo-biên tập viên liên quan các bài viết tường thuật biểu tình chống chính phủ ; và ít nhất 49 đài phát thanh bị ngừng hoạt động trong năm 2017. Điều đó cho thấy tự do báo chí dưới thời Maduro là không tồn tại ; tuy nhiên, nó cùng lúc cho thấy sự phản kháng trước tình trạng bóp nghẹt tự do báo chí của Venezuela là rất mạnh. Ở Việt Nam (hạng 175 về tự do báo chí), không có phóng viên nào có "thái độ chính trị" để khiến mình vào tù như đồng nghiệp Venezuela. Báo chí Việt Nam có vài tổng biên tập "xé rào" nhưng không có tổng biên tập nào dám xé toạc những "quy định báo chí" để thẳng thắn chỉ trích "đường lối và chủ trương của Đảng". "Phong trào dân chủ" sẽ rất khó trở thành "phong trào" thật sự nếu hệ thống báo chí chính thống còn lấp ló sau những hàng rào sợ hãi, nếu những nhà báo đang ăn lương không đủ can đảm từ chức tập thể hoặc tuyên bố tự đóng cửa tòa soạn.
- Chính trường Việt Nam hoàn toàn không có chính trị gia chuyên nghiệp. Hệ thống "người của Đảng" kiểm soát mọi thứ, kể cả diễn đàn Quốc hội, nơi có những "đại biểu" vừa ngồi ghế hành pháp, vừa chiếm ghế lập pháp, vừa ôm ghế tư pháp (chưa kể "ghế" chủ doanh nghiệp). Không có chính trị chuyên nghiệp nên "ý kiến" "đại biểu" chỉ thể hiện "ý chí" của tổ chức đảng hơn là ý nguyện người dân. Không có chính trị gia chuyên nghiệp nên khả năng xây dựng lực lượng chính trị đối lập, dẫn đến phản kháng và đảo chính, là zero. Điều này chỉ có thể khác đi hoặc chấm dứt, khi người dân không bao giờ ngừng yêu cầu quyền bầu cử tự do và quyền thiết lập một nền chính trị đa nguyên.
- Phong trào dân chủ Việt Nam gần như không có nhà hoạt động chính trị chuyên nghiệp. Những tiếng nói đơn lẻ xuất phát từ bức xúc cá nhân dù tạo ra những cơn sóng phẫn nộ gay gắt vẫn dường như chưa đủ mạnh để lay chuyển tận gốc rễ nhận thức xã hội. Việt Nam cần nhiều hơn những người có thể mang lại "cảm hứng" như Trần Huỳnh Duy Thức, những người không chỉ có thể phác họa "con đường mới" cho Việt Nam mà còn có thể lay tỉnh được cơn ngủ vùi của tầng lớp lao động lẫn sinh viên ; những người không chỉ có thể giúp xóa được tâm lý sợ hãi của người dân mà còn lay chuyển được cả những ông nghị vốn quen gật hoặc viên chức chính quyền lẫn quân đội…
Thời điểm hiện tại, chính quyền vẫn rất mạnh, xét về khả năng duy trì và bảo vệ chế độ. Họ có một quân đội trung thành, một bộ máy an ninh khổng lồ, một mô hình chính trị cùng "một hệ" xuyên suốt từ trung ương xuống địa phương. Tuy nhiên, chế độ chưa bao giờ hỗn loạn và suy yếu từ bên trong nghiêm trọng như lúc này. Chỉ là hoang tưởng nếu tin rằng chế độ "vững như bàn thạch" trong khi họ không bao giờ ngừng gây oán thán bằng các chính sách bất cận nhân tình. Ngòi nổ liên tục được chính quyền tạo ra. Rơm được chất đống. Chỉ thiếu mồi lửa. Dù chưa có cuộc biểu tình nào đủ sức lật đổ chế độ nhưng ngày càng nhiều có những vụ đơn lẻ mang màu sắc thậm chí tiêu cực hơn chẳng hạn các vụ đánh trả, giết chết công an hoặc các vụ đặt bom ám sát viên chức chính quyền. Tâm lý thù ghét, mất niềm tin, thậm chí khinh bỉ, đối với chính quyền, đang lan rộng, vô phương chặn đứng.
Những người "thuộc nằm lòng" lý thuyết cộng sản đều biết rằng mâu thuẫn xã hội là một trong những nguy cơ lớn nhất đe dọa chế độ cầm quyền. Điều này đang diễn ra mỗi lúc mỗi gay gắt. Những tay "cộng sản trung kiên" cũng biết rõ rằng mâu thuẫn nội bộ là một "đại kỵ" có thể dẫn đến sụp đổ chế độ. Điều này cũng đang bùng nổ. Một cách tổng quát, Việt Nam đang hội đủ "điều kiện" ở giai đoạn "tiên khởi" dẫn đến sự vỡ bờ của một cuộc cách mạng, từ việc bầu cử phi dân chủ ; sự thiếu vắng nền tư pháp độc lập ; sự bưng bít thông tin và bịt miệng báo chí ; sự trấn áp tàn bạo người dân ; sự hình thành và bao che tầng lớp đặc quyền đặc lợi ; sự tham nhũng hủ hóa cực kỳ nghiêm trọng ; đến tình trạng vi phạm thô bạo quyền tư hữu đất đai…
Ở thời điểm này, không ai có thể nghĩ đến khả năng xảy ra chính biến ở Việt Nam. Cũng gần như không ai hình dung có một cuộc cách mạng "long trời, lở đất" lột xác diện mạo chính trị quốc gia. Hiện tại là những khó khăn cần nhiều nỗ lực để vượt qua cho một tương lai dân chủ. Hiện tại cũng đầy khó khăn và thách thức cho tương lai của chính chế độ. Nhà cầm quyền đang lâm vào tình thế bế tắc trong việc tìm chỗ đứng thuyết phục và xây dựng niềm tin người dân, vì họ cùng lúc tước đoạt chỗ đứng người dân và những quyền căn bản của họ. Chẳng ai tin chế độ có thể nhượng bộ thay đổi. Trong khi đó, người dân ngày càng thay đổi cái nhìn về chính quyền. Đó là điều căn bản để tạo ra "bào thai" cho một cuộc cách mạng, ít nhất là cách mạng nhận thức. Từ cách mạng nhận thức đến cách mạng hành động cần một thời gian "ấp ủ". Vấn đề là sự khát khao thay đổi luôn cần được ấp ủ, luôn cần được nuôi nấng và duy trì, luôn cần được gieo hy vọng, kể cả khi đối mặt những thực tế hiện tại dường như bế tắc…
Mạnh Kim
*********************
Venezuela "tháo chạy" : sự sụp đổ của một "tấm gương xã hội chủ nghĩa" ?
Hoa Nghi, VNTB, 25/01/2019
Venezuela, đất nước từng được báo chí Việt Nam ca tụng như một "tấm gương, một tình anh em đồng chí thắm thiết, một chủ nghĩa anh hùng, một khát vọng xã hội chủ nghĩa" đã ngày càng suy kiệt về đời sống kinh tế - xã hội.
Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro – một con người xuất thân từ tài xế, một thân phận đúng quy trình của cái gọi là "giai cấp nhân dân lao động", và vị Tổng thống này đã đưa một quốc gia từ giàu có bậc nhất Mỹ La-tinh trở thành một quốc gia mà người dân buộc phải "lục thùng rác tìm miếng ăn".
Vì sao ? Bởi đơn giản, kể từ khi Hugo Chavez lên nắm quyền, ông ta dựa vào triết lý "đào múc xúc bán tài nguyên" (một triết lý quản trị quốc gia rất cộng sản), dần hình thành một nền kinh tế có sẵn và đầy tham nhũng. Chính vì vậy, khi Maduro lên nắm quyền Tổng thống sau cái chết của Hugo Chavez năm 2013, thì một năm sau - nền kinh tế vốn phụ thuộc vào dầu mỏ đã gặp khó khăn bởi giá dầu toàn cầu giảm trong năm 2014, các doanh nghiệp không còn có thể nhập khẩu hàng hóa với tốc độ như trước, giá cả tăng vọt và lạm phát. Và sự co lại của GDP ở Venezuela trong giai đoạn 2013-2017 nghiêm trọng hơn so với Mỹ, trong cuộc Đại khủng hoảng, hay Nga và Cuba sau sự sụp đổ của Liên Xô.
Sự khủng hoảng này ảnh hưởng nặng nề đến điều kiện sống của hàng triệu người.
Thế nhưng Nicolas Maduro vẫn tại vị hết lần này qua lần khác thông qua hệ thống bầu cử dựa trên quyền lực vũ trang (cảnh sát và quân đội) cũng như chính sách "miếng bánh chống chết đói" để giữ bằng được quyền lực của mình.
Mọi chuyện có vẻ đã khác đi khi hàng triệu người dân Venezuela đã đổ xuống đường. Lãnh đạo phe đối lập ở Venezuela, ông Juan Guaido, ngày 23/1 đã tự nhận trở thành tổng thống lâm thời của quốc gia này và nhận được sự ủng hộ của Mỹ cùng nhiều quốc gia khác.
Mỹ trong tuyên bố của mình đã tỏ rõ tính chất bảo hộ dân chủ, cái làm nên tính "siêu cường" của nước này : "Người dân Venezuela đã dám nói lên tiếng nói chống đối ông Maduro và chính quyền của ông ấy, yêu cầu tự do và thượng tôn pháp luật... Tôi sẽ tiếp tục dùng toàn bộ sức mạnh kinh tế và ngoại giao của Mỹ để áp lực phục hồi dân chủ cho Venezuela", ông Trump nói.
Bình luận về sự kiện này, Facebooker Nguyễn Việt Thắng chia sẻ trên Facebook cá nhân rằng, sự xuống đường của người dân hay sự tháo chạy của Tổng thống Nicolas Maduro chính là hệ quả của "tuyên truyền dối trá, bưng bít sự thật, quan chức phè phỡn, dân tình khốn khổ". Quan điểm của ông Thắng là quan điểm của rất nhiều người dùng mạng xã hội Việt Nam sáng ngày 24/1.
Nếu Nicolas Maduro "tháo chạy" thực sự, thì điều này gây ra sự nuối tiếc của hàng triệu người. Vì sau sự sụp đổ của Liên Xô và liên minh Đông Âu, thế giới dường như mất cảnh giác với giới cánh tả mang yếu tố cộng sản. Khi Hugo Chavez lên nắm quyền, thế giới lập tức có thêm một "tấm gương sáng về chủ nghĩa xã hội hay xã hội chủ nghĩa" để soi vào. Chưa bao giờ người dân thế giới nhận thức về hiện thực xã hội chủ nghĩa sống động đến thế, cái chủ nghĩa mà dễ dàng phá hủy một quốc gia, mặc dù quốc gia đó đầy đủ tài nguyên và tiềm lực con người. Nếu so với Triều Tiên, thì Venezuela có tính "biểu tượng" hơn, vì nó có hệ thống bầu cử, có cái gọi là "đối lập", và về mặt thông tin, nó hoàn toàn không đóng kín như Triều Tiên, thế giới vì thế có cái để nhìn vào và đối sánh.
Venezuela cho thấy câu chuyện cái mô hình và thể chế xã hội chủ nghĩa tiếp tục bị thải loại như một quan điểm tất yếu của thực tiễn và lịch sử, sự kéo dài của cái mô hình này chỉ khiến cho mạng người bị rẻ rúng và đời sống bị ngả giá giữa "đói hay là chết" với mô hình bầu cử giả hiệu. Venezuela cũng cho thấy sự quan tâm và thức tỉnh, cảnh giác của nhiều quốc gia trên thế giới, bởi ngay khi hàng triệu người xuống đường, hàng loạt quốc gia có nền kinh tế phát triển đã nhanh chóng công nhận thủ lĩnh đối lập Juan Guaido, người 35 tuổi là Tổng thống tạm thời. Và tất nhiên, cũng có vài quốc gia mê muội khác chống lại sự kiện xuống đường của nhân dân Venezuela, những quốc gia bảo hộ cho sự độc tài và lạm quyền lực : Mexico, Bolivia và Cuba (hai trong số này là nước xã hội chủ nghĩa, còn Mexico thì có vị Tổng thống cánh tả).
Lại nói về Juan Guaido, 35 tuổi, người vừa được Mỹ và hàng loạt quốc gia khác công nhận, ông là ai ? Ông là lãnh đạo phe đối lập, người đứng đầu Quốc Hội, và là người có tuyên bố gây chú ý rằng, ông Maduro không phải là một nhà cai trị hợp pháp và bản thân Juan Guaido sẵn sàng chịu trách nhiệm chuyển đổi chính quyền.
Chính tuyên bố gây chú ý này, đã khiến Juan Guaido vượt ra khỏi một nhà lãnh đạo đối lập, trở thành một người lãnh đạo quốc gia tiềm năng mà nhiều người ở Venezuela và bên ngoài kỳ vọng. Nói cách khác, tính trách nhiệm, tính kiểm soát quyền lực, tính thách thức sự độc tài và lũng đoạn đã trở thành "bà mụ", nâng đỡ Juan Guaido trở thành một Tổng thống hợp hiến trong tương lai. Nhưng điều cốt lõi là, Guaidó không bao giờ muốn rời khỏi đất nước của mình, ông muốn tạo ra sự thay đổi bắt nguồn từ chính vùng đất của mình.
Ngoài ra, ý thức chính trị của người dân Venezuela là rất quan trọng, hàng triệu người xuống đường ngày 23/1, nằm trong tiến trình xuống đường trước đó của người dân.
Năm 2014, hàng ngàn người đã xuống đường để phản đối lạm phát và điều kiện sống. Chính phủ đã đàn áp các cuộc biểu tình, khiến ít nhất 11 người chết.
Năm 2015, lần đầu tiên các chính trị gia đối lập giành được đa số trong cơ quan lập pháp - Quốc hội - trong gần hai thập kỷ.
Năm 2016, chính phủ Venezuela đã tước bỏ quyền lực của Quốc hội để giám sát nền kinh tế và vào tháng 3.2017, Chính phủ đã giải tán Quốc hội. Các cuộc biểu tình sau đó đã khiến hơn 100 người chết và 1.000 người bị bắt.
Và tất nhiên, những kẻ ủng hộ và trung thành với Maduro luôn đổ lỗi về sự hỗn loạn, xung đột, bạo lực, yếu kém, nghèo đói của đất nước chính từ phe đối lập hay thế lực thù địch nước ngoài,… Một cách đổ lỗi rất đúng quy trình ở các nước xã hội chủ nghĩa.
Sự kiện ngày 23/1 tại Venezuela được trang New York Times bình luận rằng, dù cho cộng đồng quốc tế đang gia tăng áp lực, nhưng điều này không có nghĩa là chế độ sẽ sụp đổ. Nếu điều gì đó đã được chứng minh, thì giải pháp cuối cùng phải đến từ trong nước, không phải từ bên ngoài.
Đó là sự thức tỉnh trong nhân dân, làm nên chủ quyền nhân dân.
Hoa Nghi
********************
Biến động chính trị Venezuela : Thông điệp cho lãnh đạo Việt Nam (VOA, 25/01/2019)
Biến động chính trị và cuộc nổi dậy của nhân dân Venezuela đòi lật đổ tổng thống xã hội chủ nghĩa Nicolas Maduro đang thu hút sự chú ý của nhiều người dùng mạng xã hội Việt Nam trong những ngày qua.
Những người ủng hội phe đối lập biểu tình chống lại chính phủ của Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro hôm 23/1. Biến động chính trị này đang thu hút sự quan tâm của nhiều người Việt Nam vì cùng là xã hội chủ nghĩa.
Hai nhà hoạt động dân chủ và nhân quyền nhận định với VOA rằng nhiều người Việt Nam đang quan tâm đến cuộc khủng hoảng này vì người dân Venezuela muốn lật đổ chính quyền xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam áp dụng và nó có thể là một thông điệp cho những nhà lãnh đạo Việt Nam.
Hôm 23/1, hàng trăm ngàn người dân Venezuela đã đổ xuống các đường phố yêu cầu chấm dứt chế độ xã hội chủ nghĩa của ông Maduro trong khi nhà lãnh đạo đối lập Juan Guaido tự tuyên xưng là tổng thống lâm thời trong lúc khủng hoảng chính trị ở quốc gia Nam Mỹ này lên tới đỉnh điểm.
Nhiều người dùng Facebook ở Việt Nam chia sẻ những hình ảnh của cuộc biểu tình ở Caracas kèm theo những lời bình luận mà phần lớn là ủng hộ sự nổi dậy của người dân Venezuela để đánh đổ chế độ xã hội chủ nghĩa.
Một Facebooker tên Thanh Ngo viết rằng "Chỉ vì tham vọng của một vài người theo chủ nghĩa cộng sản xã hộimà đẩy cả dân tộc vào cảnh lầm than" khi bình luận về một bài viết được chia sẻ trên mạng xã hội với tựa đề "Venezuela : Từ một cường quốc kinh tế tới cảnh... người dân bới rác tìm ăn".
Nguyễn Chí Tuyến, một nhà hoạt động dân chủ trong nước, cho biết lý do tại sao đây lại là một chủ đề ‘hot’ trên mạng xã hội Việt Nam lúc này.
"Lý do mà (người Việt Nam) quan tâm là vì đất nước Venezuela mặc dù xa Việt Nam nhưng họ có một thể chế từ thời ông Hugo Chavez và bây giờ là ông (Nicolas) Maduro theo con đường chủ nghĩa xã hội nên có nét giống với Việt Nam", anh Tuyến nói từ Hà Nội. "Cho nên khi chuyện chính trị xã hội xảy ra ở Venezuela thì đương nhiên người ta sẽ nhìn vào đó dưới nhiều góc độ khác nhau, mà đặc biệt người dùng mạng xã hội ở Việt Nam rất vui mừng khi thấy người dân Venezuela xuống đường để đấu tranh đòi dân chủ".
"Thông điệp cho lãnh đạo Việt Nam"
Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Quang A, cũng là một nhà hoạt động nhân quyền ở Việt Nam, cho VOA biết rằng ông cũng như dư luận trên mạng xã hội quan tâm nhiều về biến động ở Venezuela vì "từ ông (Nguyễn Minh) Triết đến ông (Nguyễn Phú) Trọng đều đã rất hữu nghị với chế độ độc tài này".
"Mọi người quan tâm chủ yếu đến một bài học cho các nhà lãnh đạo Việt Nam rằng ‘hãy coi chừng’ bởi vì Venezuela nó thế thì Việt Nam cũng có thể xảy ra như thế. Đấy là một kiểu ám chỉ".
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro tại Hà Nội hôm 31/08/2015. (Ảnh chụp màn hình VOV)
Năm 2008, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết lúc đó thăm Venezuela và vào năm 2015, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp đón ông Maduro. Theo truyền thông trong nước, Việt Nam và Venezuela có quan hệ hữu nghị "tốt đẹp" và chứng kiến những bước phát triển mới trên nhiều lĩnh vực trong những năm qua.
Theo Tiến sĩ Quang A, cũng có những ý kiến trên mạng cho rằng người Việt Nam nên "theo gương Venezuela.
"Xuống đường đông như vậy, còn Việt Nam thì không thấy gì cả. Chỉ có xuống đường (ủng hộ) bóng đá là nhiều thôi".
"Hãy là một Venezuela tiếp theo !"
Hải Uyên, một Facebooker, trong một đăng tải trên trang cá nhân hôm 23/1 chia sẻ hình ảnh ông Guaido tuyên bố trở thành tổng thống lâm thời Venezuela kèm theo lời kêu gọi người dân Việt "hãy hành động trước khi quá muộn, hãy là một Venezuela tiếp theo !"
Hình ảnh người lãnh đạo trẻ Guaido cũng được nhiều người Việt Nam chia sẻ và tỏ lòng ngưỡng mộ cũng như mong ước một ngày nào đó sẽ có được một nhà lãnh đạo như vậy.
Người dùng Facebook Lê Hồng Song hôm 23/1 đưa ra những cảm nhận cá nhân của mình về tân tổng thống lâm thời 36 tuổi, người vừa được Tổng thống Mỹ Donald Trump công nhận, trong đó Facebooker này ca ngợi ông dám đứng lên cạnh người dân để "chiến đấu chống chế độ độc tài, xóa bỏ chủ nghĩa xã hội". Ông Song ước muốn rằng "nếu Việt Nam cũng có những con người như thế này… ?".
Một ngày sau khi biến động bùng nổ ở Venezuela, chính phủ Hà Nội hôm 25/1 nói rằng "Việt Nam luôn quan tâm, theo dõi và mong muốn Venezuela hòa bình, ổn định".
Tiến sĩ cho rằng "giới lãnh đạo Việt Nam cũng phải theo dõi và họ cũng phải rút ra những bài học" từ sự biến động này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 9 vừa qua kêu gọi các nước trên thế giới "chống lại chủ nghĩa xã hội" và gọi đó là một "bi kịch của nhân loại". Ông nêu tên Venezuela như là một ví dụ tiêu biểu khi cho rằng "hơn 2 triệu người chốn chạy khỏi đất nước vì chế độ xã hội chủ nghĩa của Maduro".
******************
Venezuela có là bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ? (RFA, 24/01/2019)
Biến động chính trị tại đất nước Venezuela ở Nam Mỹ xa xôi trong những ngày này khiến nhiều người Việt Nam quan tâm. Có ý kiến cho rằng chính quyền Hà Nội cần xem đó là một bài học để có hành xử đúng đắn không để rơi vào tình thế của đất nước Venezuela hiện nay.
Tổng thống lâm thời Guaido đang phát biểu trước người dân Venezuela. AFP
Nhà báo Phạm Thành từ Hà Nội nhận định rằng để người dân Việt Nam đứng lên phản đối như người dân Venezuela thì chưa đến lúc :
"Tôi thấy rằng từ khi cộng sản cai trị cho tới nay là hơn 70 năm thì tất cả gia đình không chỉ đồng bào miền Nam đâu mà ngay cả miền Bắc từ năm 1945 đến bây giờ thì tội ác gây ra cũng trần trấc- óc hư rồi. Người dân Việt Nam nói chung biết điều đó nhưng vì người còn có ăn chưa bị rơi vào tận cùng khó khăn, cứ phải ép và tận cùng, thấy quan tài thì họ nhỏ lệ đó là lịch sử người Việt Nam xưa đến nay".
Còn đối với nhà báo Ngô Nhật Đăng thì để thay đổi một cách hòa bình và có thể chấp nhận được thì các nhà lãnh đạo Việt Nam không cần thiết phải thay đổi hoàn toàn.
"Tình hình tại Việt Nam nếu như các nhà lãnh đạo nhìn ra được xu thế của thế giới, cũng không cần chế độ phải thay đổi hoàn toàn mà chỉ cần nới lỏng quyền lực tức là mở nắm tay ra cho xã hội dân sự phát triển và động viên sức mạnh của toàn dân tộc thì mọi sự sẽ khác. Chúng ta cũng đã thấy rằng cái quy luật của thế kỷ này là mọi sự thay đổi là bắt đầu từ bên dưới chứ không phải từ bên trên".
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng đã có trả lời báo chí liên quan đến biến động chính trị gần đây ở Venezuela. Theo bà này thì Việt Nam luôn quan tâm, theo dõi, và mong muốn Venezuela hòa bình, ổn định.
Nhiều nhà quan sát chính trị Việt Nam chia sẻ nhận định trên các trang cá nhân của mình rằng, sau sự kiện tổng biểu tình tại quốc gia xã hội chủ nghĩa Venezuela, thì có nhiều lo ngại từ các cấp lãnh đạo Việt Nam.
Nhà báo Ngô Nhật Đăng khẳng định với chúng tôi rằng điều này chắc chắn có.
"Chúng ta thấy một số báo chí cũng đưa một số tin dù nó không hoàn toàn khách quan nhưng chúng ta cũng thấy tuyên bố của Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng tỏ ra lo lắng và khuyên hai bên kiềm chế để không xảy ra bạo lực. Chắc chắn bài học của Venezuela cũng sẽ là bài học cho Việt Nam".
Nhà báo Phạm Thành cũng có cùng nhận định :
"Hiện nay tôi cho rằng rất nhiều ông đang bóp đầu lên trán lo lắng cho thân phận của mình và đang tìm cách để giải bài toán này như thế nào. Nhiều người hy vọng cải cách lại thành xã hội dân chủ nhưng điều đó khó lắm, tại vì họ làm được điều đó họ phải vượt qua được chính mình tức là phải tự khai tử họ thì mới bỏ chủ nghĩa xã hội chuyển qua dân chủ được. Cho nên nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam không được lâu dài nhưng sụp đổ là phải có áp lực đấu tranh từ nhân dân và nhất định phải có sự yểm trợ từ quốc tế và đặc biệt là Hoa Kỳ thì mới nhanh chóng thành công được".
Đụng độ giữa lực lượng chức năng và người dân Venezuela. AFP
Ngoài ra, nhà báo Phạm Thành còn cho biết thêm hai quốc gia cùng muốn đi lên chủ nghĩa xã hội, tức là cùng một ý thức hệ, cùng muốn xây dựng xã hội theo chủ nghĩa cộng sản là không công nhận quyền sở hữu , không có tự do dân chủ, tài sản là của nhà nước quản lý chứ không phải nhân dân, nghĩ theo đảng và nói theo đảng, làm theo đảng và ai chống lại thì bị tiêu diệt.
Tuy nhiên, xu thế đó không thể tồn tại mãi mà phải thay đổi nếu không sẽ đến một lúc ‘tức nước vỡ bờ’ :
"Bây giờ họ phải cải cách thôi nếu không muốn đổ máu và có thể chấp nhận được. Venezuela cũng như Việt Nam thôi người ta mong muốn là chế độ bỏ độc quyền đi tổ chức chế độ dân chủ và trao quyền tự quyết cho dân nhưng tôi chưa thấy nước cộng sản nào cầm quyền mà cải cách được như thế. Nếu không có áp lực, không có mâu thuẫn đến giai đoạn phải bung ra thì điều đó khó xảy ra lắm".
Đồng thuận với điều này, nhà báo Ngô Nhật Đăng cho rằng những nét cơ bản các trạng thái chính trị của Venezuela, Trung Quốc và Việt Nam đều giống nhau, dù có đôi nét riêng, nhưng bây giờ toàn thể thế giới đều nhận thấy không thể đi theo con đường đó nữa :
"Sự thay đổi của thế kỷ 21 là sự thay đổi của tầng lớp tri thức chứ không còn là khởi nghĩa nông dân như thời thế kỷ 18,19 và thời phong kiến nữa. Tất nhiên bây giờ chúng ta thấy lực lượng tri thức đông hơn, ngay tại Việt Nam sinh viên bây giờ chắc chắn đông hơn và số lượng nhiều hơn người nông dân nên để cho sự thay đổi nó ôn hòa thì chúng ta phải đi những con người đó mới tránh được những sự lo ngại về chuyện trả thù, đỗ máu thì tất cả mọi người đều lo ngại cả".
Theo các chuyên gia mà chúng tôi tiếp xúc đều có chung nhận định rằng, để Việt Nam không phải rơi vào tình trạng như Venezuela trong tương lai thì phải có sự đồng thuận từ hai phía chính quyền và người dân. Lãnh đạo phải dũng cảm lắng nghe và phải có sự thay đổi từ bên trên giống như là một sáng kiến để huy động sức mạnh của dân tộc, ‘túi khôn’ của dân tộc nằm trong dân chúng.
Venezuela là quốc gia theo chế độ xã hội chủ nghĩa và là đất nước giàu có với lượng dầu mỏ khổng lồ. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của các ông Hugo Chavez, Maduro đã khiến Venezuela rơi vào tình trạng nghèo đói, thất nghiệp, thiếu lương thực và nhu yếu phẩm cho cuộc sống hằng ngày ; lạm phát lên tới hàng ngàn phần trăm cùng bao tồi tệ khác đã khiến người dân đồng loạt xuống đường tổng biểu tình yêu cầu phế truất tổng thống Maduro hôm 23/1 vừa qua.
****************
Giới quan sát Việt Nam nói gì về diễn biến Venezuela ? (BBC, 25/01/2019)
Giới quan sát người Việt Nam bình luận với BBC rằng diễn biến Venezuela cho thấy "mọi tham vọng quyền lực đều sẽ bị trả giá nếu không hướng về phía tự do và hạnh phúc của nhân dân".
Chủ tịch Quốc hội Venezuela Juan Guaido và những người ủng hộ ông
Hôm 24/1, mạng xã hội ghi nhận sự bàn tán rôm rả của các blogger Việt Nam trước tin xảy ra biểu tình hàng vạn người tại Venezuela trong lúc Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công khai tuyên bố thừa nhận lãnh đạo đối lập Venezuela Juan Guaido là tổng thống tạm quyền.
Hôm 24/1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng được các báo dẫn lời : "Việt Nam luôn quan tâm, theo dõi và mong muốn Venezuela hòa bình, ổn định".
"Việt Nam cũng mong muốn góp phần thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt với Venezuela".
'Bài học nóng hổi'
Hôm 24/1, Giáo sư Tương Lai nói với BBC qua điện thoại từ TP Hồ Chí Minh : "Theo như tôi cảm nhận thì diễn biến Venezuela là tin vui với nhiều người dân Việt Nam".
"Tôi rất mừng khi tình hình Venezuela hôm nay cho thấy những chế độ độc tài, toàn trị không thể tồn tại được và sớm hay muộn thì những kẻ độc tài, thể chế độc tài, phi dân chủ cũng phải chịu số phận bị lật đổ".
"Theo tôi, đây cũng là bài học nóng hổi cho giới chức lãnh đạo Việt Nam vì họ xây dựng chế độ toàn trị và luôn nghĩ Venezuela là đồng chí với nhau".
"Tôi cũng nghĩ rằng trong vụ này, Mỹ gửi thông điệp đến chế độ toàn trị ở Việt Nam khi tuyên bố họ có những lựa chọn cho Venezuela".
"Tôi có cảm nhận người dân Việt Nam nói chung đều muốn được sống trong tự do, không bị đe dọa, nhưng có thể những người dân ở miền núi, nông thôn không nắm được thông tin đầy đủ, khách quan về thế giới bên ngoài".
"Điều này là do tự do báo chí bị bóp nghẹt, và mới đây là luật An ninh mạng có hiệu lực".
"Nhìn từ sự đón nhận diễn biến Venezuela, có thể thấy quần chúng Việt Nam luôn đứng về phía tiến bộ, chống áp bức, bất công, ngả về dân chủ và chống chế độ toàn trị".
Ông Guaidó tuyên bố mình là "quyền tổng thống" hôm thứ Tư
'Thay đổi trong hòa bình'
Hôm 24/1, nhà văn, nhà quan sát Nguyễn Viện nói với BBC : "Theo những gì tôi biết về Venezuela hôm nay, đã có hàng triệu người xuống đường đòi lật đổ chính quyền của ông Nicolas Maduro. Trong nhiều năm qua, cũng đã có nhiều cuộc biểu tình tương tự để chống lại chế độ tài theo khuynh hướng xã hội chủ nghĩa này, nhưng không thành công".
"Dù ông Maduro và người tiền nhiệm Hugo Chavez đã hoàn toàn bất xứng khi tạo ra một xã hội đổ vỡ và thất bại toàn diện, từ lý thuyết đến thực hành, đẩy nhân dân mình vào đói khổ cùng cực".
"Tình hình hôm nay đã có vẻ khác. Điều đáng chú ý trong cuộc nổi dậy này là đã có một lãnh đạo hợp pháp về mặt pháp lý, ông Juan Guaido, 35 tuổi, chủ tịch quốc hội và được sự đồng thuận của các đảng đối lập cũng như toàn thể nhân dân Venezuela".
"Ông Guaido đã tuyên thệ làm tổng thống lâm thời và được Mỹ cũng như một số chính phủ khác trong vùng công nhận. Đây là một trường hợp khá hiếm hoi khi phe nổi dậy và ông Guaido chưa thực sự chính thức chiến thắng".
"Chúng ta có thể nhìn thấy rõ có yếu tố "can thiệp từ nước ngoài". Tuy nhiên, điều này không phải là chưa từng xảy ra. Và theo tôi, nó cần thiết phải được thể hiện bởi tính nhân đạo khách quan trước sự đau khổ, tuyệt vọng của nhân dân Venezuela mà không một ai có thể phủ nhận".
"Nhân dân Venezuela cần được tự do cũng như có một cuộc sống ấm no. Thế giới đang hướng về họ với hy vọng công lý sẽ chiến thắng trước những tham vọng quyền lực một cách bệnh hoạn như chế độ Maduro".
"Liên hệ với tình hình Việt Nam. Tôi tin rằng một Juan Guaido trẻ trung, can đảm sẽ gợi cảm hứng cho tuổi trẻ Việt Nam một cách tích cực. Tôi cũng mong các nhà lãnh đạo trong nước luôn biết lắng nghe nhân dân của mình, kịp thay đổi trong hòa bình. Tất cả mọi tham vọng quyền lực đều sẽ bị trả giá nếu nó không hướng về phía tự do và hạnh phúc của nhân dân".