Sau nhiều ngày đắn đo, suy nghĩ, cân nhắc, dưới sức ép của lưỡng viện quốc hội cũng như để trả lời sự hăm dọa của Trung Quốc - không được ký 2 dự luật (Hong Kong Human Rights and Democracy Act) và (Protect Hong Kong Act) - ông Donald Trump cuối cùng đã quyết định phê chuẩn 2 dự luật này trước khi đi nghỉ những ngày lễ Tạ Ơn (Thanksgiving) ở Mar-A-Lago.
Việc ký 2 dự luật Hong Kong Human Rights and Democracy Act và Protect Hong Kong Act được người dân Hongkong hoan hô, vui mừng
Quyết định đặt bút ký của ông Donald Trump khiến nhiều người ngạc nhiên. Đa số dư luận đều nhận định rằng ông sẽ dùng quyền phủ quyết bỏ túi (Pocket Veto) để tránh làm mất lòng ông Tập Cận Bình - ngâm dấm 2 dự luật trên trong 10 ngày, không ký, để cho 2 dự luật tự động trở thành đạo luật - vì đã được lưỡng viện quốc hội chuẩn thuận với hơn 99% ở hạ viện, 100% ở thượng viện.
Việc ký 2 dự luật trên không những được người dân Hongkong mà cộng đồng người Việt hải ngoại cũng như trong nước hoan hô, vui mừng khá cuồng nhiệt, ca tụng ông trên mạng xã hội FB với những lời có cánh. Với người dân Hongkong, việc hoan nghênh chuyện ký 2 đạo luật rất dễ hiểu bởi nó xác nhận thêm một lần nữa chính sách ngoại giao của Mỹ đối với Hongkong.
Tuy nhiên, với những người hiểu biết rõ về thể chế chính trị, hiến pháp của Mỹ thì việc ký hay không ký 2 dự luật trên chỉ là hình thức, nguyên tắc, khi 2 dự luật đã được Quốc hội thông qua gần như tuyệt đối.
Hơn ai hết, ông Tập Cận Bình và nội các, những nhà ngoại giao Trung Quốc đều hiểu rằng dù ông Trump không ký thì 2 dự luật vẫn được thông qua. Như vậy tại sao Bộ Ngoại giao Trung Quốc lại 2 lần gọi đại sứ Mỹ ở Bắc Kinh đến để chuyển lời hăm dọa đến ông Donald Trump - không được phép ký ?
Câu trả lời thật đơn giản. Chỉ là những trò vờ vịt, biểu diễn sức mạnh giống như 2 đấu thủ trên võ đài đô vật Mỹ (Wrestling) mà khán giả dễ dàng nhận ra. Đấm, đá, quật, quăng, dẫm, đạp, kẹp cổ, bẻ chân, bẻ tay... chẳng thấy đối thủ nào đau dớn, rên la hay bị thương tật… sau trận đấu.
Donald Trump đã tự sướng, đưa lên mạng Twitter tấm hình của ông được chỉnh sửa từ một phần mềm, ráp đầu của ông vào thân hình võ sĩ của tài tử Silvester Stallone trong phim Rocky 3 với những bắp thịt cuồn cuộn, rắn chắc như thép
Chính vì vậy nên sau khi ký, ông Donald Trump đã tự sướng, đưa lên mạng Twitter tấm hình của ông được chỉnh sửa từ một phần mềm, ráp đầu của ông vào thân hình võ sĩ của tài tử Silvester Stallone trong phim Rocky 3 với những bắp thịt cuồn cuộn, rắn chắc như thép – như một câu trả lời những hăm dọa của Tập Cận Bình – dĩ nhiên chỉ để phô diễn cho những ai ái mộ, ủng hộ ông, riêng họ Tập thì đã nắm tẩy của ông từ lâu.
Thật ra Đạo luật Dân chủ và Nhân quyền cho Hongkong đã có từ năm 1992, đạo luật vừa được ông Trump ký , S.1838 chỉ có thay đổi và thêm một số điểm. Đạo luật thứ hai Protect Hongkong Act là S.2170 thì hoàn toàn mới, cấm Tổng thống ký giấy phép xuất khẩu các loại đạn đặc biệt, kể cả các công cụ trang bị cho cảnh sát, lực lượng hổ trợ cảnh sát dùng trong việc đàn áp biểu tình như lựu đạn cay, còng số 8, đạn cao su…
Vấn đề quan trọng là 2 đạo luật trên sẽ được ông Trump và nội các thi hành ra sao ? Chắc chắn ông Donald Trump và nội các khi thi hành 2 đạo luật này sẽ diễn giải theo ý kiến riêng như thế nào để không bị thế giới chỉ trích, lên án, đồng thời không mất lòng ông Tập Cận Bình.
Hơn thế nữa, sau khi 2 đạo luật được chuẩn thuận, tòa Bạch Ốc cũng đưa ra 2 thông cáo của ông Trump.
Thông cáo thứ nhất nói rằng :
Ông Donald Trump ký 2 đạo luật đó là do lòng kính trọng của ông với chủ tịch Tập Cận Bình và người dân Hongkong. Hai đạo luật đó được ban hành với niềm hi vọng rằng, các nhà lãnh đạo cũng như đại diện của Hongkong sẽ giải quyết các bất đồng một cách ổn thỏa, êm đẹp để Hongkong được hòa bình và thịnh vượng lâu dài cho tất cả mọi người.
Thông cáo thứ hai mới đáng "quan ngại" vì sự không rõ ràng. Thông báo này nói là một số điều khoản của đạo luật theo hiến pháp, có thể ảnh hưởng, giới hạn thẩm quyền của tổng thống trong chính sách đối ngoại của Mỹ, tuy nhiên không ai rõ là ông Trump muốn nói đến điều khoản nào.
Nội các của tôi (ông Trump) sẽ thi hành từng điều khoản của đạo luật một cách cân nhắc, phù hợp với thẩm quyền hiến định của tổng thống trong chính sách đối ngoại.
Vậy là sao ? Hiểu một cách thông thường về thông cáo thứ hai, tổng thống Donald Trump có thể sẽ tùy nghi sử dụng quyền hành pháp của mình trong việc thi hành các điều khoản của đạo luật nói trên. Hoặc nói cách khác, ông Trump sẽ không để bị Quốc hội trói tay trong chính sách đối ngoại với Trung Quốc.
Phải chăng đây là một tín hiệu (ngầm) của tổng thống Donald Trump muốn gửi tới người bạn tuyệt vời của ông là chủ tịch Tập Cận Bình rằng : "Chủ tịch yên chí ! Chính sách của Mỹ với Hongkong sẽ không có gì thay đổi khi nào tôi còn ngồi trong tòa Bạch Ốc".
Hòa đàm của giai đoạn 1 về cuộc thương chiến Mỹ-Trung vẫn chưa được kết thúc. Phía Trung Quốc tiếp tục kéo dài đàm phán, cù cưa, lần lừa trong mọi chuyện cho dù ông Tập Cận Bình đang gặp vô vàn khó khăn trong tình hình nội bộ Trung Quốc.
Liệu ông Tập Cận Bình có hiểu được tín hiệu (ngầm) mà ông Donald Trump gửi tới cho mình ? Thời gian sẽ trả lời.
Thạch Đạt Lang
(30/11/2019)