Đây là hội nghị do Ngân hàng Nhà nước tổ chức nhằm đánh giá việc điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước năm 2019, hướng tới công việc năm 2020, qua đó thông điệp không thao túng tiền tệ được báo chí trong nước trích dẫn lên trang đầu các bản tin ngày 6/1/2020.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát biểu tại Hội nghị - Courtesy of Laodong - Edited RFA
Vào ngày 28/5/2019, Bộ Tài chính Hoa Kỳ xếp Việt Nam vào danh sách 9 quốc gia cần phải theo dõi về việc thao túng tiền tệ do chưa đáp ứng được một số tiêu chí của Mỹ.
Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính Việt Nam, giải thích rằng thao túng tiền tệ là khái niệm mà các nhà tài chính thế giới, đặc biệt IMF Quĩ Tiền Tệ Quốc Tế và Hoa Kỳ sử dụng khi nhìn thấy những dấu hiệu sau :
"Một là điều chỉnh đồng tiền của mình thấp hơn cái giá trị thực để từ đó đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa vào thị trường một quốc gia nào đó. Đương nhiên về mặt kinh tế nó sẽ giúp hàng hóa của mình khi xuất khẩu vào thị trường đối tác nó rẻ hơn, vì thế bán dễ hơn, chạy hơn".
"Điều thứ hai bị coi là thao túng tiền tệ là chính phủ đó có sự o bế về mặt giá trị của đồng tiền mà qua đó có thể tạo ra biến động không tương xứng, từ đó giành lợi thế về mặt kinh tế cũng như về mặt thương mại với các quốc gia trên thế giới cũng như với các đối tác chủ yếu. Và như Mỹ định nghĩa thì thao túng tiền tệ còn được xem xem xét bằng việc cán cân thanh toán của quốc gia đó thặng dư so với nước đối tác, đặc biệt với Mỹ từ 20 tỷ USD trở lên. Như vậy cái quan trọng nhất và là điểm mấu chốt chính là việc chính phủ sử dụng quyền năng của mình để làm cho giá trị đồng tiền của quốc gia mình thấp hơn cái giá trị thực tại so với các đồng tiền khác".
Được biết trong cuộc phỏng vấn với Fox Business News hôm 26 tháng 6 năm 2019, tổng thống Donald Trump đã nói : "Việt Nam là nước lạm dụng Mỹ nhất, còn hơn Trung Quốc". Phát biểu của Tổng thống Mỹ giữa lúc căng thẳng thương mại Mỹ Trung tăng cao khiến có sự lo ngại về khả năng Hoa Kỳ có thể cũng sẽ áp thuế nặng lên hàng hóa Việt Nam như hàng Trung Quốc.
Tuy nhiên theo kinh tế gia Phạm Chi Lan, nhận xét của ông Trump là ‘Việt Nam đang lạm dụng thương mại với Mỹ còn tệ hơn Trung Quốc’ có phần chưa thật xác đáng. Thực tế, bà nói, Trung Quốc xuất siêu sang Mỹ hơn 300 tỷ USD, còn Việt Nam xuất siêu sang Mỹ tuy có tăng lên mấy chục phần trăm trong mấy tháng đầu năm nhưng vẫn chỉ vài chục tỷ mà thôi.
Thống đốc Lê Minh Hưng khẳng định Việt Nam không thao túng tiền tệ, rằng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ không bao giờ dùng tỷ giá hầu tạo cạnh tranh với đối tác, thương mại, không can thiệp có chủ đích vào chính sách tiền tệ để tạo thuận lợi trong xuất nhập khẩu hàng hóa. Về khía cạnh cần bị theo dõi vì thao túng tiền tệ, tiến sĩ, chuyên gia tài chính Đinh Trọng Thịnh phân tích :
"Thặng dư cán cân thương mại của Việt Nam so với Mỹ trong những năm gần đây cũng tương đối lớn, trên dưới 20 tỷ, năm 2018 và 2019 cũng đã trên 20 tỷ rồi. Vì thế cho nên, như điều kiện đưa ra, Bộ Tài chính Mỹ phải đưa Việt Nam vào danh sách kiểm tra, giám sát chặc chẽ xem có thao túng tiền tệ không, và rõ ràng là Việt Nam phải có hồi báo vì Việt Nam là nước có độ mở cửa rất lớn. Năm 2019 xuất nhập khẩu đạt 517 tỷ USD. Nếu so với GDP thì nó hơn gấp đôi GDP. Năm 2018 cũng thế, nó bằng 2,03 lần GDP".
"Rõ ràng với tốc độ mở như thế thì kim ngạch xuất khẩu lớn như vậy, nếu bị Bộ Tài chính Mỹ xếp vào diện các quốc gia thao túng tiền tệ thì sẽ ảnh hưởng ngay đến việc Mỹ sẽ có những biện pháp về mặt kiểm tra giám sát đồng tiền cũng như mặt xuất khẩu hàng hóa và các doanh nghiệp Việt Nam sẽ gặp rất nhiều khó khăn ", chuyên gia tài chính Đinh Trọng Thịnh.
"Rõ ràng với tốc độ mở như thế thì kim ngạch xuất khẩu lớn như vậy, nếu bị Bộ Tài chính Mỹ xếp vào diện các quốc gia thao túng tiền tệ thì sẽ ảnh hưởng ngay đến việc Mỹ sẽ có những biện pháp về mặt kiểm tra giám sát đồng tiền cũng như mặt xuất khẩu hàng hóa và các doanh nghiệp Việt Nam sẽ gặp rất nhiều khó khăn".
Vì những lẽ đó, tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh, Việt Nam cũng phải tự xét lại xem mình có thể bị xếp vào và bị đối xử như những quốc gia thao túng tiền tệ hay không. Và cũng chính vì thế mà những lời phát biểu đầu năm của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ít nhiều là sự đánh giá và câu trả lời gián tiếp rằng Việt Nam sẽ không bao giờ dùng tỷ giá để tạo cạnh tranh với đối tác thương mai cũng như không bao giờ thao túng tiền tệ :
"Làm thế nào để Bộ Tài chính Mỹ cảm nhận được và thấy rằng Việt Nam không hề thao túng tiền tệ là điều rất quan trọng. Thực tế thì Việt Nam chuyển hóa từ nền kinh tế tập trung, bao cấp, sang nền kinh tế thị trường một thời gian tương đối lâu rồi. Nhưng rõ ràng việc thả cho đồng tiền tự hoạt động thì chắc còn lâu và còn nhiều vấn đề. Việt Nam theo đuổi cái gọi là quản lý tiền tệ một cách tự do hóa nhưng có sự chỉ đạo tập trung của Nhà Nước, từ đó đảm bảo lợi ích kinh tế được chia sẻ đều đến mọi người dân. Vì thế cho nên thả nổi tiền tệ thì chắc là không có mà nó sẽ theo phương thức là tỷ giá hối đoái có sự quản lý linh hoạt của Nhà nước".
Việt Nam cũng không bao giờ nghĩ đến chuyện phá giá đồng bạc của mình vì nhiều lý do, tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh nói tiếp :
"Bởi vì những năm 80, 85 đã đưa cho Việt Nam những bài học cay đắng, đó là phá giá đồng tiền một thì lạm phát có thể hai, ba… và rõ ràng lạm phát tự bào mòn tốc độ tăng trưởng. Từ bài học đó Việt Nam khẳng định sẽ không bao giờ dùng cái gọi là thao túng tiền tệ, hạ giá đồng tiền để tăng cường cạnh tranh".
Cũng tại hội nghị Triển khai Nhiệm vụ Ngân hàng 2020, một mặt nêu bật những thành tích ngành ngân hàng năm 2019 để từ đó đoan chắc Việt Nam không bao giờ thao túng tiền tệ, một mặt khác Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng cũng thừa nhận về những trách nhiệm chưa được thực hiện tốt.
Phải nghiêm túc thực hiện thì mới đạt kết quả tốt, và hy vọng là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thấm thía hơn nữa những bài học đã kinh qua để không lọt lưới thao túng tiền tệ, là góp ý cũa tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính Việt Nam. Ông Hy vọng Việt Nam sẽ đạt được mức tăng trưởng GDP hơn 7% mà Quốc hội đã đề ra.
Thanh Trúc
Nguồn : RFA, 07/01/2020