Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

19/01/2020

Đập Luang Prabang, vòng khăn tang trên đầu 13 tỉnh miền Tây Nam Bộ

Ngô Thế Vinh

Thủy đin Luang Prabang, thêm mt thm ha môi sinh cho Đng bng sông Cu Long Vit Nam và lưu vc

Thư gi 92 Đại biểu quốc hội 13 tnh Min Tây

Gửi 20 triu cư dân Đồng bằng sông Cửu Long

Gửi Nhóm bn Cu Long

dap1

Đồng bằng sông Cửu Long với cảnh hạn hán khốc liệt : khô hạn và xâm nhập mặn tàn phá Kiên Giang năm 2016 (Nguồn ảnh : TTXVN)

Chỉ còn hơn ba tháng na là hết hn tiến trình Tham khảo trước [10/2019–4/2020] cho dự án Luang Prabang. Nếu không có hành đng tc thi và chuyn biến quyết lit t phía Vit Nam, lễ đng th - ground breaking khởi công xây con đp Luang Prabang s din ra vào tháng 4/2020. Đó s là mt ngày tang tóc cho toàn th 20 triệu cư dân 13 tnh Min Tây, mà vòng khăn tang đó li do chính Nhà nước Vit Nam t qun lên đu người dân mình.

Với mt Đồng bằng sông Cu Long đã và đang b tn thương như hin nay, chúng tôi nhn đnh và c vi nim xác tín rng : dự án đp Luang Prabang do Việt Nam là ch đu tư, không nhng không có li lc gì cho dân cho nước mà hoàn toàn có hi, khiến cho c mt vùng Châu th là Đồng bằng sông Cửu Long ngày càng b tn thương trm trng hơn.

Bài viết này gi ti 92 v Đi biu quc hi ca 13 tnh Min Tây, mà chúng tôi kỳ vọng quý v như mtoán đặc nhim – task force, trong quyền hn có th phn ng nhanh, to bước đt phá, tránh được mt sai lm chiến lược trong lưu vc sông Mekong và c cu nguy Đồng bằng sông Cửu Long – vùng mà các v đang đi din.

Việt Nam : một sự vắng mặt rất khó hiểu

Bản tin tiếng Anh cui năm trên RFA ngày 30/12/2019, chính ph Lào cho biết Đp Luang Prabang có th s khi công 2020 sm hơn d kiến.

dap2

Những chiếc ghe buông neo trên b sông Mekong gn nơi xây đp thủy đin Luang Prabang bc Lào [ngun : RFA].

Bản tin viết : "Luang Prabang có thể được khi công xây trước kế hoch, sau con đp Xayaburi đã vn hành và đp Don Sahong đang chy th, và s là con đp thủy đin dòng chính th ba trên sông Mekong ca Lào.

Do được h tr ca chính ph Thái nên d án Luang Prabang có th có bước nhy vọt (leapfrogging) trước hai con đp Pak Beng và Pak Lay cho dù 2 d án này đã hoàn tt các giai đon Tham kho trước (prior consultation phases).

Một quan chc B Năng lượng và M ca Lào đã nói vi Đài Truyn hình S 3 ca Thái Lan rng chính ph Lào tin tưởng vào d án. Chansaveng Boungnong, tng giám đc Phân b Chính sách Năng lượng và Kế hoch ca Lào đã phát biu : "Chính ph Lào tin tưởng rng công ty xây đp Luang Prabang s đưa ra mt thiết kế tt" [Ghi chú của người viết : vn là công ty CH. Karnchang Thái Lan đã xây con đập Xayaburi].

Chansaveng còn nói thêm : "Dự án được tiến hành ging như đp Xayaburi, Luang Prabang có th được xây trước 2 con đp Pak Beng và Pak Lay".

Đài BBC tiếng Thái cũng tường thut rng Chansaveng đã tham d mt cuc hp về tiến trình Tham kho Trước trong cùng ngày tnh Nakkon Phanom Thái Lan. Cũng trong cuc hp này, Chansaveng phát biu tương t : "D án Luang Prabang này có th được khi công trước 2 con đp Pak Beng và Pak Lay vì được chính ph Thái h tr" [sic].

RFA đã không thể kim chng vi chính ph Bangkok v phát biu ca Chansaveng. Do d án được s đng h tr - project’s joint support, nên Lào hin đang thương tho vi chính ph Thái và các công ty Thái Lan v vic mua đin ca Lào và khi được ký kết công trình xây đập Luang Prabang s được khi công tiến hành sớm (1).

Nhận xét ca người viết : đọc qua sut bn tin, cho dù công ty quc doanh PetroVietnam PV Power là ch đu tư chính nhưng ch thy 2 đi tác Thái Lan và Lào cùng nhau thương tho đ tiến hành mau chóng dự án Luang Prabang và riêng Vit Nam thì hoàn toàn không được nhc ti – mt vng bóng phi nói rt khó hiu. Không l, Vit Nam góp 38% vn vào d án 2,3 t USD vi Lào, t nhng đng tin thuế m hôi nước mt ca người dân, ch đ đ vào mt canh bạc "được mt" cho 2 tay chơi là Lào – Thái trong khi ch đu tư PetroVietnam thì ch có vai trò đng ngoài quan sát.

Luận cứ bênh vực PetroVietnam với Luang Prabang

Không phải ch có công ty quc doanh PetroVietnam Power Corporation, mà phi k c mt đám cố vn khoa bng, nếu không b mua chuc thì cũng do không có tm nhìn chiến lược. Như mt đip khúc – và cũng là mt ngụy tín (mauvaise foi), khi họ luôn luôn nói rng :

Lào là quốc gia nghèo nht Đông Nam Á ; xây con đp Luang Prabang và các con đp dòng chính trên sông Mekong là quyền ca Lào. Không ngăn cn được Lào thì Vit Nam phi ch đng đu tư xây đp Luang Prabang thay vì nếu đ cho Trung Quc nhy ngay vào, s bt li hơn nhiu.

Khi PetroVietnam là chủ đu tư chính, cũng gi đnh rng Vit Nam sẽ ch đng được phn thiết kế và quy chế vn hành [sic], k c kh năng mua đin ca Lào thay vì tiếp tc ty chay (boycott) để ri cui cùng ch có Trung Quc hoàn toàn thao túng chiến lược thủy đin ca Lào.

dap3

Trung Quốc đã hoàn tt 11 con đp dòng chính trên sông Lancang-Mekong thượng ngun. Lào đã hoàn tt 2 con đp dòng chính Xayaburi và Don Sahong. D án Luang Prabang 1410 MW ln nht s là con đp th 3 trong chui 9 con đp dòng chính ca Lào và điu rt nghch lý là do PetroVietnam Power Co. là chủ đu tư và nm trong vùng đng đt bc Lào. Xayaburi, đã bt đu vn hành t ngày 29/10/2019 trên mt khúc sông đang thiếu nước và cn kit. [ngun : Michael Buckley, Ngô Thế Vinh cp nht 2020]


Luận cứ hủy bỏ đầu tư dự án Luang Prabang

Thứ nht, bảo rằng Lào là quc gia nghèo nht Đông Nam Á, nay không còn đúng na. T 2017, li tc bình quân đu người Lào theo thng kê ca IMF & WB [3/2019] nay đã cao hơn 3 bc so vi Vit Nam (6).

Thứ hai, theo Thoả ước Mekong 1995, thc s Lào không có toàn quyn đơn phương quyết đnh xây các con đp dòng chính trên sông Mekong. Bi vì, vi các điu khon trong Tho ước 1995, tuy các quc gia thành viên không còn quyn ph quyết nhưng Lào vn phi tuân th tiến trình PNPCA ba giai đon :

1) Th tc Thông báo (Procedures for Notification),

2) Tham vn trước (Prior Consultation),

3) Chun thun (Agreement) đã cùng ký kết, đ bo v con sông Mekong như mt mch sng cho toàn lưu vc.

Thứ ba, Việt Nam chng tỏ không thực s có quyết tâm mun ngăn cn các con đp dòng chính trên sông Mekong ca Lào, cho dù đã biết là rt có hi cho Đồng bằng sông Cửu Long, bi vì rt sm cách đây 13 năm t 2007, nhà nước Vit Nam đã cho phép công ty quc doanh PetroVietnam ký Biên bn Ghi nh (MoU / Memorandum of Understanding) với chính ph Lào nhn làm ch đu tư cho d án Luang Prabang.

Thứ tư, bảo rng khi là ch đu tư d án Luang Prabang, Vit Nam s ch đng được phn thiết kế, có th tham gia ngay t đu vào quá trình la chn phương án thiết kế, thi công. Lun c này là mt cái by, trong thc tế, PetroVietnam tuy đu tư nhiu nht nhưng ch vi 38% s hu, vi thiu s y Petro Vit Nam Power Co. không th có toàn quyn đ quyết đnh phn thiết kế. Cn m thêm mt du ngoc, là vn vi công ty CH. Karnchang của Thái Lan, nhà thu xây con đp Xayaburi và by lâu đã chng t là không có mt h sơ theo dõi tt – no good track record.

Thứ năm, bảo rng khi đp Luang Prabang xây xong, Vit Nam s có quyn ch đng trong quy chế vn hành công trình trên cơ s điu tiết đa mc tiêu, góp phần gim thiu được tác đng ca không ch công trình thy đin này mà còn ca t hp các công trình thy đin trên dòng chính sông Mekong [sic]. Nhưng bng phương cách nào khi mà v trí đp Luang Prabang nm dưới đập Cnh Hng ca Trung Quc và phía trên đp Xayaburi, vi mt khong cách xa Đồng bằng sông Cửu Long hơn 1.500 km (Google maps), li b ngăn bi nhng con đp h lưu khác, kh năng điu hp và to nh hưởng tích cc trên dòng chy xung ti Đồng bằng sông Cửu Long là không đáng k.

Thứ sáu, bảo rng Trung Quc s thay thế ngay nếu Vit Nam rút khi d án Luang Prabang. Kh năng đó rt thp khi mà Trung Quc dn đu thế gii v công ngh đin mt tri, h đã và đang mnh m chuyn hướng sang đin mt tri và thủy đin nay không còn là mt đầu tư hp dn. Cũng cn ghi nhn thêm là vi 2 d án Pak Beng và Pak Lay đu do Sinohydro ca Trung Quc đu thu, cho dù đã hoàn tt tiến trình Tham khảo trước nhưng Trung Quốc không mặn mà với cả 2 dự án này, và chỉ dự tính bắt đầu xây đập Pak Lay vào năm 2022 (4).

Thứ bảy, các dự án thủy điện mới không còn hấp dẫn giới đầu tư và các ngân hàng cho vay, vì chi phí ngày càng tăng, thu nhp gim, chưa k nhng h qu hủy hoi trên h sinh thái vi thit hi v kinh tế và xã hi mà cư dân lưu vc phi gánh chịu. Thủy đin nay không còn là ngun năng lượng r so vi đin mt tri. Chuyn sang ngun năng lượng sch t mt tri và gió đang là mkhuynh hướng toàn cu (global trend) Ngay cả vi Trung Quc được mnh danh là "vua thủy đin" trong my thp niên trước, thì nay cũng đang chuyển hướng mnh m sang ngun năng lượng sch tái to t mt tri gn như vô tn. Trung Quc hin đang dn đu trong công ngh sn xucác tấm pin đin mt tri (solar panel) với giá thành r nht bán ra khp thế gii.

Thứ tám, Lào với các h cha thủy đin sn có như h đp Nam Ngum, Cambodia vi Bin H thiên nhiên, theo ước tính ca kỹ sư Phm Phan Long (Vit Ecology Foundation), thì các dự án đin mt tri ni (floating solar) trên các hồ cha s là gii pháp rt kh thi đ thay thế những d án thủy đin dòng chính như Pak Beng, Pak Lay, Luang Prabang ca Lào, hay cho các d án Sambor, Stung Treng ca Cambodia. Chuyn hướng sang năng lượng mt tri, theo Vin Nghiên cứu Natural Heritage Institute là giải pháp tránh cho dòng sông Mekong bị thêm nghẽn mạch, cũng là bảo vệ một hệ sinh thái lành mạnh cho toàn lưu vực sông Mekong (3).

Thứ chín, lấ"bóng ma Trung Quốc" ra hù doạ, đánh lc hước dư lun ch đ bin minh cho mt quyết đnh vô cùng sai trái và là mt hình thc ngụy bin nguy hiểm. Qua trn hn hán thế k năm 2016, trước mt 2020 s là mt trn hn hán và ngp mn khc lit hơn, cng thêm nn đt lún và st l mt đt… Trước mt Đồng bằng sông Cửu Long ngày càng b tn thương nghiêm trng và Vit Nam chưa tìm ra được mt chiến lược hu hiu đ đối phó – thì hiển nhiên, con đp Luang Prabang s như mphát súng thi ân (coup de grâce), do chính Nhà nước Vit Nam bn vào đu nhân dân mình.

Thứ mười, trước con mt thế gii, khi Nhà nước Vit Nam cho phép công ty quc doanh PetroVietnam Power Co. làm chủ đu tư đp Luang Prabang là hoàn toàn sai trái v nguyên tc, mâu thun v đường li chính sách, nếu không mun nói là c mt sai lm v chiến lược vì đi ngược vi quyn li lâu dài ca 70 triu cư dân sng trong lưu vc sông Mekong, trong đó có s sng còn của hơn 10 triu dân Khmer sng quanh Bin H và c 20 triu cư dân Vit Nam đang phi sng vt vã trong nhng điu kin nghit ngã nơi Đồng bằng sông Cửu Long không có ngày mai.

Thứ mười mt, Bắc Lào là vùng đng đt, bng chng là trn đng đt 6.1 xy ra ngày 21/11/2019 nơi tnh Xayaburi vi rung chn lan xa ti Hà Ni. D án đp Luang Prabang nm ngay trên vùng đng đt đang hot đng. Đng đt có th gây v đp ; không ch vi con đp Luang Prabang mà còn có nguy cơ m"thảm họa v đập dây chuyền". Trong bất cứ tình huống nào thì Việt Nam sẽ bị thua thiệt nhất vì là quốc gia cuối nguồn (7).

Thứ mười hai, xây con đập Luang Prabang, Vit Nam phi gánh mt trách nhim phá hủy đi c mt vùng sinh thái với cnh trí núi non sông ngòi tuyt đp như giết chế"con gà đẻ trng vàng" trong kỹ ngh du lch đang là sc bt kinh tế ca Lào, trong đó có c đô Luang Prabang vi c mt chiu dy lch s và đã được UNESCO công nhn là Khu Di sn Thế gii cần phải được bo tn.

dap4

Đồng bng sông Cu Long vi cnh hn hán khc lit năm 2016. [ngun : VnExpress 3/11/2016]

Thư gửi 92 Đại biểu quốc hội 13 tỉnh miền Tây  (8) :

1. An Giang : 1/ Hồ Thanh Bình, 2/ Nguyễn Mai Bộ, 3/ Chau Chắc, 4/ Nguyễn Văn Giàu, 5/ Nguyễn Lân Hiếu, 6/ Nguyễn Sĩ Lâm, 7/ Đôn Tuấn Phong, 8/ Phan Huỳnh Sơn, 9/ Mai Thị Ánh Tuyết, 10/ Võ Thị Ánh Xuân.

2. Bạc Liêu : 11/ Tạ Văn Hạ, 12/ Lê Minh Khải, 13/ Lại Xuân Môn, 14/ Trần Thị Hoa Ry, 15/ Nguyễn Huy Thái, 16/ Lê Tấn Tới.

3. Bến Tre : 17/ Trần Thị Thanh Lam, 18/ Lưu Bình Nhưỡng, 19/ Đặng Thuần Phong, 20/ Nguyễn Việt Thắng, 21/ Nguyễn Thị Lệ Thuỷ, 22/ Cao Văn Trọng, 23/ Trần Dương Tuấn.

4. Cà Mau : 24/ Dương Thanh Bình, 25/ Bùi Ngọc Chương, 26/ Thái Trường Giang, 27/ Nguyễn Quốc Hận, 28/ Trương Minh Hoàng, 29/ Trương Thị Yến Linh, 30/ Lê Thanh Vân.

5. Cần Thơ : 31/ Trần Thanh Mẫn, 32/ Nguyễn Thị Kim Ngân UVBCT, 33/ Trần Thị Vĩnh Nghi [TP Cần Thơ], 34/ Nguyễn Thanh Phương, 35/ Nguyễn Văn Quyên, 36/ Trần Quốc Trung, 37/ Nguyễn Thanh Xuân [Thành phố Cần Thơ].

6. Đồng Tháp : 38/ Ngô Hồng Chiêu, 39/ Trần Văn Cường, 40/ Nguyễn Thị Mai Hoa, 41/ Phạm Văn Hoà, 42/ Lê Minh Hoan, 43/ Trần Trí Quang, 44/ Lê Vĩnh Tân, 45/ Huỳnh Minh Tuấn.

7. Hậu Giang : 46/ Phạm Hồng Phong, 47/ Phạm Thành Tâm, 48/ Huỳnh Thanh Tạo, 49/ Nguyễn Thanh Thuỷ, 50/ Đặng Thế Vinh.

8. Kiên Giang : 51/ Nguyễn Thị Kim Bé, 52/ Châu Quỳnh Giao, 53/ Bùi Đặng Dũng, 54/ Lê Thành Long, 55/ Nguyễn Văn Luật, 56/ Nguyễn Thanh Nghị, 57/ Hồ Văn Thái, 58/ Huệ Tín.

9. Long An : 59/ Nguyễn Tuấn Anh, 60/ Trương Hòa Bình ủy viên Bộ Chính trị, 61/ Phan Thị Mỹ Dung, 62/ Lê Công Đỉnh, 63/ Trương Phi Hùng, 64/ Hoàng Văn Liên, 65/ Trương Văn Nọ, 66/ Đặng Hoàng Tuấn.

10. Sóc Trăng : 67/ Hồ Thị Cẩm Đào, 68/ Thượng Tọa Lý Minh Đức, 69/ Nguyễn Đức Kiên, 70/ Nguyễn Văn Thế, 71/ Hoàng Thanh Tùng, 72/ Tô Ái Vang.

11. Tiền Giang : 73/ Võ Văn Bình, 74/ Nguyễn Thanh Hải, 75/ Nguyễn Hoàng Mai, 76/ Nguyễn Trọng Nghĩa, 77/ Nguyễn Minh Sơn, 78/ Tạ Minh Tâm, 79/ Lê Quang Trí, 80/ Nguyễn Kim Tuyến.

12. Trà Vinh : 81/ Thạch Phước Bình, 82/ Ngô Chí Cường, 83/ Tăng Thị Ngọc Mai, 84/ Hứa Văn Nghĩa, 85/ Nguyễn Thiện Nhân UVBCT, 86/ Trần Thị Huyền Trân.

13. Vĩnh Long : 87/ Lưu Thành Công, 88/ Trần Văn Rón, 89/ Phạm Tất Thắng, 90/ Nguyễn Thị Quyên Thanh, 91/ Đặng Thị Ngọc Thịnh, 92/ Nguyễn Thị Minh Trang.

Cần phi làm gì ? Cần mt phiên hp khoáng đi (plenary session) của Quc hi vi ban lãnh đo PetroVietnam Power Co. ra điu trn : mi lý l Pros & Cons ca D án thủy đin Luang Prabang s được nêu ra và tho lun. Và chính Quốc hội s có khuyến cáo PetroVietnam Power Co. v quyết đnh đu tư 38% bng tin thuế ca người dân trong d án 2,3 t USD vi Lào.

dap5

Đồng bằng sông Cửu Long 13 tỉnh Min Tây, sau 2 con đp dòng chính ca Lào : Xayaburi và Don Sahong ; Luang Prabang s là con đp th ba ln nht ca Lào do công ty quc doanh PetroVietnam là ch đu tư. Cũng đ thy rng mt Vit Nam không chỉ đang là nn nhân nhưng cũng là mt tòng phm trong cái chết ca Đồng bằng sông Cu Long.

Ý kiến ca người viết, Đồng bằng sông Cu Long hin đang chu rt nhiu tn thương do các nguyên nhân : t chui đp thượng ngun, do biến đi khí hu, và c nhng kế hoch phát trin không bn vng. Nay nếu có thêm con đp dòng chính Luang Prabang ln nht trên lãnh th Lào li do PetroVietnam Power Co. là chủ đu tư, con đp y s có tác dng hủy hoi mau chóng hơn c mt h sinh thái Đồng bằng sông Cửu Long vn đã mong manh, vi cái giá kinh tế và xã hi rt cao mà 20 triu dân 13 tnh Min Tây – mà quý v Đại biểu quốc hội là đi din – h s phải gánh tr, vi nh hưởng trc tiếp trên trên lung cày, trên tng ngm nước ung, và c trên chén cơm tô cá ca h.

Việt Nam cn hy ngay đu tư d án Luang Prabang và vi tt c quyn lc mm – soft power : v chính tr, ngoi giao, kinh tế… [cũng cn m thêm mt du ngoc : nh hưởng ca đng Cng sn Vit Nam trên đng Cng sn Lào có mt sc đi trng rt đáng k]. Vit Nam cn mnh m vn đng ngưng ngay tt c các con đp dòng chính trên sông Mekong ca Lào, đó là mt thách đ cũng là cơ hi có tính cách lịch s, là tiếng nói ca lương tri và là điu mà quý v và c Quốc hội cn làm ngay và phi làm. Vi gii pháp Năng Lượng Tái To, t mt tri và gió có kh năng tng bước thay thế thy đin, thì PetroVietnam Power Co. có th chuyn hướng đu tư t thủy đin sang năng lượng mt tri, đó không nhng là "thuận thiên" – nói theo ngôn t ca Thủ tướng Nguyn Xuân Phúc, mà là đi đúng theo bước tiến ca thi đi vi c "thiên thi, đa li, nhân hoà".

dap6

Tranh của họa sĩ biếm họa Babui.

Với mt đnh chế chính tr như hin nay, thì s không phi là Ủy ban sông Mekong Việt Nam, mà phi là quyết tâm trước nht t quý v lên ti Bộ Chính trị Hà Ni và Chính ph, không phi ch đ cu Đồng bằng sông Cửu Long mà là vi tm nhìn chiến lược vùng, buc MRC th hin nghĩa v quc tế đúng theo tinh thThoả ước Phát Trin Bn Vng Lưu Vc Sông Mekong 1995 và bảo v con sông Mekong như mch sng cho 70 triu cư dân trong toàn lưu vc, và c bo v an ninh lương thc cho Vit Nam và thế gii.

dap7

Ngô Thế Vinh 2000 trên khúc sông Mekong Bc Lào, gn nơi xây đp Luang Prabang. [ngun : tư liu Ntv]

Ngô Thế Vinh

Nguồn : VOA, 15/01/2020

Tham khảo :

1/ Laos’ Luang Prabang Dam Could Begin Construction in 2020, Ahead of Schedule, RFA 2019-12-30 

2/ Did Vietnam Just Doom the Mekong ? By Tom Fawthrop, Nov 26, 2019 

3/ Can Nam Ngum solar replace Mekong hydro in Laos ? Pham Phan Long P.E, Nov 1, 2019 

4/ Vietnam Utility Dares Mekong Devastation, David Brown, AsiaSentinel, Dec 22, 2019

5/ Với D án Luang Prabang t 2007 Vit Nam đã quy hàng chiến lược thủy đin ca Lào, Ngô Thế Vinh, Oct 10, 2019 

6/ Lào lấn ti vi thủy đin Luang Prabang và ng phó cho Vit Nam, RFA phng vn Bs Ngô Thế Vinh, Nov 11, 2019 

7/ Thủy Đin Luang Prabang Trên Vùng Đng Đt Bc Lào, Ngô Thế Vinh, Viet Ecology Foundation, 25/11/2019 

8/ Danh sách 494 Đại biểu quốc hội Khóa XIV Nhim kỳ 2016-2021, TTXVN 

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Ngô Thế Vinh
Read 534 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)