Thế giới cần khẩu trang : Trung Quốc sản xuất và tích trữ

Keith Bradsher & Liz Alderman

Khi thế giới cần khẩu trang để bảo vệ đội ngũ bác sĩ và y tá khỏi đại dịch virus Vũ Hán, họ phải đối mặt với một thực tế khó khăn : Thế giới phụ thuộc vào Trung Quốc trong sản xuất khẩu trang và Bắc Kinh mới chỉ bắt đầu chia sẻ.

Người dân chờ được phát khẩu trang miễn phí ở quận Sham Shui Po của Hồng Kông vào thứ năm. Ảnh : Jerome Favre / EPA, qua Shutterstock

Trung Quốc đã sản xuất 1/2 lượng khẩu trang trên thế giới trước khi virus Vũ Hán xuất hiện và Bắc Kinh đã mở rộng sản xuất gấp 12 lần. Nhưng Bắc Kinh cũng đồng thời tuyên bố, số khẩu trang sản xuất được sẽ chỉ dành cho nội địa. Mua khẩu trang và nhận hỗ trợ khẩu trang từ các nước cũng mang lại nguồn cấp dồi dào cho Bắc Kinh.

Bây giờ, nỗi lo về nguồn cung khẩu trang lại gia tăng. Khi virus lan rộng toàn cầu và không có dấu hiệu dừng lại, chính phủ các quốc gia trên thế giới đang hạn chế xuất khẩu đồ bảo hộ, khiến các chuyên gia cho rằng điều này có thể làm cho đại dịch trở nên tồi tệ hơn.

Điều đó đã gây áp lực ngày càng lớn đối với Trung Quốc trong việc đáp ứng nhu cầu của thế giới, ngay cả khi Trung Quốc tiếp tục vật lộn với virus. Mặc dù dữ liệu được do Chính phủ Trung Quốc công bố cho thấy họ đã kiểm soát được tỷ lệ lây nhiễm, các nhà dịch tễ học cảnh báo rằng dịch bệnh có thể bùng phát trở lại khi nới lỏng các đi lại và nhiều người quay trở lại làm việc.

Peter Navarro, cố vấn của Tổng thống Trump về sản xuất và thương mại, đã có cuộc trao đổi với Fox Business vào tháng trước rằng, Trung Quốc về cơ bản đã tiếp quản các nhà máy sản xuất khẩu trang thay cho các công ty Mỹ. Bắc Kinh, đã chọn quốc hữu hoá công ty sản xuất khẩu trang 3M.

Trong một tuyên bố, 3M có trụ sở tại Minnesota cho biết hầu hết các khẩu trang mà họ sản xuất tại nhà máy ở Thượng Hải đã được bán ở Trung Quốc ngay cả trước khi dịch bệnh bùng phát. Công ty này từ chối bình luận khi nào hoạt động xuất khẩu từ Trung Quốc được nối lại bình thường.

Trung Quốc có thể giảm bớt sự kiểm soát khẩu trang khi nhu cầu của thế giới tăng lên. Tan Qunhong, Tổng giám đốc của một nhà sản xuất khẩu trang y tế ở miền trung Trung Quốc, nói rằng công ty bà đã đáp ứng đầy đủ đơn đặt hàng của chính phủ và giờ sẽ quay lại xuất khẩu. Chính phủ Trung Quốc cũng đang cho phép xuất khẩu khẩu trang viện trợ ra nước ngoài.

Các nhà sản xuất khác cho biết chính phủ Trung Quốc vẫn đang kiểm soát tất cả khẩu trang các nhà máy trong nước sản xuất ra. Guillaume Laverdure, Giám đốc điều hành của Medicom, một công ty Canada sản xuất ba triệu khẩu trang/ ngày tại nhà máy ở Thượng Hải, cho biết "họ vẫn chưa cho phép xuất khẩu khẩu trang nhưng chúng tôi vẫn đang theo dõi tình hình mỗi ngày".

Phần lớn vì Trung Quốc chủ yếu sản xuất ô tô, thép, điện tử và các nhu yếu phẩm khác, Bắc Kinh vẫn là nguồn cung cấp thiết bị y tế chủ yếu trên thế giới. Hầu hết khẩu trang y tế dùng một lần trên thế giới là do Bắc Kinh sản xuất. Cạnh đó là một lượng nhỏ khẩu trang N95.

Nhu cầu về khẩu trang đã tăng vọt ở Trung Quốc vì công an buộc người dân phải đeo khẩu trang ở nơi công cộng.

Mặc dù các công ty nói rằng Trung Quốc đang tuyên bố bao tiêu hầu hết mặt nạ sản xuất trong nước, thế nhưng chính phủ Trung Quốc cho biết họ chưa bao giờ ban hành quy định cấm xuất khẩu khẩu trang và sẵn sàng hợp tác với các nước khác để chia sẻ.

Trung Quốc đã nhập khẩu 56 triệu khẩu trang trong tuần đầu tiên sau khi phong toả thành phố Vũ Hán tháng 1.

Vào ngày 30 tháng 1, Trung Quốc đã nhập được 20 triệu khẩu trang và mặt nạ phẫu thuật chỉ trong 24 giờ. Đến tháng 2, các doanh nhân và các nhóm viện trợ đã đến các hiệu thuốc ở các nước giàu có và các thị trường mới nổi, mua khẩu trang với số lượng lớn để gửi về Trung Quốc.

Các công ty và các tổ chức từ thiện toàn cầu cũng viện trợ cho Bắc Kinh rất nhiều khẩu trang. Honeywell đã cấp 500.000 khẩu trang N95 và 3M. Quỹ từ thiện của Bristol Myers Squibb đã tài trợ 220.000 khẩu trang N95 cho các bác sĩ và y tá tại Vũ Hán.

Yuan Fajun, Tổng thư ký Uỷ ban vật liệu y tế tại Hiệp hội vật liệu y tế Trung Quốc, cho biết các nhà sản xuất cần sản xuất thêm 230 triệu khẩu trang cho thị trường nội địa.

Khi nguồn lây nhiễm giảm, Chính phủ Trung Quốc đã bắt đầu một số chuyến hàng viện trợ đến các nước khác. Bắc Kinh đã tặng 250.000 khẩu trang vào tháng trước cho Iran, một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch bệnh và 200.000 cho Philippines. Tuần này Trung Quốc gửi 5 triệu khẩu trang đến Hàn Quốc và xuất khẩu 100.000 khẩu trang N95 và 2 triệu khẩu trang y tế sang Ý.

Các nhà phân tích ở phương Tây nói rằng Trung Quốc cũng đang cố tạo ảnh hưởng chính trị trong công bố các khoản đóng góp. Đây chắc chắn là một công cụ của chính sách đối ngoại, ông Jacques deLisle, giám đốc Trung tâm nghiên cứu về Trung Quốc đương đại tại Đại học Pennsylvania cho biết.

Chính phủ Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất đóng vai trò lớn trong việc phân bổ khẩu trang. Đài Loan, Hàn Quốc và Ấn Độ đều đã thực hiện các bước để ngăn chặn xuất khẩu loại mặt hàng này.

Sự thiếu hụt khẩu trang gây nguy hiểm cho đội ngũ bác sĩ và y tá, chính phủ Pháp tuần trước đã trưng dụng tất cả khẩu trang cho đến hết tháng Năm, mà hối thúc các nhà sản xuất gia tăng nguồn cung N95 và khẩu trang y tế và chỉ dành cho sử dụng nội địa.

Valmy SAS, một nhà sản xuất vật tư y tế hạng trung gần Lyon, Pháp, đã không thể đáp ứng đơn đặt hàng 1 triệu khẩu trang của Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh vì chính phủ Pháp đã trưng dụng vật tư, Nicolas Brillat, Giám đốc công ty, nói.

Đức và Cộng hòa Czech tuần trước đã cấm xuất khẩu khẩu trang và các thiết bị bảo hộ khác.

Các lệnh cấm có nguy cơ làm suy yếu cách tiếp cận tập thể của chúng tôi để xử lý cuộc khủng hoảng này, ông Jane Lenarcic, Ủy viên EU về viện trợ nhân đạo và quản lý khủng hoảng, cho biết hôm thứ Sáu tại một cuộc họp khẩn cấp của các Bộ trưởng y tế Châu Âu tại Bỉ.