Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

14/07/2020

25 năm : quan hệ ngoại giao Mỹ-Việt đang ở nấc thang nào ?

Nhiều tác giả

Nhìn lại 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Hoa Kỳ - Việt Nam

Thiện Ý, VOA, 14/07/2020

Ngày 12/7/2020 là đúng 25 năm thiết lp quan h ngoi giao Hoa Kỳ và Vit Nam (1995-2020). Bài viết này ln lượt trình bày :

25nam1

Đại s Hoa Kỳ Daniel Kritenbrink nhn khu trang t Th trưởng B Ngoi giao Vit Nam Bùi Thanh Sơn, ngày 16/04/2020. Hình minh ha. Photo US Embassy Vietnam.

1) Bối cnh lch s tin thiết lp quan h ngoi giao Hoa Kỳ và Vit Nam

2) Thành quả 25 năm thiết lp quan h ngoi giao Hoa Kỳ và Vit Nam

3) Nhận đnh v ý nghĩa ca thiết lp quan h ngoi giao gia Hoa Kỳ và Vit Nam

****************

I. Bối cnh lch s tin thiết lp quan h ngoi giao gia Hoa Kỳ và Vit Nam

1. Thời chiến tranh Quc-Cng trong bi cnh chiến tranh ý thc h cng sn và tư bn toàn c(1954-1975)

Như mi người đã biết, sau Thế chiến II (1939-1945) cuộc ni chiến ý thc h Quc-Cng trước đó, gia người Vit Nam theo ý thc h quc gia (gọi tt là Vit Quc) và ngời Vit Nam mang ý thc h cng sn (gọi tt là Vit Cng) đã rơi vào thế gng kìm ca cuc chiến tranh ý thc h toàn cu, gia cng sn chủ nghĩa và tư bn ch nghĩa.

Sau Hiệp đnh Genève 1954 chia đôi Vit Nam, Min Bc cng sn tr thành tin đn phe xã hi ch nghĩa, đng đu là Liên Xô cũ. Min Nam quc gia là tin đn phe tư bn ch nghĩa đng đu là Hoa Kỳ. Min Bc cng sn làm nhiệm v xung kích, nhn chi vin vũ khí, hu cn ca Liên Xô, Trung Quc và phe xã hội chủ nghĩa, phát đng chiến tranh "ngụy dân tc" dưới ngn c "chống M cu nước, gii phóng Min Nam" để cng sn hóa c nước, thc hin tham vng cng sn hóa toàn cầu ca cng sn quc tế Nga-Tàu. Trong khi Min Nam quc gia nhn vin tr vũ khí, hu cn ca Hoa Kỳ và đng minh "thế gii t do", làm nhiệm v ngăn chn, đy lùi cuc chiến tranh do phe cộng sản Bc Vit phát đng tiến hành.

Cuộc chiến tranh hai khối (xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa) bốn bên (Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa và công cụ Mt Trn Gii Phóng Min Nam ; Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng Hòa) này kéo dài trên 20 năm đã đi đến kết thúc v mt pháp lý bng Hip đnh Paris ngày 27/1/1973 v chm dt chiến tranh lp li hòa bình cho Vit Nam. Nhưng hai năm sau, phe cộng sản Bắc Việt đã vi phạm trng trn Hip đnh này khi dùng bo lc quân s xâm chiếm Min Nam vào ngày 30/4/1975, thng nht đt nước dưới chế đ cng sn Cng hòa xã hi ch nghĩa Vit nam (*).

Đúng ra sự vi phm trng trn này ca phe cộng sản Bắc Việt, Hoa Kỳ và đồng minh cũng như nhng cam kết quc tế có trách nhim ngăn chn, chế tài, bo đm cho vic thc thi các điu khon ca Hiệp định Paris 1973. Thế nhưng thc tế tt c đã làm ngơ. Riêng Hoa Kỳ có trách nhim chính thì ch áp dng bin pháp trng phạt duy nht là tăng cường cm vn toàn din, trit đ đi vi k vi phm là phe cộng sản Bắc Việt. Cuc cm vn này cũng ch kéo dài 20 năm sau chiến tranh, Hoa Kỳ đã bãi b cm vn, quay li Vit Nam, thiết lp quan h ngoi giao vi cu thù năm xưa là phe cộng sản Bắc Việt, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Từ đi phương trên chiến trường tr thành đi tác làm ăn trên th trường.

2. Thời kỳ xây dng trit đ mô hình xã hi ch nghĩa tht bi hoàn toàn và vĩnh vin (1975-1995)

Ngay sau khi kết thúc chiến tranh, mt cuc mít tinh tp trung đông đo qun chúng nhân dân Miền Nam Saigon, trước Dinh Đc lp cũ (nay đổi thành Dinh Thng nht). Trên khán đài lộ thiên có mt hu hết các lãnh t hàng đu đng và nhà nước phe cộng sản Bắc Việt "Việt Nam dân ch cng hòa" (như Lê Dun,Trường Chinh, Lê Đc Th, Phm Hùng, Phm văn Đng, Võ Nguyên Giáp Tôn Đc Thng…) và các lãnh đạo hàng đu "Mặt Trn Dân tc gii phóng Min Nam" và "chính phủ Cách mng lâm thi cng hòa Min Nam Vit Nam", vốn là công c quân s và chính tr trá hình ca phe cộng sản Bắc Việt (như luật sư Nguyn Hu Th, Nguyn Th Đnh, kỹ sư Huỳnh Tấn Phát…). Tổng bí thư Đảng cộng sản lúc đó là Lê Dun, trong li phát biu đã mnh ming khng đnh đi ý rng "Đảng ta, người t chc mi thng li ca cách mng Vit Nam, đã đánh thng phát-xít Nht, thc dân Pháp và đế quc M, tên đế quc sng s và hung hãn nht ca thi đi ; thì đng ta nht đnh s lãnh đo nhân dân ta xây dng thành công xã hi ch nghĩa nước ta trong vòng t 15 đến 20 năm na…". Cố Tổng bí thư Lê Dun tiên liu đúng v thi gian 15 đến 20 năm xây dng xã hội chủ nghĩa (1975-1995) nhưng đoán sai về kết qu là đã không xây dng thành công xã hội chủ nghĩa, mà đã tht bi hoàn toàn và vĩnh vin vào đúng thi khong Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu sp đ phi chuyn đi qua chế đ dân ch tư bn ch nghĩa (1989-1991).

Trước thc tế trên, năm 1990 lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam phi vi làm hòa vi lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc, qua mt ngh Thành Đô, ni li quan h sau hơn 10 năm ct đt quan h ngoại giao (1979-1990). Từ đó Vit Nam l thuc hoàn toàn Trung Quc v đi ni cũng như đi ngoi. Do đó, Vit Nam bt đu thc hin chính sách "Mở ca" theo gương Trung Quc, m rng quan h ngoi giao đa phương, đi mi kinh tế, không đi mi chính tr theo phương châm lãnh t Đảng cộng sản Trung Quốc Đng Tiu Bình, rng "mèo trắng (tư bản) hay mèo đen (cộng sản) không quan trng, min là mèo đó bt được chut. Và thực tế Đảng cộng sản Trung Quốc và Đảng cộng sản Việt Nam đã làm đúng như vy.

Việt Nam đã tìm cách thiết lp quan h ngoi giao vi Hoa Kỳ sau khi đáp ng 3 điu kin ca Hoa Kỳ :

1) Trao tr hài ct và tin tc v người M mt tích gi tt là POW/MIA ;

2) rút quân khi Kampuchia ;

3) Ci thiện nhân quyền.

Đáp li, Hoa Kỳ bãi b cm vn và thiết lp quan h ngoi giao. T đó và nh đó to cơ hi thun li cho chính sách "M ca" ca Vit Nam thành công bng con đường "kinh tế th trường, đnh hướng xã hi ch nghĩa" theo gương Trung Quc. Có điu thực tế ti Vit Nam cũng như Trung Quc là con đường làm ăn "kinh tế th trường" đã và đang từng bước theo "định hướng tư bn ch nghĩa" chứ không chiu theo ý mun ch quan, duy ý chí ca đng và nhà đương quyn Vit Nam.

Như vy là công cuc xây dng xã hội chủ nghĩa ti Việt Nam đã tht bi hoàn toàn và vĩnh vin. Thc tế chng cn nói ra nguyên nhân tht bi, nhng ai tng sng trong thi kỳ xây dng xã hội chủ nghĩa (1975-1995) nay còn sống đã là nhân chng. Các thế h Vit Nam sinh sau có th biết s tht, qua xem, đc các tài liệu khách quan, khác vi tài liu tuyên truyn, ch quan, mt chiu, tô hng, che du s tht ca đng và nhà cm quyn cộng sản Việt Nam. (**)

II. Thành quả 25 năm thiết lp quan h ngoi giao Hoa Kỳ và Vit Nam

1. Thành quả tng quát trong quan h chính tr, ngoi giao

Theo đáng giá từ phía Vit Nam, t khi chính thc thiết lp quan h ngoi giao ngày 12/7/1995, đến nay, quan h gia hai nước đã chuyn đi t đi đu sang đi thoi, tr thành đi tác toàn din ca nhau trong các lĩnh vc chính tr - ngoi giao, kinh tế, giáo dc, khoa hc công ngh, an ninh quc phòng… vi đng lc hp tác ngày càng được cng c mnh m hơn. Các lãnh vc hp tác ngày càng đa dng, sâu rng, thc cht và hiu qu.

Trong 25 năm qua, lãnh đạo cp cao hai nước thường xuyên trao đi các chuyến thăm và tiếp xúc, vi các cam kết tôn trng đc lp, ch quyn, toàn vn lãnh th và th chế chính tr ca nhau. C hai đng trong Quc hi Hoa Kỳ đu ng h thúc đy quan h vi Vit Nam.

Đặc bit, tháng 7/2013, trong chuyến thăm chính thc ca Chủ tịch nước Trương Tn Sang ti Hoa Kỳ, hai bên xác lp khuôn kh quan h đi tác toàn din.

Đây là một du mc quan trng, khng đnh xu thế phát trin tt yếu ca quan h Vit Nam-Hoa Kỳ, đng thi to nn tng vng chc cho s phát trin ca quan h hai nước trong tương lai.

Tiếp đó, chuyến thăm ca Tổng bí thư Nguyn Phú Trng (tháng 7/2015) đánh dấu mt mc quan trng mi trong quan h gia hai nước vTuyên bố chung v Tm nhìn quan h Vit Nam-Hoa Kỳ.

Một năm sau đó, tháng 5/2016, Tng thng Hoa Kỳ Barack Obama tới Vit Nam đã tuyên b d b hoàn toàn lnh cm bán vũ khí sát thương cho Vit Nam, xóa b rào cn cui cùng trong quan h song phương, đánh du s bình thường hóa hoàn toàn quan h hai nước. Chuyến thăm ca Tng thng Hoa Kỳ Barack Obama ti Việt Nam được đánh giá là đã "thể hin mt bước tiến dài trong tư duy ca các nhà lãnh đo Hoa Kỳ vi Vit Nam".

Đến nhim kỳ ca Tng thng Donald Trump, Th tướng Vit Nam Nguyn Xuân Phúc tr thành nhà lãnh đo nước thành viên Hip hi các quc gia Đông Nam Á (ASEAN) đầu tiên thăm chính thc Hoa Kỳ, sau khi Tng thng Trump nhm chc. Ông Donald Trump cũng là Tng thng Hoa Kỳ đu tiên đến Vit Nam hai ln trong mt nhim kỳ.

Ngược dòng thi gian, ti mt bui l đánh du k nim 15 năm bình thường hóa quan hệ ngoi giao M-Vit năm 2010 (1995-2010), bà Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton đã nhc li s kin phu quân ca bà là cu Tng thng Bill Clinton 15 năm trước đã bình thường hóa quan h ngai giao vi Vit Nam ; và đánh giá rng, nhng hat đng đầu tư ca Hoa Kỳ đã góp phn vào s phát trin nhanh chóng ca Vit Nam. Bà cũng tán dương s mong mun ca đôi bên đ vượt qua nhng xung đt trong quá kh. Bà Clinton nói :

"35 năm trước, chúng ta đã chm dt mt cuc chiến tranh tng gây ra nhng ni thng khổ kinh hoàng cho c hai nước và nó vn còn tn ti trong ký c ca nhiu người ca hai dân tc. Bt k ni đau đó chúng ta đã dc toàn lc đ xây dng hòa bình…" và rằng "Hoa Kỳ và Việt Nam gi đây không ngng tiến ti, thông qua vic ch đng giao tiếp, hợp tác và đi thoi, ngay c đi vi nhng vn đ mà đôi bên còn có nhng quan đim khác bit…".

Cựu Ngoi trưởng Hoa Kỳ John Kerry tng đánh giá không có hai nước nào như Hoa Kỳ và Vit Nam "nỗ lc hơn, làm được nhiu điu hơn, tt hơn đ đưa h xích li gn nhau và thay đi lch s và thay đi tương lai" (theo TTXVN).

2. Thành quả quan h trên lãnh vc kinh tế

Theo Việt Nam đánh giá, xuyên sut 25 năm qua, hai nước đã cùng nhau n lc tăng cường hp tác trong hu khp các lĩnh vc trng yếu, mà kinh tế đóng vai trò là mt trong nhng tr ct then cht. Thành công ca hp tác kinh tế - thương mi - đu tư trong 25 năm qua được xem là đng lc thúc đy quan h hai nước phát trin lên tm mc như hin nay. N lc ca hai bên nhm thúc đy hơn na hp tác kinh tế-thương mi cân bng và bn vng được kỳ vng s tiếp thêm xung lc và to nn tng vng chc đ quan h đi tác toàn din Vit Nam-Hoa Kỳ phát trin thc cht và hiu qu, tiếp tc mang li li ích thiết thc cho nhân dân hai nước trong tương lai

Năm 2019, Hoa Kỳ trở thành th trường xut khu ln nht ca Vit Nam chiếm 28,5% tng kim ngch xut khu hàng hóa năm 2019.

3. Thành quả v quan h quân s, an ninh quc phòng

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Pompeo đánh giá : "Các bạn biết đy, trong quá kh, chúng ta tng là đi th trên chiến trường. Nhưng ngày nay, hp tác là nn tng trong mi quan h an ninh gia hai nước… Nhân dp k nim 25 năm quan h đi tác ca chúng ta vào năm 2020, chúng tôi tái khng đnh cam kết ng hộ mt Vit Nam vng mnh và đc lp cũng như mt khu vc n Đ Dương - Thái Bình Dương hòa bình và thnh vượng".

Phía Việt Nam ghi nhn, quan hệ hp tác toàn din Vit Nam - Hoa Kỳ trong thi gian qua đã duy trì và tiến trin trên nhiu lĩnh vc, trong đó có hợp tác v an ninh và quc phòng.

Việc hp tác da trên cơ s nhng tha thun mà hai bên đã đt được, trong đó có bn ghi nh hp tác quc phòng năm 2011, Tuyên b và Tm nhìn chung v hp tác quc phòng năm 2015 và kế hoch hp tác quc phòng 2018 - 2020. Hai bên đã và đang tiếp tc thúc đy hp tác quc phòng song phương, trong đó có hp tác an ninh hàng hi và nâng cao năng lc thc thi pháp lut trên bin, góp phn duy trì hòa bình, n đnh, hp tác và phát trin trong khu vc và quc tế.

Hai nước cũng đạt nhng bước tiến n tượng trong hp tác quc phòng-an ninh 25 năm qua, đc bit là hp tác khc phc hu qu chiến tranh, nâng cao năng lc chp pháp trên bin…

Việt Nam tiếp tc phi hp tìm kiếm quân nhân Hoa Kỳ mt tích trong chiến tranh. Hiện hai bên tiếp tc trao đi đoàn các cp, duy trì các cơ chế đi thoi song phương và tiếp xúc ti các din đàn khu vc.

Hai bên đã thông qua Kế hoch hành đng 3 năm v hp tác quc phòng giai đon 2018-2021.

Trên bình diện đa phương, hai nước chia s li ích chiến lược trong vic duy trì hòa bình, an ninh, n đnh, hp tác và trt t da trên lut l ti khu vc Châu Á-n Đ Dương-Thái Bình Dương. Trong đó có các vn đ Bin Đông, Mekong, bán đo Triu Tiên, hay phi hp ti các din đàn ASEAN, Din đàn Hp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC), Liên hp quc, T chc Thương mi thế gii (WTO).

Hai nước còn phi hp trong hot đng gìn gi hòa bình ca Liên hp quc, tăng cường hp tác đi phó hu hiu vi các nguy cơ v an ninh khu vc và quc tế.

Đánh giá về quan h hai nước trong hơn hai thp niên qua, ông Michael, Giám đốc Nghiên cu Thông tin n phm ca Đi hc Quc phòng quc gia và là thành viên cp cao Vin Nghiên cu chiến lược quc gia Hoa Kỳ, nhận đnh mi quan h ngày càng phát triển và nồng m.

Theo ông Miclausis, trong các lĩnh vực hp tác gia Vit Nam và Hoa Kỳ, có th nói quan trng nht là khía cnh chiến lược. Mặc dù hai nước khác nhau v h thng chính tr, nhưng cùng chia s nhn thc chung v cân bng chiến lược trong khu vc cũng như ý thc được rng hp tác cùng nhau, hai bên s mnh m hơn khi phi đi mt vi nhng thách thc chiến lược chung.

Trong khi đó, ông Gregory Poling, Giám đốc T chc Sáng kiến minh bch hàng hi Châu Á (AMTI) thuc Trung tâm Nghiên cu chiến lược và quc tế (CSIS) Hoa Kỳ, đã nhn đnh, rng trong hơn hai thp niên qua, hai nước đã c gng xây dng mt mi quan h kinh tế cht ch t đim khi đu hu như không có gì, đng thi đt được nhng bước tiến ln trong vic gii quyết các di sn chiến tranh và gỡ bỏ lnh cm vn buôn bán vũ khí ca Hoa Kỳ đi vi Vit Nam.

Đặc bit, trong mi quan h tng th đó, hp tác quc phòng và an ninh, mt trong nhng lãnh vc nhy cm nht trong quan h gia hai nước, gn đây đã được thúc đy mnh m và là đng lc chính của mi quan h Vit Nam - Hoa Kỳ vào thi đim hin ti.

Bất chp vn còn bt đng v mt s lĩnh vc khác, Hoa Kỳ và Vit Nam có nhn thc và chia s tm nhìn chiến lược tương đng khu vc.

Đây là lực đy hai nước xích li gn nhau và hy vng điu này sẽ tiếp tc duy trì trong tương lai gn (theo TTXVN).

III. Nhận đnh v ý nghĩa thiết lp quan h ngoi giao gia Hoa Kỳ và Vit Nam

Theo một đng viên cao cp ca Đng cộng sản Việt Nam đã v hưu nói vi tôi ít năm trước khi thiết lp quan h ngoi giao vi Hoa Kỳ, quan hệ ngoi giao Hoa Kỳ và Vit Nam đã sm hơn nếu Đảng cộng sản Việt Nam có cái nhìn khác hơn v s kết thúc chiến tranh không bình thường, b đng cho c hai bên Quc-Cng, không phi là thng li ca phe này (xã hội chủ nghĩa và Vit cng) vi phe kia (tư bản chủ nghĩa và Vit quc), mà chỉ là vì yêu cu thay đi thế chiến lược toàn cu hu Chiến tranh lnh ca các cường quc cc mà thôi.

Vì rằng, ch vài năm sau khi chiến tranh kết thúc, Hoa Kỳ đã có ba ln bí mt tiếp xúc vi Vit Nam ti Pháp vào năm 1977. (Dường như đ sm đi vào quá trình đưa Vit Nam đi vào thế chiến lược toàn cu mi). Do đó, Vit Nam đã nht đnh đòi Hoa Kỳ phi bi thường chiến tranh như điu kin tiên quyết đ thiết lp quan h ngai giao. Cuc tiếp xúc th tư vào năm 1978, trước nguy cơ đe da ca Trung Quc, Vit Nam xung thang b yêu sách đòi bi thường chiến tranh thì đã tr. Vì khi đó, Quốc hội Hoa Kỳ đã ra lut không cho phép hành pháp làm gì thêm na vi Vit Nam, mà thc hin chính sách cm vn Vit Nam, đ ri cho đến 20 năm sau mi bãi b thiết lp quan h ngai giao (1975-1995).

Vì thế, theo nhn đnh ca chúng tôi vic thiết lp quan h ngoi giao gia Hoa Kỳ và Vit Nam sau 20 năm kết thúc chiến tranh đu xut phát t nhu cu thc tế và vì li ích riêng cũng như chung ca c hai nước, phù hợp vi yêu cu ca thế chiến lược toàn cu mi ca các cường quc cc.

1. Đối vi Vit Nam do thực tế là s tht bi hoàn toàn và vĩnh vin công cuc xây dng th nghim mô hình xã hội chủ nghĩa cùng lúc vi s sp đ hoàn toàn ca Liên Xô và h thng xã hội chủ nghĩa quc tế. Vì thế đ thoát him tn ti, nên có nhu cu "Mở ca" làm ăn với thế gii bên ngoài theo con đường "kinh tế th trường, đnh hướng tư bn ch nghĩa" (dù thực tế vn phi che đy tht bi bng đnh thc tuyên truyn la m "Kinh tế th trường, đnh hướng xã hội chủ nghĩa").

Việc thiết lp quan h ngoi giao vi Hoa Kỳ cường quc tư bn hàng đu s giúp cho chính sách m ca có cơ hi thun li dn đến thành công. Thc tế qu là đúng như vy. Vì sau khi ni li bang giao, Hoa Kỳ đã đóng vai trò ch đo m đường và là nhân tố có tính quyết đnh cho s thành công ca "M ca" đ Vit Nam phát trin toàn din có b mt phn vinh như hôm nay.

2. Đối vi Hoa Kỳ, bên ngoài là vì lợi ích h tương ca hai nước, bên trong là nhng ý đ chiến lược riêng ca Hoa Kỳ trong đi sách hậu chiến vi các nước nghèo có chế đ đc tài nói chung, đc tài cng sn Vit Nam nói riêng.

Theo đó, Hoa Kỳ dường như mun "cải to chế đ cộng sản Việt Nam" thành công cụ chiến lược mi trong vùng, nhm bao vây, gián ch tham vng bành trướng bá quyn của Trung Quc. Ci to chế đ đc tài cộng sản Việt Nam bng din biến hòa bình tnh tiến, thay vì đi sách "lật đ, thay thế" mà Hoa Kỳ từng s dng trong chiến lược toàn cu cũ, nơi các nước Hoa Kỳ có nh hưởng và li ích chiến lược.

Đối sách hu chiến ca Hoa Kỳ vi Vit Nam phù hợp với yêu cu ca thế chiến lược toàn cu mi hu Chiến tranh Lnh, nhm đưa các nước nghèo đc tài đi vào "hòa bình,n đnh" đ phát trin và dân ch hóa. Trên thc tế, đây đã và đang là n lc chung ca các nước giu cũng như nghèo nhm thiết lp điu đươc gi là "một nn trt t kinh tế quc tế mi" hay là "Một h thng kinh tế thế gii mi".

Trên thực tế, sau 25 năm thiết lp quan h ngoi giao vi Vit Nam, đi sách hu Chiến tranh Lnh ca Hoa Kỳ vi Vit Nam đã có hiu qu trông thy, ai cũng có th kim chng được. Vit Nam đã và đang phát trin mi mt theo mt tc đ thích hp. Chế đ độc tài cộng sản cũng đã từng bước b tiêu vong, được dân ch hóa mt cách hòa bình tnh tiế"tự din biến, t chuyn hóa đ t chuyn th" ở cui quá trình chuyn đi, theo quy lut duy vt bin chng "Lượng đi, cht đi" như chúng tôi đã lý lun, chng minh nhiều ln bng thc tin khách quan, qua các bài trình bày trước đây trên din đàn này.

Houston, ngày 12/7/2020

Thiện Ý

Nguồn : VOA, 27/07/2020

(*) Vì Hiệp định Paris nơi khon (b) điu 9 Chương IV quy đnh "Việc thc hin quyn t quyết ca nhân dân Min Nam Vit Nam" như sau : " b) Nhân dân Miền Nam Vit Nam t quyết đnh tương lai chính tr ca Min Nam Vit Nam thông qua tng tuyn c thc s t do và dân ch, có giám sát quc tế".

Khoản (a) điu 11 thì ghi "Ngay sau khi ngưng bn, hai bên Min Nam Vit Nam s hip thương trên tinh thần hoà gii và hoà hp dân tc, tôn trng ln nhau và không thôn tính ln nhau đ thành lp Hi Ðng Quc Gia Hoà Gii và Hoà Hp Dân Tc gm ba thành phn ngang nhau."...

Điều 15 ca chương V Hiệp định Paris quy đnh rt rõ ràng : "Việc thng nht nước Vit Nam s được thc hin tng bước bng phương pháp hoà bình trên cơ s bàn bc và tho thun gia Min Bc và Min Nam Vit Nam, không bên nào cưỡng ép hoc thôn tính bên nào... Thời gian thng nht s do Min Bc và Min Nam tho thun."...

(**) Xin đọc thêm trên din đàn này ca VOA hay nghe trên You Tube, Facebook "din đàn Thin Ý" - 45 năm Vit cng xây dng xã hi ch nghĩa thành hay bi ?- Và Trin vng tương lai "Đnh hướng xã hi ch nghĩa" ti Vit Nam có hay không ?

***********************

Quan hệ Việt-Mỹ sau 25 năm : ‘Đồng sàng dị mộng’ về đối tác chiến lược

Carl Thayer, VOA, 13/07/2020

Sau một phn tư thế k bình thường hóa quan h, hai quc gia cu thù M và Vit Nam đang có mt mi quan h được đánh giá là "mạnh m". Tuy nhiên, h đã không th nâng tm quan h lên đi tác chiến lược trong 25 năm qua vì nhng quan nim khác bit, mà theo Giáo sư Carl Thayer ca Đi hc New South Wales, là do "đng sàng d mng" v li ích chiến lược.

25nam2

Tổng bí thư-Ch tch nước Vit Nam Nguyễn Phú Trọng (phi) đưa tay bt vi Tng thng M Donald Trump trong chuyến thăm ca người đng đu Nhà Trng ti Hà Ni ngày 27/2/2019. Vit Nam và M k nim 25 năm bình thường hóa quan h hôm 11/7/2020.

Mỹ chính thc công bnh thường hóa quan h ngoi giao vi quc gia cu thù Cng sn Vit Nam vào ngày 11/7/1995. Mt ngày sau đó ti Hà Ni, Th tướng Võ Văn Kit ra tuyên b thành lp quan h ngoi giao vi Hoa Kỳ, mà theo truyn thông trong nước, đã m ra mt chương mi trong lịch s hàn gn và phát trin gia hai nước.

Giờ đây, theo Đi s M ti Vit Nam Daniel Kritenbrink, mi quan h gia M và Vit Nam mnh hơn bao gi hết, khi hai quc gia đi t không có bt kỳ quan h thương mi nào ti ch có dòng chy thương mi hai chiu tr giá hơn 77 t USD.

Những xung đt hàng hải trên Bin Đông là mt trong s bn yếu t chính - gm c gii quyết các vn đ di sn Chiến tranh Vit Nam, thương mi và đu tư, và vai trò lãnh đo ca Vit Nam trong khi ASEAN, đã tác đng đến qu đo phát trin mnh ca mi quan h song phương giữa hai nước, theo nhn đnh ca Giáo sư Thayer, người thường xuyên theo dõi quan h Vit-M trong nhiu năm qua.

Đã có một s hi t v li ích chiến lược gia Vit Nam và M trong 25 năm qua v các vn đ an ninh khu vc và toàn cu, như Bin Đông và vic không phổ biến vũ khí ht nhân, theo đánh giá ca Giáo sư Thayer. S hi t này càng tr nên rõ rt trong nhng năm gn đây khi Trung Quc tăng cường quân s hóa trên vùng bin mà Vit Nam và quc gia trong khu vc đu có tuyên b ch quyn.

Chính phủ M nhiu ln lên tiếng phn đi Trung Quc khi đưa tàu vào khu vc thm lc đa ca Vit Nam trên Bin Đông đ cn tr hot đng thăm dò du khí hay đâm chìm tàu cá như Vit Nam cáo buc. Hai hàng không mu hm ca M ln đu tiên cp cng Đà Nng sau chiến tranh được coi là một du hiu tăng cường s hin din và h tr ca M đi vi Vit Nam và khu vc trước s bành trướng ca Trung Quc trên vùng bin mà các chuyên gia đánh giá là M cũng có nhiu li ích.

Với mt thỏa thun đt được vào năm 2013, Vit Nam và M đã trở thành nhng đi tác toàn din và 3 năm sau đó, ln đu tiên sau hơn 40 năm k t khi kết thúc chiến tranh, M quyết đnh d b hoàn toàn lnh cm bán vũ khí sát thương cho Vit Nam trong chuyến thăm ca Tng thng Barack Obama trước khi ông kết thúc nhiệm kỳ.

Tuy nhiên, dù có sự phát trin mnh m trong mi quan h và s hi t ln v li ích trong khu vc, nhưng Vit Nam và M đã không th nâng tm quan h lên đi tác chiến lược trong nhim kỳ cui cùng ca Tng thng Obama, theo Giáo sư Thayer. Th tướng Việt Nam Nguyn Xuân Phúc có chuyến thăm ti Nhà Trng Washington DC vào tháng 5/2017, ch vài tháng sau khi Tng thng Donald Trump nhn chc, nhưng hai nhà lãnh đo ch có th đng ý v vic "tăng cường mi quan h đi tác toàn din".

Thế nào là ‘đi tác chiến lược’ ?

"Có nhiều thách thc cn phi vượt qua trước khi mi quan h song phương (gia M và Vit Nam) có th được đưa lên tm cao mi", Giáo sư Thayer, thuc Hc vin Quc phòng Hoàng gia Úc ca Đi hc New South Wales, nói. Ông cho rng "c hai phía có những nhìn nhn khác bit v thế nào là mt (mi quan h) đi tác chiến lược" và gi s hi t v li ích chiến lược vi cách nhìn nhn khác nhau ca Vit Nam và M là " đng sàng nhưng d mng".

Mỹ đt nng v quc phòng và nhng khía cnh an ninh trong các mối quan h chiến lược vi Singapore, Philippines, Thái Lan và Indonesia. Trong khi đó Vit Nam kiên trì vi chính sách "ba không" trong các mi quan h quc phòng k t khi công b Sách trng Quc phòng năm 1998 vi các phiên bn tiếp theo vào năm 2004 và 2009. Trong Sách trắng Quc phòng mi nht được đưa ra cui năm ngoái. Vit Nam m rng chính sách "ba không" thành "bn không" - không liên minh quân s, không căn c quân s, không đng v phía nào đ chng li phía kia, và không dùng vũ lc.

Dù Hà Nội ngày càng b Bc Kinh "bt nt" trên Bin Đông, nhưng theo Giáo sư Thayer, Vit Nam s không chn đng v phía M đ trc tiếp chng li Trung Quc vì nó s đi ngược li chính sách "ba không" mà hin nay là "bn không" ca Vit Nam. Chính sách quc phòng này của Vit Nam tiếp tc làm M "vô cùng ng vc" và theo Giáo sư Thayer cho biết, mt s nhà lãnh đo cp cao ca Đng Cng sn Vit Nam cũng có quan đim tương t.

Tuy nhiên, Giáo sư Thayer cho rằng Vit Nam sn sàng tn dng mi s giúp đ mà M cung cp, như việc chuyển giao các tàu tun duyên và tiếp đón các chuyến cp cng ca hàng không mu hm M, cũng như ng h s hin din ngày càng nhiu ca Hi quân M trên Bin Đông vì mc đích "đóng góp vào hoà bình và an ninh ca khu vc".

Một thách thc khác cn được giải quyết đ nâng tm quan h gia Vit Nam và M là các vn đ thương mi.

"Đứng đu trong danh sách này là yêu cu ca Vit Nam đi vi M trong vic không ch đnh Vit Nam là mt nn kinh tế phi th trường", Giáo sư Thayer nói.

Mỹ tiếp tc áp dng thuế quan đối vi cá da trơn và tôm nhp khu t Vit Nam và gn đây chính quyn Tng thng Trump đã áp thuế xut khu lên thép và nhôm t Vit Nam cũng như loi Vit Nam ra khi danh sách các nước đang phát trin. Dưới chính quyn Trump, vn đ thng dư thương mi ngày càng tăng ca Vit Nam được chú ý nhiu khi đt 47 t USD vào năm ngoái. Tng thng Trump tháng 7/2019 đã gi Vit Nam là "k lm dng thương mi" mà ông cho là "ti t" hơn c Trung Quc.

"Những thách thc và khác bit trong các mi quan h song phương (gia Vit Nam và M) ch có th gii quyết được thông qua các cuc đàm phán gia hai phía nh vào s tăng cường gp mt thường xuyên ca các quan chc cp cao trong chính ph bao gm người đng đu cp nhà nước", Giáo sư Thayer nói.

Trong năm 2019, việc Tổng bí thư-Ch tch nước Nguyn Phú Trng bt ng đ bnh đã ngăn cn ông không th nhn li mi ca Tng thng Trump ti thăm M. Hin ti c Vit Nam và M đu đang tp trung vào các n lc chng đi dch virus corona.

"Cả hai phía đu phi ch cho đến khi Mỹ t chc cuc bu c tng thng vào tháng 11 và Vit Nam hp đi hi Đng 13 vào đu năm 2021", Giáo sư Thayer nói.

‘Chiến lược’ trong 25 năm ti

Đã có 4 kỳ tổng thng M trong 25 năm qua k t khi mi quan h gia hai nước cu thù được bình thường hoá, gồm hai tng thng ca đng Dân ch - Bill Clinton (1993-2000) và Barack Obama (2009-2016) - và hai tng thng ca đng Cng hoà - George W. Bush (2001-2008) và Donald Trump (2017-nay).

Theo nhận đnh ca Giáo sư Thayer, k t khi bình thường hóa quan h vào năm 1995, các chính quyền M, dù là đng Dân ch hay Cng hoà, đu phát trin mi quan h vi Vit Nam được thiết lp t nhng chính quyn tin nhim. Theo ông Thayer, nhng phát trin chính trong mi quan h gia M và Vit Nam din ra trong các chính quyền của Đng Dân ch, như vic bình thường hóa năm 1995 dưới thi Tng thng Clinton, và vic thành lp đi tác toàn din năm 2013 và d b cm vn vũ khí sát thương ca M đi vi Vit Nam năm 2016 đu dưới thi Tng thng Obama.

"Nhưng dù ai tuyên th nhm chức Tng thng M vào tháng 1/2021, ông Trump hay ông Biden, cũng đu s tiếp tc trân trng nhng thỏa thun và nhng tuyên b chung trong đó xác đnh mi quan h song phương gia M và Vit Nam", Giáo sư Thayer nói, và cho rng các vn đ thương mi s tiếp tục là mt vn đ nếu ông Trump tái đc c.

"Dù ai trở thành tng thng cũng s theo đui mt (mi quan h) đi tác chiến lược vi Vit Nam", Giáo sư Thayer nói.

Tổng thng Trump, trong bc thư gi Ch tch Trng nhân dp hai nước k nim 25 năm bình thường hóa quan hệ hôm 11/7, cho biết M s "tiếp tc nhng cam kết ca mình trong vic tăng cường và m rng hơn na mi quan h song phương trên cơ s tm nhìn chung v mt khu vc n Đ Dương-Thái Bình Dương hoà bình và thnh vượng cũng như s tôn trng ln nhau về ch quyn và lut l quc tế".

Trước đó hôm 10/7, Ngoi trưởng M Mike Pompeo tuyên b rng M cam kết "làm cho 25 năm tiếp theo ca mi quan h song phương (gia Hoa Kỳ và Vit Nam) tr thành mt mô hình ca hp tác và đi tác quc tế".

Dù đó là những lời nói mang nhiu tính ngoi giao nhưng theo Giáo sư Thayer có mt s tht trong đó là s hi t nhng li ích chiến lược gia Washington và Hà Ni s tăng cao trong 1/4 thế k ti.

"Trong 25 năm tới, s đi đu gia Trung Quc và M cui cùng s dn đến mt sự cân bng quyn lc mi", Giáo sư Thayer nhn đnh. "Trung Quc s đóng mt vai trò chi phi nhiu hơn Đông Nam Á và khu vc n Đ Dương-Thái Bình Dương nói chung. Vit Nam cũng s hp tác nhiu hơn vi Trung Quc".

Theo nhận đnh ca mt nhà ngoi giao cao cấp ca Vit Nam vi Giáo sư Thayer, "Vit Nam có li nht khi quan h Trung-M không quá nóng nhưng cũng không quá lnh".

Nguồn : VOA, 13/08/2020

**********************

Cơ hội không thể bỏ lỡ một lần nữa

Cánh Cò, RFA, 12/07/2020

"Việt Nam và Mỹ là bạn bè chân thành" là cái title của báo Thanh Niên trong dịp kỷ niệm 25 năm ngày bình thường hóa bang giao Việt Mỹ.

25nam3

Tổng bí thư - Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng tiếp Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh : Ngọc Thắng

Người Việt chưa bao giờ nghe khái niệm "chân thành" từ phía Mỹ đối với Việt Nam ngay cả sau khi bang giao được bình thường hóa trở lại vào ngày 11/7/1995, khi Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia. Từ ngày ấy trên báo Đảng vẫn nhiều lúc lên án Mỹ hay chí ít là chỉ trích hay hạ bệ Mỹ bằng những "tính từ" mà trong bất cứ quan hệ ngoại giao nào không ai sử dụng đến. Chỉ có Hà Nội là vô tư xem Mỹ là mặt trái của chế độ tự bản và luôn luôn cảnh giác rằng máy bay B52 vẫn vần vũ trên bầu trời Hà Nội.

Cho tới khi buôn bán được với Mỹ cũng như những thứ lợi lộc do Mỹ mang đến thì báo Đảng mới bớt hóng hớt chuyện bên Mỹ trong khi vẫn luôn tôn trọng và tự hào đối với Trung Quốc, nước được xem là môi hở răng lạnh, là tình hữu nghị đậm đà mang bản sắc xã hội chủ nghĩa, là 16 chữ vàng cùng 4 tốt không gì phản bác được.

Và cũng cho tới khi toàn thế giới quay mặt lại với Trung Quốc thì Việt Nam mới len lén xem tình bạn giữa hai nước Việt Mỹ là "chân thành".

Không còn nghi ngờ gì nữa, Trung Quốc đang lâm vào tư thế "trời không dung, người không tha" sau khi dịch Vũ Hán xảy ra tàn phá toàn thế giới và Bắc Kinh bị kết án là giấu dịch khiến cho hàng trăm ngàn người chết, hàng ngàn tỉ thiệt hại và con virus Vũ Hán vẫn đang hoành hành. Cùng với dịch cúm, thiên tai lại nổi lên khắp chốn khiến người dân Trung Quốc ngửa mặt than trời đã ra tay quá khắc nghiệt với vùng đất được tự xưng là cái tâm điểm của thế giới này.

Trời không dung là thế nhưng người cũng không tha Đảng cộng sản Trung Quốc vì những gì mà chúng đã tác động lên khắp hang cùng ngõ hẻm của thế giới.

Từ Tây Tạng tới Tân Cương, đảng cộng sản đã thẳng tay tàn sát những người không nghe lời chúng. Và rồi nhận thấy sức mạnh của mình không đáng để nước nào phải lo sợ, Trung Quốc mạnh tay bóp nghẹt Hong Kong một quốc gia quen sống trong không khí dân chủ tự do nay bị buộc phải sống chung với quỷ, những con quỷ sẵn sàng trói gô người có biểu hiện phản kháng và nhốt vào trại giam không có ngày ra vì chống lại tập đoàn Bắc Kinh ngày một kiêu căng và ác độc hơn.

Nhưng Trung Nam Hải đã lầm ý chí tự do dân chủ của thế giới khi gần như toàn bộ các nước phương Tây cùng lên án Trung Quốc trước những động thái không thể chấp nhận của nước này như đàn áp Hong Kong, chủ động chiến tranh với Ấn Dộ, gian dối trong các hành vi thương mại và sở hữu trí tuệ, mua chuộc một phần lớn các định chế thế giới như Liên Hiệp Quốc, WHO, WTO, thậm chí lường gạt cả Word Bank để được vay những khoản tiền lãi suất nâng đỡ rồi cho các nước nghèo vay lại với lãi suất cao.

Đối với các nước vùng Đông Nam Á, niềm cay đắng nhất mà Trung Quốc mang tới cho họ là con đường lưỡi bò trên Biển Đông, vốn được tập đoàn Bắc Kinh xem là ao nhà bất kể những chứng tích lịch sử hay phán quyết của tòa quốc tế về vùng biển này không phải thuộc về Trung Quốc như Bắc Kinh vơ vào một cách trơ trẽn.

Cấm đánh cá, cướp tài sản thu được từ ngư dân các nước, xây dựng bất hợp pháp nhiều căn cứ quân sự trên các đảo ngầm, đe dọa tấn công các giàn khoan của Việt Nam và Indonesia, mang tàu Hải dương đi khắp các vùng biển thuộc chủ quyền kinh tế của nhiều nước đã gây nên cuộc chiến "công hàm" mới đây khiến thế giới bừng tỉnh về dã tâm không cần giấu giếm của Trung Quốc.

Mạnh tay hơn, Trung Quốc công khai tập trận tại vùng biển Hoàng Sa của Việt Nam nhưng lần này gặp sự phản ứng mạnh của Mỹ khi nước này đã tập hợp hai nhóm tàu sân bay USS Nimitz và USS Ronald Reagan tiến vào Biển Đông Nam Á vào ngày 4/7/2020, như cách thức cảnh cáo Trung Quốc trước ý đồ ngông cuồng của họ.

Trong bài phát biểu tại Diễn đàn Tổ chức nghiên cứu và Truyền thông Trung - Mỹ hôm 9/7 ở Bắc Kinh, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho rằng Trung Quốc chưa bao giờ định thay thế Mỹ. Đới Húc và Kiều Lương, hai tướng lĩnh Trung Quốc trước đây bị coi là "diều hâu", gần đây đã viết bài về cuộc xung đột Trung-Mỹ, đều có cùng một quan điểm : thực lực Trung Quốc hiện nay không thể đối đầu với Mỹ.

Những cơn gió chính trị ấy đã làm Việt Nam phải đổi chiều và không thể ngây người ra chịu trận trước các động thái quá quắt của phương Bắc. Mỹ đã cho Hà Nội thấy quyết tâm giữ vị trí bá chủ của họ và sẵn sàng cho một cuộc chiến với Trung Quốc bên cạnh cuộc chiến thương mại nếu nước này vẫn tiếp tục thử thách sự quyết tâm của Mỹ.

Việt Nam không thể bỏ lỡ cơ hội một lần nữa.

Theo Wikipedia cho biết : "Ngày 3 tháng 5 năm 1977 Việt Nam từng chần chừ khi ra giá thiết lập bang giao với Mỹ yêu cầu Mỹ phải chi 3,25 tỷ đô-la bồi thường chiến tranh. Phía Hoa Kỳ đề nghị bình thường hóa trước, viện trợ sau. Trưởng đoàn đàm phán Phan Hiền báo cáo với ông Nguyễn Cơ Thạch, ông Thạch thuyết phục Bộ Chính trị nhưng không được. Đàm phán lâm vào bế tắc.

Đầu năm 1978, tại Tokyo, ông Phan Hiền, thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam tuyên bố : "Việt Nam sẵn sàng bình thường hóa vô điều kiện với Hoa Kỳ" (tức là Việt Nam sẽ không yêu cầu Hoa Kỳ phải bồi thường chiến tranh nữa). Tuy nhiên, lúc này Mỹ quan tâm tới việc đàm phán bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc hơn, mà Trung Quốc và Việt Nam khi đó lại đang là đối thủ, nên Hoa Kỳ đã bỏ qua vấn đề bình thường hóa quan hệ với Việt Nam".

Nhạy bén chính trị là yêu cầu đầu tiên đối với lãnh đạo của bất cứ quốc gia nào. Thiếu sự nhạy bén hay cố tình xem thường cơ hội là triệu chứng của một chính phủ chỉ biết quyền lợi của bè phái mình cao hơn quyền lợi quốc gia dân tộc.

Đã đến lúc phải nói không với Trung Quốc và can đảm từ bỏ mối lợi cá nhân, bè phái để đất nước kịp thời tránh được tai họa từ phương Bắc.

Cánh Cò

Nguồn : RFA, 12/07/2020 (canhco's blog)

********************

Học được gì qua 25 năm quan hệ Việt - Mỹ ?

Viết từ Sài Gòn, RFA, 11/07/2020

Cái được khi Việt Nam quan hệ bang giao với Mỹ, có lẽ không cần nói gì thêm, bởi đời sống, kinh tế phát triển, giảm bớt lượng hàng Trung Quốc trên thị trường Việt và những hợp đồng đầu tư, những tấm thẻ du học, một lượng lớn tri thức mang về từ Mỹ, một lượng lớn đô la từ Mỹ… Tất cả đã góp phần làm nên diện mạo Việt Nam hôm nay. Không thể chối bỏ điều này.

25nam4

Cả lực lượng đấu tranh cho dân chủ và lực lượng chống dân chủ đều đang đứng trước nguy cơ cò đa cấp nặng nề.

Thế nhưng, sau 25 năm, ngồi nhìn lại, dường như cơ hội cũng nhiều mà người Việt ngay từ đầu đã đánh mất rất nhiều cơ hội lớn, tính ăn xổi ở thì đã giết chết một vận hội lớn mà lẽ ra Việt Nam phải nắm bắt được và phát triển theo chiều kích tốt đẹp hơn.

Và để dẫn giải vấn đề cơ hội đánh mất, thì nó quá rộng, bởi nó bao hàm yếu tố chính trị, giáo dục, văn hóa, kinh tế, xã hội học… và cả mỹ học nên nếu thống kê một cách chi tiết thì dung lượng của mười bài viết như thế này vẫn chưa đủ hàm chứa. Nhưng, vẫn có một vấn đề, tuy không đóng vai trò hạt nhân nhưng nó lại có thể phản ánh bao quát câu chuyện. Đó là văn hóa kinh tài. Bởi, mọi ứng xử của văn hóa kinh tài quyết định câu chuyện đằng sau và cả đằng trước nó. Ở đây tôi muốn nói đến lựa chọn văn hóa kinh tài của nhà nước cộng sản Việt Nam khi họ nối bang giao với Mỹ.

Dù nhắm mắt vẫn có thể dễ dàng nhận thấy, sau khi Việt Nam thiết lập quan hệ bang giao với Mỹ thì việc đầu tiên là hàng loạt công ty bảo hiểm, tập đoàn bảo hiểm nhảy vào Việt Nam, trong đó, các tập đoàn AIG với công ty con là AIA của Mỹ, Chinfon Manulife của Canada, Prudentail của Anh là ba con sói bảo hiểm tại Việt Nam (ở đây nên hiểu là Mỹ như một cái chìa khóa mở cái ổ cuối cùng của chính quyền cộng sản với phương Tây, Mỹ như một ông lớn dẫn đầu và đại diện cho luồng tư bản), tiếp theo các tập đoàn bảo hiểm là các tập đoàn đa cấp.

Và có một tâm lý chung, một khuynh hướng chung là nhà nhà làm bảo hiểm, nhà nhà làm đa cấp. Trong khi đó, nói cho cùng thì ai làm bảo hiểm ? Ai làm đa cấp ? Ở tại phương Tây, Mỹ, cơ chế hoạt động của bảo hiểm và đa cấp không rõ có phụ thuộc vào mối quan hệ quyền lực một cách khủng khiếp hay không, nhưng tại Việt Nam, không ai khác ngoài người nhà, thậm chí quan chức cộng sản tham gia các tập đoàn này. Có người đứng chống lưng cho người nhà làm việc, có người trực tiếp làm việc và đến khi bị chi bộ đảng phát giác thì hoặc hối lỗi, sang tên đổi chủ, hoặc bỏ hẳn chức vụ để đi làm bảo hiểm, làm đa cấp.

Nhưng nếu câu chuyện chỉ dừng ở đó thì có gì đáng bàn ? Vấn đề tôi muốn nói tới ở đây chính là văn hóa kinh tài và thái độ lựa chọn. Cũng là việc buôn một bó rau từ vườn ra chợ, nhưng thái độ của người buôn tử tế khác xa với thái độ của con buôn bịp bợp. Và đương nhiên giá thành và chất lượng của bó rau ở chợ lại phụ thuộc vào thái độ của người buôn tử tế hay con buôn bịp bợm. Rất tiếc, người Việt đã chọn cho mình một thái độ văn hóa kinh tài của con buôn bịp bợm !

Bởi hơn mọi loại hình, loại hình bảo hiểm và đa cấp vào Việt Nam thì phát triển như diều gặp gió. Một phần nhờ vào bản chất thị trường Việt vốn là thị trường của các mối quan hệ, người có chức có quyền có thể làm nhân viên đa cấp và nhân viên bảo hiểm rất hiệu quả nhờ vào các mối quan hệ và uy lực với thuộc cấp, một thứ khách hàng thụ động của họ. Điều này giúp họ nhanh chóng giàu phất lên và sự giàu này có thể làm bình phong cho sự giàu khác về sau. Nhưng, người lao động vào các công ty này mong đổi đời thì chỉ thêm đổ nợ. Bởi bản chất của việc tuyển nhân viên của ngành đa cấp và ngành bảo hiểm lại nằm ở chỗ mỗi nhân viên là một khách hàng trực tiếp và bắt buộc của công ty, sau khi mua xong bảo hiểm hay sản phẩm đa cấp cho bản thân hoặc người nhà rồi thì mới đi bán, đi mở rộng thị trường… Và không thiếu nông dân bán bò trâu, heo gà để theo đuổi sự nghiệp đa cấp, sự nghiệp bảo hiểm để rồi không theo đuổi nổi, hợp đồng đứt gánh nửa đường, tiền mất, nợ mang. Bởi đóng bảo hiểm mà không đủ sức theo thì xem như mất trắng, làm đa cấp mà không đủ chỉ tiêu thì xem như mình đã mua một sản phẩm cực đắc để về xài một cách miễn cưỡng.

Và ở cả hai lĩnh vữa này, muốn thành công, người tham gia nó phải sắm một bộ vó lịch sự, lịch lãm và luôn đóng vai đại gia, luôn đóng vai nhà tư vấn tài chính để nói chuyện (thực chất là móc hầu bao) với khách hàng. Nói về tính diễn cũng như yêu cầu diễn xuất khi bán hàng ở hai nhóm này phải nói là quá cao, mọi thứ đều không thật, từ việc chăm sóc, chia sẻ với khách hàng, tỏ ra mẫu mực đạo đức hoặc tỏ ra coi trọng tính nhân văn, đặt lòng yêu thương lên hàng đầu… đều xuất phát từ mục đích chốt hợp đồng và lấy tiền của khách hàng.

Câu chuyện không chỉ dừng ở đó, thứ văn hóa kinh tài đầy tính phô diễn này được người Việt tiếp thụ và lan tỏa rất nhanh. Và nó cũng nhanh chóng phát triển cộng hưởng với loại hình cò cuốc đầu đường góc chợ hay bến xe của người Việt. Hai thứ này bổ sung cho nhau tạo thành một thứ văn hóa cò đa cấp ở mọi ngóc ngách xã hội. Đến khi nó đủ phì đại, nó trở thành động lực xã hội. Và cái thứ động lực ấy nhanh chóng đi vào nhà trường, đi vào từng ngóc ngách cuộc sống. Từ việc bác sĩ làm cò cho hãng thuốc cho đến giáo viên cò chạy điểm, cò tình dục cho quan chức, quan chức lại còn ghế cho quan chức khác… Rồi gần đây thì giáo viên cò đất, cò bảo hiểm, chấp nhận để cho các công ty bảo hiểm nhúng tay vào trường học, đứng ra phát thưởng cho trường học, nhúng chân vào hệ thống giáo dục địa phương… Tất cả chỉ vì tiền cùng với lời hứa về các mối quan hệ để kiếm tiền trong tương lai. Và mọi thứ trong xã hội này như một vở tuồng của cò đa cấp.

Đáng sợ hơn là tâm lý cò đa cấp nhảy hẳn vào chính trị, nhảy vào cả những nhà dân chủ và các dư luận viên chống dân chủ. Nghĩa là cấp trên nhận gói lớn, chia ra thành những gói nhỏ và các gói nhỏ tiếp tục chia ra thành các gói nhỏ hơn, khi đến tay người trực tiếp tham gia, dường như tài chính chỉ đủ loay hoay trong bánh mì, phở và trà đá không hơn không kém. Điều này nhanh chóng làm cho mọi chuyện từ chỗ thiêng liêng trở nên tục lụy và nhặng xị, từ chỗ lý tưởng trở thành thực dụng và bôi bác… Nếu không kịp chấn chỉnh, nếu không kịp khắc phục thì câu chuyện sẽ chẳng đi đến đâu được. Cả lực lượng đấu tranh cho dân chủ và lực lượng chống dân chủ đều đang đứng trước nguy cơ cò đa cấp nặng nề. Và giả sử như cả hai lực lượng này làm việc trên nguyên tắc lý tưởng và khoa học thì không chừng, mọi chuyện lại khác rất xa, và lại có tiếng nói chung trên khía cạnh dân tộc. Nhưng rất tiếc, mọi thứ đã bị xé vụn ngay từ trứng nước !

Nói như vậy để thấy rằng, cơ hội khi Việt Nam bang giao với Mỹ không phải là thứ văn hóa kinh tài kiểu cò đa cấp đang phổ dụng tại Việt Nam hay những kiểu dân chủ nửa mùa trong một số nhân tố tại Việt Nam và cả ngay trên đất Mỹ. Mà nói chính xác là Việt Nam, người Việt đã không có cơ hội để học được những thứ tiến bộ của Mỹ. Bởi cánh cửa đón gió văn hóa kinh tài của Mỹ thổi vào Việt Nam đã bị chặn đầu, đã bị chọn lựa và kiểm duyệt ngay từ đầu, người Cộng sản chưa bao giờ muốn loại hình văn hóa kinh tài đích thực của tư bản lọt vào Việt Nam. Và hình như căn cơ của số đông người Việt cũng chưa đủ để đón nhận lấy nó !

Chính vì vậy, sau 25 năm, Việt Nam chỉ có thể giàu thêm về kinh tế (gồm cả tham nhũng, bán tháo tài nguyên và chèn ép hối lộ…) nhưng lại nghèo đi về văn hóa. Đó là sự thật sau 25 năm chơi với Mỹ ! Nhưng đừng nên đổ thừa tại người mà tại chính ta đã lựa chọn như thế nào thì đời sẽ ra như thế đó !

Viết từ Sài Gòn

Nguồn : RFA, 11/04/2020 (VietTuSaiGon's blog)

*******************

Nói với người cộng sản Việt Nam nhân 25 năm bang giao Việt - Mỹ

Nguyễn Ngọc Già, RFA, 11/07/2020

Hoa Kỳ và Việt Nam vừa trao thư chúc mừng lẫn nhau, nhân 25 năm thiết lập bang giao 11/7/1995 - 11/7/2020. Nhắc đến sự kiện này, không thể không đề cập nhân vật lịch sử : Võ Văn Kiệt.

theohaychong5

Thủ tướng Võ Văn Kiệt (trái) và Tổng thống Bill Clinton tuyên bố quyết định bình thường hóa quan hệ năm 1995 - Ảnh ghép minh họa

Không biết lắng nghe thật tâm

Võ Văn Kiệt (1922 - 2008) được biết như là người cộng sản chịu lắng nghe thật tâm những ý kiến trái chiều, thậm chí [1] " ông Sáu luôn tôn trọng, lắng nghe, dù ý kiến của giới trí thức không phải lúc nào cũng đồng thuận, thuận chiều. Ông nói "nghe xuôi, nghe ngược, có khi nghe xốn cả lỗ tai" nhưng vẫn khuyến khích, cổ vũ những ý kiến tâm huyết..." , như lời thuật của ông Phan Xuân Biên - nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy [2] kể với báo Tuổi Trẻ vào ngày 18/11/2012 nhân kỷ niệm lần thứ 90 ngày sinh của ông Kiệt.

Võ Văn Kiệt không phải là "người Nam nói tiếng Bắc", càng không phải "người Bắc có lý luận" nhưng ông ta vẫn được đánh giá cao trong việc góp phần đắc lực cho mối bang giao Việt - Mỹ được gầy dựng lại, sau khi bị gãy đổ hoàn toàn từ 1975.

"Thời đại" Võ Văn Kiệt, người cộng sản Việt Nam cũng không tỏ ra sính hư danh "giáo sư - tiến sĩ" như sau này.

Chính từ mối bang giao Việt - Mỹ tái lập cùng với biết lắng nghe thật tâm như Võ Văn Kiệt, đã giúp Việt Nam tiến bộ hơn thấy rõ. Đó là điều không cần bàn cãi, bởi nhiều nguồn vốn đầu tư, vốn vay ưu đãi cùng với khoa học - kỹ thuật tân kỳ và công nghệ mới lạ ào ạt chảy vào từ đó.

Võ Văn Kiệt chiếm một số trang không ít trong "Bên Thắng Cuộc", được nhà báo Huy Đức mô tả như là người vừa dám nghĩ - dám làm, vừa chịu lắng nghe - chịu trách nhiệm.

Dù được xuất bản từ tháng 11/2012, cuốn sách đình đám một thời không được hậu bối của ông Kiệt... lắng nghe (!)

Chính vì biết lắng nghe thật tâm mà ông Kiệt có được niềm tin trong xã hội và đặc biệt là tầng lớp trí thức lúc bấy giờ.

Vì thế, thời Võ Văn Kiệt không cần phải [3] "...muốn trí thức lên tiếng… thì nền tư pháp phải hoạt động độc lập với chính quyền, với doanh nghiệp, với bất kỳ chủ thể nào của nhà nước. Tư pháp chỉ vận hành theo tôn chỉ đảm bảo quyền con người và lẽ công bằng. Và mọi công dân đều công bằng trước pháp luật…" như tiến sĩ - bác sĩ Trần Tuấn (người Mỹ gốc Việt) khuyên nhủ như thể là điều... mới lạ !

Tính từ Võ Văn Kiệt cho đến sau này, nói cho công bằng, không tìm thấy bất kỳ hậu bối cộng sản nào "dám" nghe ý kiến trái chiều một cách thật tâm như vậy. Đó cũng là cách giải thích thuyết phục đối với ngay những người cộng sản bảo thủ và giáo điều mà cho đến nay, họ vẫn dành cho ông Võ Văn Kiệt một sự trân trọng hiếm có so với những "tiền bối" cộng sản khác như : Lê Duẩn, Đỗ Mười, Mai Chí Thọ, Nguyễn Văn Linh v.v...

Vì ông Võ Văn Kiệt biết lắng nghe thật tâm nên đã tạo được niềm tin trong dân chúng, đặc biệt trong tầng lớp trí thức - Trí thức thật sự luôn luôn xem phản biện, tranh luận là bổn phận và trách nhiệm của họ để xã hội lành mạnh, đất nước tiến bộ.

Không còn niềm tin

Hai mươi lăm năm trôi qua, bang giao Việt - Mỹ vẫn gập ghềnh, khúc khuỷu.

Tầm kinh tế vĩ mô, tầm quản lý đất nước cứ thế mà trồi sụt theo từng sự kiện trong suốt những năm sau cấm vận.

Hàng hóa có nhiều hơn, có rẻ hơn, cuộc sống có dễ thở hơn, và người dân thì mừng vui khấp khởi...

Nhiều bạn bè tôi đã nói về những dự định làm ăn to lớn, những hoài bão khát khao cho cá nhân và góp chút gì đó cho đất nước.

Để bây giờ nhìn lại những hướng đi mới, những dự án táo bạo hầu hết là tiêu điều trong một đất nước vẫn... bế tắc !

Bất chấp những bộ luật ra đời hàng hà sa số, bất chấp lời kêu gọi "đoàn kết", "cả hệ thống chính trị vào cuộc", "cải cách tư pháp", "xử lý nghiêm", "đốt lò", "chống tham nhũng không có vùng cấm", v.v... quen tai đến nhàm chán, Việt Nam cứ ì ạch lê bước ! Dân oan không hề giảm đi ! Xã hội suy đồi mọi mặt ! Tham nhũng ngập tràn mọi ngóc ngách !...

Người cộng sản Việt Nam không biến được hai sự kiện : Bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ và được làm thành viên chính thức WTO trở thành cơ hội lớn để phát triển.

Mới đó đã hai mươi lăm năm ! Thời gian quả là nhanh như thoi đưa ! Dù ai cũng biết câu thành ngữ "Thời giờ là vàng bạc" nhưng giới cầm quyền cộng sản Việt Nam vẫn đang phung phí thời gian !

Tuy nhiên, điều đó không làm người ta ngạc nhiên, bởi với tư tưởng viển vông của Marx-Lenin, với cấu trúc chính trị độc đảng toàn trị, chính nó đã chống lại tất cả những gì tiến bộ và phù hợp với quy luật phát triển xã hội loài người.

Thật khó tin khi ông Trần Quốc Vượng khẳng định [4] "phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã là xu thế tất yếu" ! Một thời quá vãng kinh hoàng và mọi người đều phải "đổ mồ hôi hột" khi nhắc lại thảm cảnh nghèo đói lầm than - cái trạng ngữ một thời người cộng sản Việt Nam ưa dùng để chụp mũ cho "đế quốc Mỹ" gieo rắc xuống miền Nam Việt Nam trước 1975.

Càng không thể tin được khi ông Phùng Hữu Phú cam đoan : "đến giữa thế kỷ 21, nước ta trở thành nước phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa" và sự cam đoan này mang tính "phấn đấu" - tức là cố gắng lắm đến 2050... mới có. Tuy nhiên, điều nghịch lý lại ở chỗ, ông Phú không vẽ ra nổi "mặt mũi, hình hài" của cái gọi là "theo định hướng xã hội chủ nghĩa" (!).

Tạm kết

Báo Thanh Niên giật tựa "25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Mỹ : Việt Nam và Mỹ là bạn bè chân thành" trong cuộc phỏng vấn Đại sứ Daniel Kritenbrink vào ngày 11/7/2020.

Không biết lắng nghe thật tâm và không có lòng tin, làm sao trở thành "bạn bè chân thành" được nhỉ (?).

Một người "bạn chân thành" cũng không nên phát biểu hớ hênh và hàm hồ như ông Nguyễn Xuân Phúc với "cột điện có chân" cũng từ Mỹ chạy về Việt Nam, trong lúc dịch virus Vũ Hán hoành hành dữ dội tại Hoa Kỳ nói riêng và thế giới nói chung.

Chắc hẳn, người cộng sản Việt Nam cũng nên định nghĩa cho rõ "bạn bè chân thành" nhân kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Hoa Kỳ - Việt Nam.

Nguyễn Ngọc Già

Nguồn : RFA, 11/07/2020 (nguyenngocgia's blog)

[1] https://tuoitre.vn/tha-mat-chuc-ma-dan-no-520902.htm

[2] Phan Xuân Biên là người mà nhà báo Phạm Chí Dũng (đang ở tù) đã viết : "... ông Phan Xuân Biên, nguyên trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, một đảng viên cao cấp cùng sinh hoạt trong đảng ủy Viện Nghiên cứu Phát triển, đã mở đầu cuộc "đấu tố" tôi bằng đánh giá cho rằng bức tâm tư từ bỏ đảng mà tôi đã "phát tán" lên mạng Internet và báo đài phương Tây là "lăng nhăng lít nhít"..." http://thuymyrfi.blogspot.com/2013/12/ts-pham-chi-dung-ang-lam-sao-co-ha...

[3] https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-53365316

[4] https://thanhnien.vn/thoi-su/bo-chinh-tri-phat-trien-kinh-te-tap-the-hop...

[5] https://thanhnien.vn/thoi-su/qua-do-len-chu-nghia-xa-hoi-bao-lau-co-may-...

[6] https://thanhnien.vn/thoi-su/25-nam-thiet-lap-quan-he-ngoai-giao-viet-na...

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Thiện Ý, Carl Thayer, Cánh Cò, Viết từ Sài Gòn, Nguyễn Ngọc Già
Read 545 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)