Xác định thành công của một vị tổng thống bằng cách quan sát "100 ngày đầu tiên" của ông ta có gì đó phi thực tế.
Tổng thống Donald Trump bắt tay với nhân viên quân sự ở sân bay Harrisburg, Pennsylvania hôm 29/4
Nếu loài người được sinh ra với 12 ngón tay, thì có lẽ chúng ta nên đánh giá các vị tổng thống dựa trên 144 ngày đầu tiên thay vì 100 ngày. Nếu Trái đất quay chậm hơn một chút, các vị Tổng thống sẽ có nhiều thời gian hơn để đạt được điều mình muốn.
Nhưng 100 ngày cũng là nhiều để có được sự nhìn nhận sơ bộ về hình hài và sức mạnh của hoạt động Tổng thống - và để đánh giá tiến độ thực hiện những lời hứa trong chiến dịch tranh cử của ông.
100 ngày đầu tiên làm Tổng thống của Trump không hề buồn chán hay chậm chạp, nhưng có bao nhiêu ầm ỹ và giận dữ trong đó và có bao nhiêu hành động thực tế theo sau ?
Sau đây là đánh giá nhanh về một số thành công và thất bại của Trump.
Bức tường biên giới
Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh bắt đầu đề án xây tường biên giới với Mexico hôm 25/1
Hãy bắt đầu với bức tường biên giới- nó không phải là lời hứa duy nhất của Tổng thống, nhưng chắc chắn là một trong các lời hứa quen thuộc và nổi bật nhất của ông. Trong chiến dịch tranh cử, ứng viên Donald Trump liên tục nói về bức tường quan trọng mà ông có kế hoạch xây dựng dọc biên giới Mỹ-Mexico và đám đông đã reo hò ủng hộ khi ông nói Mexico sẽ phải trả tiền cho bức tường này.
Sự chắc chắn đó trái ngược với bài đăng trên Twitter vào cuối tuần của Tổng thống :
"Cuối cùng, không sớm thì muộn, Mexico sẽ phải trả, bằng cách nào đó, cho bức tường biên giới vô cùng cần thiết".
Phát biểu trên, với 140 từ hoặc ít hơn, là một ví dụ về khó khăn giữa các lời hứa của Trump và thực tế chính trị. Vận động khoa trương rất dễ dàng ; nhưng biến lời nói thành hành động ở Washington phức tạp hơn nhiều.
Chính quyền đã cam kết xem lại một số khoản tiền để có thể bắt đầu việc xây dựng, nhưng ngày càng rõ ràng là Quốc hội sẽ cần hàng tỉ đôla để bức tường này thành hiện thực. Đây là cuộc chiến giữa Tổng thống và các nhà lập pháp, với nhiều thành viên Đảng Cộng hòa - đặc biệt là những người đại diện các vùng dọc biên giới Mỹ-Mexico, không muốn mở hầu bao của Liên bang cho dự án của Trump.
Tổng thống có thực hiện lời hứa không ? Không.
Tòa án tối cao
Ông Trump đã hứa chọn một thẩm phán tòa án tối cao từ danh sách ông công bố trong chiến dịch tranh cử - và, bằng việc chỉ định Neil Gorsuch, ông đã thực hiện lời hứa của mình.
"Tôi luôn nghe nói rằng điều quan trọng nhất một tổng thống Hoa Kỳ làm là chỉ định nhân sự vào tòa án tối cao, hy vọng những người có khả năng sẽ thích sự bổ nhiệm này," ông Trump phát biểu trong buổi lễ tuyên thệ tại Nhà Trắng của ông Neil Gorsuch.
"Và tôi có thể nói rằng đây là một vinh dự rất lớn. Tôi đã làm được điều này trong vòng 100 ngày đầu tiên. Thật là tuyệt. Bạn có nghĩ việc này dễ dàng không ?"
Thẩm phán Neil Gorsuch phát biểu sau khi Tổng thống Trump đề cử ông vào Tòa tối cao hôm 31/1
Điều này phụ thuộc vào việc mọi người định nghĩa thế nào là "dễ dàng". Phiên điều trần của ông Gorsuch gặp rất nhiều phản đối, điều này không có gì phải nghi ngờ. Đối mặt với một đảng Dân chủ thống nhất, lãnh đạo đảng Cộng hòa Mitch McConnell đã phá vỡ các quy tắc lâu đời bằng một tiền lệ cho phép chấp nhận số phiếu đa số tương đối để phê chuẩn vào Tòa án tối cao. Tuy nhiên một khi điều đó đã được thực hiện, đây đơn giản sẽ là vấn đề áp đặt ý chí của đa số thành viên đảng Cộng hòa trong thượng viện.
Trong khi ông Trump sẽ chỉ phải đặt bút ký tên trên một tờ giấy và phó mặc các công việc nặng nề cho các thành viên trong thượng viện đảng Cộng hòa, ông ấy đã có thể đánh dấu hoàn thành một công việc trong danh sách những việc phải làm. Ông đã làm hài lòng một bộ phận của đảng Cộng hòa, những người đã gắn bó với ông trong suốt chiến dịch tranh cử hỗn loạn với sự tin tưởng rằng họ sẽ có một Tổng thống bảo thủ đáng tin cậy.
Họ sẽ tiếp tục ủng hộ vị Tổng thống này với hy vọng sẽ có nhiều ứng viên được đề cử như ông Gorsuch.
Tổng thống có thực hiện lời hứa không ?Rõ ràng là có.
Chăm sóc y tế
"Không ai có thể đoán được chương trình chăm sóc y tế lại phức tạp đến vậy".
Qúa sớm để nói về một thất bại chính trị nhưng câu nói trên của Tổng thống sẽ là một bản khắc phù hợp cho một tấm bia mộ nếu triều đại Trump bị sụp đổ dưới sức nặng của việc thiếu tổ chức và việc không thực hiện các lời hứa. Ngày càng rõ ràng là ngay cả đảng Cộng hòa của ông cũng không thể thống nhất về cải cách y tế.
Trong chiến dịch tranh cử của mình, đã có lúc ông Trump hứa rằng, luật cải cách chăm sóc sức khỏe của đảng Dân chủ, được biết đến với tên Obamacare, sẽ bị bãi bỏ ngay trong ngày nhậm chức đầu tiên của ông.
Sau nỗ lực đầu tiên của đảng Cộng hòa bị thất bại vào cuối tháng Ba - trong vòng 64 ngày của nhiệm kỳ Tổng thống - ông Trump đã tiếp tục quay lại kế hoạch của mình.
"Tôi không bao giờ nói rằng sẽ loại bỏ và thay thế chương trình này trong vòng 64 ngày," ông nói. "Tôi có nhiều thời gian. Tôi muốn có một chương trình chăm sóc y tế tuyệt vời, và chúng ta sẽ có. Điều này sẽ xảy ra. Và trong một tương lai không xa. "
Kể từ đó, có sự suy đoán rằng sẽ có một thỏa thuận mới - tuy nhiên sự đồn đoán đó đã bốc hơi sau khi mọi việc được xem xét một cách tỉ mỉ hơn.
Không có gì có thể nói trước được tương lai nhưng thực tế ở thời điểm này, cải cách chăm sóc y tế là sự thúc đẩy chính trị đầu tiên của ông Trump - công việc trọng tâm trong 100 ngày làm việc đầu tiên. Việc này đã phơi bày sự thật về một bộ máy rời rạc không có khả năng thúc đẩy một chương trình nghị sự mạch lạc của đảng Cộng hòa.
Tổng thống có giữ lời hứa không ? Không. Dĩ nhiên là không.
Chính sách nhập cư
Ông Trump có thể được ghi nhận một ít công lao khi nỗ lực hoàn thành lời hứa của mình về chính sách nhập cư.
Trump đã 2 lần ký sắc lệnh nhằm hạn chế chương trình tị nạn Mỹ và ngăn cản công dân của một số nước Hồi giáo nhập cảnh vào Mỹ. Nhưng những chính sách này đã bị một số Thẩm phán chặn lại.
Ông Trump cũng đã siết chặt việc nhập cư trên toàn nước Mỹ, đe dọa các "thành phố trú ẩn" không hợp tác đầy đủ với các quan chức nhập cư liên bang, yêu cầu xem xét lại các chương trình nhập cư, bao gồm thị thực H1-B dành cho người nhập cư có trình độ cao, và thông báo việc tuyển dụng lính tuần tra biên giới cũng như thẩm phán về vấn đề di dân.
Theo tờ Washington Post, các vụ bắt giam nhập cư đã tăng 32,6% trong một tháng rưỡi đầu tiên của tổng thống Trump, và phần lớn là những người chưa có tiền án.
Trong suốt chiến dịch tranh cử, tổng thống nói cứng rắn về việc quản lý nhập cư, mặc dù số lượng người không có đầy đủ giấy tờ nhập cảnh vào Mỹ đã giảm trong những năm gần đây. Với việc luật pháp cho phép tổng thống nắm quyền kiểm soát chính sách nhập cư, ông Trump rõ ràng đã thực hiện lời hứa bằng hành động cụ thể.
Tổng thống có giữ lời hứa không ? Có.
Chính sách đối ngoại
Trong chiến dịch tranh cử, chính sách đối ngoại của ông Trump là một bộ sưu tập của những đề xuất mâu thuẫn, đôi khi gây tranh cãi.
Tổng thống Donald Trump tiếp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 7/4 ở Florida
Ứng viên Tổng thống nói về việc trở nên cứng rắn hơn đối với cái gọi là Nhà nước Hồi giáo, Iran và Trung Quốc, khẳng định lại liên minh với Isarel và điều chỉnh mối quan hệ với Nga. Ông ấy xem xét dỡ bỏ các hạn chế đối với việc tra tấn những người bị giam giữ và cho quân đội Hoa Kỳ quyền hành động nhiều hơn, bao gồm cả việc nhằm mục tiêu vào gia đình của các chiến binh bị nghi ngờ.
Hơn tất cả, ông hứa sẽ đặt người Mỹ là ưu tiên đầu tiên, giảm bớt hỗ trợ các đồng minh và các liên minh quốc tế mà ông cho là gánh nặng.
Khi ông là Tổng thống, những mâu thuẫn này có thể thay đổi về bản chất nhưng những cuộc tranh cãi thì kéo dài.
Ông đưa Hoa Kỳ ra khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) như đã hứa và bắt đầu quá trình xem xét Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ.
Việc tra tấn không còn nằm trong các vấn đề nghị sự nhờ vào ảnh hưởng của Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis. Ông Trump kêu gọi các nhà lãnh đạo nước ngoài, ví dụ như Angela Merkel của Đức và Paolo Gentiloni, tăng chi tiêu cho quân sự. Mặt khác, ông cũng đã bắt đầu thừa nhận giá trị của Nato.
Ông đã dùng giọng điệu mềm mỏng hơn khi nói về Trung Quốc. Ông quay lưng lại lời hứa gọi Trung Quốc là nước "thao túng tiền tệ" hoặc áp đặt thuế nhập khẩu lớn với hàng hóa nước này. Thay vào đó, ông tìm kiếm sự giúp đỡ của Bắc Kinh trong việc đối phó với Triều Tiên.
Sau đó, ông Trump còn ra lệnh phóng tên lửa vào căn cứ Syria sau khi chính phủ nước này sử dụng vũ khí hóa học tấn công dân thường.
Tổng thống có giữ lời hứa không ? Có lẽ có, có lẽ không, tùy thuộc lựa chọn của bạn.
Cơ sở hạ tầng, Thuế, Nuôi trẻ
Tổng thống Donald J Trump và Đệ nhất Phu nhân Melania Trump ngày 27/4
Ngày 22 tháng 10, chỉ vài tuần trước ngày bầu cử, trong bài phát biểu tại Pennsylvania, ứng cử viên Trump đã thông báo "Kế hoạch 100 ngày đưa nước Mỹ hùng mạnh trở lại". Ông coi đây là một "hợp đồng" giữa ông và cử tri Mỹ.
Bản hợp đồng này bao gồm phác thảo của một loạt những vấn đề pháp lý đáng chú ý mà ông sẽ trình bày với Quốc hội và chiến đấu để đạt được trong 100 ngày đầu tiên. Đó là "Cắt giảm thuế cho người Trung lưu", "Chấm dứt đưa việc làm ra nước ngoài", "Trợ cấp trẻ em và người già", "Xóa bỏ và thay thế Obamacare" , "Năng lượng và Cơ sở hạ tầng".
Ngoài nỗ lực xóa bỏ Obamacare nói trên, mà được mô tả là lúc nào cũng có thể làm bùng nổ tranh cãi ở Hạ viện, các vấn đề còn lại rất mơ hồ. Theo lời ông Trump thì chi tiết kế hoạch thuế sẽ được hoàn thành ngay trong tuần này, nhưng như chúng ta đã thấy với y tế - một kế hoạch chi tiết tạo ra một mục tiêu hấp dẫn cho những người phản đối từ mọi tầng lớp chính trị.
Tổng thống đã kí nhiều văn bản điều hành lật ngược lại quy định của thời ông Obama như cho phép xây dựng đường ông dẫn dầu Keystone XL và đóng băng việc tuyển dụng công chức Liên bang (điều này đã bị dỡ bỏ). Trong chương trình hành động lớn của Tổng thống thì đây là những mục tiêu rất dễ đạt được.
Nhà Trắng cũng khoe khoang rằng ông Trump đã ký nhiều đạo luật vào thời điểm này hơn bất kỳ Tổng thống nào kể từ khi Harry Truman. Nhưng danh sách các đạo luật đó bao gồm cả các cách đặt tên cho phòng khám y tế của cựu chiến binh, bổ nhiệm các lãnh đạo bảo tàng và xây dựng một đài tưởng niệm cuộc chiến tranh vùng Vịnh năm 1991. Nhiều bộ luật còn lại đi ngược các quy định của thời Obama và phần lớn trong số này vẫn chưa có hiệu lực.
Các điều luật được kế thừa từ đời Tổng thống trước rất khó bị dỡ bỏ và ông Trump vẫn chưa chứng tỏ được sức mạnh thật sự của mình.
Thay đổi giọng điệu
Tổng thống Donald Trump và con gái Ivanka, ảnh chụp ngày 24/4
Ông Trump không phải là một Tổng thống với phong cách truyền thống. Vì vậy sẽ là không công bằng khi đánh giá một số tháng ít ỏi đầu tiền trong cương vị Tổng thống của ông theo cách truyền thống, ví dụ như kiểm đếm từng thành quả và thất bại của ông ấy. Những cử tri của Trump không quay lưng với ông chỉ vì những lời hứa cụ thể về bức tường biên giới, về chính sách y tế, về thuế, mà vì thái độ của ông ấy và lời hứa cải tổ hệ thống chính trị.
Nếu đánh giá năng lực bằng việc thống kê mức độ ảnh hưởng của Tổng thống với các chia rẽ trong hệ thống chính trị thì rõ ràng ông Trump đã có chiến thắng.
Ông tiếp tục là chủ đề chính trong các cuộc bàn luận với những phát biểu gây tranh cãi trên twitter và với những nhận định tự do của mình. Các hành động của ông, cho dù là từ chối bổ nhiệm các vị trí cấp thấp hay tạo ra các tiền lệ trong việc thực thi chính sách của một chính phủ mở, đều thách thức các chuẩn mực và tiêu chuẩn chính trị truyền thống.
Trump khiển trách các nhà lãnh đạo nước ngoài, đe dọa các công ty lớn và phủ đầu các phương tiện truyền thông đưa tin không có lợi cho ông ấy (trong khi vẫn cho họ cơ hội phỏng vấn khi việc này phục vụ mục đích của Trump)
Ông Trump kêu gọi làm sạch chính trường và đã tiến hành một số biện pháp để hạn chế quan chức trở thành những người vận động hành lang sau khi họ rời khỏi cơ quan chính phủ. Mặt khác, lời hứa về việc tránh xung đột lợi ích với đế chế kinh doanh rộng lớn của ông vẫn mơ hồ và không thể thi hành được. Ông sử dụng các chuyên gia tài chính và những nhân vật quan trọng của phố Wall, những người ông ta công kích trong chiến dịch tranh cử, để điều hành việc kinh doanh.
Tuy nhiên, những người ủng hộ trung thành, những người giúp ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử khó khăn khi ông không giành được đại đa số phiếu phổ thông, thì dường như rất hài lòng. Theo cuộc thăm dò gần đây, 96% cử tri bỏ phiếu cho Trump vẫn tiếp tục ủng hộ ông. Họ dường như đã nhìn thấy đủ hành động từ phía ông để thuyết phục họ rằng Tổng thống đang làm những gì mình đã hứa, kể cả khi các động thái của ông chưa đạt được thành tựu về mặt lập pháp.
Nếu nền kinh tế được đẩy mạnh và thất nghiệp dừng ở mức thấp, những cử tri này vẫn sẽ tiếp tục đứng về phía ông Trump. Đối với họ, những ồn ào hỗn loạn của chính quyền là một đặc trưng, không phải là sai lầm.