Việt Nam đang xác minh thông tin về một bãi phóng tên lửa đất đối không do Trung Quốc xây dựng sát biên giới. Nếu hình ảnh từ vệ tinh được chia sẻ trên mạng là đúng thì đó là một hành động quân sự đe dọa chủ quyền của Việt Nam.
Một tàu hải cảnh của Trung Quốc
Mặc dầu vậy, cũng đừng quên rằng Trung Quốc đã có tên lửa liên lục địa, động cơ tên lửa của họ đã phóng vệ tinh lên bầu khí quyển và đưa phi thuyền lên mặt trăng, cho nên từ lâu rồi khả năng tên lửa của Trung Quốc đã có thể vươn tới mọi vị trí trên lãnh thổ Việt Nam.
Việt Nam cũng đã trang bị một số hệ thống tên lửa đánh chặn S300 mua của Nga, nhưng về lâu dài không thể đem một hệ thống vũ khi đi mua số lượng giới hạn đương đầu với kho vũ khí tên lửa tự sản xuất được của Trung Quốc.
Dẫu thế, sự lo lắng vẫn khiến Việt Nam phải quan tâm tới các động thái quân sự của họ và tìm thêm những biện pháp phòng vệ quốc gia.
Nhưng quan trọng không kém điều đó, tôi cho rằng phía Việt Nam cần xác lập một nền móng nhận thức đúng đắn về hệ thống chính trị nhà nước của Trung Quốc, để từ đó dự báo được những nguy cơ có thể xảy đến trong tương lai.
Cùng một nguyên nhân
Ngay lúc này, cũng đang xảy ra xung đột biên giới giữa Trung Quốc và Ấn Độ, một số cuộc đụng độ đã làm binh sĩ hai bên thiệt mạng.
Đối với các vấn đề trong nước thì Trung Quốc cũng đang dần xóa bỏ nền dân chủ ở Hong Kong, tìm cách thâu tóm Đài Loan đang muốn trở thành một quốc gia độc lập, phương Tây cũng đang cáo buộc Trung Quốc giam giữ hàng triệu người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương mà Ngoại trưởng Mỹ đã cáo buộc âm mưu diệt chủng.
Tất cả những điều đó cho thấy Trung Quốc đang trượt dài đến một nhà nước sô vanh hiếu chiến và nguyên nhân bản chất đằng sau đó là quan điểm nhận thức coi trọng 'Chính Trị Là Thống Soái'.
Từ thời kỳ Mao Trạch Đông hệ thống của Trung Quốc đã coi chính trị là thống soái, theo đó toàn bộ hệ thống chính trị bộ máy nhà nước được vận hành hoạt động theo các quan điểm đường lối chính trị, luật pháp bị gạt qua một bên.
Các chính sách về 'Đại nhảy vọt' hay 'Cách mạng văn hóa' đều là những chính sách chính trị bao trùm lên toàn bộ đời sống xã hội. Quan niệm coi trọng chính trị đó được duy trì cho tới tận ngày nay.
Để hiểu rõ hơn về hệ thống đó thì lấy ví như thế này. Ở Mỹ và Phương Tây đời sống quốc gia có những phạm vi hoạt động mà chính trị không được xen vào. Ví như sự đòi hỏi các Thẩm phán của Tòa án không được tham gia đảng phái chính trị để giữ sự công tâm khách quan.
Mặc dù ở góc độ cá nhân thì một Thẩm phán vẫn có thể ủng hộ quan điểm của một đảng chính trị, nhưng các Thẩm phán sẽ phải đặt tôn chỉ mục đích và đạo đức nghề nghiệp lên trên để giữ được sự khách quan của mình.
Hoặc hệ thống của Mỹ đòi hỏi Quân đội không được tham gia chính trị mà chỉ tuân thủ sự điều khiển của một chính phủ dân cử được bầu hợp pháp.
Hoặc đội ngũ hành chính gồm Cảnh sát quốc gia và hệ thống viên chức hành chính cũng bị yêu cầu không được tham gia đảng phái chính trị, bởi sẽ thế nào khi trong một cơ quan có nhân viên vận động ủng hộ cho đảng phái này còn người khác lại vận động cho đảng đối lập ?
Ngoài ra là các Viện nghiên cứu khoa học, các hãng truyền thông báo chí, hay các hãng phim và nhiều lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, về cơ bản họ cũng không giữ một quan điểm chính trị cứng nhắc nào, để từ đó họ có thể huy động sự ủng hộ đóng góp của những người thuộc mọi đảng phái.
Hệ thống bộ máy chính quyền hoạt động dựa trên nền tảng luật pháp và luật pháp là sự bảo hộ. Còn các hoạt động chính trị chỉ gói gọn trong các hoạt động như vận động bầu cử, vận động ủng hộ chính sách của đảng phái, giới thiệu nhân sự, tìm kiếm gương mặt, quảng bá chính sách, những cái đó chỉ là một phần trong đời sống sinh hoạt vận động của quốc gia mà thôi.
Trong khi đó hệ thống của Trung Quốc thì không như vậy, một đảng toàn trị lãnh đạo tất cả vươn tới mọi ngõ ngách đời sống, và do vậy chính trị xen vào mọi chỗ.
Mặt khác, điểm quan trọng nhất trong nền chính trị của Trung Quốc hiện nay là giữ cho được quyền lãnh đạo của Đảng cộng sản Trung Quốc, cho nên điểm quan trọng nhất này lại cũng góp phần củng cố thêm tình trạng coi trọng chính trị là thống soái.
Ở Trung Quốc không thể tách bạch chính trị ra khỏi luật pháp, mọi việc làm đều có thể được đánh giá nhìn nhận theo quan điểm chính trị. Việc làm của một Nghị Sĩ hay Bộ trưởng sẽ không còn an toàn nếu bỏ qua yếu tố chính trị, tính hợp lý đúng đắn của sự việc chỉ là thứ yếu.
Lấy ví dụ, khi hồ sơ về Hong Kong, Đài Loan hay Tân Cương được đưa ra bàn nghị sự, tất cả những người có mặt đều phải nêu quan điểm giải quyết xử lý dựa theo quan điểm chính trị.
Luật pháp không là bệ đỡ an toàn cho nên không ai có thể nói "tại sao không để cho dân Hong Kong được yên ?", "tại sao lại không thể chấp nhận chung sống với một quốc gia Đài Loan độc lập ?".
Một ý kiến như vậy sẽ bị đối thủ chính trị quy cho là mất lập trường, thiếu bản lĩnh, không kiên định hoặc phản bội đất nước, và người đó có nguy cơ bị loại ra khỏi quyền lực.
Khi đó người ta thường sẽ đưa ra ý kiến mà có thể là trái ngược với suy nghĩ của bản thân. Và bởi vậy hệ thống của Trung Quốc trượt dài theo quán tính, khiến cho mọi sáng kiến giải pháp của hệ thống, từ dưới lên trên, đều chỉ làm theo một hướng, hệ thống vận hành như cỗ xe không có phanh hãm.
Bởi vậy mà người ta có thể từng bước một hủy hoại dần nền dân chủ của Hong Kong mặc dù sự tồn tại của nó chẳng mấy ảnh hưởng gì đến hệ thống của Trung Quốc đại lục, người ta cũng dành nhiều nguồn lực tiêu hao cho việc khống chế Đài Loan, thay vì đầu tư cho phát triển con người và nâng cao hạnh phúc của dân trong nước.
Việt Nam thì sao ?
Có nhiều điểm chung giữa mô hình hệ thống của Việt Nam và Trung Quốc, nhưng Việt Nam may mắn hơn là không có những yếu tố khiến cho có thể mắc phải sai lầm như họ.
Việt Nam không phải là một cường quốc lớn không gì ngăn cản nổi như Trung Quốc, quá trình phát triển Việt Nam liên đới phụ thuộc và nhận được nhiều khuyến nghị động viên giúp đỡ từ các nước như Nhật Bản, Mỹ, Châu Âu, ASEAN…, đó là những tác động giới hạn phanh hãm cho hệ thống của Việt Nam.
Mặt khác, cũng chính việc phải chịu những áp lực từ Trung Quốc, xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, cho nên Việt Nam nhận thấy không thể mãi đi theo đi cùng Trung Quốc, dù cho có cùng mô hình hệ thống.
Việt Nam hiện đang trên lộ trình xây dựng nhà nước pháp quyền và xã hội thượng tôn pháp luật, thay vì như Trung Quốc coi chính trị là thống soái. Mới đây Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân đã cho biết kỳ bầu cử Quốc hội khóa 15 tới đây sẽ dành một số ghế từ 25 đến 50 cho người ngoài Đảng cộng sản, một việc làm sẽ giúp củng cố nội lực quốc gia.
Mặc dù vẫn nhận được sự quan tâm của dư luận xã hội nhưng chính trị đã thu hẹp lại phạm vi chỉ còn xung quanh vấn đề nhân sự nắm giữ vị trí chức quyền, còn trong đời sống người dân và doanh nghiệp đã tạo lập thói quen thực hiện công việc theo pháp luật.
Trong khi đó, một hệ thống như Trung Quốc hiện nay thiếu tính duy lý, đường lối thiếu sự hợp lý đúng đắn, họ đã và sẽ tiếp tục đưa ra những quyết định sai lầm trong con mắt cộng đồng quốc tế, và đó là vướng mắc mà hệ thống của họ hiện nay cũng không thể nào tự giải thoát ra được.
Ngô Ngọc Trai
Nguồn : BBC, 06/02/2021
Luật sư Ngô Ngọc Trai gởi từ văn phòng luật Công Chính tại Hà Nội.