Vấn đề đặt ra, trước hết, biểu tình có nên "phất cờ" hay không ? sau đó hãy nói cờ vàng hay cờ đỏ.
Biểu tình, xuống đường, mít tinh… là một "quyền" căn bản của mọi người dân trong một xã hội dân chủ, được qui định rõ rệt theo bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền. Nó không phải, và không bao giờ là một "quyền" của nhà nước, thuộc về nhà nước, hay do nhà nước ban bố.
Biểu tình có nên "phất cờ" hay không, cờ vàng hay cờ đỏ.
Biểu tình để làm gì ?
Hầu như không có ngoại lệ, các cuộc biểu tình (xuống đường hay mít tinh) là hành vi của công chúng nhằm phản đối một sự việc bất công, hay thể hiện một sự bất bình nào đó của người dân đối với người lãnh đạo (có thể là chủ xí nghiệp, nhà nước…) để bảo vệ quyền lợi của một nhóm người bị áp bức (hay bị thiệt hại quyền lợi). Nội dung cuộc biểu tình (xuống đường, mít tinh…) được thể hiện trên những biểu ngữ, những tờ rơi (truyền đơn), qua những khẩu hiệu hô to của những người trong cuộc… Một số "lá cờ" cũng được trương lên nhân dịp này, nhưng không phải là cờ "quốc gia", mà là cờ của các tổ chức, đảng phái tham gia (hay chủ xướng) cuộc biểu tình.
Vì biểu tình là một "quyền" của mọi người dân trong xã hội do đó nhà nước phải có "bổn phận" bảo vệ quyền này được thể hiện trong an ninh và trật tự.
"Biểu tình" không phải là "quyền" của nhà nước. Không một nhà nước nào đứng ra "biểu tình" để phản đối một vấn đề gì đó trong quan hệ quốc tế. Nhưng người dân có thể tổ chức biểu tình để ủng hộ nhà nước về một đường lối chính trị, một dự luật được ban bố… có liên quan tới họ. (Tức là, người dân Việt Nam có thể biểu tình ủng hộ nhà nước, trong vụ dàn khoan 981, nếu nhà nước có lời yêu cầu).
Nhưng trong một xã hội độc tài toàn trị, bưng bít như xã hội Việt Nam, đã bị tuyên truyền một chiều từ hơn ½ thế kỷ, bất kỳ cuộc xuống đường, mít tinh, biểu tình… của người dân đều chỉ thể hiện việc người dân "ủng hộ" đường lối, chính sách của đảng và nhà nước. Trên môi miệng của mỗi người dân Việt Nam luôn có câu : nhờ ơn đảng và nhà nước tôi mới được như hôm nay. Bất kỳ cuộc xuống đường, mính tinh, biểu tình nào ở Việt Nam thảy đều cờ xí rợp trời, âm thanh vang dội… để tung hô đảng và nhà nước.
Trong vấn đề Trung Quốc đặt dàn khoan 981 ở ngoài khơi đảo Lý Sơn, các cuộc biểu tình (ở Sài Gòn, Hà Nội…) là các cuộc biểu tình tự phát (cực kỳ hiếm hoi) của người dân, nhằm phản đối sự ngang ngược của chính quyền Bắc Kinh (và trong chừng mực, phản đối sự bất lực của nhà nước cộng sản Việt Nam). Họ không treo cờ mà chỉ giơ cao biểu ngữ chống sự ngang ngược của nhà cầm quyền Bắc Kinh. Một số đòi hỏi thả tự do cho những người đã bị nhà nước cộng sản Việt Nam bắt giam một cách phi lý. Một số giơ khẩu hiểu đòi hỏi Việt Nam phải thay đổi thể chế. Đây là một cuộc biểu tình đúng nghĩa, (đúng phẩm chất xã hội dân sự), thể hiện sự hiểu biết và can đảm của những người tổ chức.
Đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam có thừa khả năng (và thời cơ) để tổ chức các cuộc biểu tình uy lực gấp ngàn lần, nếu họ muốn. Nhưng đảng và nhà nưóc cộng sản Việt Nam đã không muốn. Đảng cộng sản Việt Nam, thông qua các tổ chức ngoại vi, cũng cờ xí, biểu ngữ, cũng tổ chức "mít tinh" chống Trung Quốc. Nhưng họ chỉ chống những người dân khác biểu tình, nhằm giảm bớt "hào khí", hay nhằm "cướp công" các cuộc biểu tình này. Diễn biến xảy ra trước tòa Quốc hội cũ tại Sài Gòn cho ta thấy rõ ràng sự việc.
Vấn đề có nên treo cờ hay không trong các cuộc biểu tình đáng lẽ chấm dứt ở đây. Dân chúng các nước người ta không có thói quen phất cờ khi biểu tình ! Nhưng lịch sử Việt Nam không chỉ đơn thuần theo lối viết của nhà cầm quyền trong nước. Nó có những ngoại lệ, hiện hữu từ năm 1975 đến nay, lần hồi trở thành một "thực tế chính trị", thể hiện sự chia rẽ sâu sắc giữa người dân với người dân Việt Nam, sự đối chọi căng thẳng giữa đảng cộng sản Việt Nam và người dân bất đồng chính kiến.
Lá cờ vàng là lá cờ của "quốc gia Việt Nam Cộng Hòa", đã hiện hữu trong một thời gian tại miền nam, chế độ này chấm dứt (giải thể) vào ngày 30/4/1975. Vấn đề là, dưới sự bất tài của đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo đất nước từ bao nhiêu thập niên qua, đã làm cho lá cờ vàng sống lại, đại diện cho một quá khứ (tốt đẹp hơn bây giờ).
Mặt khác, trong vấn đề tranh chấp chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa cùng hải phận Biển Đông, mọi lý lẽ của Việt Nam đưa ra hôm nay đều không thuyết phục, vì nhà nước tiền nhiệm Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa đã nhượng Hoàng Sa và Trường Sa cho Trung Quốc rồi ! Mặt khác, mọi lý lẽ nhằm chứng minh Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam đều đến từ các lập luận của Việt Nam Cộng Hòa.
Do đó, việc "phất cờ vàng" trong các cuộc biểu tình chống Trung Quốc lại hợp lý, vì nó không biểu tượng "quốc gia", mà thể hiện ý chí, biểu tượng một chính nghĩa chủ quyền của Việt Nam tại Hoàng Sa và Trường Sa.
Dầu vậy, mọi người có quyền quyết định của cá nhân mình, có cầm cờ hay không, cầm cờ đỏ hay cờ vàng.
Lập trường của tôi là quyền lợi của đất nước và dân tộc Việt Nam trên hết.
Lá cờ đỏ sao vàng là lá cờ của Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, cho dầu thể hiện của máu xương hàng triệu người hy sinh, thì cũng là lá cờ của nhà nước đã từ bỏ chủ quyền của Việt Nam tại Hoàng Sa và Trường Sa.
Tôi sẽ không cầm lấy nó. Nếu Việt Nam được dân chủ hóa, tôi sẽ đề nghị thay nó.
Nếu có dịp xuống đường, biểu tình, tôi sẽ phất cờ vàng. Khi mà nhà nước cộng sản Việt Nam chưa kế thừa di sản chính trị Việt Nam Cộng Hòa, thì chỉ đứng dưới lá cờ này, dùng danh nghĩa của thực thể chính trị (quá cố) này, các đòi hỏi về chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa mới có căn bản pháp lý.
Trương Nhân Tuấn
(13/05/2021)