2021 : Các tổ chức nhân quyền quốc tế điểm mặt Việt Nam

Thanh Phương, RFA, Trân Văn

HRW : Việt Nam bắt giữ, xét xử hàng chục nhà hoạt động trong năm 2021

Thanh Phương, RFI, 13/01/2022

Hôm 13/01/2022, tổ chức nhân quyền của Mỹ Human Rights Watch công bố Báo cáo Thế giới 2022. Trong phần nói về Việt Nam, tổ chức này ghi nhận là trong năm 2021, chính quyền Việt Nam đã bắt giữ và xét xử hàng chục nhà hoạt động nhân quyền.

Phiên tòa xét xử các nhà báo, blogger Phạm Chí Dũng (phải), Nguyễn Tường Thụy (trái) và Lê Hữu Minh Tuấn (thứ ba bên trái) tại tòa án Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh do TTXVN công bố ngày 05/01/2021. AFP - STR

Theo Human Rights Watch, trong năm 2021, năm mà dịch Covid hoành hành dữ dội, đảng Cộng Sản họp Đại Hội lần thứ 13 và bầu cử Quốc Hội được tổ chức, chính quyền Việt Nam đã tống giam ít nhất 63 người vì đã bày tỏ chính kiến hoặc tham gia các nhóm bị coi là chống chính quyền, trong số đó có nhiều người đã bị tuyên án tù rất nặng nề "sau các phiên xử bất công".

Ông Phil Robertson, phó Giám đốc Ban Á Châu của HRW nói : "Chính quyền Việt Nam núp bóng đại dịch Covid-19 để tiến hành đàn áp nặng tay đối với các hoạt động ôn hòa, nên đa phần các vụ này không được bên ngoài Việt Nam biết đến". Cũng theo ông Robertson, dường như chính quyền "muốn xóa sổ phong trào bất đồng chính kiến đang lớn mạnh bằng các án tù tàn khốc", trước khi thế giới chú ý trở lại đến tình hình nhân quyền ở Việt Nam.

Cụ thể, theo báo cáo của HRW, vào tháng 1/2021, ba thành viên của Hội Nhà báo Việt Nam Độc lập (Phạm Chí Dũng, Nguyễn Tường Thụy và Lê Hữu Minh Tuấn) đã bị kết án từ 11 đến 15 năm tù. Đến tháng 5, nhà hoạt động vì quyền lợi đất đai Cấn Thị Thêu và con trai Trịnh Bá Tư lãnh án mỗi người 8 năm tù. Vào tháng 7, đến lượt nhà văn Phạm Chí Thành bị xử 5 năm rưỡi tù giam.

Sau đó vào tháng 10, một tòa án ở Cần Thơ xử phạt năm thành viên nhóm Báo Sạch (Trương Châu Hữu Danh, Đoàn Kiên Giang, Lê Thế Thắng, Nguyễn Phước Trung Bảo và Nguyễn Thanh Nhã) từ 2 đến 4 năm rưỡi tù giam. Tất cả những người này đều bị cáo buộc tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117, hoặc tội lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước theo điều 331 của Bộ Luật hình sự.

Trong bản báo của HRW, phó giám đốc ban Á Châu Robertson kêu gọi : "Các nhà tài trợ quốc tế của Việt Nam nên ngưng việc ngoảnh mặt làm ngơ trước tình hình nhân quyền tồi tệ ở Việt Nam và nên gây sức ép với giới lãnh đạo nước này để chấm dứt việc người dân Việt Nam phải chịu đau khổ nhiều hơn nữa".

Thanh Phương

********************

Theo dõi Nhân quyền Quốc tế tổng kết tình trạng đàn áp tại Việt Nam trong năm 2021

RFA, 13/01/2022

Tổ chức Giám sát Nhân quyền Human Rights Watch vào ngày 13/1 công bố báo cáo thường niên năm 2022 về tình hình quyền con người tại các nước và lãnh thổ trên thế giới trong năm qua.

Công an đứng canh tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia nơi diễn ra Đại hội 13 Đcộng sản Việt Nam ở Hà Nội hôm 28/1/2021 - Reuters

Đối với Việt Nam, báo cáo nêu rõ trong năm 2021 chính phủ Hà Nội trừng phạt một cách có hệ thống đối với các nhà hoạt động dám công khai lên tiếng về hiện trạng đất nước.

HRW nhận định, năm 2021 là một năm nặng trĩu đối với Việt Nam qua những thực tế gồm dịch Covid-19, Đại hội Đảng Cộng sản lần thứ 13 vào tháng một, cuộc bầu cử Quốc hội vào tháng năm. Trong năm qua, có ít nhất 63 người bị giam tù vì bày tỏ chính kiến hoặc tham gia các hội, nhóm bị Nhà nước xem là chống chính quyền. Trong số những người này có nhiều người đang phải chịu thi hành những bản án rất nặng sau các phiên xử bất công dựa theo những cáo buộc ngụy tạo.

Ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Châu Á của HRW nói :

"Chính phủ Việt Nam núp bóng đại dịch Covid-19 để mạnh tay đàn áp đối với các hoạt động ôn hòa nên hầu hết không bị bên ngoài Việt Nam phát hiện. Chính quyền dường như muốn xóa sổ phong trào bất đồng chính kiến đang lớn mạnh bằng các án tù tàn khốc trước khi thế giới chú ý trở lại Việt Nam".

Báo cáo nhận định rằng Chính phủ Việt Nam hạn chế nghiêm trọng các quyền dân sự và chính trị cơ bản gồm các quyền tự do biểu đạt, tự do ngôn luận, tự do thông tin, tự do lập hội và hội họp ôn hòa, cũng như quyền tự do tôn giáo-tín ngưỡng.

HRW còn nhận định tại Việt Nam không có tự do báo chí hay độc lập. Nhà nước không cho phép thành lập các đảng phái chính trị hay các tổ chức nhân quyền độc lập. Chính phủ ngang nhiên can thiệp vào công việc điều hành của các tổ chức tôn giáo.

Ông Phil Robertson đưa ra kêu gọi :

"Các nhà tài trợ trên thế giới cần thôi ngoảnh mặt làm ngơ trước hồ sơ nhân quyền tồi tệ của chính phủ Việt Nam và gây sức ép với giới lãnh đạo tại Hà Nội để họ chấm dứt tình trạng buộc người dân trong nước phải chịu đựng nhiều hơn nữa".

Báo cáo của HRW năm nay dài 752 trang nêu ra tình hình thực thi nhân quyền tại gần 100 quốc gia trên thế giới năm qua. Đây là ấn bản thứ 31 của HRW về lĩnh vực này.

Nguồn : RFA, 13/01/2022

************************

Nhân quyền và nỗ lực từ bỏ văn minh theo đường mòn để đến chủ nghĩa xã hội

Trân Văn, VOA, 12/01/2022

Liên Hiệp Quốc vừa công bố thư của bộ phận đặc sát thuộc Văn phòng Cao ủy Nhân quyền (OHCHR) gửi chính quyền Việt Nam, yêu cầu cung cấp các thông tin liên quan đến việc bắt giữ - phạt tù chín công dân là :Chung Hoàng Chương, Nguyễn Văn Nghiêm, Lê Văn Dũng, Đinh Thị Thu Thủy, Đỗ Nam Trung, Đinh Văn Hải, Lê Trọng Hùng, Lê Chí Thành và Trần Quốc Khánh trong hai năm 2020 và 2021.

nhanquyen1

Phiên tòa xử Phạm Đoan Trang tại Hà Nội. Hình minh họa. Photo screenshot từ ANTV via YouTube.

Thư vừa kể (1) dài 11 trang (1) đã được RFA dịch sang tiếng Việt và tóm lược trên trang web của đài này (2). Theo đó, bộ phận đặc sát về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh sự lo ngại khi có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy chính quyền Việt Nam tiếp tục vi phạm các nguyên tắc chung trongCông ước về các quyền dân sự và chính trịmà chính quyền Việt Nam đã cam kết thực thi từ đầu thập niên 1980.

Ngoài việc yêu cầu chính quyền Việt Nam giải thích tường tận về việp áp dụng luật hình sự trong bắt giữ - xét xử - kết án chín người vừa đề cập, bộ phận đặc sát về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc còn yêu cầu chính quyền Việt Nam giải thích về những cáo buộc liên quan đến sách nhiễu, trả thù có hệ thống nhắm vào những người bảo vệ nhân quyền, các tổ chức dân sự, nhà báo và bloggers trong thời gian vừa qua.

Gần hai tháng sau ngày thư được gửi đến chính quyền Việt Nam (1/11/2021), hôm 21/12/2021, Phái đoàn Thường trực của Việt Nam bên cạnh Liên Hiệp Quốc và các tổ chức quốc tế tại Geneva - Thụy Sĩ gửi thư phúc đáp (3). Bởi yêu cầu do bộ phận đặc sát về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc đề ra nên cơ quan ngoại giao đại diện Việt Nam chỉ đề nghị gia hạn thời gian trả lời đến 28/2/2022.

Lần này, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền, hệ thống truyền thông chính thức tại Việt Nam ngậm tăm, không lên án những nhận định, yêu cầu vừa kể là luận điệuxuyên tạc, phủ nhận thành quả về dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam như vẫn thường xảy ra sau khi các tổ chức chuyên hoạt động cho dân chủ, nhân quyền lên tiếng cảnh báo cộng đồng quốc tế về thực trạng tồi tệ đối với nhân quyền tại Việt Nam (4).

Nhìn một cách tổng quát, trong ba tháng gần đây, Việt Nam trở thành quốc gia khiến Liên Hiệp Quốc – vốn hết sức thận trọng vì đại diện cộng đồng quốc tế - liên tục phải lên tiếng do lo ngại vì các dấu hiệu vừa xâm hại, vừa bỏ rơi những quyền liên quan đến nhân vị của công dân Việt Nam. Ngoài thư của bộ phận đặc sát nhân quyền gửi vào đầu tháng 11/2021, tháng trước (12/2021), OHCHR loan báo là cơ quan này của Liên Hiệp Quốc xem việc kết án Phạm Đoan Trang, Trịnh Bá Phương, Nguyễn Thị Tâm, Đỗ Nam Trung, chuẩn bị xét xử Lê Trọng Hùng là những dấu chỉ nghiêm trọng vềtính hợp pháp của việc giam giữ, tính công bằng của việc xét xử, khiến người Việt phải tự kiểm duyệt và những người quan tâm đến tự do truyền thông rùng mình. Sựtrừng phạt đó ngăn cản mọi người thực hiện các quyền căn bản và tham gia tranh luận công khai về các vấn đề quan trọng.

Tháng trước không chỉ có thế ! Ngoài việc hối thúc chính quyền Việt Nam trả tự do ngay lập tức cho tất cả những cá nhân mà OHCHR nêu tên cũng như những người bị bắt giữ tùy tiện vì thực hiện quyền tự do ý kiến và biểu đạt của họ (4), OHCHR còn nhắc nhở Việt Nam vềcác nghĩa vụ pháp lý đốivới cộng đồng quốc tế trongviệc hợp tác chống tệ nạn buôn người, từ điều tra đếncung cấp các biện pháphiệu quả nhằm khắc phục và hỗ trợ các nạn nhân, sau khi chứng kiến nhiềuphụnữ và bé gái Việt Nam donghèo đói mà bị gạt ra bên lề xã hội rồi trở thành nạn nhân buôn người và những kẻ buôn người không bị trừng phạt. Việt Nam không làm gì cả cho dù trong vòng chưa đầy hai tháng (từ 3/9/2021 đến 28/10/2021) có 205 phụ nữ được xem là nạn nhân buôn người được hỗ trợ hồi hương...

Cho dù có những bằng chứng rõ ràng về việc một số doanh nghiệp chuyên xuất khẩu lao động của Việt Nam đã tuyển cả những bé gái chỉ 15 tuổi, giả mạo giấy tờ để đưa sang Saudi Arabia làm thuê. Dù đổ bệnh vì bị hành hạ, bị bỏ đói, không được chữa trị, van xin được hồi hương nhưng không được hỗ trợ và cô bé chết trước khi có thể lên phi cơ nhưng chỉ có các tổ chức quốc tế, sau đó là OHCHR bày tỏ sự lo ngại khi tình trạng phụ nữ và các bé gái Việt Nam được xuất khẩu sang Saudi Arabia để làm thuê bị lạm dụng tình dục, bịchủ hành hạ, tra tấn dã man, bị bỏ đói, không được chăm sóc y tế, phải nhận mức lương thấp hơn mức đã thỏa thuận trong hợp đồng, thậm chí không được trả lương trở thành phổ biếnvà yêu cầu Saudi Arabia phải có biện pháp (6) còn Việt Nam thì im lặng. Khi lên tiếng thì chỉ lên án các ý kiến về nhân quyền là lạc lõng, sáo rỗng(7) !

***

Tháng trước, nhiều cơ quan trong hệ thống truyền thông chính thức tại Việt Nam hoan hỉ giới thiệu một tiến sĩ mới trong lĩnh vực luật học : Thượng tọa Thích Chân Quang – thế danh Vương Tấn Việt. Luận văn tiến sĩ về đề tài "Nghĩa vụ con người trong pháp luật quốc tế và pháp luật Việt Nam" được ca ngợi là đặc sắc (8) vì cho rằngphải có sự cân đối giữa "quyền con người" và "nghĩa vụ con người".

Nếu có thời gian xem hết video clip dài khoảng ba tiếng đó (9), người nghe hẳn sẽ thấy Thượng tọa – tân Tiến sĩ này đã thay mặt hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam biện minh rằng, định chế quốc tế về nhân quyền chưa chính xác, muốn đề cập đến quyền, con người phải chu toàn nghĩa vụ với nhà nước, với cộng đồng. Cũng vì vậy cần có "Tuyên ngôn Toàn cầu về nghĩa vụ con người" !

Đã có rất nhiều ý kiền bình phẩm về "sự đóng góp vào kho tàng lý luận về nghĩa vụ con người đối với xã hội"ấy. Trong đó có phân tích của Nguyễn Quốc Tấn Trung - một nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành luật tại Đại học Victoria, Canada. Qua video clip 16 phút (10), Trung đã giải thích rất gọn ghẽ nhưng đầy đủ tại sao cộng đồng quốc tế chỉ có "Tuyên ngôn phổ quát về quyền con người" mà không bận tâm đến việc phải soạn thảo "Tuyên ngôn Toàn cầu về nghĩa vụ con người" : Mục tiêu của pháp luật quốc tế về nhân quyền là bảo đảm duy trì đặc điểm vô điều kiện của các quyền vốn được quan niệm là đương nhiên, phổ quát, không thể áp đặt bất kỳ đòi hỏi nào vì bất cứ lý do nào. Ví dụquyền bình đẳng giới, phụ nữ hoặc những người thuộc giới tính thứ ba không phải chu toàn bất kỳ nghĩa vụ hay đòi hỏi nào để được hưởng quyền này...

Trung còn dẫn thêmquyền dân tộc tự quyết như một ví dụ khác. Với yếu tố đương nhiên, phổ quát và được luật pháp quốc tế bảo vệ,các dân tộc có quyền quyết định vận mạng xứ sở của mình, có quyền tranh đấu, kể cả sử dụng bạo lực để giành quyền đó. Bởi những đặc điểm ấy, Việt Nam vốn là một thành viên của Nhà nước Liên hiệp Pháp không cần phải thực thi bất cứ nghĩa vụ nào với Nhà nước Liên hiệp Pháp, không cần phải đáp ứng bất kỳ điều kiện này để được thừa nhận là có quyền tự quyết.

Nguyễn Quốc Tấn Trung lưu ý thêm, sở dĩ cộng đồng quốc tế không đặt định bất kỳ điều kiện nào đối với các quyền phổ quát vì không muốn các nhà nước lạm dụng để né tránh việc tôn trọng và bảo vệ các quyền này. Vì đã từng xảy ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng như nhà nước Đức Quốc xã từ chối thừa nhận quyền làm người của dân Do Thái nên sau Thế chiến thứ hai, nhân loại mới ngồi lại với nhau để thảo luận và xác định đâu là những quyền cơ bản, không thể buộc phải hội đủ điều kiện thì mới đáp ứng.

Quảng bá, ca ngợi luận văn tiến sĩ của Thượng tọa Thích Chân Quang có thể có tác dụng nhất định trong đối nội vì ông có nhiều Phật tử nhưng về đối ngoại, không trước thì sau, không sớm thì muộn, luận văn tiến sĩ này cũng đến tay thiên hạ. Thiên hạ sẽ nghĩ gì khi những "trí thức hàng đầu" ở Việt Nam hào hứng, đánh giá rất cao ý tưởng phải có điều kiện đối với các quyền phổ quát mà nhân loại xem là căn bản và đương nhiên, thậm chí cần phải có thêm "Tuyên ngôn Toàn cầu về nghĩa vụ con người" ?Vì sao học thuật ở Việt Nam hăm hở rời bỏ nền tảng vốn là thành tựu văn minh chung của nhân loại ? Đường mòn đến chủ nghĩa xã hội hấp dẫn đến thế sao ?