Có thể ông Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam, có thể vẫn tại nhiệm cho đến kỳ đại hội và chọn lựa lớp lãnh đạo mới vào năm 2026.
Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng. AFP / RFA Edited
Khi đó, Nguyễn Phú Trọng 81 tuổi và sẽ trở thành tổng bí thư lâu đời nhất trong lịch sử Việt Nam. Lê Duẩn giữ chức tổng bí thư 30 năm và qua đời lúc 79 tuổi khi đang đương chức năm 1986.
Liệu Nguyễn Phú Trọng có trụ được đến năm 2026 không ? Nguyễn Phú Trọng đã quá liều lĩnh. Tại Đại hội đảng toàn quốc năm ngoái, một sự kiện 5 năm, dự kiến Nguyễn Phú Trọng sẽ từ chức vì đã có 10 năm tại vị và theo quy định của đảng là hạn chế lãnh đạo cấp cao giữ chức trong hai nhiệm kỳ năm năm.
Thay vào đó, Nguyễn Phú Trọng đã thắng nhiệm kỳ thứ ba gần như chưa từng có.
"Trong tuần qua, tin đồn trong cộng đồng người Việt hải ngoại thù địch với chính phủ Hà Nội rằng… Nguyễn Phú Trọng sẽ từ chức trước khi hết nhiệm kỳ và tại một hội nghị quan trọng sắp tới của đảng sẽ có thay đổi lãnh đạo", Carl Thayer, giáo sư danh dự của Đại học New South Wales ở Úc cho biết.
Điều này một phần bắt nguồn từ một bài báo được đăng trên Haaretz, của Israel, cho rằng việc bắt giữ một nữ doanh nhân nổi tiếng của Việt Nam gần đây là nằm trong cuộc chiến giành quyền lực của giới chóp bu để kế nhiệm Nguyễn Phú Trọng.
Đây không phải là điều mới mẻ. Theo giáo sư Alexander Vuving tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K Inouye ở Honolulu, Hawaii, thì kế hoạch không chính thức được thống nhất vào năm ngoái là Nguyễn Phú Trọng sẽ từ chức trước năm 2026.
"Kế hoạch này là không chính thức và có điều kiện ; vẫn cực kỳ linh hoạt và có thể điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh", ông nói thêm.
Trước đó, Nguyễn Phú Trọng đã thay đổi điều lệ vào tháng 9 năm 2018 khi được bổ nhiệm làm chủ tịch nước cùng với chức Tổng bí thư, khiến ông ta trở thành lãnh đạo đầu tiên kể từ những năm 1980 nắm giữ hai trong số bốn chức vụ lãnh đạo cấp cao của Việt Nam.
Ông lại làm như vậy một lần nữa tại Đại hội đảng toàn quốc năm ngoái khi nhận nhiệm kỳ thứ ba và được ưu tiên không xét tuổi khi đã 76 tuổi. Lãnh đạo cấp cao dự kiến sẽ nghỉ hưu vào lúc 65 tuổi hay ngay sau đó.
Hầu hết các nhà phân tích tin lý do là Đảng cộng sản không thể nhất trí về người sẽ kế nhiệm Nguyễn Phú Trọng. Trần Quốc Vượng, người kế nhiệm ưa thích và là cũng cánh tay phải của Nguyễn Phú Trọng, không được ưa chuộng và Nguyễn Phú Trọng không được lòng bất kỳ ai khác. Và đại dịch Covid-19 đang diễn ra có lẽ đã thuyết phục nhiều người chọn bước đi an toàn với Nguyễn Phú Trọng.
Các chuyên gia khác cho rằng Nguyễn Phú Trọng không muốn từ chức vì tham vọng quyền lực cá nhân hoặc vì cảm thấy chiến dịch chống tham nhũng của mình – chương trình nghị sự hiệu quả nhất trong hàng chục năm qua – vẫn chưa được củng cố đủ và có thể bị một nhà lãnh đạo khác nắm quyền đe doạ.
Một mặt, chẳng có lý do gì Đảng cộng sản gây xáo trộn. Việt Nam đang bắt đầu phục hồi sau đại dịch, mặc dù khó khăn về đang chờ đợi phía trước. Trong hai năm, Việt Nam chẳng làm gì khác hơn là kiềm chế Covid-19.
Các nhà phân tích và nhà quan sát hiện mong đợi việc đảng xử lý đại dịch ra sao khi có sẽ có những quan chức bị khiển trách hay bị kỷ luật. Một sự thay đổi lãnh đạo có thể tiếp phức tạp thêm quá trình này.
Có tin cho rằng Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Bộ Y tế, và chủ tịch ủy ban nhân dân Hà Nội, Chu Ngọc Anh, có thể sớm bị xử lý vì vụ bê bối mua sắm bộ xét nghiệm.
Nguyễn Phú Trọng, luôn theo ý thức hệ, đã thay đổi đáng kể chính trị đảng trong suốt 11 năm cầm quyền, vẫn không nghĩ rằng chiến dịch chống tham nhũng của mình đủ an toàn để chuyển giao cho một lãnh đạo khác, đặc biệt là kể từ khi Trần Quốc Vượng, người được Trọng tín nhiệm, không giành được sự ủng hộ để kế nhiệm Tổng bí thư vào năm ngoái.
Trước đây đã có nghi vấn về sức khỏe của Nguyễn Phú Trọng, một lý do khác khiến ông ta có thể được ủng hộ nhận nhiệm kỳ thứ ba vào năm ngoái, nếu những người khác cảm thấy ông ta có thể không thể đảm nhiệm toàn bộ nhiệm kỳ năm năm.
Nguyễn Phú Trọng bị đột quỵ trong chuyến đi Kiên Giang vào tháng 4 năm 2019, điều này ảnh hưởng đến khả năng đi lại trong nước và quốc tế của ông ta. Sau khi được bầu lại vào tháng 1 năm 2021, Nguyễn Phú Trọng thừa nhận mình "già yếu và không có sức khỏe tốt", mặc dù điều này có thể là khiêm tốn giả tạo.
Sức khỏe của Nguyễn Phú Trọng đã được cải thiện đáng kể kể từ đó và hiện ông ta có thể đến thăm các tỉnh, theo ghi nhận của Lê Hồng Hiệp, một thành viên cao cấp của Chương trình Nghiên cứu Việt Nam tại Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore.
Tuy nhiên, có nhiều yếu tố vẫn có thể dẫn đến khả năng Nguyễn Phú Trọng phải ra đi sớm. Đầu tiên, chính trị Việt Nam đang có phần trở lại bình thường sau đại dịch Covid-19, và đối với Đảng cộng sản, bình thường có nghĩa là đấu đá nội bộ và tranh cãi vặt.
Nhiều chuyện sẽ được biết sau Hội nghị 5 của ủy ban trung ương đảng, bắt đầu vào đầu tuần này. Cuộc cạnh tranh giữa những người sẽ kế nhiệm chức tổng bí thư đảng thường nóng lên tại các cuộc họp thường kỳ trong năm sau một Đại hội toàn quốc. Nguyễn Phú Trọng đã phát biểu khai mạc và công bố chương trình nghị sự sáu điểm tại phiên họp toàn thể.
Chuyên gia về Việt Nam Carl Thayer cho biết mục sáu có vẻ "hấp dẫn". Trong đó có đoạn : "Về việc kiểm điểm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2021 gắn với việc thực hiện Kết luận Hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương khóa 13, về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị".
Những tháng gần đây cũng chứng kiến một loại hoạt động thường tạo tiền đề cho những thách thức lãnh đạo. Một số đại gia kinh doanh nổi tiếng đã bị bắt, trong đó có tỷ phú Trịnh Văn Quyết.
Doanh nhân nổi tiếng Nguyễn Thị Thanh Nhàn cũng có lệnh bắt giữ, bà Nhàn được cho là gần gũi với một số bộ trưởng và hiện đang ở nước ngoài.
Vì hầu hết các nhà lãnh đạo chính trị có mạng lưới ủng hộ riêng, những vụ bắt giữ này "có thể phản ánh sự cạnh tranh căng thẳng giữa các ứng cử viên hàng đầu", giáo sư Vuving cho biết.
Và cũng là lịch sử. Chọn lãnh đạo kế nhiệm là một quá trình được quản lý cẩn thận và thường bắt đầu giữa các kỳ Đại hội 5 năm toàn quốc. Khi đó sẽ là cuối năm 2023.
Nhưng việc chuẩn bị cho Đại hội cuối cùng rất phức tạp vì cái chết của chủ tịch nước Trần Đại Quang, và ủy viên Bộ Chính trị Đinh Thế Huynh bị bệnh tật kéo dài. Đinh Thế Huynh là một ứng cử viên thay thế Nguyễn Phú Trọng.
"Điều đó lẽ ra phải là một lời cảnh tỉnh", Thayer nói. "Nếu sức khỏe yếu đột ngột buộc Nguyễn Phú Trọng phải từ chức, Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc tìm người kế nhiệm".
Quả thật là có ít lựa chọn hơn so với những năm trước. Điều lệnh đảng yêu cầu ứng cử viên phải phục vụ đủ một nhiệm kỳ năm năm trong Bộ Chính trị. Thayer lưu ý rằng hiện chỉ có tám trong số 18 thành viên Bộ Chính trị hội đủ điều kiện.
Trong số đó, hai người đã được miễn trừ đặc biệt vào năm ngoái để ở lại sau tuổi 65. Họ có thể sẽ không nhận được một sự miễn trừ khác, vì vậy có lẽ chỉ còn lại sáu ứng cử viên khả dĩ.
Đối với Thayer, hai lựa chọn có thể sẽ là Nguyễn Xuân Thắng, ủy viên thường vụ Ban Bí thư, hoặc Phan Đình Trạc, phó chủ tịch Ban Chỉ đạo Chống tham nhũng.
Hải Hồng Nguyễn, một thành viên nghiên cứu danh dự tại Trung tâm Tương lai Chính sách, suy đoán rằng người kế nhiệm có thể là Vương Đình Huệ, chủ tịch Quốc hội hiện tại.
Lựa chọn này có lí. Giống như Trọng, Vương Đình Huệ là một đảng viên đã cống hiến toàn bộ sự nghiệp cho bộ máy đảng. Đây cũng là sự lặp lại của con đường của Nguyễn Phú Trọng ; Nguyễn Phú Trọng từng là chủ tịch Quốc hội trước khi chuyển lên làm Tổng Bí Thư vào năm 2011. Và, giống như Nguyễn Phú Trọng, Vương Đình Huệ trước đây từng là bí thư thành ủy Hà Nội.
Ông Vuving nói : "Cuộc đua vẫn đang so kè vào thời điểm này, và có thể đảng sẽ gây bất ngờ cho người ngoài khi họ chọn người kế nhiệm ông Trọng trong vài năm tới".
David Hutt
Nguyên tác : "Early exit for Vietnam’s communist boss Trong ?", Asia Times, 06/05/2022
Nguồn : VNTB, 08/05/2022
**********************
Đồn đoán hậu trường cung đình
Nguyễn Nam, VNTB, 05/05/2022
Sáng 4/5/2022, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã khai mạc trọng thể tại Hà Nội. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì, phát biểu khai mạc hội nghị.
Liệu lần này có ‘thay ngựa giữa dòng’ ?
Tại hội nghị, Ban Chấp hành Trung ương tập trung thảo luận, cho ý kiến và quyết định về các nội dung :
1. Tổng kết 10 năm thực hiện nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa XI về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới ;
2. Tổng kết 15 năm thực hiện nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ;
3. Tổng kết 20 năm thực hiện nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể ;
4. Đề án xây dựng tổ chức cơ sở Đảng và đảng viên ; đề án thành lập Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ;
5. Báo cáo kiểm điểm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2021 và một số vấn đề quan trọng khác.
Những nội dung trình Hội nghị Trung ương lần này được đánh giá là những vấn đề lớn, khó và hệ trọng đối với việc thực hiện nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trên các lĩnh vực trọng yếu như : đẩy mạnh phát triển kinh tế – xã hội của đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 ; tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh toàn diện từ gốc, từ cơ sở, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của cách mạng trong giai đoạn mới…
Theo chương trình, hội nghị làm việc đến ngày 10/5/2022.
Bình luận về hội nghị này, có các ý kiến sau :
Một, về đối ngoại thì trận chiến Nga – Ukraine đang diễn ra, điều này làm Đảng lúng túng về đường lối. Và Đảng nói khéo là "ngoại giao cây tre".
Sự khéo léo này thể hiện qua việc Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa rồi ký tặng Ukraine 500 ngàn USD, việc này được đánh giá là chính phủ làm để chuẩn bị tư thế cho Việt Nam trước những biến động tại Biển Đông tới đây, thể hiện tinh thần ngoại giao cây tre của Đảng.
Quan sát diễn biến về địa chính trị sẽ thấy những hoạt động quân sự trên Biển Đông của Trung Quốc, và các nước khác thuộc phe liên quân như các binh sĩ từ 14 nước, trong đó có Anh, Australia và Nhật Bản, sẽ tham gia các cuộc tập trận trên bộ và đổ bộ bãi biển từ ngày một đến 14-8 tại quần đảo Nam Sutra của Indonesia ở Ấn Độ Dương và phía đông đảo Borneo.
Tin tức nói rằng khoảng 3.000 binh sĩ sẽ tham gia sự kiện, biến nó trở thành cuộc tập trận lớn nhất kể từ khi "Lá chắn Garuda" bắt đầu được tổ chức vào năm 2009.
Hai, về đối nội, rất có thể hội nghị trung ương 5 kỳ này sẽ thống nhất về tu chỉnh luật đất đai, đặc biệt về nhân danh quyền sở hữu, quyền quản lý. Bởi lâu nay trong lãnh vực đất đai cho thấy các thế lực tài phiệt đã thao túng.
Trong đồn đoán nhân sự thì vẫn rộ lên tin hành lang cho là ở kỳ hội nghị này thì ông Nguyễn Phú Trọng dự kiến về làm người tử tế. Giang hồ cũng đồn đoán người kế nhiệm sẽ là vị Chủ tịch nước hiện tại.
Trong một diễn biến khác dư luận dường như đang có thiện cảm với ông Bộ trưởng Công an, vì bộ này đã xắn tay mạnh vào các đại án gần đây.
Ẩn số nhân sự là Thủ tướng đương nhiệm sẽ như thế nào, khi có ý kiến dường như ông đang ‘lép vế’ trước Chủ tịch nước.
Có một thực tế là hàng loạt đại án hiện tại đều được "ân oán" từ thời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.
Nếu mang cân đo – đong đếm thì chính phủ hiện tại sạch hơn, và Việt Nam đang tiến một bậc trên bảng Chỉ số Tự do Báo chí, mới được tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) công bố hôm 3/5/2022.
Trên bảng Chỉ số Tự do Báo chí 2022, Việt Nam xếp hạng 174, ngay dưới Cuba (173) và trên Trung Quốc (175), hai quốc gia cùng do Đảng Cộng sản cầm quyền như Việt Nam. Với vị trí này, Việt Nam tăng một bậc so với năm trước, trong bối cảnh mà RSF, tổ chức có trụ sở ở Paris, nhận định rằng các nền dân chủ trên toàn cầu bị suy yếu trong sự trỗi dậy của các thể chế độc tài.
Dù tiến hơn một bậc so với những năm trước đó, Việt Nam vẫn nằm trong nhóm 10 quốc gia tồi tệ nhất trên thế giới, tức danh sách đỏ của bảng Chỉ số, gồm những nước có tình hình báo chí "rất tồi tệ", với Triều Tiên đứng cuối bảng (180).
Theo thống kê của RSF, Việt Nam hiện đang giam giữ 41 nhà báo sau song sắt và, cùng với Singapore – xếp hạng 139, là hai quốc gia thắt chặt hơn việc kiểm soát các phương tiện truyền thông trong năm qua. Còn Ủy ban Bảo vệ Ký giả (CPJ) thống kê rằng Việt Nam vào năm ngoái cầm tù 23 nhà báo chỉ vì họ dám nói ra sự thật.
Đầu năm ngoái, chính quyền Việt Nam đưa ra xét xử một loạt các nhà báo nổi danh trong giới đấu tranh dân chủ, gồm các thành viên Hội nhà báo Độc lập – trong đó có nhà báo Phạm Chí Dũng, nhóm Báo Sạch, và nhà báo bất đồng chính kiến được quốc tế công nhận, Phạm Đoan Trang.
***
Thông tin cho báo chí về hội nghị này, thuật rằng ở ngay hôm sáng khai mạc hội nghị, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đưa ra yêu cầu tháo gỡ những vướng mắc trong công tác quản lý và sử dụng đất đai, bảo đảm hài hòa các lợi ích của Nhà nước, người dân và nhà đầu tư, tạo nguồn lực và động lực mới để phấn đấu đến năm 2030 Việt Nam trở thành nước công nghiệp hiện đại, có thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Ông Nguyễn Phú Trọng yêu cầu khi thảo luận, đánh giá tình hình và nguyên nhân : "Chỉ rõ nội dung của nghị quyết Đảng vừa qua đã được thể chế hóa như thế nào ? Những điểm gì thể chế hóa đúng, điểm gì chưa đúng ? Những quan điểm, yêu cầu quan trọng nào của nghị quyết chưa được thể chế hóa hoặc chưa được thực hiện một cách nghiêm túc ? Tình hình thực hiện trong thực tế như thế nào ? Những chủ trương, chính sách gì cần bổ sung, sửa đổi, điều chỉnh ?…".
Nguyễn Nam
Nguồn : VNTB, 05/05/2022