Việt Nam dự kiến sẽ mua điện do Lào sản xuất từ thủy điện.
Lượng điện nhập khẩu từ Lào giai đoạn tới ước đạt 1.770 MW. ZingNews - Ảnh : Duy Hải.
Thực hiện Bản ghi nhớ giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Lào về hợp tác phát triển các dự án thủy điện, liên kết lưới điện và nhập khẩu điện từ Lào, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã ký kết 18 hợp đồng mua bán điện (PPA) với các chủ đầu tư để mua điện của 23 dự án tại Lào.
EVN đang bán điện qua các cấp điện áp 220 kV-22 kV-35 kV tại 9 địa điểm, khu vực gần biên giới giữa hai nước với sản lượng điện thương mại khoảng 50 triệu kWh/năm.
Các dự án/cụm nhà máy thủy điện bao gồm : Nam Ou 5 (240 MW), Nam Ngum 4 (240 MW), Nam Chiane (104 MW), Cụm nhà máy thủy điện khu vực Nam Mo (Nam Mo 2A – 15 MW, Nam Pung – Nam Kiao – 20 MW, Nam Say – Nam Boak – Nam Yeim – 29 MW, Nam Pheuk – 20 MW, Nam Pheuk 2 – 15 MW), Hoauy Kaoban – 22,5 MW. Dự kiến nhập khẩu trong giai đoạn 2023 – 2025.
Ngoài ra, Bộ Công thương cũng đề nghị bổ sung xây dựng mới đường dây 220 kV mạch kép Điện Biên – Nam Ou 5 (đoạn trên lãnh thổ Việt Nam), chiều dài khoảng 20 km, phục vụ đấu nối để tiếp nhận công suất từ các nhà máy thủy điện bán điện về Việt Nam. Các công trình đấu nối nhà máy phía Lào do các chủ đầu tư Lào chịu trách nhiệm đầu tư.
EVN lập luận rằng nguồn điện từ thủy điện của Lào là nguồn ổn định, không phụ thuộc thời tiết, khí hậu nên không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với Việt Nam trong quá trình đẩy nhanh phục hồi và phát triển kinh tế sau đại dịch Covid-19 mà còn có thể sử dụng như điện "nền", giúp Việt Nam khắc phục biến thiên công suất của một số nguồn năng lượng tái tạo, từ đó thúc đẩy chuyển đổi xanh nhanh và mạnh hơn nữa tại Việt Nam.
Sáng kiến kết nối Mê Công, bao gồm Trung tâm Stimson, Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN), Bảo tàng Thiên nhiên và Đại học California Berkeley (UCB), tin rằng Việt Nam sẽ trở thành nước nhập khẩu điện lớn từ Lào.
Theo các chuyên gia, các dự án thủy điện ở Lào phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà đầu tư nước ngoài. Một khi các nhà đầu tư muốn phát triển các dự án, chính phủ sẽ cấp giấy phép. Lào không sử dụng điện năng sản xuất ra trong nước, nhưng nó xuất khẩu điện thừa sang các nước láng giềng.
Thái Lan là một trong những nhà nhập khẩu. Tuy nhiên, nước này đã phát hiện ra rằng nhu cầu của họ không cao như dự đoán. Trong khi đó, hàng nhập khẩu phải đối mặt với sự phản đối của công chúng, trong khi các dự án năng lượng tái tạo đã được áp dụng trong nước.
Việt Nam hiện là nước láng giềng duy nhất có nhu cầu điện cao và là nước nhập khẩu tiềm năng. Nếu Việt Nam không nhập khẩu điện từ Lào thì sẽ phải xây dựng thêm nhiều nhà máy nhiệt điện đốt than và phụ thuộc vào nhập khẩu than.
Nhiều chuyên gia cũng đã khuyên Việt Nam nên nhập khẩu điện từ Lào. Họ nói việc mua điện từ Lào sẽ giúp đa dạng hóa nguồn cung cấp và cho phép Việt Nam dễ dàng dựa vào Trung Quốc.
Trong khi đó, các chuyên gia môi trường Việt Nam lại không nghĩ đó là một ý tưởng hay.
Việc phát triển các dự án nhiệt điện trên tuyến thượng nguồn Mekong sẽ đem lại lợi ích kinh tế cho Lào, nhưng sẽ có những tác động tiêu cực đến môi trường và sinh kế của người dân ở cấp thấp hơn.
Theo ông Đào Trọng Tứ, Giám đốc Trung tâm Phát triển Tài nguyên nước và Thích ứng Biến đổi khí hậu, việc mua điện từ Lào mâu thuẫn với những nỗ lực của Việt Nam trong việc bảo vệ đồng bằng sông Cửu Long trước những thách thức của phát triển cấp cao và thay đổi khí hậu.
Ông Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hiệp hội Tài nguyên nước Việt Nam, cho biết đây là một vấn đề "nhạy cảm". Ông nói : "Việt Nam không muốn Lào xây dựng các nhà máy thủy điện trên dòng chính Mekong, vì điều này sẽ gây ra tình trạng thiếu nước ở Việt Nam. "Chúng ta không nên nghĩ đến việc mua điện từ Lào. Nếu chúng ta làm, chúng tôi sẽ khuyến khích họ xây dựng thêm nhiều nhà máy điện".
Liên quan chuyện nhập khẩu điện, một nguồn tin cho biết, dự kiến đến năm 2023, tỷ trọng nguồn điện nhập khẩu của Việt Nam từ Trung Quốc so với nhu cầu phụ tải là 2,7% và giảm còn 2,3% vào năm 2025. "Đây là tỷ trong không lớn và không ảnh hưởng quá lớn đến cung cấp điện cho phụ tải nếu bị cắt giảm đột ngột"- Ban chỉ đạo quốc gia về phát triển điện lực đánh giá.