Phía Ukraine nói, trong mấy ngày qua, quân đội Ukraine phát động tấn công mãnh liệt tại gần Kharkiv, thành phố lớn thứ hai Ukraine, quân đội Nga tan tác tháo lui toàn diện, quân đội Ukraine thu hồi nhiều thị trấn, không ít trang thiết bị của quân đội Nga rơi vào tay quân đội Ukraine.
Các video đã công bố cho thấy hình ảnh một đơn vị quân đội Ukraine đang tiến đánh thành phố quan trọng Izyum, một số tù binh Nga bị trói tay. Izyum là căn cứ chủ yếu của quân đội Nga tại vùng Kharkiv, cách đây 5 tháng bị quân đội Nga chiếm.
Tại một thị trấn quan trọng khác là Kupiyansk, lính Ukraine xông vào tòa nhà Thị chính giương quốc kỳ Ukraine.
Trong một video tối 10/9, Tổng thống Zelensky nét mặt nghiêm trang nói kể từ hôm phát động phản công vào đầu tháng 9 này, quân đội Ukraine đã giải phóng được hơn 2.000 km2 lãnh thổ. Ông trào phúng nói : "Những ngày này, quân đội Nga đang thể hiện việc tốt nhất họ có thể làm, đó là thể hiện hình dáng phía sau lưng họ. Dĩ nhiên, đây là một quyết định rất tốt đối với họ".
Quân đội Nga đang rút lui, quân đội Ukraine đang đuổi theo. Theo nhận định của phương Tây, quân đội Ukraine bắt đầu phá vỡ phòng tuyến của quân đội Nga, đây là thành tích vẻ vang nhất mà quân đội Ukraine giành được kể từ ngày xảy ra cuộc xung đột Nga-Ukraine.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Reznikov nói mạnh hơn : Nhiều nước bạn bè của Ukraine cảm thấy "kinh ngạc" trước thành công mà quân đội Ukraine gần đây giành được.
Trên các mạng xã hội thậm chí có người cho rằng quân đội Ukraine đang bao vây mấy chục nghìn binh sĩ Nga, quân đội Nga đang tháo chạy. Phía quân đội Ukraine còn "tiết lộ" tin hiện nay thường xuyên xảy ra tình trạng lính Nga đào ngũ, cởi bỏ quân phục, mặc thường phục để lẩn trốn…
Ngày 10/9, Bộ Tổng Tham mưu quân đội Ukraine tuyên bố, trong 24 giờ qua, sư đoàn dù số 106 của Nga bị mất gần 60 lính.
Tình hình chiến trường hư hư thực thực, xét tới yếu tố chiến tranh tâm lý, khi đọc một số tin tức chiến sự cần phải trừ hao. Chỉ xem bản đồ chiến sự gần đây cũng có thể thấy đúng là khu vực quân đội Nga chiếm lĩnh đang nhanh chóng thu hẹp, quân đội Ukraine đang có đột phá lớn.
Rốt cuộc quân đội Nga làm sao rồi ?
Thế nhưng theo cách nói của phía Nga thì tình hình hoàn toàn ngược lại.
Ngày 10/9, Bộ Quốc phòng Nga cho biết, đó là quân đội Nga chủ động rút lui.
Nguyên nhân ?
Vì để thực hiện mục tiêu đã đề ra, quân đội Nga quyết định tái tập kết bộ đội đóng tại Balakliya và Izyum, tăng cường lực lượng hướng Donetsk.
Tình hình này tương tự như trước đây quân Nga tuyên bố rút khỏi vùng ngoại vi Kyiv, sau đó tập kết chỉnh đốn quân đội rồi tấn công mãnh liệt vào vùng Donbas và chiếm được một vùng đất rộng ở phía Đông Ukraine.
Phía Nga cho biết, tuy là rút lui nhưng vẫn mở các đợt tấn công lớn, sử dụng lính dù, pháo tên lửa và pháo binh tấn công quân đội Ukraine, tiêu diệt hơn 2.000 lính Ukraine và lính đánh thuê nước ngoài, phá hủy hơn 100 xe bọc thép và pháo.
Người phụ trách vùng Kharkiv do Nga kiểm soát cho biết, tình hình Kupiansk rất khó khăn, trên thực tế Balakliya không còn do Nga kiểm soát, thế nhưng quân đội Ukraine bị "thiệt hại nặng, tới mấy nghìn người", "thực ra họ đang đưa binh sĩ của mình đến chỗ chết một cách vô nghĩa".
Các bức ảnh do phía Nga công bố cho thấy một số lượng lớn lính Nga xếp hàng dài đang rầm rộ tiến về Kharkiv, đội ngũ rất ngay ngắn.
Phía Ukraine cũng thừa nhận, khi chiếm lại Izyum, thị trấn quan trọng này trống không, không xảy ra kịch chiến, nhưng phát hiện thấy nhiều trang bị và đạn dược của quân đội Nga bỏ lại.
Sau cùng, nên nhận định thế nào ?
Tình hình đúng là đang có biến đổi lớn, một vài nét chính như sau :
1. Cuộc phản công của quân đội Ukraine đúng là cực kỳ dữ dội
Dù là do nguyên nhân nào, quân đội Nga buộc phải bỏ một vùng đất rộng. Điều đó cũng cho thấy không được coi thường sức chiến đấu của quân đội Ukraine. Xét việc đây là sự đọ sức trên chiến trường chính diện, có thể thấy quân đội Ukraine đúng là đã giành được tiến triển quan trọng nhất trong hơn nửa năm nổ ra cuộc xung đột Nga-Ukraine.
2. Vũ khí của phương Tây đã phát huy tác dụng quan trọng
Từ các video đã công bố, có thể thấy khi tấn công, quân đội Ukraine đều mang theo nhiều vũ khí của phương Tây. Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Reznikov nói, các loại vũ khí của phương Tây như hệ thống pháo Himars [M142 High Mobility Artillery Rocket Systems] có hiệu quả bắn chính xác đã làm cho lính Nga khiếp sợ. Đồng thời phía Ukraine vẫn đang yêu cầu phương Tây tiếp tục cung cấp vũ khí.
3. Quân đội Nga hiện nay ít nhiều đang có chút bị động
Xem video thấy nhiều xe tăng Nga có sơn chữ Z bị bỏ lại bên đường, lính Nga bị bắt làm tù binh. Nói về mặt chiến lược, cũng không loại trừ đợt tấn công lần này của quân đội Ukraine ít nhiều làm cho quân đội Nga bị bất ngờ, bắt đầu tê liệt, không kịp trở tay.
4. Tình hình tiến công-phòng thủ đang đảo ngược
Tình hình trước đây là về cơ bản, quân đội Nga liên tục tấn công, quân đội Ukraine liên tiếp thoái lui. Giờ đây, quân đội Ukraine phát động phản công lớn, quân đội Nga không thể không bắt đầu rút lui. Chiến trường là như vậy, đầy những biến số. Cùng với việc quân Ukraine đang tiến vào Donbas, chiến sự ác liệt hơn còn ở phía trước. Nghe nói quân đội Nga đang tập kết ở phía Đông Kharkiv.
5. Cũng không loại trừ khả năng quân Nga đang giăng bẫy
Đột nhiên rút lui, dụ địch vào sâu, sau đó bao vây chiến lược và tiêu diệt, điều đó xưa nay vẫn là đặc điểm tác chiến của quân đội Nga. Trước đây họ đột nhiên rút khỏi Kyiv, toàn lực tấn công Donbas là một ví dụ. Quan sát các mũi tấn công của quân Ukraine vào trận địa quân Nga, một số nơi quân Ukraine đã thọc sâu 30-40 km, thực ra là rất nguy hiểm.
6. Sắp sửa đến mùa đông giá rét
Quan sát trang phục của quân đội hai bên, có thể thấy thời tiết ở chiến trường Ukraine đã bắt đầu lạnh. Trên vùng đất từng là chiến trường đẫm máu này, mùa đông thường là lúc cuộc bắn giết diễn ra bi thảm nhất. Kết quả bắn giết cuối cùng sẽ quyết định xu thế của chiến trường.
Mùa đông băng giá sắp tới. Chắc chắn đó sẽ là những ngày cực lạnh.
Bắc Kinh Nhật Báo (北京日报)
Nguyên tác : “俄乌战场，形势正发生重大变化”, 11/09/2022
Nguyễn Hải Hoành biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 16/09/2022