Kế hoạch đổi tên một trường Oxford mang tên một tỷ phú người Việt chủ hàng hàng không "bikini" để đổi lấy khoản tài trợ trị giá 155 triệu bảng Anh có thể không thành hiện thực sau khi không thể chuyển tiền đợt một xong.
Trường Linacre College định đổi tên thành Thao College, theo tên Tổng Giám đốc Tập đoàn Sovico Group, để đổi lấy 155 triệu bảng Anh, nhưng tiền vẫn chưa thấy đâu.
Trường Linacre College năm ngoái đã thông báo rằng sau khi nhận được "món quà đáng chú ý" của Tập Đoàn Sovico, trường sẽ đổi tên thành Thao College theo tên của Tổng Giám đốc tập đoàn Sovico, Nguyễn Thị Phương Thảo.
Nhưng báo Telegraph đã biết được 50 triệu bảng đầu tiên dự định sẽ gửi cho trường này vào ngày 30/6 vẫn chưa nhận được.
Trong lúc dư luận có thái độ tiêu cực và nghi ngờ về việc liệu có đổi tên trường hay không đã khiến cho bà Thảo do dự.
Hiệu trưởng và giám đốc phát triển của trường đã đến Việt Nam vào cuối tháng 9 để cố đảm bảo thỏa thuận này.
"Nếu trường không được đặt theo tên bà ấy, bà ấy có thể sẽ ngưng tài trợ một nguồn tin cho biết, và nói thêm rằng "nghi ngờ việc đổi tên và dư luận bất lợi" là lý do rất có thể khiến cho họ chưa chuyển tiền.
Tại thời điểm tuyên bố tài trợ, bà Thảo nói : "Tôi tin rằng Oxford là nơi phù hợp để biến ước muốn đóng góp lâu nay của tôi cho nhân loại thông qua giáo dục, đào tạo và nghiên cứu thành hiện thực".
Đầu năm nay, Chính phủ Anh đã mở một cuộc điều tra về khoản tài trợ này sau khi Tiến sĩ Lewis cảnh báo Hạ viện Anh rằng bà Thảo "cực kỳ thân thiết với chính quyền cộng sản Việt Nam".
Nhưng cuộc điều tra đã này khép lại khi quan chức Bộ Giáo dục ca ngợi mức độ thẩm định của Linacre College.
Tiền bẩn và các khoản quyên góp lừa bịp’
Để đổi tên trường thì phải được Hội đồng Cơ mật chấp thuận. Cựu sinh viên Linacre College đã phát động một chiến dịch ngăn chặn việc đổi tên. Họ cho rằng việc đổi tên này sẽ gửi một thông điệp rằng các trường đại học ở Anh rằng "về cơ bản sẽ được bán cho người trả giá cao nhất".
Dân biểu – Tiến sĩ Julian Lewis, một thành viên của Hội đồng Cơ mật, đang thúc giục cơ quan này ngăn chặn việc thay đổi tên. Ông phát biểu tại Hạ viện Anh : "Nếu chúng ta muốn rửa tiền bẩn và các khoản quyên góp bịp bợm ở đất nước này, thì đây sẽ là một khởi đầu rất tốt".
Ông Lewis là chủ tịch Ủy ban Tình báo và An ninh nhưng ông giải thích với tư cách cá nhân : "Trong khi trường có thể nhận tiền cho dù chính phủ có thích hay không, trường cũng không thể đổi tên mà không có sự cho phép của Hội đồng Cơ mật. Do đó, chỉ có Hội đồng Cơ mật mới có quyền can thiệp được".
Thỏa thuận chính thức giữa trường Linacre và bà Thảo nêu rõ rằng trường sẽ "sử dụng những nỗ lực hợp lý" để đổi tên trước tháng 9/2023 sau khi nhận được khoản thanh toán 50 triệu bảng đầu tiên. Nhưng thỏa thuận cũng lưu ý rằng việc [đổi tên] này là "tùy thuộc vào việc Hội đồng Cơ mật có đồng ý hay không".
Trường Linacre College được thành lập vào năm 1962 và được đổi sang tên của nhà nhân văn và bác sĩ nổi tiếng Thomas Linacre sinh ra ở Canterbury vào giữa thế kỷ 15.
Nhưng vào tháng 11, trường thông báo rằng họ sẽ đổi tên trường để đổi lấy khoản tài trợ trị giá 155 triệu bảng Anh của tập đoàn Sovico của bà Thảo.
Bà Thảo sinh năm 1970 tại Hà Nội, Bắc Việt. Bà bắt đầu gây dựng tài sản năm 21 tuổi khi đang theo học tại Đại học Kinh tế Nga Plekhanov ở Moskva, nhờ nhập khẩu máy fax, nhựa và cao su vào Liên Xô khi đó.
Năm 2007, bà khai trương VietJet Air là hãng hàng không tư nhân giá rẻ đầu tiên tại Việt Nam, được gọi là "hãng hàng không bikini" sau chiến dịch quảng cáo với các tiếp viên mặc bikini.
‘Ảnh hưởng của tiền nước ngoài’
Một thập niên sau, bà niêm yết công ty lên sàn chứng khoán và trở thành nữ tỷ phú duy nhất ở Đông Nam Á.
Bà Thảo là Chủ tịch Hội đồng quản trị của Sovico Holdings, công ty mẹ của VietJet Air. Công ty này cũng đầu tư vào một số dự án bất động sản và năng lượng.
Người phát ngôn của Linacre College cho biết : "Chúng tôi đang làm việc với Tập đoàn Sovico và các cố vấn tài chính của họ để có được các quy trình chuyển tiền minh bạch, có thể kiểm toán và đáp ứng mọi yêu cầu pháp lý của cả chính phủ Vương quốc Anh và Việt Nam.
"Việc tìm kiếm một giải pháp tài chính hiệu quả đã làm một số việc chậm trễ. Sau các cuộc gặp mặt trực tiếp hiệu quả tại Việt Nam, chúng tôi hiện đang áp dụng tất cả các quy trình và thủ tục giấy tờ liên quan để chuyển số tiền trên".
Một phát ngôn viên của Bộ Giáo dục Anh cho biết : "Chúng tôi đã có một bản tu chính chú trọng đến những lo ngại chính đáng về ảnh hưởng của tiền nước ngoài đối với giáo dục đại học, mà không cản trở khả năng hợp tác của các trường đại học đẳng cấp thế giới của chúng tôi với các đối tác toàn cầu.
"Chúng tôi sẽ không chấp nhận những hợp tác làm tổn hại đến an ninh quốc gia, và Chính phủ Vương quốc Anh tiếp tục hỗ trợ lĩnh vực này nhằm xác định và giảm thiểu các nguy cơ can thiệp".
Camilla Turner
Nguyên tác : Oxford college renaming in doubt after donation from ‘bikini’ airline tycoon fails to materialise – Telegraph – 08/10/2022.
Anh Khoa dịch
Nguồn :VNTB, 10/10/2022
*************************
Đổi tên trường tại Đại học Oxford 'trục trặc' vì tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo chưa chuyển tiền ?
BBC, 09/10/2022
Kế hoạch đổi tên một trường thuộc Đại học Oxford để vinh danh tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo do được hứa tài trợ 155 triệu bảng Anh chưa diễn ra theo dự định ban đầu, theo báo The Telegraph của Anh.
Linacre College được thành lập vào năm 1962 và được đặt theo tên của học giả thế kỷ 16 - Thomas Linacre.
Báo này vào ngày 8/10/2022 có bài mô tả Linacre College chưa nhận được khoản tiền đầu tiên là 50 triệu bảng như đã thỏa thuận nhằm bắt đầu quá trình xin đổi tên trường này thành Thao College.
Khoản tiền này đáng ra cần chuyển khoản cho Linacre College trước ngày 30 tháng Sáu.
Báo The Telegraph tường thuật
Camilla Turner, Chủ biên Tin Chính trị của The Telegraph và là tác giả bài báo mô tả có những đồn đoán rằng một số dư luận tiêu cực và nghi ngờ về việc liệu có thể đổi tên trường hay không đã khiến bà Thảo chùn bước.
"Hiệu trưởng, giám đốc phụ trách và phát triển của trường đã đến Việt Nam vào cuối tháng Chín để cố gắng đảm bảo thực hiện thỏa thuận".
"Nếu bà không có được việc đổi tên trường thì bà có thể rút lui", một nguồn tin được báo này dẫn.
Nguồn này nói với The Telegraph rằng "hồ nghi về sự thay đổi tên và dư luận tiêu cực" là lý do rất có thể dẫn tới việc chậm trễ giải ngân này.
Thỏa thuận giữa Linacre và Sovico nói gì ?
Bà Nguyễn Thị Phương Thảo hiện là Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm TGĐ Tập đoàn Sovico, và là nhà sáng lập hãng hàng không Vietjet Air.
Vào ngày 2/2/2022, Linacre College, bà Phương Thảo và Sovico Group đã ký một văn bản về việc tặng 155 triệu bảng cho Linacre College.
BBC News tiếng Việt đã được xem văn bản này, và biết rằng theo thỏa thuận, dự định bà Phương Thảo sẽ chuyển 50 triệu bảng trước ngày 30/6, 50 triệu nữa trước ngày 31/12/2023 và 55 triệu trước ngày 31/8/2026.
Một điều khoản trong văn bản ghi rằng : "Tùy thuộc vào việc Trường nhận được sự đồng ý trước của Hội đồng Cơ mật và sau khi nhận được khoản thanh toán đầy đủ đầu tiên của Khoản đóng góp theo chứng thư này, Trường sẽ có nỗ lực hợp lý để đổi tên trường thành "Thao College", có hiệu lực từ ngày 1/9/2023".
BBC được biết theo Chứng thư này, dự định :
- 40 triệu bảng Anh sẽ được giữ trong một quỹ tín thác, để dùng cho Linacre College
- 5 triệu bảng Anh sẽ được giữ trong một quỹ tín thác, để thiết lập và duy trì Học bổng tại trường cùng với 2,5 triệu bảng đóng góp từ Quỹ tài trợ sau đại học của Đại học Oxford
- 100 triệu bảng Anh sẽ được sử dụng để có được đất phù hợp, và chuyển đổi hoặc xây dựng các tòa nhà
- 10 triệu bảng Anh sẽ được sử dụng để thành lập và cung cấp chi phí vận hành ban đầu cho một cơ sở, tạm thời được đặt tên là 'Trung tâm Lãnh đạo Oxford' với sự cộng tác của Trường Chính phủ Blavatnik của Đại học Oxford.
Văn bản còn có điều khoản cho phép một trong hai bên có thể chấm dứt Chứng thư này, nếu một bên cảm thấy cần chấm dứt trong "những hoàn cảnh đặc biệt".
Chính phủ Anh đã thẩm định xong
Vào tháng 6/2022 Chính phủ Anh nói họ điều tra, thẩm định khoản tài trợ trị giá 155 triệu bảng Anh cho một trường trực thuộc Đại học Oxford từ một công ty Việt Nam.
Các mối quan ngại đã được nêu ra tại Hạ viện Anh đối với biên bản ghi nhớ (MoU) của Linacre College với Tập đoàn Sovico.
Dân biểu Julian Lewis khi đó cảnh báo tại Hạ viện rằng bà Thảo "cực kỳ thân với chính quyền cộng sản Việt Nam".
Nhưng cuộc thẩm định của chính phủ Anh đã khép lại, với các quan chức của Bộ Giáo dục khen Trường Linacre đã tiến hành tốt qui trình thẩm định.
Linacre College ký Biên bản Ghi nhớ (MoU) với Tập đoàn Sovico vào ngày 31/10/2021 lên kế hoạch đổi tên Linacre College thành Thao College sau khoản tiền đầu tiên trị giá 50 triệu bảng Anh được chuyển khoản.
Việc đổi tên trường- phải được sự chấp thuận của Hội đồng Cơ mật (Privy Council) thông qua - là để vinh danh bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch Tập đoàn Sovico, Tổng giám đốc VietJet Air và là Phó chủ tịch thường trực Hội đồng quản trị Ngân hàng HDBank.
Tranh cãi
Tại Anh, những người phản đối việc đổi tên đã phát động một chiến dịch ngăn chặn khi họ lập luận là việc làm này gửi một thông điệp rằng các trường đại học ở Anh "về cơ bản là để mang đi bán cho người trả giá cao nhất".
Dân biểu Julian Lewis, một thành viên của Hội đồng Cơ mật, đang thúc giục hội đồng này ngăn chặn việc đổi tên trường. Phát biểu tại Hạ viện, Tiến sĩ Lewis nói : "Nếu chúng ta muốn làm sạch tiền bẩn và các khoản quyên góp mờ ám ở đất nước này thì chính đây sẽ là một nơi tốt để bắt đầu làm việc đó".
Ông Lewis, chủ tịch Ủy ban Tình báo và An ninh Hạ viện, nhưng phát biểu với cương vị cá nhân, giải thích cho báo Anh The Telegraph trong bài ngày 8/10 : "Mặc dù trường có thể nhận tiền cho dù Chính phủ muốn hay không, nhưng trường không thể đổi tên nếu không được Hội đồng Cơ mật cho phép. Do đó, chỉ có Hội đồng Cơ mật mới có quyền can thiệp một cách hiệu quả".
Hồi tháng Sáu năm nay Tiến sĩ Lewis được báo The Telegraph dẫn lời nói với báo này rằng không thể nào có "các công ty thực sự độc lập hoạt động trong các nước Cộng sản độc đoán" và rằng "Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, các chế độ Cộng sản đã thành công hơn rất nhiều trong việc khuynh đảo các xã hội phương Tây bằng cách sử dụng những khoản tiền khổng lồ để luồn sâu vào vị thế kiểm soát".
Giáo Sư Nick Brown, đại diện Linacre College và bà Nguyễn Thị Phương Thảo trao biên bản ghi nhớ nhân sự kiện Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Scotland tháng 11/2021.
Dự luật 'chống ảnh hưởng'
Chính phủ Anh vào ngày 12/06/2022 đã đưa ra đề xuất sửa đổi mới cho Dự luật Tự do Ngôn luận nhằm hạn chế ảnh hưởng của nước ngoài đối với các trường theo đó theo đó các trường đại học sẽ bị trừng phạt nếu họ cho phép các tổ chức nước ngoài tác động đến những gì được nói trong trường.
Các trường sẽ phải trình báo liên hệ tài chính của họ với các cá nhân hoặc tổ chức từ nước ngoài, bằng không sẽ bị phạt theo các đề xuất sửa đổi để đảm bảo rằng quyền tự do ngôn luận đối chọi với các chế độ độc tài được bảo vệ.
Bộ trưởng Giáo dục Anh Quốc khi đó là ông Nadhim Zahawi được dẫn lời nói rằng ông không muốn các trường đại học cảm thấy "bị áp lực" phải thỏa hiệp về quyền tự do học thuật vì sự tài trợ từ các quốc gia như Trung Quốc.
Linacre College
Trước đó, Linacre College cho biết khoản tài trợ 155 triệu bảng này sẽ giúp xây một trung tâm đào tạo mới và cấp học bổng sau đại học.
Trường đào tạo sau đại học Linacre được thành lập vào năm 1962 và được đặt theo tên của học giả thế kỷ 16 - Thomas Linacre.
Đại học Oxford thực chất là một liên minh các viện nghiên cứu (institutes) và 39 colleges, còn gọi là học viện, hoặc trường.
Các college tồn tại độc lập, có quyền tự chủ tài chính, quản lý, trong hệ thống mang tính liên minh bình đẳng (federal structure) của mô hình 'collegiate university'.
Trong hàng trăm đại học Anh, truyền thống 'collegiate university' (đại học lớn gồm các học viện chuyên ngành), hiện chỉ còn được duy trì ở Oxford, Cambridge, Durham... và phần nào còn được áp dụng Đại học London (Confederation) và một số nơi khác ở Anh.
Oxford University là đại học cổ nhất trong thế giới nói tiếng Anh, và thuộc nhóm các đại học cổ nhất Châu Âu, chỉ sau Sorbonne ở Pháp.
Đại học Oxford nhận sinh viên nước ngoài đầu tiên từ năm 1190.
Về việc đổi tên trường sau tài trợ
Tại Anh, trường Manchester College, cũng thuộc Đại học Oxford, đã đổi thành Harris Manchester College năm 1996 sau tài trợ của doanh nhân Baron Harris.
Trường New Hall của Đại học Cambridge đổi tên thành Murray Edwards College năm 2008 để vinh danh nhà tài trợ Ros và Steve Edwards. và nữ hiệu trưởng đầu tiên của Cambridge, Dame Rosemary Murray.