Thượng đỉnh ASEAN và EAS : Việt Nam hãy nhìn vào bản lĩnh Hun Sen trong vấn đề Ukraine !
Nguyễn Hồng Hiệp, RFA, 16/11/2022
Thật là một nghịch lý trong chính trị quốc tế. Hai thất bại được truyền thông nói nhiều về cuộc gặp Cấp cao ASEAN 40-41, Thượng đỉnh Đông Á lần thứ 17 (EAS-17) vừa qua ở Phnom Penh càng chứng tỏ sự trưởng thành của nền ngoại giao Chùa Tháp và bản lĩnh hiếm có của Thủ tướng Campuchia Hun Sen…
Thủ tướng Campuchia Hun Sen phát biểu tại họp báo kết thúc Thượng đỉnh ASEAN ở Phnom Penh hôm 13/11/2022 - AFP
Ngày 14/11/2022, tờ báo chính thức của Campuchia chạy ngay bài xã luận "danh giá" : "Missed Chance : Cambodia regrets Russian and Ukrainian FMs did not meet in Phnom" (1) ? (Một cơ hội bị bỏ lỡ : Campuchia lấy làm tiếc việc hai Ngoại trưởng Nga và Ukraine đã không hội kiến tại Phnom Penh). Nói "danh giá" là vì, sáng kiến ấy do chính ông Hun Sen, trong vài trò Chủ tịch ASEAN, đã trực tiếp đề nghị đứng ra tổ chức các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine nhằm giảm bớt căng thẳng trong bối cảnh chiến tranh đang diễn ra ác liệt. Ông Hun Sen cảm thán : "Thật không may, cả Ukraine và Nga đều không muốn hội kiến ở đây… Không thấy có bất cứ dấu hiệu nào của các cuộc đàm phán hòa bình (giữa hai bên)".
EAS-17 có sự tham dự của lãnh đạo chín nước thành viên ASEAN (Myanmar bị cấm chỉ tham dự). Ngoài ra còn có Tổng thư ký ASEAN Lim Jock Hoi, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, Thủ tướng Australia Anthony Albanese, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, Phó Tổng thống Ấn Độ Jagdeep Dhankhar, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov.
Một thất bại thứ hai cũng được báo chí Campuchia công khai đề cập tới, đó là, EAS-17 hôm 13/11 cũng không thông qua được Tuyên bố chung, bởi lý do khá hiển nhiên là Nga và Mỹ đã không thống nhất được ngôn ngữ dùng cho bản Tuyên bố chung sau các cuộc thảo luận sôi nổi của 18 quốc gia về xung đột Nga – Ukraine. Điều đáng chú ý là tại EAS hôm qua cũng không bố trí nổi buổi chụp ảnh kỷ niệm chung giữa các nhà lãnh đạo khu vực và thế giới sau Thượng đỉnh, vì lý do Tổng thống Biden đến dự cuộc họp muộn. Thủ tướng Hun Sen giải thích Tổng thống Mỹ đến muộn do bận ở một cuộc họp báo.
Thông điệp : Chúng ta đứng bên cạnh Ukraine
Cả hai thất bại trên nói lên những hạn chế tất yếu liên quan đến vài trò "trung tâm" của ASEAN. Và đấy là điều đáng tiếc cho sự năng động của Thủ tướng Hun Sen trong vai trò Chủ tịch ASEAN suốt năm 2022 này. Nhưng sự thất bại ấy không hề giảm nhẹ các giá trị liên quan đến bản lĩnh hiếm có về ngoại giao của ông Hun Sen. Mấy ai có thể hình dung được, Samdech Akka Moha Sena Padei Techo Hun Sen, hay gọi một cách bình thường là Thủ tướng Hun Sen, lại dám đứng lên hàng đầu trên diễn đàn quốc tế để bảo vệ Ukraine chống lại Nga trong một cuộc chiến tranh lớn nhất ở Châu Âu kể từ khi Thế chiến thứ Hai đến nay.
Sự thật mà nói, hồ sơ quốc tế của ông Hun Sen trong năm 2022 này đã trở thành chủ đề được truyền thông nước ngoài theo dõi và phân tích, đặc biệt là trong năm nay khi Campuchia giữ vai trò chủ tịch ASEAN. Khoảng thời gian này, ông Hun Sen "có một con cá lớn hơn để chiên" (he has a bigger fish to fry). Và ông đã triển khai tất cả sự khôn khéo về chính trị và ngoại giao của mình đối với các nhà lãnh đạo từ Mỹ, Trung Quốc và Nga cùng những người khác – những yếu nhân sẽ định hình quỹ đạo khu vực và toàn cầu trong những năm tới.
Thông qua cuộc chiến tranh ở Ukraine, ông Hun Sen đã nhanh chóng nắm bắt vấn đề và tận dụng lợi thế của cuộc xung đột một cách khôn ngoan để chứng minh cho thế giới thấy rằng, nền độc lập của đất nước từng bị chiến tranh tàn phá này không phải là điều hiển nhiên. Quan trọng nhất, sự ủng hộ mạnh mẽ của Phnom Penh đối với việc tôn trọng chủ quyền quốc gia, đặc biệt là của một quốc gia nhỏ hơn giáp với các quốc gia lớn hơn, có lịch sử mới mẻ của nó. Thật thú vị, khi Campuchia tự định vị mình trong cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và các lá phiếu của nước này tại Liên Hợp Quốc được đánh giá cao.
Các phiếu bầu của đất nước ông Hun Sen ủng hộ những giá trị của thế giới tự do, mặc dù không kêu gọi các biện pháp trừng phạt chính trị, đã được cộng đồng toàn cầu ca ngợi rất nhiều trước sự hụt hẫng của Việt Nam và Liên bang Nga. Để bày tỏ quan điểm về Ukraine, ông Hun Sen và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã có một cuộc điện đàm vào tuần trước. Ông bày tỏ lo ngại về cuộc tấn công gần đây nhằm vào Kyiv và các thành phố khác ở Ukraine, rồi khẳng định : "Campuchia chống lại sự xâm lược, đe dọa hoặc sử dụng vũ lực đối với chủ quyền và lãnh thổ của một quốc gia độc lập, và không ủng hộ việc sáp nhập lãnh thổ của các quốc gia khác". Toàn bộ cuộc trò chuyện đã được truyền tải trên các phương tiện truyền thông. Thông điệp rất rõ ràng và đơn giản : "Ukraine, hiện tại, chúng tôi luôn đồng hành cùng bạn !" (2).
Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba (trái) bắt tay Ngoại trưởng Campuchia Prak Sokhom (phải) tại lễ ký gia nhập Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) tại Phnom Penh hôm 10/11/2022. AFP
Biết đi với nước lớn để bảo vệ lẽ phải
Tại EAS ngày hôm 13/11, Thủ tướng Fumio Kishida tuyên bố rằng Nhật Bản nhất quán ủng hộ sự thống nhất và trung tâm của ASEAN, theo một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nhật Bản. Ông Kishida nhấn mạnh rằng Nhật Bản coi trọng việc thúc đẩy hợp tác phù hợp với các lĩnh vực ưu tiên của "Triển vọng ASEAN về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương" – một sáng kiến của riêng ASEAN và sẽ tiếp tục đóng góp tích cực vào những nỗ lực này. Thủ tướng Kishida nhấn mạnh, bất kỳ nỗ lực đơn phương nào nhằm thay đổi hiện trạng bằng vũ lực sẽ không bao giờ được dung thứ ở bất kỳ đâu trên thế giới. Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nhật khẳng định : "Việc Nga đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân là hoàn toàn không thể chấp nhận được, chưa nói đến việc sử dụng chúng trên thực tế. Ông ấy kêu gọi toàn thể cộng đồng quốc tế gửi một thông điệp rõ ràng để ngăn chặn việc sử dụng vũ khí hạt nhân, một hành động thù địch chống lại nhân loại sau 77 năm không sử dụng vũ khí hạt nhân".
Trong không khí cộng đồng quốc tế lên án sự xâm lược của Nga đối với Ukraine tại EAS-17, trả lời câu hỏi, liệu việc Ukraine ký Văn kiện gia nhập Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), có thể ảnh hưởng đến quan hệ ASEAN – Nga hay không, Chủ tịch Hun Sen đáp thẳng thừng : "ASEAN không phải là con rối của bất kỳ ai. Chúng tôi vẫn giữ thái độ trung lập". Hun Sen nói : "Chúng tôi không làm điều đó vì lợi ích của Nga hay Ukraine, mà là vì tất cả các đối tác của chúng tôi. Chủ tịch ASEAN nói thêm : "Nga không có lý do gì để phản đối việc Ukraine gia nhập TAC".
Thủ tướng Hun Sen còn tuyên bố sẽ cử các nhân viên rà phá bom mìn đến huấn luyện cho người Ukraine cách dọn dẹp một lượng lớn bom mìn do Nga rải trong bối cảnh chiến tranh đang diễn ra ác liệt. Trong cuộc điện đàm gần đây với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, ông Hun Sen đã nhận lời mời đến thăm Kyiv và hứa sẽ làm việc với chính phủ Nhật Bản để có được thiết bị cho lính rà phá bom mìn Campuchia sử dụng trong quá trình huấn luyện.
"Sự giúp đỡ của Campuchia là một phần của ‘hỗ trợ nhân đạo’, không phải viện trợ quân sự", Ông Hun Sen giả thích thêm : "Campuchia không có vũ khí và đạn dược để cung cấp cho bất kỳ quốc gia nào". Ông cho biết, những nỗ lực này là nhằm mục đích cứu sống người dân khỏi bom mìn, lưu ý rằng Campuchia đã phải gánh chịu rất nhiều thiệt hại do bom mìn và vật liệu chưa nổ (UXO) rải rác trong 30 năm qua giữa cuộc nội chiến. Ông nói : "Chúng tôi đang làm việc với Nhật Bản để nhờ các nhân viên rà phá bom mìn đến rà phá bom mìn ở đất nước Ukraine" (3).
Hoạt động của Thủ tướng Phạm Minh Chính
Chuyến công tác Campuchia của Thủ tướng Phạm Minh Chính diễn ra trong sáu ngày (từ 8-13/11) với lịch trình hoạt động dày đặc. Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Campuchia và tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 40, 41 và các Hội nghị cấp cao liên quan tại thủ đô Phnom Penh, Thủ tướng đã có gần 60 cuộc hội đàm, tiếp xúc, gặp gỡ song phương, đa phương và hoạt động cộng đồng. Gần 60 cuộc gặp gỡ, hội đàm tiếp xúc của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã diễn ra trong chuyến công du sáu ngày của người đứng đầu Chính phủ.
Thăm Chính thức Vương quốc Campuchia, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội đàm với Thủ tướng Campuchia ; chào Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni ; hội kiến Chủ tịch Thượng viện Campuchia Say Chhum ; hội kiến Chủ tịch Quốc hội Campuchia Heng Samrin. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã cùng Thủ tướng Hun Sen dự Diễn đàn xúc tiến đầu tư, thương mại Việt Nam - Campuchia ; thăm Bệnh viện Chợ Rẫy-Phnom Penh và một số cơ sở kinh tế-xã hội là sự hợp tác giữa Việt Nam – Campuchia. Đặc biệt, Thủ tướng dành thời gian để nói chuyện với đại diện Cộng đồng người Việt Nam tại Campuchia.
Tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 40-41 và gần 20 hội nghị cấp cao liên quan, trong đó có các Hội nghị ASEAN với các đối tác như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia, Liên hợp quốc..., Thủ tướng Chính phủ đã có 16 cuộc gặp song phương với lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác của ASEAN như : gặp gỡ các Thủ tướng : Lào, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore, Thái Lan, Australia, Canada ; các Tổng thống : Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Philippines, Indonesia, Quốc vương Brunei, Phó Tổng thống Ấn Độ, Chủ tịch Hạ viện Malaysia và Tổng Thư ký Liên hợp quốc, Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế thế giới.
Chuyến công tác được báo chí trong nước cho là thành công và thể hiện đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII về "tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế" và Chỉ thị 25 của Ban Bí thư về "đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030" ; vun đắp quan hệ láng giềng tốt đẹp với Campuchia và là thành viên chủ động, tích cực, có trách nhiệm với khu vực và quốc tế. Tuy nhiên, người dân trong nước đã không được biết ông Chính có phát biểu gì mới về quan điểm của Việt Nam đối với cuộc xâm lược tàn khốc của Nga ở Ukraine ? (4)
Nguyễn Hồng Hiệp
Nguồn : RFA, 17/11/2022
Tham khảo :
2. https://www.khmertimeskh.com/501182267/pm-hun-sen-excels-in-global-politics/
3. https://www.khmertimeskh.com/501182267/pm-hun-sen-excels-in-global-politics/
4. https://moitruong.net.vn/gan-60-cuoc-hoi-dam-tiep-xuc-trong-chuyen-cong-tac-campuchia-cua-thu-tuong-pham-minh-chinh-56510.html
************************
Ông Hun Sen được khen làm tôi buồn cho Việt Nam
Mai Luân, BBC, 17/11/2022
Hình ảnh Việt Nam hầu như bị "chìm nghỉm" trong mùa Thượng đỉnh ở khu vực. Cùng lúc, đất nước đã và sẽ còn tiếp tục hứng chịu búa rìu dư luận vì các đợt ‘kiên định bỏ phiếu trắng’ ở Liên Hiệp Quốc. Là Chủ tịch ASEAN, tổ chức được một loạt Hội nghị Thượng đỉnh như vừa qua tại Phnom Penh (12 – 13/11), Thủ tướng Hun Sen của nước láng giềng từng bị Việt Nam coi là "đàn em" lại đang được cả thế giới và chính báo Campuchia ngợi ca.
Thủ tướng Campuchia Hun Sen tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN được tổ chức tại PhnomPenh ngày 12-13/11/2022
Điều gì đang xảy ra với các động thái ngoại giao lạ lùng của Việt Nam ?
Để có sự so sánh, ta hãy nhìn sang Campuchia để xem thế nào.
Phân tích mới nhất và thật sâu sắc của bỉnh bút người Thái Kavi Chongkittavorn trên trang mạng Khmer Times hôm 11/11/2022 đã cho thấy, Samdech Hun Sen đang "nổi bật trên chính trị toàn cầu" như thế nào.
Trong bài "PM Hun Sen excels in global politics" Kavi lý giải :
"Thông qua cuộc chiến tranh ở Ukraine, ông Hun Sen đã nhanh chóng nắm bắt vấn đề và tận dụng lợi thế của cuộc xung đột một cách thông minh để chứng minh cho thế giới thấy rằng, nền độc lập của đất nước từng bị chiến tranh tàn phá này không phải là điều hiển nhiên...".
Thủ tướng Hun Sen tiếp Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba (trái) tại Cung điện Hòa bình ở Phnom Penh ngày 9/11/2022
Khác nhau từ các lá phiếu ở Liên Hiệp Quốc
Nền độc lập của Campuchia rất quý giá, có lúc tưởng phải trả giá bằng sự "tuyệt chủng" của cả một dân tộc. Nước Việt Nam đâu có kém, với "Không có gì quý hơn độc lập, tự do" là khẩu hiệu cao nhất. Thế nhưng chính phủ Việt Nam có vẻ như không lên tiếng mạnh vì chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nước khác như Ukraine. Hay họ cho đó chỉ là trò "xúc xắc" trong tay các nhà độc tài như Putin hoặc Tập Cận Bình ?
Tôi nhận thấy tuy cả xã hội Việt Nam ít nhiều có bị chia rẽ nhưng xu hướng vượt trội trong người dân vẫn là lên án hành động xâm lược của Nga mà người ta cho là đang được Bắc Kinh hậu thuẫn. Việc Campuchia nhỏ hơn Việt Nam nhiều lần nhưng công khai tôn trọng chủ quyền quốc gia, đặc biệt là của một quốc gia nhỏ hơn giáp với các quốc gia lớn hơn, có lịch sử mới mẻ của nó. "Thật thú vị, khi Campuchia tự định vị mình trong cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và các lá phiếu của nước này tại Liên Hợp Quốc được đánh giá cao", Kavi so sánh tiếp, tỏ ra rất am hiểu lịch sử Đông Dương.
Và gần đây nhất, vào ngày 14/11/2022, Việt Nam lại "kiên định trong bất biến", tiếp tục bỏ phiếu trắng đối với Nghị quyết mới của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Nghị quyết này lên án quyết liệt cuộc xâm lăng của nước Nga và ủng hộ các bước đi tiến tới việc buộc Moscow phải bồi thường cho những sự tàn phá do quân Nga gây ra ở Ukraine.
Vậy là cho đến nay, Việt Nam thuộc các quốc gia có số lần bỏ phiếu trắng nhiều nhất đối với các Nghị quyết lên án Nga xâm lược Ukraine, việc Nga sáp nhập trái phép bốn vùng lãnh thổ của Ukraine và bỏ phiếu chống lại Nghị quyết loại Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc.
Bốn lần tổng cộng, Việt Nam đã bỏ các phiếu trắng và một lần bỏ phiếu chống đối với các Nghị quyết của Liên Hiệp Quốc về những vấn đề liên quan đến cuộc chiến tranh xâm lược mà Nga phát động tại Ukraine. Nền "ngoại giao cây tre" mà thực ra là của Thái Lan nhưng được Việt Nam áp dụng đã thất bại thảm hại. Đây là cây tre đã nghiêng về một phía.
Mỹ và các nước dân chủ nghĩ gì ?
Chuyện Mỹ và các nước dân chủ nghĩ gì về Việt Nam, thì trước hết, cứ xem cái cung cách Việt Nam phản ứng trước lời kêu gọi hồi đầu tháng 3/2022 của các vị đại sứ Liên Hiệp Châu Âu (EU), Na Uy, Thụy Sĩ, và Vương quốc Anh tại Hà Nội, Việt Nam nên noi theo lập trường ủng hộ Ukraine. Thái độ của Việt Nam đến nay vẫn là im lặng.
Với Châu Âu đã vậy, với Mỹ tình hình cũng chưa có gì sáng sủa hơn. Tổng thống Joe Biden đã không sang Việt Nam như dự kiến. Sau nhiều lần hy vọng, rồi lại thất vọng, gần đây nhất, ngày 12/11 – có lẽ là lần thứ ba hay thứ tư gì đấy – Thủ tướng Phạm Minh Chính, một lần nữa, trong cuộc tiếp xúc bên lề hội nghị ASEAN, đã chuyển lời mời của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Tổng thống Joe Biden, mời ông thăm chính thức Việt Nam. Hiển nhiên là ông Biden, theo báo chí trong nước, chỉ vui vẻ nhận lời nhưng chưa có cam kết gì cụ thể…
Nhưng thật hẫng hụt cho truyển thông quốc tế khi Phát ngôn viên Nhà Trắng Karine Jean-Pierre nói bà "không có gì để chia sẻ" khi hồi đáp yêu cầu của VOA xác nhận về một cuộc điện đàm khả dĩ giữa ông Biden với ông Trọng.
Trong các tiếp xúc cấp cao Việt – Mỹ những năm vừa qua, không dưới một lần, Washington đã phát đi tín hiệu về việc mong muốn đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới. Trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 8/2021, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đã đề xuất nâng từ quan hệ "Đối tác toàn diện" lên "Đối tác chiến lược".
Những lời đề nghị liên tục này được đưa ra từ hàng chục năm nay về việc nâng cấp quan hệ, nhưng từ hai năm trở lại đây có vẻ như dồn dập và bức thiết hơn, nhìn từ góc độ chiến lược Indo-Pacific (IPS), khiến Việt Nam không khỏi lúng túng.
Bởi vì, từ chiến tuyến bên kia, Trung Quốc cũng không dưới một lần yêu cầu Việt Nam cam kết rõ ràng với "Cộng đồng chung vận mệnh" (hoặc với tên khác là "Cộng đồng tương lai chung").
Tức là cam kết phải đi theo "Trật tự" do Trung Quốc cầm chịch, theo một đánh giá trên The Diplomat tháng này.
Tưởng cũng cần nhắc lại là trong chuyến thăm Trung Quốc vừa qua, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá tích cực đối với ba trụ cột chủ yếu của "Trật tự Trung Hoa’ (Pax Sinica) là Vành đai & Con đường (BRI), Sáng kiến Phát triển Toàn cầu (GDI) và Sáng kiến An ninh Toàn cầu (GSI).
Phân tích chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang Trung Quốc từ 31/10 đến 1/11, Tiến sĩ Alexander L. Vuving từ Hoa Kỳ khẳng định trong bài viết trên trang The Diplomat :
"Chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Bắc Kinh nhằm cam kết với Trung Quốc, nhưng không báo hiệu bất kỳ sự thay đổi nào trong cách tiếp cận cơ bản của Hà Nội đối với nước láng giềng phương Bắc này".
Tôi hiểu niềm tin của Giáo sư Alexander L. Vuving từ Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á – Thái Bình Dương, Hawaii. Tuy nhiên, do đã định vị mối bang giao Trung – Việt từ truyền thống đến hiện đại theo paradigm "vận hành bởi ý thức thức hệ và giao thoa bởi trật tự thế giới", nên ông tin rằng, "mô thức" này khó thay đổi qua một chuyến thăm. Còn tôi cho rằng lịch sử sẽ chứng minh chuyến thăm là một bước ngoặt trong quan hệ Trung – Việt.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có chuyến thăm Bắc Kinh được truyền thông hai bên cơ ngợi là "thành công tốt đẹp" và mang "tính lịch sử"
Ngoại giao Việt Nam đang đứng ở đâu ?
Đứng "giữa hai dòng nước", nền ngoại giao Việt Nam nay đang vào thế kẹt trước các biến đổi lớn trên thế giới. Về tư duy, họ vẫn chưa tìm ra được một đối sách khả dĩ nào trước một ban Lãnh đạo Bắc Kinh phần lớn bao gồm nhóm Chiết Giang. Những yếu nhân này vừa là lớp trí thức cao thủ, vừa là đội ngũ tinh hoa của "Đế chế Trung tâm" mà ý thức hệ cao nhất là bá chủ Đại Hán, với tâm thức tất cả vì Thiên tử.
Ngành ngoại giao nước nhà, thật đáng buồn đã hủy hoại những giá trị của thế hệ Nguyễn Cơ Thạch, Trần Quang Cơ để có tư duy độc lập khỏi sự kiểm soát của các bộ ngành... không ngoại giao.
Thế hệ các nhà ngoại giao trẻ hiện nay có ngoại ngữ, có kiến thức từ "các lò ấp" Âu Mỹ, nhưng bị nhốt trong một cái lồng quyền lực hạn hẹp, nặng về tư duy phòng thủ, bảo vệ hệ thống. Người dân hỏi đây là nền ngoại giao cây tre mềm dẻo, quật cường hay là ngoại giao cây sậy đung đưa trước gió ? Chưa kể, các cuộc điều tra mới nhất cho thấy không ít quan chức ngoại giao chỉ lo cạnh tranh nhau đoạt ghế, hoặc tổ chức các cuộc làm ăn, nổi bật là đợt vé "giải cứu giá cao".
Cội rễ của niềm tin không dựa vào công pháp quốc tế, các nguyên lý nhân văn, hay yêu chuộng hòa bình, mà chỉ dựa trên thành kiến chính trị và các nhóm khu vực truyền thống được trang trí bằng các khẩu hiệu trung lập cũ rích.
Một thế hệ vàng của ngành ngoại giao vừa kháng chiến vừa kiến quốc đã "cuốn theo chiều gió".
Khoảng cách giữa năng lực minh triết đối ngoại và đòi hỏi giải các bài toán quá khó trong thực tiễn là hai bờ vực mà thế hệ ngày nay không có cách nào có thể nhảy qua.
Nếu rồi đây, đất nước chứng kiến những đổ vỡ tiếp theo trong ngoại giao với Châu Âu, với Hoa Kỳ và với Trung Quốc thì không có gì là lạ. Cũng không nên trách các nhà ngoại giao vì suy cho cùng, họ cũng chỉ vừa là tác nhân, vừa là nạn nhân của thế chế.
Mai Luân (Thành phố Hồ Chí Minh)
Nguồn : BBC, 17/11/2022
**********************
Campuchia và ông Hun Sen được khen vì ủng hộ Ukraine
BBC tiếng Việt, 14/11/2022
Dịp đăng cai tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN tháng này ở Phnom Penh là lúc vai trò của Thủ tướng Hun Sen được truyền thông thế giới chú ý, nhất là quan điểm nhất quán ủng hộ Ukraine của ông.
Thủ tướng Hun Sen của Campuchia phát biểu trong phiên họp lần thứ 77 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (UNGA) tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ngày 23/9/2022.
Tuy thế, không phải chỉ khi đăng cai các sự kiện quốc tế quan trọng, chính quyền của Thủ tướng Hun Sen mới lên tiếng về vấn đề Ukraine.
Đầu tháng 11, ông Hun Sen đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky để bày tỏ nhu cầu chấm dứt chiến tranh, giúp "Ukraine giành lại hòa bình, ổn định, sự toàn vẹn lãnh thổ và phát triển", theo Phủ Thủ tướng Vương quốc Campuchia.
Ngay từ trong năm, ông Hun Sen đã công khai lên án Nga xâm lăng Ukraine.
Một mặt, ông Hun Sen nói ông mong Nga "hiểu quyết định của Campuchia" khi nước này bỏ phiếu vào tháng 3/2022 lên án cuộc xâm lăng.
Mặt khác theo Văn phòng Báo chí Phủ Thủ tướng Campuchia, ông Hun Sen nói "Chúng tôi không ủng hộ việc dùng vũ lực, hoặc sẵn sàng dùng vũ lực" trong quan hệ quốc tế, và nói Campuchia "không thể im lặng" khi tình hình Ukraine xấu đi.
Sau đó, ông Hun Sen gọi đây là "cuộc chiến của Nga với toàn Châu Âu", thu hút sự chú ý của dư luận.
Việc Campuchia tháng này tuyên bố cử đội rà mìn sang giúp Ukraine vào quý I năm 2023 được Nhật Bản ca ngợi, theo các báo khu vực.
Cùng lúc, sự vắng mặt của Tổng thống Nga, ông Vladimir Putin tại G20 ở Bali tuần này được giới bình luận cho là "trở thành cơ hội để Ukraine triển khai hoạt động ngoại giao, làm cô lập Nga hơn nữa" trên trường quốc tế, cụ thể là ở Châu Á.
Campuchia, nước chủ tịch luân phiên của ASEAN năm nay đã đóng một vai trò quan trọng để giúp Ukraine hiện diện ở Đông Nam Á, dù chỉ mang tính biểu tượng.
Tổng thống Vladimir Putin gặp Thủ tướng Hun Sen tại Dinh thự Bocharov Ruchey ở Sochi, Nga ngày 19/5/2016 khi các lãnh đạo các quốc gia ASEAN đến Nga tham dự hội nghị cấp cao Nga-ASEAN.
Việt Nam "là đồng minh thân của Nga" ?
Al Jazeera viết từ Phom Penh hôm 10/11/2022 về sự hiện diện của Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine, khách mời đặc biệt của Thủ tướng Hun Sen tới dự Thượng đỉnh ASEAN, gọi Việt Nam và Lào "là đồng minh thân cận của Nga" (close Russian allies) trong ASEAN gồm 10 quốc gia thành viên.
Hai nước này đã bỏ phiếu trắng khi Hội đồng Liên Hiệp Quốc ra nghị quyết lên án cuộc xâm lăng của Nga ở Ukraine, còn tám nước còn lại trong khối ASEAN đã bỏ phiếu cùng cộng đồng quốc tế, tờ báo viết.
Theo trang Khmer Times, các lãnh đạo Campuchia và Ukraine còn bàn về sự hỗ trợ Phnom Penh dành cho Kyiv và ông Zelensky đã ngỏ lời mời ông Hun Sen sang thăm "đất nước bị chiến tranh tàn phá".
Một bình luận mới nhất của Kavi Chongkittavorn viết trên trang Khmer Times, mục Ý kiến hôm 11/11/2022 nói Thủ tướng Hun Sen "nổi bật trên chính trị toàn cầu".
Cho đến nay, không có tin tức về lời mời tương tự của Ukraine gửi tới lãnh đạo Việt Nam.
Một số sự kiện liên quan đến Đại sứ quán Ukraine ở Hà Nội gần đây còn bị xóa đi trên truyền thông Việt Nam do Đảng cộng sản chỉ đạo.
Báo Hà Nội Mới đã xóa hết hình ảnh đoàn Ukraine trong bài viết về 'Giải chạy báo Hà Nội Mới', diễn ra hôm 02/10 ở thủ đô Việt Nam, gây phản ứng từ Đại sứ quán nước này.
Cùng thời gian, các kênh chính thống ở Việt Nam có giải thích cách bỏ phiếu trắng liên tiếp ở Liên Hiệp Quốc của nước này, khác với đa số các thành viên ASEAN.
Theo một bài trên báo Đảng Cộng sản, thì "trong chính sách đối ngoại đa phương đó, Việt Nam luôn khẳng định cả Nga và Ukraine đều là đối tác quan trọng, là bạn bè truyền thống, lâu đời và Việt Nam vẫn luôn coi trọng, duy trì và phát triển quan hệ đối ngoại một cách bình đẳng, trên tinh thần hợp tác, cùng phát triển, phấn đấu vì một thế giới hòa bình, ổn định".
"Đây cũng chính là thông điệp mà Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính đã đưa ra trong chuyến thăm và làm việc tại Mỹ và Liên hợp quốc tháng 5/2022, đó là : Trong một thế giới đầy biến động, cạnh tranh chiến lược và nhiều lựa chọn, Việt Nam không chọn bên mà chọn chính nghĩa, sự công bằng, công lý và lẽ phải trên cơ sở các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc ; bình đẳng, tất cả cùng có lợi, tất cả cùng chiến thắng".
Trang web này tuy thế bỏ ngỏ vấn đề coi "tất cả cùng chiến thắng" là gì khi mà mục tiêu công khai của Kremlin là muốn xóa sổ nhà nước Ukraine, gọi họ là "phát xít" và Nga đã đơn phương sáp nhập bốn tỉnh của Ukraine.
Putin không phải sẽ thắng mãi
Như các báo quốc tế bình luận về những cuộc bỏ phiếu tại Liên Hiệp Quốc về Nga và Ukraine, nhiều nước trên thế giới sẽ chẳng có cơ hội gì giúp Ukraine về kinh tế, vũ khí và chính trị.
Việc bỏ phiếu tuy thế, là thể hiện họ là ai chứ không phải họ có lợi ích gì trong quan hệ với Moscow hay Kyiv.
Ngoài ra, có vẻ như ở Việt Nam luồng tư tưởng hoài niệm Liên Xô và một lòng ủng hộ Moscow vẫn còn khá mạnh trên mạng xã hội và một phần báo chí.
Trong khi đó, ngay tại Nga, cuộc rút quân khỏi Kherson bị một số giới từng nhiệt thành ủng hộ ông Putin gọi là "vụ đầu hàng xấu hổ".
Lãnh tụ tinh thần của phe diều hâu Nga, Alexander Dugin vừa có lời ám chỉ uy tín "tan biến" của "thủ lĩnh cầu mưa", theo các báo Âu Mỹ.
Thủ tướng Việt Nam tiếp đón Thủ tướng Đức tại Hà Nội trước khi phái đoàn Đức hội đàm với phía Việt Nam tại Văn phòng Chính phủ vào chiều Chủ nhật 13/11.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz trong chuyến thăm Việt Nam vừa qua đã kêu gọi chính phủ nước này làm rõ lập trường về cuộc chiến Nga gây ra ở Ukraine.
Ông Scholz nói rằng "Vấn đề đặt ra là cuộc chiến tranh xâm lược của Nga là vi phạm luật pháp quốc tế với tiền lệ nguy hiểm.
"Các nước nhỏ không thể an toàn trước hành vi của các nước láng giềng lớn hơn, mạnh hơn".
Vào tháng 10 vừa qua, phái đoàn Việt Nam bỏ phiếu trắng tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc khi tổ chức này ra nghị quyết lên án Nga sáp nhập bốn khu vực ở Ukraine.
Trong khi đó, đang có sự dịch chuyển nhãn quan chung ở Châu Á, kể cả của Trung Quốc về cuộc xâm lăng do Nga tiến hành, tàn phá nước láng giềng.
Chẳng hạn, theo Reuters hôm 14/11/2022, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cũng nói tại Phnom Penh vừa qua rằng việc "đe dọa dùng vũ khí hạt nhân là vô trách nhiệm".
Tuy ông Lý không nêu tên nước Nga nhưng ai cũng biết chỉ Nga có vũ khí nguyên tử, còn Ukraine đã bàn giao lại kho đầu đạn hạt nhân cho Liên bang Nga, hậu thân của Liên Xô, sau 1991.
Hồi tháng 5, chính phủ Việt Nam tuyên bố đóng góp 500.000 USD cho các hoạt động cứu trợ nhân đạo trợ giúp người dân bị ảnh hưởng bởi chiến tranh ở Ukraine, sau thông báo của Thủ tướng Phạm Minh Chính vào ngày 1/5.
Nhưng tình hình nay có vẻ đã thay đổi khá nhiều và các nước trên thế giới ngày càng làm rõ hơn quan điểm của họ, lên án, hay ủng hộ Nga trong câu chuyện Ukraine.
Với vai trò chủ tịch luân phiên của ASEAN sẽ bàn giao cho Indonesia năm 2023, xu thế chung tại khu vực là dù "quan điểm về Nga còn khác nhau trong ASEAN" đa số ngày càng "tìm thấy tiếng nói của mình về Ukraine", như một dự báo trong năm của thinktank Chatham House tại Anh.
Nguồn : BBC, 14/11/2022