Sau một thời gian dài chìm ngập trong các tin đồn đoán bị cấm xuất cảnh, giá cổ phiếu Vin bị nằm sàn thê thảm, khách hàng địa ốc Condotel biểu tình đòi lại vốn, kế hoạch IPO Vinfast ở Mỹ liên tục bị đình hoãn… ông Phạm Nhật Vượng đã vung cả núi tiền màn PR hoành tráng lễ xuất khẩu 999 ô tô điện sang Mỹ. Báo chí, truyền thông lề phải nổ pháo đại tự hào quá Việt Nam. Đường bệ, lẫm liệt nhất là lời vàng của Thủ Tướng Phạm Minh Chính vừa che chắn Vượng Vin "làm ăn đúng pháp luật" vừa tôn xưng Vượng Vin là doanh nhân mở màn "cạnh tranh sòng phẳng ở đẳng cấp quốc gia và quốc tế". Liệu lời vàng này có cứu Vượng Vin vượt thoát hay kéo theo cả Thủ Tướng chết chùm !
Sáng 25/11, tại Cảng Hải Phòng, VinFast đã tổ chức lễ xuất khẩu lô ô tô điện đầu tiên và được Thủ tướng Chính phủ đến và phát biểu động viên doanh nghiệp Việt.
Tiếp theo những lời đính chính của tướng Tô Ân Xô về tin đồn cấm xuất cảnh, hình ảnh Vượng Vin được cho là đi Nhật ký văn bản hợp tác với một công ty Trung Quốc, báo chí lề phải được một phen tung tóe chử nghĩa về màn trình diễn đại hoành tráng "sáng (25/11), tại Cảng Hải Phòng, VinFast đã tổ chức lễ xuất khẩu lô ô tô điện thông minh đầu tiên, gồm 999 chiếc VF 8 ra thị trường quốc tế. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã dự lễ và phát biểu động viên doanh nghiệp Việt.
Cùng dự có nguyên Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh, lãnh đạo các bộ, ban, ngành, địa phương, đại diện Đại sứ quán một số nước ở Việt Nam.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã gửi lẵng hoa chúc mừng.
Sự kiện đánh dấu bước tiến đặc biệt của ngành công nghiệp xe hơi Việt Nam khi lần đầu tiên những sản phẩm ô tô công nghệ do Việt Nam làm chủ và sản xuất - chính thức tiến ra thế giới trong sự đón đợi của người tiêu dùng toàn cầu" (1).
Ngoài việc phô trương những yếu nhân quyền lực hàng đầu đương chức lẫn về hưu, Vượng Vin còn thê chiếc tàu trọng tải 5000 chiếc ô tô cho sơn phết và vẻ nhãn hiệu Vinfast to đùng chỉ để chờ 999 chiếc xe. Thuật ngữ "thị trường quốc tế, tiến ra thế giới trong sự đón đợi của người tiêu dùng toàn cầu" thực ra là xuất khẩu sang Mỹ.
Ngoài các thợ viết cơ hữu của báo chí lề phải chuyên trách bưng bô, Vượng Vin còn thuê cả các chuyên gia ít nhiều có tên tuổi chấp nhận rạch mặt ăn tiền hòa vào bản đồng ca tự hào, tự sướng như "… Chúng ta có thể mua một đôi giày Nike tại Pháp, một chiếc điện thoại Samsung tại Singapore hay một chiếc máy in Canon tại Nhật Bản mà chúng đều sản xuất tại Việt Nam. Mặc dù sản xuất tại Việt Nam nhưng các thương hiệu đó của các nhà đầu tư nước ngoài và sản phẩm lưu hành khắp thế giới. Vậy nếu ta có một hãng xe sản xuất tại Việt Nam và Mỹ để lưu hành khắp thế giới thì người Việt nghĩ sao ? Chắc chắn là phải tự hào" (2).
Ngược lại, những chuyên gia độc lập, khách quan có cách nhìn thận trọng về sự kiện này. Ông Lê Việt Đức, giảng viên trường đại học Thăng Long viết trên fb cho rằng "chứng kiến lễ xuất khẩu 999 chiếc VinFast đầu tiên sang thị trường Mỹ ngày 25/11 vừa qua, nhiều người Việt Nam đã rất sung sướng ; họ bảo chưa biết Vinfast sẽ thành công hay thất bại trong tương lai, nhưng ngay từ giây phút này người Việt Nam chúng ta nên tự hào về Vinfast và anh Vượng, và càng tự hào được là người Việt Nam vì đất nước đã có những doanh nghiệp chính đáng, làm ăn đúng pháp luật và thành công như Vingroup.
Tôi thì nghĩ chúng ta cứ nên bình tĩnh đợi vài năm xem kết quả thế nào rồi lúc đó tự hào cũng chưa muộn". Bằng quan điểm xây dựng, thiện chí nhìn vào thực trạng Vingroup ông Lê Việt Đức khẳng định "Tôi luôn luôn ủng hộ các doanh nghiệp Việt Nam, kể cả Vinfast và Vingroup, sẽ phát triển mạnh mẽ, cạnh tranh được sòng phẳng với doanh nghiệp ở các nước công nghiệp.
Nhưng mặt khác, tôi cũng rất hy vọng Vinfast sẽ tránh không đi vào vết đổ của một số doanh nghiệp thuộc Vingroup như điện thoại VinSmart, xe xăng Vinfast, VinMart và VinMart+, và một vài doanh nghiệp đáng thất vọng khác của Vingroup mà tôi quên mất tên.
Và cũng mong Vingroup giảm hẳn việc dựa vào nhà nước lấy đất để kinh doanh bất động sản như trong thời gian trước. Được như thế là mừng lắm rồi" (3).
Cùng cách nhìn này ông Nguyễn Quốc Tấn Trung nhìn lại thực tế hai năm sản xuất xe Vinfast thì thấy rằng không hiệu ích gì cho kinh tế xã hội Việt Nam"Trong suốt hai năm, khó có thể nói các sản phẩm xe xăng của Vinfast đã đóng góp được bất kỳ điều gì trong việc xây dựng một chủ nghĩa sản xuất nghiêm túc, hay một văn hóa tiêu dùng rõ ràng.
Định giá sản phẩm dàn trải từ thu nhập thấp đến trung cấp và đến cả cao cấp ; Chất lượng xe cho đến nay có thể được khẳng định là "hit-or-miss" (aka hên xui) ; Nguồn gốc sản xuất và đóng góp nội địa hóa "mờ nhân ảnh" ; Tư duy và sáng tạo nổi bật về mặt công nghệ lẫn truyền thông là không tồn tại ;
Thay vì là động lực, là mũi nhọn để phát triển chủ nghĩa dân tộc sản xuất/chủ nghĩa dân tộc vật chất lành mạnh, Vinfast lại mặc tạm chủ nghĩa dân tộc như áo giáp chống đạn cho mọi chỉ trích nhắm đến mình.
Tháng 6/2022, xe xăng của Vinfast chính thức bị khai tử, dù nhiều tháng liền các mẫu xe rẻ tiền của Vinfast đang đứng đầu danh sách bán tại nhiều thị trường khu vực nội địa Việt Nam".
Với việc xuất xe sang Mỹ, ông Nguyễn Quốc Tấn Trung đánh giá càng không có ý nghĩa "Tháng 11 năm 2022, những lô xe điện đầu tiên của Vinfast được xuất sang… Hoa Kỳ. Cơ hội xây dựng danh tính Việt của ngành sản xuất ô tô Việt, trong bối cảnh văn hóa – địa lý – nhân học – và tư duy Việt, có lẽ cũng chấm dứt". (3b)
Tờ Thoibao.de của Lê Trung Khoa ở Đức phân tích sâu vào sự chi tiêu vung tay quá trán của ngày lễ xuất khẩu xe cho thấy lô hàng đầu tiên này sẽ lỗ rất lớn mà không mang đến hiệu quả kinh tế nào". Ván cờ này Vin chi đậm quá, lỗ quá. Theo VinFast công bố, mỗi xe VF8 được chào bán tại Mỹ với giá 41.000 USD, như vậy tổng 999 chiếc bán hết sẽ thu về hơn 40 triệu USD. Trong khi đó, chi phí sơn sửa con tàu đã là 30 triệu USD, chi phí cho chuyến vận chuyển tầm 10 triệu USD nữa, tổng chi cũng đã là 40 triệu USD. Như vậy, tiền bán lô hàng này chỉ đủ để ông Vượng chi trả tiền sơn và thuê tàu. Tiền vốn sản xuất xe, tiền thuê đội ngũ bán hàng, tiền chi cho báo chí để PR sản phẩm, tiền tổ chức một buổi lễ linh đình với các quan khách cấp cao… tất cả đều không thu lại được đồng nào".
Nếu Vin đang thừa mứa vốn và đang thực hiện những hợp đồng béo bở hàng triệu chiếc xe năm thì khoảng chi xả láng cho lễ xuất khẩu xe như vậy là hợp lý nhưng hiện nay khả năng tiêu thụ xe Vinfast ở Mỹ vẫn đang là dấu hỏi trước sức ép cạnh tranh về vốn, kỷ thuật, uy tín thương hiệu, hệ thống phân phối và hậu mãi của các đại gia Mỹ như Tesla, Ford, hoặc Honda, Huyndai… là những chú voi khổng lồ, Vin chỉ là con kiến nhỏ. Ông Lê Trung Khoa viết "Vốn của VinFast có nguồn gốc từ bất động sản của Vinhomes, mà hiện này, Vinhomes đang gặp quá nhiều vấn đề, quá nhiều rủi ro. Từ việc cổ phiếu bị rớt giá, đến việc các công trình của Vinhomes bị tố cáo là kém chất lượng, đến việc làm ăn gian dối bị khách hàng biểu tình phản đối khắp nơi. Không biết liệu Vinhomes có thể trụ qua nổi giai đoạn khốn khó này hay không. Nếu Vinhomes sụp đổ thì tất yếu VinFast cũng sẽ sập theo" (4).
Ngược lại với cách nhìn thực tế khó tranh cãi ấy, Thủ Tướng Phạm Minh Chính lại dành cho Vinfast những lời khen vàng ngọc một chút bốc lên trời có hơi hướng giống như cách tung hô Kitext Việt Á trước đây. Vinfast điện chưa bán được chiếc nào, chưa biết liệu có chết non như Vinfast xăng sau 2 năm sản xuất hay không. Nhưng ông Thủ Tướng đã hào hứng phán "VinFast đã mở ra kỷ nguyên xe ô tô điện tại Việt Nam, đủ đẳng cấp xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ và Châu Âu, ghi dấu ấn đậm nét trên bản đồ ngành ô tô thế giới".
Dũng cảm hơn nửa giống như Triệu Tử Long liều mình cứu ấu chúa hay Đơn Hùng Tín độc chiến Lạc Dương Thành, Thủ tướng lấn sân cả quyền lực của Đại Tướng Tô Lâm trao cho Vượng Vin tấm kim bài miễn tử "VinGroup - VinFast chính là đại diện tiêu biểu cho một thế hệ doanh nghiệp mới năng động, sáng tạo, tự tin, làm ăn đúng pháp luật, sản xuất kinh doanh có hiệu quả, sẵn sàng vươn ra biển lớn để cạnh tranh sòng phẳng ở đẳng cấp quốc gia và quốc tế" (5).
Lời vàng của ông Chính có thể che mắt được đám dân đen Việt tiếp tục móc hầu bao mua cổ phiếu của Vin nhưng khó lọt tai khách hàng Mỹ đầu tư vào Vinfast. Nhà báo Lê Trung Khoa đã bình luận khá thẳng thắn "Câu nói của ông Phạm Minh Chính làm cho người ta nghĩ ngay rằng ông Thủ tướng đang o bế Tập đoàn này. Một người làm chính trị khôn ngoan không nên nói những lời như thế. Biết đâu sau này VinFast bị luật pháp sờ gáy thì hóa ra câu nói của ông Thủ tướng Phạm Minh Chính là hồ đồ, hay nặng hơn là ông dùng uy tín của Thủ tướng để PR cho một doanh nghiệp làm ăn phi pháp sao ?"
Một thực tế ở Việt Nam thì khi công an chưa công bố khởi tố bắt gian thì mọi tội phạm như Tân Hoàng Minh, FLC và Vạn Thịnh Phát đều là những doanh nghiệp làm ăn đúng pháp luật. Trường hợp Trịnh Văn Quyết dù thực tế đã bị bắt một ngày trước đó nhưng báo chí vẫn đăng nguồn tin từ Công An cho rằng cấm Trịnh Văn Quyết xuất cảnh là tin đồn thất thiệt.
Thoibao.de cho rằng "Lời nói của ông Phạm Minh Chính còn đó, và số phận của ông Phạm Nhật Vượng thế nào thì không ai biết được. Có thể hôm nay ông Vượng hét ra lửa, được ca tụng như doanh nhân đại tài nhưng ngày mai lại là một tội phạm không chừng. Chẳng ai nói trước được điều gì cả (6).
Thật vậy, trong triều đại Nguyễn Tấn Dũng, quyền lực của Thủ Tướng là tuyệt đối. Ngay Tổng Trọng đa mưu túc kế, cương vị tối cao cũng hai lần rơi lệ trước bá quan nhà đỏ. Nhưng thời thế hiện nay đã khác. Tổng Trọng dùng kế đốt lò, kích động đám đàn em rơi vô thế quần ngư tranh thực giết nhau giành ghế để ngư ông đắc lợi. Tô Đại Tướng đang bừng bừng khí thế tiền trảm hậu tấu lập công chuộc tôi ăn bò dát vàng giành lấy cơ hội cuối cùng lên ngôi thiên tử. Những đàn em thân tín trên đất thánh phát vương của Phạm Minh Chính, từ chủ tịch Thành Phố Hạ Long đến Phó chủ tịch Quảng Ninh lần lượt xộ khám. Người đẹp Thanh Nhàn cái vòi bạch tuộc cho ai đó đang bị truy nã và nghe đâu rằng đã nằm trong tay Tướng Tô Lâm. Cái Kim bài miễn tử mà Phạm Minh Chính tung ra bảo vệ cho Vượng Vin biết đâu sẽ như cái boomerang quay ngược lại thành Long Đầu Đao trảm kẻ bao che tội phạm ?
Đây không phải suy đoán vu vơ ác ý mà thực tế đã có tiền lệ. Phạm Minh Chính từng nhiều lần bao che cho Bộ Trưởng Nguyễn Thanh Long nhưng vẫn lực bất tòng tâm.
Khi vụ án Kitest Việt Á đã nổ ra, nhiều lãnh đạo cấp vụ trưởng bị bắt đầu tháng 1/2022, Thủ Tướng vẫn uy quyền cho Nguyễn Thanh Long ký báo cáo gửi Quốc hội về tình hình phòng, chống dịch Covid-19, nhất là việc ứng phó với biến thể Omicron ; việc lãnh đạo, chỉ đạo, xử lý, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong công tác phòng, chống dịch. Trong đó, báo cáo rõ về các vấn đề có liên quan đến vụ việc xảy ra tại Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á (7).
Ngày 25/5 tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long thừa ủy quyền của Thủ tướng chính phủ đã trình bày tờ trình dự án Luật khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) trước Quốc hội (8) .
Tưởng rằng với vị thế Ủy viên Trung ương Đảng, Đại biểu quốc hội, Bộ trưởng Bộ Y tế nhiều lần được Thủ tướng giao trọng trách thay mặt báo cáo trước Quốc hội, Nguyễn Thanh Long sẽ tai qua nạn khỏi.
Nhưng Tướng Tô Lâm đã tung ra những chứng cứ nào đó, nên chỉ bảy ngày sau, cũng trong cùng kỳ họp. Trung ương Đảng phải họp bất thường, Quốc hội đã bỏ phiếu bãi nhiệm tư cách đại biểu Quốc hội của ông Nguyễn Thanh Long, đồng thời phê chuẩn cách chức Bộ trưởng Bộ Y tế đối với ông này (9).
Thanh thế chính trị cở Nguyễn Thanh Long còn chưa đở nổi, Vượng Vin tuy có tiền bằng núi nhưng tội cũng bằng Thái Bình Dương, tình thế hiện nay vô cùng quẫn bách, liệu Phạm Minh Chính có thể cứu được Vượng hay sẽ cùng chết chung xuồng ?
Gió Bấc
Nguồn : RFA, 28/11/2022
Chú thích :
1. https://congly.vn/thu-tuong-du-le-xuat-khau-o-to-dien-thuong-hieu-viet-n...
2. https://dantri.com.vn/tam-diem/giac-mo-cong-nghiep-o-to-viet-nam-2022112...
4. https://thoibao.de/blog/2022/11/28/pr-qua-da-van-co-vinfast-co-cuu-duoc-...
6. https://thoibao.de/blog/2022/11/28/mieng-quan-tron-tre-thu-tuong-khen-vinfast-dung-luat/
7. https://vietnamnet.vn/ong-nguyen-thanh-long-noi-gi-ve-vu-viet-a-truoc-kh...
9. https://dantri.com.vn/xa-hoi/bo-truong-y-te-nguyen-thanh-long-bi-cach-ch...