Tòa án có được phép độc lập ?
Cát Tường, VNTB, 09/05/2023
Thường trực Tỉnh ủy Nghệ An đã họp, yêu cầu các ngành, đơn vị liên quan báo cáo toàn bộ nội dung vụ án lợi dụng chức vụ, quyền hạn đối với bà Lê Thị Dung, Giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên.
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Hưng Nguyên đọc các lệnh khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với bị can Lê Thị Dung. Ảnh: Công an Nghệ An
Tại cuộc họp này, Thường trực Tỉnh ủy Nghệ An đã yêu cầu các ngành, đơn vị liên quan báo cáo toàn bộ nội dung vụ án này, đồng thời đề nghị bảo đảm tính độc lập của tòa án theo thẩm quyền xét xử, thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập, tuân thủ theo pháp luật.
Thường trực Tỉnh ủy Nghệ An cũng yêu cầu vụ án phải được xét xử phúc thẩm đúng quy định pháp luật, đúng người, đúng tội, chặt chẽ, đảm bảo công bằng, khách quan, thấu tình đạt lý, tạo được sự đồng thuận trong xã hội.
Nếu nội dung ở trên là đúng thì có mâu thuẫn : cơ quan Tỉnh ủy căn cứ vào đâu để vừa yêu cầu các ngành, đơn vị liên quan phải báo cáo toàn bộ nội dung vụ án, vừa cho rằng phải "bảo đảm tính độc lập của tòa án" ?
Trước đó, trong các ngày 7, 10, 11, 17 và 24/4/2023, Tòa án nhân dân huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An xét xử sơ thẩm công khai vụ án hình sự thụ lý số 65/2022/TLST-HS ngày 30/11/2022, đối với các bị cáo Lê Thị Dung và Nguyễn Thị Hương bị Viện Kiểm sát nhân dân huyện Hưng Nguyên truy tố về tội : "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".
Tại bản án hình sự sơ thẩm, Tòa án nhân dân huyện Hưng Nguyên đã quyết định : Căn cứ Điểm b, Khoản 2, Điều 356 Bộ luật Hình sự 2015 ; Điểm v, Khoản 1, Khoản 2, Điều 51 và Điều 38 Bộ luật Hình sự 2015, xử phạt bị cáo Lê Thị Dung 5 năm tù. Truy thu số tiền 44.762.877 đồng từ bị cáo Lê Thị Dung để trả lại cho Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên.
Sau phiên tòa sơ thẩm, bị cáo Lê Thị Dung và gia đình đã có đơn kháng cáo.
Bản án nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận với nhiều luồng thông tin trái chiều, nhưng về nguyên tắc thì các vấn đề ở vụ án sẽ được xem xét xử trí bằng trình tự thủ tục tố tụng ở phiên phúc thẩm, không thể có việc nhận thêm yêu cầu chỉ đạo từ các cơ quan không nằm trong điều chỉnh của Bộ luật tố tụng hình sự.
Như vậy, hiểu khó thể khác hơn đó là chính quyền huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An đã có cách hiểu sai lệch về "tính độc lập của tòa án", khi cho rằng cơ quan Tỉnh ủy tiếp tục được phép "chỉ đạo án" bằng cách này hay cách khác như đã từng có trong ngành tư pháp vài năm trước đây của Việt Nam.
Nếu như Hiến pháp năm 1992 quy định : "Khi xét xử Thẩm phán và hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật", thì Hiến pháp năm 2013 quy định cụ thể, sâu sắc hơn : "Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật ; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, hội thẩm".
Như vậy, Thẩm phán, Hội thẩm độc lập xét xử là độc lập trong mọi hoạt động của mình theo quy định của pháp luật tố tụng kể từ khi thụ lý vụ án cho đến khi kết thúc phiên tòa xét xử, chứ không chỉ giới hạn bởi "khi xét xử". Cụm từ "nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, hội thẩm" trong công tác xét xử cũng là bảo đảm cho nguyên tắc này phải được thực thi trong thực tiễn xét xử.
Trên thực tế, ngoài mối quan hệ với cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân còn mối quan hệ với các luật sư, các cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội.
Trong rất nhiều trường hợp, Thẩm phán, hội thẩm nhân dân bị ảnh hưởng, tác động từ phía luật sư, các tổ chức, cá nhân, các cơ quan nhà nước, làm sai lệch quá trình tố tụng, ảnh hưởng không ít tới hoạt động tố tụng nhằm hướng tới việc xét xử có lợi cho mình.
Với những gì đang diễn ra ở vụ án bà Lê Thị Dung, Giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên, cho thấy về căn cơ đang đặt ra một thách thức cho tân chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, khi ông còn đồng thời là Trưởng ban Chỉ đạo Cải cách Tư pháp Trung ương.
Cát Tường
Nguồn : VNTB, 09/05/2023
*****************************
Công lý chỉ có khi tòa độc lập
Hoài Nguyễn, VNTB, 06/05/2023
Không thể vì dư luận mà làm khác thủ tục.
Biến cô Dung thành một anh hùng giả lập là ‘giết chết’ cô và muôn đời con cháu mai sau…
Công lý gì trong hai vụ án này
Tâm lý đám đông và sự độc lập của tòa án
"Cô Dung bị xử nặng quá, có thể áp dụng các tình tiết để cho cô án treo ở phúc thẩm, còn biến cô thành ngọn cờ cho mục đích khác thì tội cho cô và gia đình" – một cựu giáo chức, cựu phóng viên nội chính của một tờ báo có tòa soạn tại Thành phố Hồ Chí Minh nhận xét như vậy.
Một cựu nhà báo giờ là luật sư thuộc Đoàn Luật sư Hà Nội cho rằng có một đặc điểm của hiện tượng tâm lý đám đông là ý kiến của những người không phải chuyên gia trong các lĩnh vực đó lại có ảnh hưởng đến dư luận hơn cả ý kiến của các chuyên gia. Đây là một sự tự sát của dư luận.
Cá nhân người viết bài này cho rằng công lý chỉ có khi tòa độc lập. Tòa có thể sai, sửa sai bằng chính cơ chế phúc thẩm, giám đốc thẩm. Không thể có công lý khi xét xử bằng phím. Việc tòa cấp trên yêu cầu cấp dưới báo cáo việc xét xử ở vụ án cô giáo Lê Thị Dung là tào lao, nếu muốn thì cứ xem xét lại bản án theo thủ tục. Không thể vì dư luận mà làm khác thủ tục.
Cáo trạng buộc tội với những căn cứ pháp lý ra sao ?
Rộng đường dư luận, xin lược thuật các tình tiết buộc tội với viện dẫn căn cứ pháp luật tương ứng của cáo trạng vụ án này.
Theo cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân huyện Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An), Trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên là trường thuộc hạng 5 theo Thông tư số 48/2008/BG&ĐT ngày 25/8/2008 của Bộ Giáo dục và đào tạo.
Trung tâm được UBND huyện Hưng Nguyên giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính. Theo đó, trung tâm là đơn vị sự nghiệp có thu, tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động thường xuyên, thực hiện chế độ tự chủ theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006.
Ngày 20/5/2010, Huyện ủy Hưng Nguyên có quyết định chuẩn y chức danh Bí thư chi bộ Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên đối với bà Lê Thị Dung.
Ngày 1/10/2012, Giám đốc Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Nghệ An bổ nhiệm bà Lê Thị Dung làm Giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện, nhiệm kỳ từ 2012 – 2017 và là chủ tài khoản của trung tâm này. Sau khi được bổ nhiệm, hàng năm bà Lê Thị Dung đã chỉ đạo kế toán, các tổ chuyên môn, công đoàn của Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên tham mưu xây dựng quy chế hoạt động chuyên môn, quy chế chi tiêu nội bộ từ năm 2012 – 2017.
Theo cáo trạng, quá trình xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ năm 2012 có đưa các nội dung về chế độ tiền lương, tiền công, làm thêm giờ, tuy nhiên nội dung : "đi học cao học ; tập huấn, kiểm tra trong ngày làm việc bình thường ; trực hè ; bí thư chi bộ ; bồi dưỡng giáo viên ; quản lý lớp tự học ; đi tập huấn ; tuyển sinh ; văn nghệ ; trực thay ; làm ngoài giờ ; đưa học sinh đi thi học sinh giỏi ; coi thi ; lao động, chuyên đề bồi dưỡng cho giáo viên ; hội họp ; thư ký hội đồng, công tác thi đua ; thanh tra ; trực bồi dưỡng học sinh giỏi" được phía giữ quyền công tố chứng minh không đúng quy định theo quy định tại Điều 8, Điều 9 và Điều 10 Thông tư 28 ngày 21/10/2009 của Bộ Giáo dục và đào tạo, và Công văn số : 6120/BGDĐT-NGCBQLGD (Bộ Giáo dục và đào tạo - Nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục) về việc trả lời công văn của một số Sở Giáo dục và đào tạo hỏi về Thông tư số 28/2009/TT ngày 24/9/2010 của Bộ Giáo dục và đào tạo.
Việc làm trên bà Lê Thị Dung không tuân thủ theo trình tự thủ tục là phải báo cáo xin ý kiến của Giám đốc Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Nghệ An.
Hàng năm Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên tiến hành lập dự toán ngân sách trong năm để chi trả các khoản lương, phụ cấp, các khoản chi tiêu khác cho cán bộ, giáo viên và người lao động.
Hàng tháng, kế toán của Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên lập bảng kê chi các khoản của cá nhân theo quy định của quy chế được bà Lê Thị Dung xác nhận, chuyển qua kho bạc Nhà nước huyện Hưng Nguyên để quyết toán các khoản chi tiêu của từng nội dung trên tài khoản của đơn vị.
Đối với cán bộ, giáo viên của Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện Hưng Nguyên, sau khi từng cán bộ tự tổng hợp, thống kê trong bảng kê hoạt động chuyên môn của mình để thanh toán tiền thừa giờ, sau đó chuyển cho tổ trưởng chuyên môn kiểm tra, điều chỉnh và ký xác nhận.
Khi tổ trưởng tổ chuyên môn kiểm tra xong sẽ chuyển cho bà Lê Thị Dung kiểm tra nội dung kê khai. Bà Lê Thị Dung xác nhận thì chuyển sang bộ phận liên quan để tổng hợp chung và chuyển cho bộ phận kế toán tổng hợp, tính tiền thừa giờ trên cơ sở đã kê khai, tổng hợp, sau đó chuyển cho Kho bạc Nhà nước huyện Hưng Nguyên để làm thủ tục thanh toán tiền thừa giờ cho trung tâm.
Tự chủ tài chính không có nghĩa tùy nghi xài tiền
Vấn đề của việc phạm tội xuất phát quanh quy trình lập bảng kê như vừa nêu.
Cụ thể, theo bảng thống kê hoạt động chuyên môn của cá nhân, ngày 24/5/2012, bà Dung có 21 tiết dạy được quy đổi để thanh toán tiền thừa giờ gồm : Đi tập huấn, kiểm tra trong ngày làm việc bình thường (thứ hai, thứ ba ngày 15,16/8/2011) được quy đổi thành 6 tiết dạy ; Đi kiểm tra cùng Phòng Thường xuyên thuộc Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Nghệ An các ngày 7, 8, 9/12/2011 được quy đổi thành 9 tiết dạy ; tập huấn đổi mới kiểm tra các ngày 27, 28/8/2011 (thứ 7, chủ nhật) được quy đổi thành 6 tiết dạy.
Số tiền được thanh toán 1 tiết là 157.999 đồng, tương ứng với 21 tiết dạy là 3.317.979 đồng được chuyển vào số tài khoản cá nhân của bà Lê Thị Dung tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chi nhánh huyện Hưng Nguyên.
Tuy nhiên, với những nội dung tập huấn, kiểm tra nêu trên, bà Lê Thị Dung đã được thanh toán tiền công tác phí tại phiếu kế toán số 140 ngày 28/12/2011, số tiền 510.000 đồng.
Đến tháng 5/2013, bà Lê Thị Dung được Giám đốc Giáo dục và đào tạo tỉnh Nghệ An ra quyết định cử đi học lớp cao học thạc sĩ, chuyên ngành lịch sử Việt Nam, khóa 2013-2015 tại trường đại học Vinh.
Theo bảng thống kê hoạt động chuyên môn, ngày 22/5/2014, bà Dung có 4 tiết dạy được quy đổi để thanh toán tiền thừa giờ. Cụ thể 1 tiết dạy là 75.763 đồng, tổng số tiền 4 tiết là 303.052 đồng, được chuyển vào số tài của cá nhân của bà Dung.
Tuy nhiên, căn cứ việc Bí thư chi bộ đã được hưởng phụ cấp cấp ủy hàng tháng 345.000 đồng, tổng 10 tháng là 3.450.000 đồng ; đi học đã được hỗ trợ số tiền 6.800.000 đồng ; đi tập huấn đã được thanh toán 2.355.000 đồng ; đi học cao học đã được hỗ trợ tiền học phí và các khoản khác với số tiền 9.650.000 đồng, việc thanh toán tiền thừa giờ trên là vi phạm quy chế chi tiêu nội bộ, không đúng quy định của pháp luật.
Tương tự, việc quy đổi thành tiết dạy để thanh toán tiền thừa giờ trong năm học 2015 – 2016 cũng được cho là sai phạm.
Theo bảng thống kê hoạt động chuyên môn của bà Lê Thị Dung (lập ngày 31/5/2016) có nội dung : Bí thư chi bộ, đi học cao học và tập huấn được quy đổi thành 111 tiết dạy để thanh toán tiền thừa giờ. Số tiền 1 tiết dạy là 124.419 đồng. Tổng số tiền thanh toán là 111 tiết dạy là 13.810.509 đồng, được chuyển vào tài khoản cá nhân bà Dung.
Trong khi thời điểm này, bà Dung đã được hưởng phụ cấp cấp ủy hàng tháng 345.000 đồng, tổng 10 tháng là 3.450.000 đồng ; đi học cao học đã được hỗ trợ tiền học phí và các khoản khác với số tiền 6.150.000 đồng ; tập huấn chuyên môn được thanh toán công tác phí số tiền 880.000 đồng.
Như vậy, trong các năm học 2011-2012 ; năm học 2013/2014 ; năm học 2014-2015 ; năm học 2015/2016, bà Lê Thị Dung đã thanh toán lần 1 các nội dung : Bí thư chi bộ ; hỗ trợ học cao học và tập huấn, kiểm tra theo đúng quy định với số tiền là 36.695.000 đồng.
Tuy nhiên, dù đã được thanh toán lần 1 những nội dung : Bí thư chi bộ ; hỗ trợ học cao học và tập huấn, kiểm tra nhưng bà Lê Thị Dung vẫn tiếp tục quy đổi các nội dung này ra tiết dạy để thanh toán tiền thừa giờ (thanh toán lần 2) trong các năm học 2011-2012 với số tiền 3.317.979 đồng ; năm học 2013-2014 với số tiền 303.052 đồng ; năm học 2014-2015 với số tiền 30.952.368 đồng ; năm học 2015-2016 với số tiền 13.810.509 đồng.
Tổng số 4 lần thanh toán lần 2 của bà Lê Thị Dung là 48.383.908 đồng. Số tiền 48.383.908 đồng trong các năm thanh toán đều được chuyển vào số tài khoản cá nhân của bà Dung tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chi nhánh huyện Hưng Nguyên.
…Bà Lê Thị Dung (52 tuổi) bị tạm giam hơn một năm nay và đang kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm, kêu oan ; Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Hưng Nguyên đã gia hạn tạm giam thêm bị cáo Dung 45 ngày.
Hoài Nguyễn
Nguồn : VNTB, 06/05/2023
*****************************
Báo cáo án sau xét xử
Hà Nguyên, VNTB, 06/05/2023
Ông Trần Quốc Cường, Chánh văn phòng Tòa án nhân dân tỉnh nghệ An cho biết cơ quan này đã có văn bản yêu cầu Tòa án nhân dân huyện Hưng Nguyên báo cáo cụ thể, chi tiết về vụ án bà Lê Thị Dung, nguyên giám đốc Trung tâm Giáo dục thường xuyên Hưng Nguyên, người vừa nhận bản án phiên sơ thẩm với mức tuyên 5 năm tù về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn khi thi hành công vụ". Ngay sau đó, bị cáo đã có đơn kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.
Báo cáo án sau xét xử là một thủ tục bắt buộc từ phía Viện kiểm sát.
Báo cáo án là thủ tục bắt buộc của cơ quan kiểm sát
Việc tòa cấp trên yêu cầu tòa cấp dưới báo cáo án là dấu hiệu của hành vi không tôn trọng tính độc lập trong xét xử của thẩm phán. Trong khi đó thì việc báo cáo án sau xét xử, đó là một thủ tục bắt buộc thuộc thẩm quyền của cơ quan kiểm sát.
Cụ thể, căn cứ theo khoản 1 Điều 11 Quy chế Công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử vụ án hình sự (sau đây gọi chung là Quy chế) ban hành kèm theo Quyết định 505/QĐ-VKSTC năm 2017 quy định như sau :
Báo cáo, thông báo kết quả phiên tòa và rút kinh nghiệm
1. Sau phiên tòa, Kiểm sát viên phải báo cáo ngay kết quả xét xử vụ án với lãnh đạo Viện kiểm sát. Báo cáo kết quả xét xử được gửi đến Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp.
Viện kiểm sát nhân dân cấp cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu gửi thông báo kết quả xét xử phúc thẩm cho Viện kiểm sát cùng cấp với Tòa án có bản án, quyết định bị kháng cáo, kháng nghị phúc thẩm.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát quân sự trung ương, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao gửi thông báo kết quả xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm cho Viện kiểm sát cùng cấp với Tòa án có bản án, quyết định bị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.
2. Đối với bản án, quyết định sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị thì Viện kiểm sát đã thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử sơ thẩm phải làm báo cáo kèm theo các tài liệu có liên quan đến việc giải quyết vụ án gửi Viện kiểm sát cùng cấp với Tòa án có thẩm quyền xét xử phúc thẩm.
…
Như vậy, Kiểm sát viên phải báo cáo ngay kết quả xét xử vụ án hình sự với lãnh đạo Viện kiểm sát. Báo cáo kết quả xét xử được gửi đến Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp. Báo cáo này được thực hiện sau phiên tòa xét xử vụ án hình sự.
Theo khoản 5 Điều 11 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định 505/QĐ-VKSTC năm 2017 quy định như sau :
Báo cáo, thông báo kết quả phiên tòa và rút kinh nghiệm
…
3. Báo cáo kết quả phiên tòa được lập theo Mẫu của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và lưu hồ sơ kiểm sát.
4. Trường hợp Viện kiểm sát cấp trên phát hiện có vi phạm, thiếu sót trong hoạt động tố tụng, thì thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát cấp dưới để rút kinh nghiệm và có biện pháp khắc phục.
Thông báo rút kinh nghiệm của Viện kiểm sát nhân dân tối cao gửi Viện kiểm sát nhân dân cấp cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát quân sự trung ương ; thông báo rút kinh nghiệm của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao gửi Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh trong toàn quốc ; thông báo rút kinh nghiệm của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh gửi Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện.
Thông báo rút kinh nghiệm của Viện kiểm sát quân sự trung ương gửi Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu ; thông báo rút kinh nghiệm của Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu gửi Viện kiểm sát quân sự khu vực.
5. Việc gửi báo cáo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này được thực hiện trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày tuyên án. Việc gửi thông báo quy định tại khoản 4 Điều này được thực hiện trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày ra văn bản thông báo.
Theo đó, kiểm sát viên báo cáo kết quả xét xử vụ án hình sự được gửi trong thời hạ 10 ngày, kể từ ngày tuyên án.
Không có quy định phải báo cáo bản án tuyên với tòa cấp trên
Về thời hạn gửi bản án hình sự sơ thẩm, theo quy định tại khoản 1, Điều 262 Bộ luật tố tụng hình sự quy định : "Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tuyên án, Tòa án cấp sơ thẩm phải giao bản án cho bị cáo, bị hại, Viện kiểm sát cùng cấp, người bào chữa ; gửi bản án cho bị cáo bị xét xử vắng mặt quy định tại điểm c khoản 2 Điều 290 của Bộ luật này, Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp, Cơ quan điều tra cùng cấp, cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, Trại tạm giam, Trại giam nơi đang giam giữ bị cáo ; thông báo bằng văn bản cho chính quyền xã, phường, thị trấn nơi bị cáo cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi bị cáo làm việc, học tập ; cấp bản sao bản án hoặc trích lục bản án về những phần có liên quan cho đương sự hoặc người đại diện của họ".
Như vậy, Bộ luật Tố tụng hình sự chỉ quy định việc Tòa án xét xử sơ thẩm gửi bản án cho Cơ quan điều tra cùng cấp, không quy định Tòa án xét xử sơ thẩm gửi bản án cho Cơ quan điều tra đã tiến hành điều tra vụ án, cũng như với tòa án cấp trên.
Hà Nguyên