Nhân ngày Quốc tế ủng hộ các nạn nhân bị tra tấn (26/6), tại Hà Nội, Hội Cựu Tù Nhân Lương Tâm đã tổ chức cuộc gặp gỡ các đại diện tổ chức xã hội dân sự và những nhà hoạt động để cùng nhau thảo luận về đề tài : "Vấn nạn bạo hành của nhà cầm quyền đối với giới bất đồng chính kiến ở Việt Nam". Đã có khoảng 25 người tới tham dự cuộc hội thảo, trao đổi và bàn bạc sôi nổi xung quanh chủ đề của cuộc hội thảo. Sau đây là đề cương nội dung chủ đề Hội thảo.
Một số nhà hoạt động và blogger Việt Nam bị những kẻ "côn đồ" lạ mặt hành hung, từ 01/2015 đến 04/2017 (Ảnh HRW - hrw.org)
****************
Vấn nạn bạo hành của nhà cầm quyền đối với giới bất đồng chính kiến
Như chúng ta đã biết, Công ước chống Tra tấn của Liên Hiệp Quốc tên đầy đủ là Công ước chống Tra tấn và Trừng phạt hoặc Đối xử tàn nhẫn, vô nhân đạo làm mất phẩm giá khác (tiếng Anh : United Nations Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment) là một trong Các văn kiện nhân quyền quốc tế và khu vực , dưới sự duyệt xét lại của Liên Hiệp Quốc , nhằm mục đích phòng chống tra tấn trên toàn thế giới.
Công ước này đòi các nước phải có biện pháp hữu hiệu để phòng chống tra tấn trong nước mình, và nghiêm cấm các nước trả lại người về đất nước của họ nếu có lý do để tin rằng (ở đó) họ sẽ bị tra tấn.
Bản văn Công ước đã được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc chấp thuận ngày 10/12/1984 và, tiếp sau sự phê chuẩn của nước ký kết thứ 20, Công ước đã bắt đầu có hiệu lực từ ngày 26/6/1987. Ngày 26 tháng 6 nay được công nhận là Ngày quốc tế ủng hộ các nạn nhân bị tra tấn (International Day in Support of Torture Victims) để vinh danh Công ước này.
Việt Nam là nước đã ký kết Công ước Chống tra tấn ngày 07/11/2013 và phê chuẩn Công ước ngày 05/02/2015.
I. Thực trạng bạo hành nói chung và bạo hành người bất đồng chính kiến ở Việt Nam.
1. Thực trạng bạo hành ở Việt Nam. Có thể nói rằng vấn đề bạo hành ở Việt Nam là vấn đề nhức nhối mà bất kể ai quan tâm, cũng như thường xuyên theo dõi mạng xã hội đều có thể cảm nhận được. Bạo lực và bạo hành trở thành vấn nạn chứng tỏ một xã hội thiếu vắng tình yêu thương, thiếu vắng luật pháp và khả năng thực thi luật pháp. Vấn nạn bạo hành xảy ra ở khắp nơi, giữa người dân với người dân, giữa nhân viên công lực với người dân... và điều đáng buồn nhất, đã xảy ra tình trạng bạo lực học đường, tức là bạo lực đã xâm nhập và nảy nở vào/từ lớp trẻ. Sự bao trùm và gốc rễ của vấn nạn bạo hành của xã hội chính là vấn nạn bạo hành của công an với người dân. Hàng ngày chúng ta vẫn chứng kiến cảnh công an đánh đập người dân, đủ các thành phần và vì đủ các lý do. Theo thống kê chính thức, tức là con số được báo cáo công khai, mà thực tế thì con số gấp rất nhiều lần, đã có 226 trường hợp người dân chết trong các trại tạm giữ, tạm giam trong thời gian 3 năm (2011-2014). Hiện tại, hàng ngày chúng ta vẫn thấy các thông tin người dân chết trong các đồn công an trên khắp cả nước.
2. Vấn nạn bạo hành người bất đồng chính kiến ở Việt Nam
Người bất đồng chính kiến ở Việt Nam, ngoài việc có thể bị bắt giam bất cứ khi nào, còn phải đối diện với tình trạng bạo lực, bạo hành của nhà cầm quyền. Có thể nói rằng, có đến 70-80% số người bất đồng chính kiến, người đấu tranh dân chủ ở Việt Nam đã từng bị đánh đập bởi công an và côn đồ được công an chỉ đạo. Ngày 19/6/2017 vừa qua, tổ chức bảo vệ nhân quyền quốc tế Human Rights Watch( HRW) công bố bản phúc trình về việc nhiều nhà hoạt động nhân quyền và các blogger ở Việt Nam thường xuyên bị hành hung, đe dọa. Trong khi đó, thủ phạm của các vụ bạo lực nhằm vào những người có tiếng nói đối kháng không bị truy cứu trách nhiệm. Tổ chức phi chính phủ theo dõi nhân quyền yêu cầu "chính quyền Việt Nam cần ra lệnh chấm dứt tất cả mọi hành vi tấn công và truy cứu trách nhiệm những người liên quan".
Dưới tiều đề "Không chốn dung thân cho các nhà hoạt động nhân quyền : Các nhà vận động dân chủ và blogger ở Việt Nam bị hành hung", bản phúc trình của HRW dài 65 trang nêu ra 36 trường hợp những người hoạt động nhân quyền và blogger bị những kẻ mặc thường phục tấn công, đánh đập, nhiều người bị thương tích nặng, trong khoảng thời gian từ tháng Giêng năm 2015 đến tháng Tư năm 2017.
II. Nguyên nhân của tình trạng bạo lực trong xã hội và vấn nạn bạo hành đối với giới bất đồng chính kiến.
1. Nguyên nhân của tình trạng bạo lực trong xã hội Việt Nam. Có hai nguyên nhân chính :
Thứ nhất, yếu tố lịch sử - tâm lý - văn hóa của con người Việt Nam. Xã hội Việt Nam từ xưa tới nay trải qua các chế độ xã hội mà con người chưa hề biết đến nhân quyền, đối thoại mà chỉ có phương án giải quyết mâu thuẫn, xung đột cuối cùng là bạo lực. Chính sự tồn tại lâu dài trong các xã hội như vậy đã tạo ra một nét tính cách, một phản xạ ứng xử bạo lực trong tính cách con người Việt Nam nói chung.
Thứ hai, môi trường xã hội của chế độ cộng sản lại là nơi nuôi dưỡng và khuyến khích bạo lực. Mục đích thực sự của cộng sản là thống trị người dân, mà muốn thống trị được người dân thì cần tạo ra sự sợ hãi đối với họ. Cách tạo ra sự sợ hãi là sử dụng khủng bố và bạo lực. Chính vì vậy, bạo lực như là một công cụ của nhà cầm quyền để áp đặt và duy trì sự thống trị đối với người dân. Trong hoàn cảnh đó, bạo lực được nuôi dưỡng và phát triển thành vấn nạn như ngày hôm nay.
2. Nguyên nhân vấn nạn bạo hành đối với giới đấu tranh, bất đồng chính kiến
Trong phương thức ứng xử bạo lực của nhà cầm quyền đối với người dân nhằm tạo ra sự sợ hãi để thống trị nhân dân, đối với từng thời kỳ khác nhau thì tính chất và mức độ của bạo lực cũng khác nhau. Thời kỳ đầu, cướp được quyền, nhà cầm quyền sử dụng bạo lực ở mức độ tàn bạo, khốc liệt nhất, đó là giết người, thủ tiêu những người bất đồng, phản kháng. Trải qua một thời gian, nhà tù là nơi được sử dụng nhiều nhất cho việc đàn áp người dân. Đến thời kỳ hiện nay, khi mà đất nước hội nhập, ký kết các văn bản pháp lý về các quyền con người, hệ thống thông tin rộng mở thì việc giết người, thủ tiêu hầu như không còn, việc bắt giam và kết án người bất đồng chính kiến cũng gặp khó khăn, hạn chế nhiều. Trong bối cảnh đó, một phương thức vẫn được sử dụng trước đây đã lên ngôi, đó là bạo hành, đánh đập người bất đồng chính kiến, người đấu tranh dân chủ. Vấn nạn bạo hành đối với người đấu tranh, bất đồng chính kiến có ba mục đích.
- Ngăn chặn những hoạt động đang diễn ra của người đấu tranh, giới bất đồng. Ví dụ, mọi người đang biểu tình, công an, dân phòng quây vào đánh người... mọi người tập trung vào việc cứu người nên không thực hiện việc biểu tình được nữa...
- Đánh để dằn mặt, với mục đích để người bị đánh sợ lần sau không dám tham gia các sự việc, công việc cũng như từ bỏ việc đấu tranh. Mục đích này của nhà cầm quyền thường không hiệu quả, phần lớn người đấu tranh vẫn tiếp tục các công việc của mình.
- Đánh để trả thù người đấu tranh. Có những người đấu tranh bị đánh vì sự trả thù của an ninh, công an. Trong những va chạm, xô xát hoặc những hình ảnh xấu của an ninh, công an bị đưa ra công luận, dư luận, khi sự việc xảy ra, an ninh chưa làm gì được. Họ đợi dịp để trả thù, trả đũa người đấu tranh vào những lúc khác, bất ngờ nhất... mục đích này là có và kết hợp với mục đích dằn mặt, nhưng chỉ được sử dụng hạn chế.
III. Một số biện pháp để hạn chế, ngăn chặn vấn nạn bạo hành đối với người bất đồng chính kiến
Trong bối cảnh nhà cầm quyền sử dụng bạo lực như một công cụ để đối phó với phong trào dân chủ, chúng ta không thể có giải pháp nào có thể giải quyết triệt để vấn nạn bạo hành với người bất đồng chính kiến. Chỉ khi nào chế độ thay đổi, thì vấn nạn này mới thực sự chấm dứt được. Tuy nhiên, chúng ta có những biện pháp để hạn chế, ngăn chặn phần nào vấn nạn này. Có thể có hai biện pháp sau đây :
- Tố cáo, lên án việc sử dụng bạo lực của nhà cầm quyền tới các tổ chức bảo vệ nhân quyền quốc tế, tới dự luận thế giới, dư luận trong nước. Với những trường hợp cụ thể, có bằng chứng, hình ảnh và giám định thương tật chúng ta đã và đang làm những công việc đó một cách khá bài bản và hiệu quả.
- Áp dụng một số biện pháp nhằm tự bảo vệ bản thân và bạn bè, những người đồng chí hướng. Những người bất đồng chính kiến cần chuẩn bị những phương án đối phó với việc sử dụng vũ lực của an ninh, công an trong các trường hợp, tình huống cụ thể. Trang bị những kiến thức về quyền con người, pháp luật, thông tin kịp thời tới bạn bè, người thân khi có sự cố ; lưu giữ những hình ảnh vi phạm pháp luật để tố cáo và lên án nhà cầm quyền, v.v.
Hà Nội, ngày 26/6/2017
Nguyễn Vũ Bình
Nguồn : RFA, 26/06/2017 (nguyenvubinh's blog)