Cuộc chiến ở Ukraine đã đến hồi gay cấn. Kể từ đây, hồi kết của cuộc chiến ra sao có thể quyết định đến tương lai của đất nước này và ảnh hưởng đến an ninh của Châu Âu.
Ukraine đã đạt được một số tiến công từ tháng 5/2023
Trong 18 tháng kể từ khi Nga xâm lược, quan đội Ukraine chủ yếu ở thế phòng thủ, ngăn chặn lực lượng của Moscow chiếm thêm lãnh thổ.
Nhưng mùa hè này, Ukraine - với sự trợ giúp của những thiết bị quân sự phương Tây trị giá hàng tỷ USD - đã phản công, cố gắng đánh đuổi binh lính Nga khỏi vùng đất đã bị chiếm trước đó ở phía đông và phía nam nước này.
Hai tháng sau cuộc phản công, và với thời gian quan trọng nhất là trước khi mùa đông bắt đầu, liệu quân đội Ukraine có đạt được tiến công thực sự nào không ?
Kết hợp với BBC Verify, chúng tôi đã phân tích video về cuộc chiến và trao đổi với các chuyên gia để cố gắng đưa ra đáp án cho câu hỏi này.
Nhìn vào bản đồ, phần lớn miền đông và miền nam Ukraine cho thấy không có nhiều thay đổi trong hai tháng kể từ khi cuộc phản công bắt đầu.
Nga vẫn chiếm gần 1/5 lãnh thổ Ukraine - bao gồm các thành phố Donetsk ở phía đông và Mariupol mà họ đã chiếm được sau nhiều tháng bao vây - và các lực lượng của họ đã dàn trận địa.
Trên thực tế, không có nhiều thay đổi sau chín tháng kể từ tháng 11/2022, khi Ukraine đạt được thành tựu đáng kể cuối cùng, chiếm lại thành phố Kherson ở phía nam và các khu vực rộng lớn ở phía đông bắc.
Nhưng không phải tất cả đều là tin xấu đối với Ukraine.
Họ nói rằng quân đội của họ gần đây đã chiếm lại ngôi làng Staromaiorske ở vùng Donetsk. BBC đã xác minh video chứng minh cho tuyên bố đó.
Xung quanh Bakhmut, ở phía đông, nơi đã xảy ra giao tranh dữ dội, Ukraine cũng đã giành lại được một số khu vực nhỏ mà nước này đã mất hồi đầu mùa hè.
Và quân đội của ông Zelensky cũng đã đạt được những thành tựu nhỏ ở khu vực Zaporizhzhia ở phía nam - khu vực then chốt mà Ukraine thực sự cần tạo ra sự khác biệt mang tính quyết định.
Một cuộc tấn công của Ukraine qua vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát đến Biển Azov sẽ làm gián đoạn các tuyến đường tiếp tế của Nga và cắt đứt lực lượng của họ ở bán đảo Crimea mà Nga sáp nhập và xa hơn về phía tây.
Bản đồ dưới đây cho thấy những khu vực mà Ukraine đã chiếm lại. Các mảng lớn màu đỏ biểu thị các khu vực do Nga kiểm soát, các khu vực màu tím là lãnh thổ do Ukraine nắm giữ hoặc giành lại được. Các vòng tròn màu đen cho thấy quân đội Nga đã củng cố khu vực này nghiêm ngặt đến mức nào.
Ví dụ, thành phố Tokmak có một vòng công sự xung quanh - như BBC Verify đã tiết lộ vào tháng 5/2023.
Ảnh vệ tinh tiết lộ cuộc tấn công của quân đội Ukraine vào các hệ thống phòng thủ của Nga trên mặt trận đông-nam Ukraine
Tại sao tiến độ của Ukraine lại chậm chạp ?
Trong hai tháng, quân đội Ukraine đã tiến được nhiều nhất là khoảng 16 km ở hai khu vực dọc theo chiến tuyến dài 160 km, theo các phân tích độc lập.
Phản công có thành tựu, nhưng chậm hơn so với những gì Ukraine và các đồng minh phương Tây đã hy vọng.
Các lực lượng Ukraine đã phản công trên ba mặt trận, sử dụng thiết bị do phương Tây cung cấp và binh sĩ được phương Tây huấn luyện, đồng thời thăm dò các điểm yếu dọc theo toàn bộ chiến tuyến dài 1.125 km.
Nhưng phía Nga đã thấy trước ý định của Ukraine và họ đã dành nhiều tháng để xây dựng những công sự rộng lớn nhất trong lịch sử cận đại.
Ba lớp chiến hào, gồm boongke, các khối bê tông chặn xe tăng hình kim tự tháp (được gọi là "răng rồng") và mạng lưới hào - được giăng hàng nghìn quả mìn - tạo ra một trở ngại lớn cho bất kỳ bước tiến nào của Ukraine, như được minh họa trong hình ảnh vệ tinh bên dưới, được chụp gần thành phố Tokmak.
Hệ thống phòng thủ của Nga trên bán đảo Crimea
Marina Miron, một chuyên gia quốc phòng tại Đại học King's College London, nói rằng Ukraine đã phải giảm bớt tham vọng của mình ở phía nam, bao gồm cả tham vọng chiếm lại Crimea.
"Tôi không nghĩ điều đó sẽ sớm xảy ra", bà nói.
Tiến sĩ Miron nói rằng điều tốt nhất mà Ukraine có thể hy vọng là có khả năng chiếm lại Tokmak, nằm trên một tuyến đường huyết mạch ở phía đông nam của đất nước - một khu vực đóng vai trò là trung tâm hậu cần cho các lực lượng Nga.
Trở lại hồi tháng 6, Ukraine đã đưa một đoàn thiết giáp về phía nam tới Tokmak và nhanh chóng gặp rắc rối.
Các video được chia sẻ trên mạng xã hội, được BBC Verify kiểm chứng để so sánh các địa điểm và loại phương tiện quân sự, cho thấy xe tăng Leopard phương Tây mới được cung cấp và xe chiến đấu bộ binh Bradley va phải một bãi mìn và sau đó bị pháo binh Nga tấn công.
Video quay bằng drone cho thấy xe tăng Leopard và xe chiến đấu bộ binh Bradley bị pháo binh Nga phá hủy
Quân đội Nga dường như đã phục hồi sau một số sai lầm mà họ mắc phải trong 12 tháng đầu tiên của cuộc xâm lược, đồng thời đang chứng tỏ sự đổi mới và hiệu quả một cách đáng kinh ngạc trong việc phòng thủ.
Chiến thuật phòng ngự của Nga
Rất nhiều mìn chống tăng đang được sử dụng là một ví dụ.
Các phương tiện rà phá bom mìn do phương Tây cung cấp thường có thể chịu được một cú nổ từ những quả mìn này chứ không phải hai quả. Vì vậy, quân đội Nga được cho là đang đặt quả mìn này chồng lên quả kia để nhân đôi hiệu quả.
Lực lượng Nga cũng đã bắt đầu xây dựng các chiến hào đặt bẫy.
Trong một đoạn video, được BBC xác minh - nhưng hình ảnh quá bạo lực để hiển thị, bạn có thể thấy bộ binh Ukraine tiến vào các chiến hào trống ở phía nam Zaporizhzhia, trước khi chất nổ được giấu kín được kích nổ, làm nổ tung một số binh sĩ.
Quân đội Nga cũng đang tận dụng sức mạnh không quân của mình - chẳng hạn như sử dụng trực thăng tấn công Ka-52 Alligator.
Những trực thăng này có thể được sử dụng để bắn tên lửa vào các phương tiện bọc thép của Ukraine buộc phải giảm tốc độ hoặc dừng lại sau khi gặp phải bãi mìn.
Và Ukraine - đáng chú ý là - không có ưu thế trên không trên chiến trường.
Điều gì sẽ diễn ra tiếp theo ?
Trong khi Nga xây dựng hệ thống phòng thủ, Ukraine đã tập hợp hàng chục lữ đoàn thiết giáp mới thành lập, nhiều lữ đoàn được đào tạo ở Châu Âu và được cung cấp trang thiết bị tốt hơn của Nga.
Ukraine hiện có khả năng phóng tên lửa, rocket hoặc đạn pháo sâu vào phía sau phòng tuyến của Nga - tấn công kho nhiên liệu, trung tâm đạn dược và trung tâm chỉ huy và kiểm soát của họ, điều có thể làm suy yếu hệ thống phòng thủ của Nga từ bên trong.
Chẳng hạn, tên lửa Storm Shadow do Anh cung cấp này có tầm bắn hơn 240 km và đã cho phép Ukraine đẩy lùi binh lính Nga ra xa chiến tuyến.
Tên lửa Storm Shadow mà Anh cung cấp cho Ukraine có tầm bắn hơn 240 km
Ukraine cũng đang sử dụng bom chùm do Mỹ cung cấp.
Nhiều bom chùm không phát nổ ngay khi va chạm và vẫn là mối nguy hiểm lâu dài, nhưng Mỹ cho biết loại vũ khí này đang tỏ ra hiệu quả trước một số vị trí cố thủ của Nga.
Tuy nhiên, Gian Luca Capovin, một nhà phân tích của Jane's Defense, nói rằng bom chùm có thể giúp ích, nhưng sẽ không phải là "thứ thay đổi cuộc chơi".
Nga cũng có bom chùm của riêng mình và cũng đã triển khai vũ khí này như BBC đã đưa tin vào năm ngoái.
Cuối cùng, thời gian không đứng về phía Ukraine.
Vào mùa thu, những cơn mưa sẽ đến, biến những con đường không được trải nhựa thành bùn lầy và khiến những bước tiến xa hơn trở nên khó khăn, nếu không muốn nói là không thể.
Khi mùa mưa kết thúc, đến mùa xuân, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sẽ được tiến hành.
Nếu Ukraine không thể đạt được bất kỳ lợi ích quyết định nào trên chiến trường vào thời điểm đó, thì còn lâu mới có thể chắc chắn rằng sự hỗ trợ của Mỹ và NATO sẽ tiếp tục ở mức cao như hiện tại.
Đối với Kyiv, đồng hồ đang điểm. Trong khi đó, Nga chỉ đơn giản là phải bám giữ phần lãnh thổ mà họ đã chiếm giữ bất hợp pháp.
Frank Gardner & Jake Horton, đặc phái viên của BBC security correspondent & BBC Verify
Benedict Garman, Thomas Spencer, Tural Ahmedzade và Filipa Silverio đưa tin bổ sung
Nguồn : BBC, 05/08/2023